ZONDAG 22 JUNI 1915.
5 cenlieiiieii liet nummer
66sle Jaar 4588.
G O I) S D I l{ N S T
HUISGEZIN, EIGENDOM, VADERLAND, TAAL,
VRIJHEID.
Vertrekuren uit Aalst naar
BUUR I TRAM.
Vertrekuren uit de
volgende
Statiën naar Aalst
W eek-Kalen cler.
juni.
DE SCHOOLSTRIJD
IN HENEGOUWEN.
LICHT en SCHADUW
Politiek overzicht.
Hof en Tuinbouw.
OP EEN GRAF
Ave Maria.
'T EEN EN 'T ANDER
Dit blad verschijnt den Zater
dag van iedere week onder
dagteekening van den volgenden
dag. De prijs ervan is voor
de Stad 3 frank met den Post
verzonden 3.50 frank 's jaars,
voorop te betalen De inschrij
ving eindigt met 31 December
De onkosten der kwittanlien
door de Post ontvangen zijn ten
laste van den schuldenaar.
Men schrijft in bij C. VAN DE
PUTTE GOOSSENS, 31 Korte
Zoutstraat en in alle Postkan
toren des Lands.
DE DENDERBODE
Vrij onafhankelijk volksgezind orga.n van de Stad en 't Arrondissement van Aalst.
An.noncen, per drukregel Gc-
vonc 15 centiemen Kleine
Aankondigingen fr. 0,60 13 A 4
regels Reklamen fr. 1,00; Von
nissen op 3' bladzijde 50 centie
men. Dikwijls te herhalen
bekendmakingen bij accoord.
Niet opgenomen handschriften
worden niet teruggestuurd.
Hccren Notarissen worden
ïcndelijk verzocht hunne in
zendingen tedoen,uiterlijk tegen
in den voormiddag,
advertentiën uit
T.;r. q.l. Denderleeuw—Brussel (Noord)
3.53 4»i4 5.07 5.26 5,39 6,12 6,46 7,44 *7.31 *8,54 *9,26 9,26 I
10,01 11,50 *12,48 14,05 14,33 15,30 *16,16 16,28 *16,50 j
17,37 *18,36 18,55 *19.08 *19,32*19,37*19,45 21,08*22,20 *22,54
Denderleeuw, Ninove, Geeraardsbergen, Lessen, Ath, Bergen:
5>3J 7,44 10,01 ",5o 14,33 16,28 17,37 18,55 21,08
Erpe-Meire, Burst, Herzele, Sottegem, Ronsse, met aanslui
ting te Sottegem en Ronsse voor Kortrijk
*3,23 4,17 7,4o 8,59 IX.54 14,40 *17,42 'gaat tot Sottegem.
Moorsel, Opwyck, Londerseel, Willebroe ck, Boom, Ant
werpen, met aansluiting te Londerzele naarMechelen
*4,02 3,45 9,02 11,55 M,48 18,00 *19,50 (*naar Opwyck)
De treinen met een of eenaangeduid zijn rechtstreeks.
Hofstade, Gijsegem, Dendermonde, Lokeren, Moerbeke,
Eedoo, met aansluit, te Denderm. naar Antwerpen (Mid.st.j:
3,32 4,01 6,13 7,37 8,27 1050 14,42 15,20 17,44 19,13 21,10
Gent (Zuid)
o,55 6,40 r7,44 r8,i5 8,38 10,24 12,06 12,17 14.34 ri5>l6
16,26 ri7,04 17,39 ri7,4Ö 18,09 18,44 19.38 20.41 (Z. n.) 21,08
22,18 '22,57 ro,3g.
Lede Wetteren
■■0,55 6,40 8,38 '10,24 I2,o6 '12,17 14,34 '16,26 18.09 '18.44
19,38 20,41 (Z. n.) 22,18
Brugge Blankenberglie
'6,08 7,44 9,59 10,24 12,55 15,!5 17,04 18,38 18,44 2i,08
Brugge Heyst
6,08 7,44 9,59 10,24 I2,55 I5,i5 X7,»4 18,38 18,44 21,08
Aalsl (KooimamltOstr.) naar OonJcgom 7,32 8,55 11,35 1&,20 19,12
Aalsl iZcebergbr 1 n. Affligeui, Assclie 8,25 11,55 14,24 16,45 20,14
Brussel.Denderleeuw 0,06 '5,40 5,58 6,14 7,00 7,07
7,4°* 7,47 7,53* '8,15 '8,25 9,06 *9,27 9,32*10,10 10,44 11,40
12,09*12,25 13,24'14.42 '15,57 '16 0716.26 16.29 16,32*17,06
'17,13 17.16 '18.08 18.14 '20.40 20.57 '22.21 23.55
Bergen, Ath, Lessen, Geeraardsbergen, Ninove, Denderleeuw
4.42 5.16 6.43 8.45 ix.41 13.47 17-23 18.30 19,50.
Ronsse, Sottegem, Herzele, Burst, Erpe-Meire met aanslui
ting te Ronsse en Sottegem van Kortrijk naar Aalst
(Zaterd. v. Sottegem 5,36) 6,24 10,23 11,45 15,33 (19,43 tot
Sottegem) 21,34 van sottegem.
Antwerpen (Zuid), Boom, Willebroek, Londerzele, Opwyck,
Moorsel, met aansluiting van Mechelen naar Aalst
4,55 6,12 6,42 8,14 9,49 (10,05 over Denderm.i 11,22 13,40
15,22 17,04 19.04
Eecloo, Moerbeke, Lokeren, Dendermonde, Gijsegem,
Hofstade, met aansluit, van Antwerpen (Middenst.) n. Aalst
5.11 8.12 10.02 11.38 13.27 16.52 19.05 20.38
Gent (Zuid).
4.42 '5,42 '5.50 '7.11 '8.22 '8.43 '9.28 10.55 ri2.i8
'13,32 13.40 '15.00 Terv. '15.47 '16.24 17.33 18.59 20.10
'21.50 21.53
WetterenLede.
4.59 6.18 '7.27 '9.44 11.22 14.07 [18.01 '19.15 20.37 22.18
Blankenberghe Brugge.
5-5° 6.53 '8.28 10.53 14.53 14.53 17.20 20.04
Heyst Brugge.
5.33 ^.07 '6.30 '9.47 10.34 I3-56 '17-14 19-47
<;i uji 1-: m i iu.
öoidegcm - Aalst
Aflligem Aalst .-
5,15 S,14 11,11 14,20 18,25 Assclie (Slaatsstatie) Aalst 6,30 10,53 13,18 15,30 19,15
6,56 11,17 13,18 15,56 19,41 UURTABEL van den 1 Mei tot den 30 Juni.
Aalst, den 21 Juni 1913.
Den 1 ga.it de zon op ten 3 u. 35 m onder ten
7 u. 4ii min. Van dep 1 tot dun 18 lengen de
dagen 23 min. Van den 18 lot den 30 korten de
E. v. d Z Jesus spijst vier duizend menschen.
Matth. vm.
22 Zondag H. Piulimis, bisschop van Nola; Alha-
nus, martelaar.
23 Maandag II. Ediltrmlis, koninzin en maagd.
II. Maria vad Oignies.
21 Dijnsdag H. Joannes-Baptista
2'i Woensdag II Gulielmus, abt. II Pebronia, m.
cn m. Prosper. bies. H Adelbortus, bel.
20 Donderdag HH. Joannes en Paulas. martel.
27 Vrijdag H. Ladielaus I, kon. H. Crescens.mart.
28 Zaterdag H. Leo II, paus. U. Irenieus, biss. en
martelaar.
I
Algemeene taktiek van den
vijand.
Een Kamerlid der rechterzijde heeft
eens te recht verklaard dat de Schoolwet
van 1895, een gevaarlijk wapen is ge
worden in de handen onzer tegenstrevers.
In hoe ver dit waar is, kunnen wg
opmaken uit de verwoestingen sedert
jaren in Henegouwen aangericht door
het zoo genaamd onzijdig, dat is god
deloos onderwijs.
Een der punten waarop de Wet van
1895 grovelijk dwaalt, is het volgende
zij wil in ons onderwijs de vrijheid der
onzijdige gedachte doen waarborgen en
eerbiedigen, doch, zij doet hel op zulke
wijze dat zij meteen de gewetensvrijheid
on de overtuiging der christone familie
vaders die de overgroole meerderheid
uitmaken, eenen gevoeligen knak geeft.
We gaan dit nader onderzoeken.
Art. 4 der Wet van i8g5,
luidt als volgt
Al was er maar één leerling ontslagen
van de godsdienstlessen, dan zal ook de
onderwijzer zich verplicht zien uit zijn
wetenschappelijk onderricht alles te bannen,
beschouwing of uitlegging, wat betrek
heeft op de dogma's van den godsdienst.
Zijn onderwijs zal geen enkel princiep van
geloofsbelijdenis mogen inhouden in an
ti dere woorden, hij zal zijne leerlingen noch
over de dogma's, noch over het verschil
der verschillende eerediensten mogen spre-
ken.
Men ziet al aanstonds wat groot gemak
hiermede wordt gegeven aan den vijand,
om in de scholen van den Staat het gods
dienstonderwijs heolomaal lam te leggen.
De logemannen hadden dit ook begre
pen, en pas kwam die nieuwe ongeluks
wet in voege, of overal werd er eene
verwoede propaganda op touw gezet om
do leerlingen te doen ontslaan van de
godsdienstlessen.
Op het zoogezegd princiep der onzijdig
heid konden onze tegenstrevers 111 volle
vrijheid hun goddeloos onderwijs op
bouwen. Op het ordewoord der loge werd
daarom overal
Eene hardnekkige jacht
gemaakt op godsdienstvrijstellingen.
Het antiklerikaal orgaan Le Bulle
tin de la I.igue de l'Enseignemenl
schreef in 1907, 4dB aflevering, hel vol
gende
Schets uit het Volksleven.
5* Vervolg.
Zy trachtte hare droefheid voor Nieuw
port te verbergen, van zyn kant sprak hy
zelden over Willem om de arme moeder te
sparen. I)och beider hart werd door een
zelfde smart gefolterd.
In de laatste weken had Nieuwport zich
zelf meermalen verweten, dat hij overijld
was te werk gegaan. Arme knaap, zuchtte
hij meermalen, welk een treurig, geestdoo-
dend leven op die afgelegen plantage 1 Dag
in dag uit geen ander gezelschap dan die
twee oude Creolen Ach, wist ik raad
Philomena was niet minder bekommerd
omtrent haar Willem, doch slechts zelden
spraken zij over hem, zy waren bevreesd
elkanders leed te vergrooten.
Op zekeren avond zaten zij weder, gelijk
sinds Willéms vortrek zoo vaak gebeurde,
sprakeloos,liet hart vol droefheid by elkan
der. De gedrukte stemming, waarin zijne
vrouw verkeerde, deed Nieuwport het
zwjjgen verbreken.
Gedenkt zeker weer aan Willem, Phi-
lemcna -
Om de waarheid te zoggen, ja arme
man, wat zal hij het stil hebben daar gin
der op Thomas-grond,
Ju antwoordde Nieuwpoort met bit
terheid in Mine st -m. 't is een treurige
Wanneer er in c-ene school leerlingen
ontslagen zijn van den cursus van Gods
dienst, al was het maar één enkele, dan moet
het onderwijs van de andere punten van het
programma noodzakelijk een onzijdig karak
ter aannemen, en deze voorschriften zijn niet
alleen van toepassing op de gemeentescho
len, maar ook op de aangenomene. De partij
gangers van een openbaar onzijdig onderwijs
(dat is een goddeloos onderwijs, N. D. R.)
hebben er dus grootelijks belang bij te waken
opdat er ten minste in elk gesticht één leer
ling zou vrijgesteld zijn van de godsdienst
lessen.
Is het klaar
Van haren kant, stemde de Vrijmetse
larij in hare vergadering van 27 Maart
1901, het volgende punt
Het collegie van Burgemeester en Sche
penen, ofwel de antiklerikale minderheid van
den Gemeenteraad, zal ieder jaar, vóór de
heropening der klassen, eenen omzendbrief
sturen aan de ouders der leerlingen waarin
hen wordt bekend gemaakt dat zij het recht
hebben hunne kinderen van den leergang van
Godsdienst te doen ontslaan, en men zal
daar eene formuul van vrijstelling aan toe
voegen.
Is het klaar
In een volgend nummer zullen wij zien
hoe schaamteloos de goddeloozen daarin
te werk gaan, en met welk een
Razenden ijver
zij het godsdienstig enderwijs bekampen.
Men mag zich aan alles verwachten
van wege mannen, die durven schrijven
Les joumaux eatlioliques croient
noas confondre en disanl que nous
voidons déchrislianiser l'école publi-
que. Comme si nous nous en cachi-
ons (Gazelle de Charleroi)
Dal is in 't Vlaamsch
De katholieke bladen denken ons
te beschamen met le zeggen dal wij de
openbare school unllen ontchrislenen.
Also/'wij dit onder de banken steken
Men onthoude die bekentenis
Van af de eerste toepassing der Wot van
1895, werd de schikking van art. 4, betrek hebben
de op de vrijstellingen van godsdienstlessen, m
haren geest verkracht door diegenen zelf welke
geroepen w aren oin op de uitoefening er van te
waken De wetgevende macht had het recht lot
vrijstelling toegekend uit verdraagzaamheid. De
gemeenten bedienden er zich van als van een
wapen, om het stelsel der wet te bekampen.
l'ierre Verhaegen. in zijn hoek Les Savages
de l'Ecole Xeutrc en Hainan/ Wij hebben met
dit zeer streng gedokunienteerd boek rijkelijk ons
voordeel gedaan.
De goedkeuring van het vredesverdrag.
M Pavlovitch, Servisch afgevaardigde bij de
vredeskonfereneie, die tc Londen is gebleven,
ontving Woensdag uit Belgrado hol goedge
keurd of beter bekrachtigd vredesverdrag.
Hij heeft eveneens volmacht gekregen van
koning Peter, voor de uitwisseling der bekrach
tigingen met Turkije.
De gezant van Turkije is verwittigd geworden
van het feit; zoodra deze volmacht zal bekomen
hebben van den Sultan, zal de uitwisseling
plaats hebben.
Men verklaart te Londen in de diplomatische
kringen dat, in strijd met hetgeen aangekondigd
werd. de nota der mogendheden, waarbij de
demobiliseering aan de Balkanstaten wordt
aangeraden nog met is overhandigd geworden
aan de regeeringen te Sofia en Beigrado.
De toetredingen tot de Konferencie.
Uit St-Petersburg wordt geseind, dat de mi
misier van Buitenlandsche Zaken, Woensdag
avond enkel de toetredingen van Servië, Grie
kenland en Montenegro had ontvangen voor dc
konferencie der kabinetshoofden van de Balkan
staten.
Hij wacht nog steeds op het antwoord van
Bulgarie.
zaak.Dat nu juist zoo iets ons inoest treffen.
Waaraan hebben wij dat verdiend Zijn
eigen kind uit het huis to moeten verban
nen en aan vreemden toe te vertrouwen.»
Nieuwport rees op en begon langzaam op
en neer te loopen terwijl hij voortdurend
herhaa'.do 't Is vroeselyk, vreeselijk
Men moet maar voor liet ongeluk geboren
zijn
Zacht trad Philomena op hetn toe, legde
hare hand op zijn arm en zegde
Ferdinand wees nu bedaard. Laten wfj
niet morren tegen Onzen Lieven Heer. Gij
hebt mij onlangs nog herinnerd aan de preek
die de missionaris op den dag Van ons hu
welijk hceit gehouden. Weet go niet meer
hoe hy ons ook zeide,dat 's menschen leven
een mengeling is van lyden cn troost, en
dat wy elkander moesten opbeuren en be
moedigen in de beproevingen, die niot zou
den uitblijven. God heeft ons altyd geze
gend; nu legt Hy ons een kruis op. Het is
zwaar, vervolgde hij met bevende stem
maar wy moeten geloovon, dat liet voor
onzen Willem zoo liet beste is.Myn moeder
zaliger placht te zeggen Onze Lieve Heer
8la.it nooit met twee handen als Hij een
kruis oplegt, geeft Hy ook buitengewone
genade. Hebt ge niet opgemerkt, hoe on
derworpen en geduldig onze jongen is. hij,
die vroeger zoo driftig kon worden, dat w ij
ons ongerust maakten. Toen ik de vorige
week bij hem was en ik mij niet langer kon
goed houden, zeide hij «Mama, schrei nu
niet. Alle men'ichen moeten toch eenmaal
Uit Weenen wordt verzekerd, dat een lid van
de Bulgaarsche regeering Woensdag aan den
briefwisselaar van de Politische Korrespon-
denz heeft verklaard, dat er geene geldige j
reden bestaat om eene samenkomst te wettigen?
der eerste ministers van de Balkanstaten en datcJ
het zelfs niet waarschijnlijk is dat die samen-L
komst plaats zal hebben.
Oostenrijk dringt aan.
Men verneemt dat Oostenrijk steeds met de
andere mogendheden aandringt hij Servië en bij
Bulganë, opdat zij zich zouden onthouden van
eene gewapende botsing.
Een Grieksch-Servisch Verbond - De
heer Madjarofï". Bulgaarsch afgevaardigde te
Londen, is van oordeel, dat het bezoek van den:
Griekenland te Sint-Petersburg heli
■en van Grieksch-Servisch verbond,
tegen Bulgarie bevestigt
Bulgai ie zal weigeren het scheidsgerecht toe
te lieden, zoo Servie in zake zijne aanvaarding, -
voorbehoudingen maakt.
Bulgarië en de demobilisatie. Hel Da-,
nclT-kabinet heeft naar Begrado en naar Athc-j
nen zijn antwoord gezonden op de voorstellen
gedaan door Servië en Griekenland, met het
oog op de demobilisatie.
Gelijk het te voorzien was, zou Bulgarië aan
de volgende voorwaarden, de demobilisatie aan
vaarden welke door Servië en Griekenland voor
gesteld wordt
i° De Serveirs zullen al de gewesten ontrui
men welke erkend worden door het verbonds-
verdrag met Bulgarië.
2° Voor de betwiste streken, zouden militaire
en bestuurlijke onderhandelingen aangeknoopt'
worden tusschen Bulgarië en Scrvic, ofwel zou
men aan die streken het zelfbestuur of autono
mie verleenen, ten einde de bevolking, bij mid
del van een plebisciet, te kunnnen raadplegen.
3° Ontruiming door Griekenland van de grond
gebieden ten Oosten en ten Noorden van Salo
nika gelegen cn ook ontruiming van die stad
zelve door de Grieksche troepen.
Onnoodig te zeggen dat die drie punten zoo
min door Servië als door Griekenland zullen
aangenomen worden en dal,naar alle waarschijn
lijkheid, de konferencie of samenkomst der kabi
netshoofden te St-Petersburg en het scheids-
rechtelijk optreden van czaar Nikolaas van
Rusland op eenen kolosalen sisser zullen ui'
loopen.
Bulgarië en Servië De Servische dagbla
den vreczcn dat in de konferencie van St-Peters
burg, de belangen van Servië zullen geslacht
offerd worden.
Enkelen voorzien er de mislukking van en
geloovcn dat een nieuw tijdperk van spanning
aanbreekt.'
Legerwetten in Frankrijk en Duitschland
In de Fransehe Kamer is een voorstel van
den socialist Vaillant, strekkend tot instelling
van de nationale militie en afschaffing van het
staande leger, verworpen met 49S stemmen
tegen 72.
M. Jaurès begon daarna met de ontwikkeling
van zijn tegenvoorstel, waarbij dc diensttijd ge
leidelijk verminderd wordt iS 12 en 6 maanden.
In den Rijksdag werd de bespreking over de
legerwel voortgezet en een voorstel der socialis
ten. om den diensttijd tot 12 maanden te ver
minderen, levendig bestreden door woordvoer
ders van alle partijen.
In den loop der bespreking kwamen de socia
listen in botsing met den minister van oorlog,
die weigerde hunne uitdrukkingen tc bestem
pelen.
In het Engelsch Lagerhuis. Het Lager
huis heeft de wet op de scheiding van Kerk en
Staat in Wallis voor de tweede maal aangeno
men met 337 tegen 258.
Onlusten te Barcelona. Het gerucht
looptdat wegens eene betooging tegende Spaan-
sche krijgsverrichtingen in Marokko, erge onlus
ten zijn voorgevallen te Barcelona.
Bij eene bctooging alhier zijn revolverschoten
gelost. Verscheidene malen verstrocid kwamen
de groepen weer terug bijeen. Er zijn geen ge-
Veertiendaagsehe
werkzaamheden.
GROENTENTUIN. Zooeven zijn de
laatst ingang gebrachte teelten begonnen, of
wij moeten er reeds aan denken sommige
der vroegste te vernieuwen. Vergeten wij
nooit, dat de grond 111 den hof geenen dag
ziek worden Sehrci nu niet- ik heb niet veel
pijn." Lina zegt, dat hij bijna altijd vroolyk
on opgeruimd is Zie, Ferdinand, dc goede
God zalft toch ook onze wonde niet waar?»
Ge hebt misschien wel gelijk, Philo
mena, gaf de bedroefde vader ten antwoord,
maar nu wij over Willem spreken, ik heb
iets op liet hart wat ik sinds lang had wil
len zeggen. Ik kan liet niet gelooven dat hij
altijd opgeruimd en vroolijk is. Mij dunkt
dat liet kind op die doodsohe plantage niat
vroolijk zjjn kan.
Dat do omgeving opwekkend is, kan ik
juist niet zeggen, hernam Philomena.Daar
bij moet Willlem langzamerhand tot do
eerste II. Communie voorbereid vorden cn
hiervoor is op Thomas-grond geen gelegen
heid.
Ik bon blyde, dat ge er juist zoo over
denkt als ik, besloot Nieuwpoort. We z.il-
len ons best doen een geschikter verblijf
voor onzen Willem te zoeken.
Zyne vrouw was het mot hem eens, en
men eindigde, waar men had moeten be
ginnen raad te vragen aan oen man van
ondervinding. Toen de missionaris cenige
dagen later op Sluisdam den heiligen dienst
kwam verrichten, bracht Nieuwport het
gesprek op zyn kind en vroeg liet oordeel
van den priester over zijn verblijfplaats.
Pater Van Ruyten.een priester vergrijsd
in liet missieleven, was een vaderlijk vriend
der familie cn kende Nieuwport door en
door. Hij zeido glimlachend
Ferdinand, Ferdinand, zult gij ilan
mag onbezet zijn. Zoodia eene groente inge-
oogstof verbruikt i.-;. moet cenè andere hare
plaats innemen. Dc groenten tuin moet eene
fabriek gelijken die 110 u stil ligt. Daarom,
zoo ds wij overigens reeds gezegd hebben,
heeft de verstandige en vooruitziende tuinier
van in den winter een j lan opgemaakt,
waarop de opeenvolgende teelten bepaald
zijn en dit levert hem op dit oogenbhk en
later veel gemak.
Natuurlijk houdt men eraan, bij het op
nieuw bewerken van den grond, gebruik te
maken van korten geteerden mest, alsook
van scheikundige meststoffen,a's zwavelzuur
ammo aak, superfosfaat en chloorpota.sc'n
Het gebruik van scheikundige meststoffen
laat mniers bij den tuinier nog veel te wen-
schen.
Bij de opeenvolging der groenten past men
evenals te lande, zooveel mqgelijK de kul-
tuurafwisseling toe een bladgewas wordt
niet door een ander bladgewas gevolgd zoo
b. v. plant men geen spruiten na vroege
bloeniKoo). üm eenige voorbeelden op te
■geven zeggen wij dat men 11a vroege aard
appels met goed gevolg porei en selder kan
telen na erwten, salade na radijzen en
spinazie, boenen, witloof, tomaten, enz. Ge
bruik vooral deze groenten van tweede sei
zoen per are 3 kgr. zwavelzuur ammoniak
en eene evenredige hoeveelheid superfosfaat
en chloorpotasch. Werk al deze meststoffen
goed in den grond.
Er valt intusschen goed te waken op het
tijdig uitdunnen, wieden, ophakken en an
dere onderhoudswerken
De late erwten en de schorseneeren wor
den niet zelden aangetast door eene witte
schimmelplant. Nu en dan eens bestrooien
met wat solferbloem is een uitmuntend mid
del om die ziekte tegen te werken, of nog
beter om ze le voorkomen.
Het wordt ook tijd om den Bordeaux'schen
f>ap in gereedheid te brengen voor het tijdig
)esproeien van aardappels en tomaten. "Im
mers, nog al te veel wordt er maar gebruik
van gemaakt als men de eerste ziekteteekens
bestatigt. Men vergeet dat de besproéing een
voorkomend en geen geneesmiddel is.
Hooger hebben wij gesproken van spruiten.
Welnu, deze groente mag niet te veel ge
mest worden, zij moet, zooals men zegt, met
oude of navette wassen, om te beletten dat
de spruitjes doorschieten.
FRUITTUIN en BOOMGAARD. De
waakzame tuinier zal dikwijls een bezoek
brengen aan fruittuin en boomgaard, om in
te nijpen, overbodige scheuten weg te nemen,
desnoods fruit te dunnen, de ruspen te
Wat de appelboomen aangaat, men houde
vooral een waakzaam oog op de wollige
bloedluis. Het is raadzaam de stammen en
de takken zooveel mogelijk te wasschen, en
de kroon te besproeien met eene oplossing
van soda, bruine zeep en tabaksap.
LUSTTUIN. De meeste bloemperken
zijn gewis aangelegd misschien blijven er
nog enkele aan te vullen. De mozaïeken,
waarop men gebruik maakt van allerhande
Alternanthem's, worden laatst afgewerkt.
Men maakt van het goed weder gebruik
om tusschen de heestergewassen den grond
op te hakken, enz. William.
Zondag 11. gingen de socialen cono
rouwkroon nedeeleggen op hol graf van
één hunner loden. Adolf Do Neef, die hel
groot geluk heeft gehad in den schoot
der H. Kerk le sterven.
Fred Nichols hield daar eene lijkrede,
waaruit wij het volgende knippen
Tijdens uwen levensloop hadt ge afge
broken met alle kerkelijke dogma's. Ge
waart een vrijdenker met woord en daad, in
handel en wandel, in geheel uw doen en
laten
Ge waart niet dien pocher, dien praalhans,
dien bluffer, die het edele vrij gedacht tot
eene gemeene papenvreterij verlaagt en ver-
valscht, maar een vrijdenker in de meest
verhevenste, inde reinste, in de meest breede
en verheffende opvatting des woords.
Tijdens uw verblijf in Engeland, leefdet
nooit veranderen Eerst uwe plannen uit
voeren en dan raad vragen Uwe keuzo is,
dunkt me, zoor ongelukkig geweest. Ware
de zaak niet beklonken,toen ik ervan hoorde
ik had het u ten sterkste afgeraden. -
In hun hart w.-rcn de ouders blijde, dat
de missionaris hun gevoelen d«cldc vooral
in de laatste weken hadden zy een buiten
gewonen angst omtrent hun kind. een voor
gevoel van een dreigend kwaad in zich be
speurd. Het stond dan ook vast, Willem
mocht daar niet blijven. Hadden zij gowo
ten wat er op Thoinas-grond was voorge
vallen, zij zouden de uitvoering van hun
besluit geen dag hebben uitgesteld.
Thomas had zich in dc eerste ma inden
weinig om den kleinen Willem bekommerd.
Maar sinds Sa-loekoo hem geregeld kwam
bezoeken, was daarin oenigo verandering
gekomon. Wut hiervan de reden was 1
Op zekeron dag vroeg Sa-lookoo aan
Thomas
Wie is die kleine blanke, dien ge in
buis hebt
Thomas vertelde hem Willems geschie
denis 011 toen hy geëindigd had, greep de
wi9iman hein bij den arm en zeide
a Wel broeder Thomas eene heerlyke
gelegenheid om wat to verdienen. Als wij
den kleine konden genezen, zou Imt den
vader eene goede som waard zijn.
Onmogelijk, kameraad, hernam Tho
mas. Hij heeft my streng verboden het
kim! cenig meilccijn te geven.
gij als een echten, als een waren vrijdenker
met gansch uw gezin, en met de waarheid
der rede, hadt ge uwe dierbare gade zoodanig
overtuigd, dat ze met U, en door U, de vrije
gedachte was aangekleefd.
Bij uwen terugkeer in uwe geboortestad,
bleeft ge steeds den zelfden vrijdenker, en
die overtuiging zijt ge bij gebleven tot op
uwen laatsten levensstond, want zoolang uw
verstand U is bij gebleven, zoolang uw ge
heugen U onderscheid liét maken, hebt ge
steeds alle kerkelijke hulp gewijgerd, zoolang
uwe krachten het toelieten belet, dat er een
geestelijk man uw sterfbed naderde.
Het is maar op den oogenblik dat ge geen
geheugen meer bezat, dat ge niemand meer
kendet, dat er door toedoen en medehulp
van een uwer bloedverwanten, U kerkelijke
ceremoniën zijn bediend
Dat hetgene wat met U voorgevallen is, de
vrijdenkers tot les strekke. Gij vriend Adolf,
had verwaarloosd uwe laatste wilsbeschikkin
gen eigenhandig op papier te brengen, men
schen aan te duiden, in wien Ge volle betrou
wen mocht stellen, dat die laatste wilsbe
schikkingen op de letter zouden uitgevoerd
zijn worden.
Helaas vriend Adolf, wat metU is gebeurd,
is reeds tnet zoovele andere vrijdenkers voor
gevallen, en 't is hierom dat we de innige
hoop uitdrukken, dat dezen die vrij leven en
vrij willen sterven en vrij willen begraven
worden de noodige schikkingen er toe zouden
nemen. -
Recht en Vrijheid 15 Juni 1913.)
Werklieden,
die rond het graf van uwen overleden
vriend stond, en spijts al de bedorvenheid
van het socialisme, misschien nog een
groot geloof hadt bewaard in een ver
borgen hoekje van uw hart, wat is er in
uw binnenste omgegaan toen gij aldus
hoven de ascli van uwen werkhroeder
de vermetele taal van eenen godsdienst
hater hebthooren klinken
ITeefl uwe z'el niet getrild van afgrij
zen en verontwaardiging toen op dien
geheiligde» doodenakker, waar een geest
van vrede en gebed moet heerschon, een
verwaand en goddeloos kopstukje dat
zich vet mest met uw arbeids zweet-, u
kwam aanzetten om buiten allo religie te
leven, en als
Een hond te sterven
E11 't was diezelfde vent die over 14
dagen dierf schrijven dat men in zijne
partij den godsdienst eerbiedigt
Zelfs de doodt-n eerbiedigt hy niet
meer, want indien hij in zijn hart nog
een greintje edel gevoel had, dan zou hij
zulk eene heiligschondende taal niet dur
ven voeren hebben boven een pas gedol
ven graf.
Eerbiedig onze dooden a. u. hl. mijn
heer, en eerbiedig uw eigen zei ven,
want het
Is eene schande
alzoo den armen werkman zijn geloof
trachten te ontstelen, en die zwakke
zielen in eenen afgrond van zedelijke
ellende te willen storten.
Eerbiedig de nagedachtenis van uw
afgestorven lid,dat in de laatste en bange
levensstonden, als wanneer een menscli
voor de
Vreeselijke eeuwigheid
slaat, zijn oogen heeft zien opengaan, en
het onbesefbaar geluk gehad in dn armen
van het Kruisbeeld te sterven.
Voor dat Kruisbeeld hebt ge niets dan
woorden van spot en haat,maar weet wel
dat zoovelo mannen van uw kaliber, als
hun oogen aan 't breken gingen, en het
klamme doodzweet op hun voorhoofd po-
Och kom de blanken boelden zich in
dat onze kunst niets dan bedrog is. Begint
de kleine te genezen dan zal hij wel anders
praten en z'yn beurs openen.Tliomas ik heb
geld noodig. Onze voorraad dram (een soort
van rum) raakt op en hier is niets te ver
dienen.
Thomas krabde zich achter het oor. Het
vooruitzicht op een goede portie dram,
waarvan de neger z ilk een geducht liefheb
ber is, deed hem aarzelen.
Dat is alles goed en wel, gaf hij ton
antwoord, maar de jongen zal zich nooit
door u laten geneeskundig behandelen. Hij
is zoo bang voor u, dat hy aanstonds weg
kruipt, als ge hier komt.
O, dat is minder, hernam Sa-loekoe, ik
zal betooverd water gereed maken en gij
wascht den knaap ermee.Binnen 2 maand is
hij gezond. Do bakra zal onze macht erken
nen, betalon en wij deelen do winst.
Thomas aarzeling was overwonnen, hij
stemde toe.
Van dien dag af begon bij den kleinou
Willem tot zich te trekken. Op zekeren
mórgen zeide hij hem
1 Wel, pikien masra (jongheer), komt ge
niet eens kyken, hoe mooi de manja's
groeien
De manja, een door de jeugd zeer ge
zochte boomvrucht, deed Willem over zijn
afkeer van den ouden neger heonstappen en
hy volgde hem tot achter in de cacaoplan
tage, waar de afgodstempel verscholen
stond tusschen het geboomte.
relde en de stervensreutel hen reeds vas
had, zoo blijde waren wanneer zij door
oeno bijzondere genade van de grenzen-
loozc goedheid Gods, de armen van een
Kruisbeeld naar hen konden gestrekt zien
en een priester aan hun zijde wisten.
Waarom vertelt gij niet eens aan uwe
mannen, de dood van een uwer grootste
vrijdenkers,
De dood van Voltaire
Zij was afgrijselijk I
Als een vrijdenker leven dat is alraaal
goed en wel, zoolang men melde dood
kan lachen en zijn rond en dik buikje aan
lekkere brokjes deugd doen en smeren op
den kap van den werkman, niet waar
Fred Maar eens komt de dood om ons,
en dan... is van mee te gaan en een mensch
sterft maar éénmaal
Tegenover het leven stelt zich al die
vrijdenkerij heel stout en moedig aan,
maar tegenover de dood slaat ze zwak en
machteloos gelijk oen bevond riet.
Werklieden
DO"t dan uwe oogen open terwijl het
nog lijd is, cn vlucht gelijk de pest die
gewetenlooze mannen die u op een kerk
hof komen spreken van als vrijdenker te
leven en te sterven
Dat ik een avondklokje waar,
Wat zou 'k aan beemd en velden
En met een stemme, zoet en klaar,
Den englengroet vermelden
Ave Maria
Of waar ik eens een vogelijn
Hoe zoude ik lieflijk zingen
Hoe juub'lend zou nnjn toon niet zijn
En tot in 't harte dringen
Ave Maria
Was ik een bloempje,"schoon van kleur,
'k Zou bloeien aan uw voeten,
En met den zoetsten lentegeur
U, Moeder, immer groeten
Ave Maria
O Bloempjes, die den stormwind tart,
O Vogeltjes en klokken,
Wilt dikwijls aan mijn kinderhart
Die reine bede ontlokken
Ave Maria
Gii,.schoone Bloem van 's Hemels hof,
Laat het U welgevallen,
Dat ik, ter uwer eer en lof,
Het juichend doe weerschallen
Ave Maria
VOOR DIE NOG WAT LEEREN WILLEN.
Wedersta aan 't begin 't is te late gemeesterd,
Als de wonde verkankert. O,vriend, Iet toch op!
Ja, let op Want heelt Satan uw ziel eens
begeesterd,
Ik beklaag u dan hangt gij welhaast in zijn
strop...
't Zijn lichte vogels, die zoo licht van lucht
en land veranderen. Horatiuszegt ons:«Ccelum,
non animum mutant, qui trans mare eurrunt.»
dat is Gij en moet niet elders loopen' om beter tc
zijn dan t huis. Karei. Gakymans (zei dat ook,
als hij, in zijne zatte bermhertigheid, tegen eene
tronke liep, of al ievers in eenen'' gracht naar
zijn hoofd lag te zoeken.
Eene moeder die goede dochters wil kwee
ken. moet zelve geern te huis blijven en hare
dochters weten den tehuis aantrekkelijk te ma
ken. Ook mag zij niet vergeten, dat er niets ter
wereld zoo krachtig is om brave kinders tc
kweeken. dan de vreeze Gods in hunne harten
te storten. Maar wederom mag eene moeder
niet vergeten dat niemand geven kan wat men
niet heeft, en dat bijgevolg geene [moeder hare
kinders kan godsdienstig maken als zij zelve
niet godsdienstig is.
Matig zijn in eten, drinken.
Was en is nog altijd goed
Om van vettigheid te blinken,
Hoeft men geenen overvloed
Thomas bloei' mot opzet voor de deur
dralen en vroeg met een vriendelijk lachje
of pikien-masra niet oens wilde binnenko
men. Gelijk alle Surinaamsche kinderen,
vooral die op de plantages woonden, kende
Willem het kwaad der afgoderij en wist,
dat hij nooit een gado-liosso mocht binnen
treden. Maar door kinderlijke nieuwsgie
righeid gedreven, gaf hij toe en volgde den
ouden neger in don afgodstempel. De knaag
keek angstig rond, zijn geweten begon te
spreken en de ontvleesche koppen joegen
hem zulk een schrik aan dat hij haastig
wilde wegloopen.
Blijf myn jongen, sprak Thomas met
geveinsde vriendelijkheid, daar zal u geen
kwaad overkomen. Zie eens hier. Dit is
water dat de kracht heeft om alle zieke
menschen gezond te maken. Als ik u daar-
medo wascli wordt gij zeker beter. 0
Willem keek naar do groote kalebas met
water en bladeron, die Thomas hem voor
hield.
Neen, oom Thomas, dat mag niet, va
der vindt het zeker niet goed.
Gekheid, mijn jongen, antwoordde
Thomas. Vader is niet luer en hij wil tocli
wel dat ge weder gezond wordt Welnu,
om gezond te worden moet men geneesmid
del nemen.-
W ordt voortgezet.
