DROEVIG!
De groote veldslag in
Frankrijk.
ZOXDAG 20 SEPTEMBER 1914.
Geen volui Vrij Katholiek, Vlaamsch. Volksgezind orgaan van de Stad en 't Arrondissement van Aalst §®en'
buurttram.
5 centiemen het nummer
675" Jaar 4655.
Dit blad verschijnt den Zater
dag van iedere week onder
dagteekening van den volgenden
dag. P«"ijs ervan is voor
de .Stad 3 frank met den Post
verzonden 3.50 frank 's jaars.
voorop te betalen De inschrij
ving eindigt met 31 December
De onkosten der kwittantiën
dooi de Post ontvangen zijn ten
laste van den schuldenaar.
Men schrijft in bij VAN DE|
PUTTE-GOOSSENS, 31. Kortcj
houtstraat en in alle Postkan-!
toren des Lands.
DE DENDERBODE
Annoncen, per drukregel Ge
wone 15 centiemen Kleine
Aankondigingen IV. 0,60 1334
egels.; Reklamenfr. 1,00; Von-
lissen op 3« bladzijde 50 centie-
nen. - Dikwijls te herhalen
IhekeiTcftnakir.gen bij accoord.
Niet opgenomen handschriften
worden niet teruggestuurd.
Hecren Notarissen worden
vriendelijk verzocht hunne in
zendingen te doen,uiterlijk tegen
den Vrijdag in den voormiddag.
Voor de advertentiën uit
|vrecmdc landen zich te wenden
1 bureele van dit blad.
Geen rijker kroon,
eigen schoon!
1 Ledeganck)
Wiz ER E1N W EG- Vertrekuren uit Aalst naar
Denderleeuw—Brussel» (Noord)
i'ia 4,1+ 5.26 6,12* 6,46 *7,31 *7,43 8,54 9-2.6 *9,36 w.v.z.
10,01 *10,17 z.n. 11,50 12,48 *14,05 I4»33 i5-30'-w15>57Z-"-
*16,24 *16,50 *18,10 18,50 *19,32 2i,08 *22,20 *22,44 *22,56
Denderleeuw, Ninove,Geeraardsbergen,Lessen, Ath,Bergen
- 39 7,43 i°.01 IX»50 I4»33 i6,2S 17,37 18,50 21,08
Erne-Meire, Burst, Herzele, Sottegem, Ronsse, mctaanslui-
ting te Sottegem en Ronsse voor Kortrijk
4 17 7,40 X°59 H.54 *44.4° 17,42 *g»« tot Sottegent.
Mootsel, Optvyek, Lontlerseel, Willebroeck Boom, Ant-
werpen, met aansluiting te Londerzele naar Mechelen
♦4,02 3,45 9,02 ii,55 I4,48 18,00 *19,50 (*naar üpwyck)
De treinen met een of een aangeduid zijn rechtstreeks.
Hofstade. Gijsegem, Dendermondi
Eecloo, met aansluit, te Denderm. n
3,32
Lokeren, Moerbeke,
ir Antwerpen (Mid.st.):
6,13 7,37 8,27 10.50 14,42 15,2c 17,44 19,13 2i, 10
(jent (Zuicl)
4,29 7,19 '7,25 r8,i4 8,38 rio,24 12,06 12,19 14,34 '15,15
'16,21 '17.04 17.40 18,09 18,44 19,38 20,41 (Z. ti.) r2t,o8
22,1022,57 '0,39 (Z.n.) r<>,55
Lede VVetteren
6,40 8,38 '10,24 12,06 '12,19 14,34 '16,26 18,09 '18,44
19,38 20,41 (Z. n.) 22,10
Brugge Blankenherghe 6,08 7,22 9,57 10,24 11,18 (Z.n.)
12,55 13,02 (Z.n.) 15,15 17,04 18,31 18,38 18,44 21,08
Brugge Heyst 6.08 7,22 9,57 10,24 12,55 13,02 (Z.n.)
15,15 17,04 18,31 18,38 18,44 21,08
Aalsl (Koophamli
Aalst (Zcebergbr
ilstinaar Oordegein
n. Affligem, Assche
7,32 8,53 11,55 15,20 19,12
8,25 11,55 14,24 16 45 20,14
Vertrekuren uil de volgende Statiën naar Aalsl
Brussel Denderleeuw 4,41 '5,4°'5,58 '6,44 *6,54 7,07 7,45
7,53 '8.258.59 '9.24*-9,32 '10.4 1 (Z.n.) 10,44 11,37'11,40 *12,25
'12,31 (Z.n.) 13,24 '14,22 '14,31.(Z.n.) '11,42 15,521 w.v'. en z.)
'15,57 '16,2616,32 '17,06 '18,08 '18,14 '19,52 '2o,00 '20,4020,57
'22.21 '23.55 (Z.n.) ro.o6.
Bergen, Ath,Lessen,Geeraardsbergen, Ninove, Denderleeuw:
4.42 5.16 6.43 8.45 11.41 13-47 17-23 18.30 19,50
Ronsse, Sottegem, Herzele, Burst, Erpe-Meire met aanslui
ting te Ronsse en Sottegem van Kortrijk naar Aajst
(Zaterci. v. Sottegem 5,36) 6,21 10,23 11,45 15,33 19-43
Antwerpen (Zuid), Boom, Willebroek, Londerzele. Opwyck,
Moorsel, met aansluiting van Mechelen naar Aalst:
4,55 6,12 6,42 8,14 9,49 (10,05 over Denderm.) 11,22 13,40
15,22 17,04 19,04
Oordegem, Aalsl
Affligem Aalst
Eecloo, Moerbeke, Lokeren, Dendermonde, Gijsegem,
Hofstade! met aansluit, van Antwerpen (Middenst.) n. Aalst
5.04 8.12 10.02 11.38 13.27 16.52 19.05 20.38
Gent (Zuid).
4.42 5,42 5.50 7.09 8.22 8.43 9.28 10.55 12,18
13,32 13.40 15.00 16.24 17-33 18.59 20.10 21.53
W etterenLede.
4.59 6.18 7.26 '9.44 XI.22 14.07 18.01 '19.15 20.37 22,i8
Blankenberghe Brugge.
5,50 *6,41 8.28 10,00 10,59 14-28 (Z.n.) 14,45 16,01 17,20
20.04 21,08
Heyst Brugge. 5,33 6,12 6,55 (Z. n.) 8,11 10,58
14,43 17,14 19.47 21,06
5 ir> S 14 11 11 14,20 18,25 Assche (Staatsstalie) Aalst 6,30 10,53 13,18 15,30 19,15
5,56 11,17 13,18 15,56 19,41 UURTABEL van den 1 Juli tot den 30 Sept 1914
Wij kunnen de menscheu uiel genoeg op
het harl drukken
11 Van zich kalm te houden in al deze droeve omstandigheden, en
Zirh toch door geen enkel gevoel, hetzj woede of ongewettigde vrees,
te laten meeslepen. Gelooft niet al de geruchten welke men thans
zoo moedwillig rondstrooit op tien zijn er negen valsch, of ongegrond,
of overdreven.
Pi Van met den vjand beleefd en gedienstig te zijn wanneer hij
ons aanspreekt doch verders geene aandacht te slaan op hem. Dat
,s de beste taktiek. Wacht u wel van den vjand te omringen, achter-
t loopen en uitgeleide te doen (zooals het reeds gebeurd is)
want daarmede stelt gij goedjonstig uw eigen Ijf bloot, en gj belet
onze soldaten handelend op te treden; daar, waar zij zouden gelegen-
heid hebben.
0, v niet te vergeten dat, terwijl onze soldaten op het slagveld
h„n leven zoo heldhaftig ten pande stellen voor het vaderland, wij,
sis hureers toch ook wel wat moed en koelbloedigheid mogen aan
don dal leggen En dit moeten wj vooral toonen door eene kalme,
deftige en mannelijke houding tegenover den indringer.
4! Van de heethoofden die spreken van eens eenen slag te slaan,
eene gewelddaad te verrichten tegen den vjand, goed te doen in
zien hoe ïii door dergelijke uitzinnige handelwijze, een heel dorp of
stad zouden overleveren aan brand en uitmoording.
1MEN LEZE DIT MET AANDACHT, EN ZEGGE HET VOORT!
OVER DEZE ZAKEN KAN MEN HET VOLK NOOIT GENOEG
INLICHTEN
Aalst, 19 September 1914
Week-Kalender.
SEPTEMBER.
Eerste kwartier Jen 26, om 12 03
E... cl. Z. ,nmlKna wato-mcMye-
ZonJat' 20 O. L. Vr. der VII Wtrln. HH. EusU-
cUiM en ifeïsUen, martel.
M.an.laf 21 H. Matlliens. aposle en e-an el, I
DiinsJ.nt 22 H. Thomas ian V,llano,a. I« HE
Mauritius en fes. m. 11. Emmerant». ton en
mart.
Woensdag 23 H. Linus, paus en mart. 11. inecia,
Slaven. H. Oeranlus,
Vrijdag 25 H.'pinmnus, bisschop on
Zat'erdug 26 HH, Cypnaims en Justina. mai
Uurtabel der Zondagmissen in Aalst.
Sint-Martinuskerk
5, 6, 7, S, 9 n 11 ure. - Lui, 4 ure.
Sint-Jozefskerk
5 1/2. 7, 8 1/2, 9 1/2 en 11 ure. - Lof, 1 ure.
O L. Vrouwkerk, Mijlbeek
5, 6 1/4, 7 1/2 en 9 ure. - Lof, 4 ure.
Kerk der EE. PP. Jesuïten
1 1/2, 5 1/2, 6 l/2en7 1/2 ure. - Lol, 0 ure
Kerk der EE PP Capucienen
5, 6, 7 1/2 en 9 ure Lof, 5 uro.
De gebeurtenissen te Aalst.
Nota's uit een dagboek.
(Ie VERVOLG)
Donderdag 20 Oogst. Deze nacht
zijn talrijke burgerwachten uit Brus
sel, hier heen gekomen. Zij namen
hunnen intrek in de stadsgemeente-
school en in andere ontruimde loka
len. De overheden brachten den
nacht door op den koer van het
landhuis in hunnen auto. Het schijnt
dat de duitsche legers onze. vecht -
lijn tusschen Luik en Antwerpen
hebben weten door te breken, dank
aan hunne overgroote getalsterkte, en
dat zij nu op de hoofdstad in mach
tige drommen aanrukken. Ten einde
nutteloos bloedvergieten te sparen,
heeft men de burgerwacht die met de
verdediging van Brussel gelast was,
ontwapend. Het goevernement heeft
ook reeds sedert een paar dagen
zijnen zetel overgebracht naar de ver
sterkte stad Antwerpen.
Vele fransche soldaten en officieren
doorloopen heden morgen onze stad.
Ook een talrijk korps van gendarmen
te paard is aangekomen. Op zeker
oogenblik hoort men in de lucht het
ronken van een motor het is een
Duitsch vliegmachien. Onze burger
wachten op post aan de stadspoorten,
schieten er naar, doch de vlieger
houdt zich buiten schot. Héél den
voormiddag heerscht er overal een
koortsig verkeer. Rond den noen
komt het bevel dat de dienst der
wachten hier ook opgeschorst wordt,
en dat al dezen die wapens hebben,
ze moeten binnenbrengen. Men voor
ziet dat de vijand zal overkomen.
's Avonds, rond 9 uren, terwijl de
gendarmen zich vaardig maken tot
het vertrek en vergaderen op de
Groote Markt die zwart ziet van
't volk, ontstaat er plots eene onbe-
schrijlhjke paniek. De brandklok be
gint met alle geweld te kleppen, een
groote roep gaat op de duitschers
komen en allen vluchten. Aanstonds
wordt er bevolen dat de nationale
vlag moet verdwijnen aan al de huizen
waaraan ze reeds vele dagen wappert
en een auto rijdt rond om 'lil overal
mee te deelen. Intusschen verhaasten
de verschrikte bewoners zich vensters
en winkels te sluiten, en oude vitrien-
luiken worden alom uit den hoek
gehaald. Daar, waar de inwonenden
reeds ter ruste of nog afwezig zijn,
en de vlag is blijven hangen, troppelt
de angstige menigte bijeen, en er
wordt geroepen en met de vuisten op
deuren en blafleturen gebonsd, totdat
de noodlottige vlag is verdwenen.
Een bang verwachten weegt op de
stad. maar de duitschers komen
niet... Rond 10 ure trekken de gen
darmen weg langs den steenweg op
Gent. Men hoort langen tijd, door de
nachtstilte, de hoeven hunner galo-
peerende paarden helder kletteren
door de straten. De nacht verloopt
verder rustig.
Vrijdag 21 Oogst. Van in den
morgen vliegen er weerom duitschers
hoven de stad. Waar zijn de duitsche
troepen Een Aalstenaar die te voet
van Brussel komt het treinverkeer
langs daar is reeds onderbroken
vertelt dat de nachtelijke doortocht
der Pruisen, in de hoofdstad, uren
lang heeft geduurd. Men schat hun
getal op meer dan een half miljoen.
Het blijkt dat zij nu afzakken langs
den steenweg van Assche en Hekel
gem, in de richting van Ninove en
Geeraardsbergen. Weldra verspreidt
zich het nieuws dat de uhlanen
zoo heeten de beruchte duitsche voor
posten die in de waalsche en kempi-
sche streek reeds zooveel schrik ver
wekten onder de bevolking te
Moorsel zijn binnengevallen in de
statie, waar zij het geld roofden en
de telegraafdraden doorsneden.
Voorbereid op hunne komst, wor
den hier in de statie zonder dralen
al de bureelen gesloten en alle trei
nen vertrekken in de richting van
Dendermonde en Gent, zoodat de
spoorweg weldra heelemaal ledig
staat en al het verkeer tijdelijk op
houdt. Rond 9 ure komt een eerste
voorwacht van zes uhlanen te paard
uit Mijlbeke aangereden, en langs de
Ste-Annabrug doen zij hunne ver
schijning 111 onze stad. Honderden
nieuwsgierigen staan er opeengepakt.
Schepene Moyersoen gaat hen te
gemoet. De zes ruiters werpen gedu
rig wantrouwige blikken op de massa
volks, en terwijl zij met de eene hand
de teugels vastgrijpen, houden zij de
andere dreigend geklemd om den
haan van een revolver. Dan. als zij
de vredelievende houding der Aalste-
naars bemerken, en vernemen dat al
de burgers in de stad ontwapend zijn,
schijnen zij wat gerust gesteld, doch
de revolver verlaat hunne vuist niet.
Aan het landhuis gekomen waar de
overheid hen verwacht, gaan er twee
binnen, en de vier overigen houden
wacht bij de poort, altijd met liet
wapen in de hand. Een der twee bin
nengetreden soldaten die een zekere
graad blijkt te dragen, spreekt vloei
end fransch. Hij doet zich den inhoud
der stadskas— ongeveer zes honderd
franken overhandigen, en ziet de
rekeningboeken na.Als hem bevestigd
wordt, dat de doortocht hunner troe
pen gansch ongehinderd zal kunnen
geschieden, staat hij ook in voor de
veiligheid der inwoners Anders,...
en zijne taal wordt dreigend. Dan
vertrekt het zestal te paard, en
schepene Moyersoen doet hen uitge
leide. Steeds houden zij hunnen
revolver op het volk gericht. Alge
meen wordt opgemerkt dat zij prach
tige dieren berijden, en buitengewoon
vlug en flink in den zadel wippen.
Daar de statie van hun bezoek is
gespaard gebleven, wordt in den na
middag den dienst reeds hernomen,
voor zooveel de- toestand het toelaat.
In den namiddag en in den val
avond, rijden verschillende duitsche
benden door de stad, de baan op naar
Ninove. Mannen, vrouwen en kinde
ren, verdringen er zich rond, en
schijnen niet in het minst vervaard.
Stilaan verneemt men de helden
daden welke de uhlanen inliet ronde
verrichten. Te Denderleeuw deden
zij de spoorwegkablen springen. Tus
schen Hekel gem en Assche, verniel
den zij insgelijks de verbinding der
tramlijn bij middel van dynamiet, en
zij plaatsten ook een bom vóór den
ketel in het lokomotief rijtuig, dat
grootendeels beschadigd, en wiens
platform half weggeslingerd werd.
Te Lede schoot een duitschct op
drie wielrijders die weigerden stil te
staan op zijn bevel. Een werd ge
dood, en de twee anderen gekwetst.
Op menig andere plaats hielden zij
ook nog velo-rijders staan, en sneden
hunne banden door, of namen eenvou
dig hunne fietsen mede. Zij schijnen
al deze mannen als spioenen te aan- j
zien.
In den avond brengen de bladen*
ook bevestiging van liet overlijden,
van den grooten Paus Pius X. Hij,
stierf Woensdag nacht, te midden
van den gruwelijken oorlog die thans
volop in Europa is ontketend, en die1
algemeen als oorzaak Zijner dood
wordt beschouwd.
Maandag, 24 Oogst. Heden is er -
hiei in het omliggende eene paniek
geschied, zooals er bij menschen-ge-1
heugen, nog nooit eene plaats greep.
Het was rond den middag en iedereen
bereidde zich om te noenmalen,als de
stad plots in rep en roer gezet Werd
door zwermen vluchtelingen die uit
alle richtingen, langsheen den Den
der,langs den Brusselschen steenweg,
langs den Geeraardsbergschen steen
weg, langs de Moorselbaan, enz enz.
naar Aalst kwamen geijld. Eerst was
het mannenvolk, oud en jong, bloots
hoofds, barvoets, in hemdsmouwen of
met de vest op den schouder som
migen met één kous of één klomp aan
den voet, of met hun klompen aan de
hand. Dan volgden er jammerende
vrouwen en meisjes, met verschrikte
kinderen aan hun rokken of een héél
huisgezin, inderhaast op een karre
ken gesprongen werkelijke vlucht
naar Egypte Uit die ongelukkigen
die in één adem voortholden, en soms
met angst omkeken, was er niets an
ders te krijgen dan Vlucht De
duitschers zijn daar Zij werden ach-
teruitgeslagen, en nu doen zij al het
mansvolk van i5 tot 5o jaren vóór
hen marcheeren En zoo kwamen
er uit al de dorpen ordelooze benden
afgestormd, uit Ternath, Dender
leeuw, Erembodegem, Meklert, Baer
degem, Moorsel, Hekelgcm, Welle
Liedekerke, Nieuwerkerken Erpe,
Meiie, Mijlbeek, e. a. Over al de we
gen en velden was het een zwarte
stortvloed van menschen.Vruchteloos
trachtte de overheid op de Groote
Markt, dien stroom van vluchtelingen
tot bedaren te brengen. Allen snelden
voort naar de statie, drongen het ijze
ren hekken open, en namen stormen
derhand den geïmproviseerden trein
naar Dendermonde 111. Dezen die niet
meer konden opgeladen worden, en
zij waren niet te tellen trokken te
voet naar Dendermonde, en velen
vluchtten zelfs tot aan Gent.
Intusschen was er ook 111 de stad,
en vooral in de volkswijken, in dit
eerste oogenblik van algemeene ver
warring, groote paniek ontslaan.
Overal werden aanstonds de blafle
turen toegeslagen, en de vrouwen gin
gen aan't weenen en 't kermen. Tal
rijke personen en niet van de min
ste verhaastten zich de stad te
verlaten. Mannen en jongens kropen
op zolders, in dakgoten of gingen
zich verbergen in onderaardsche put
ten. Alle schuilplaatsen waren goed.
zelfs de meest gevaarlijke of de minst
aangename. Zoo was er ook een wel
gekende inwoner die zich in zijn re
genput had laten rijzen, en er nader
hand ter oorzake zijner buitengewone
diklijvigheid. bijna niet meer uitkon.
Ook vele hecren onderpastoors,
kosters en onderwijzers, waren in
het omliggende op de vlucht ge
gaan.
Weldra bleek het dan dat er hoege
naamd geene duitschers te zien wa
ren, en nu begon de terugtocht der
vluchtelingen, en duurde gansch den
avond, tot in den nacht. Beschaamd
keerden de dorpelingen thans terug,
bezweet, vol stof, buiten adem, hun
voeten gekneusd en gezwollen van die
lange koers over steenen en keien. En
menig Aalstenaar kwam ook drup-
neuzend weer uit zijn schelp gekro
pen...
Wat luid nu Aanleiding gegeven tot
die radeloozc vlucht Wellicht zal
men nooit juist daarover ingelicht ge
raken Volgens de eenen, had een
pachter geweigerd zijne kar haver te
leveren de duitschers bonden hem
vast aan zijn kar, en laadden intus
schen de haver op hunne wagens, en
deden zich hierin helpen door eenige
jongelingen. Anderen, vertelden dat
de Pruisen boven Ternath grachten
schoten om zich te verschansen, en
tot dit werk eenige boeren bezigden.
Anderen nog, en dat heeft het meest
schijn van waarheid verhaalden
dat eenige mannen die te Denderleeuw
te goed den Maandag hadden ge
vierd, het ongelukkig dronkemansge-
dacht kregen te spotten met eenige
voorbijrijdende uhlanen dezen, van
hun paard springend, grepen de drin
kebroers vast en deden ze vóór hun
paarden opmarcheeren. Enkele land
bouwers hadden dit spel van ver ge
zien; en oogenblikkelijk ging de elec-
triseerende noodkreet rond Vlucht
De duitschers doen al het mansvolk
vóór hen oprukken
En van daar, die onvergeetbare pa
niek...
Zondag, 3o Oogst. In den voor
middag wordt ter Groote Markt, de
aandacht van de wandelaars getrok
ken door twee aardig toegetakelde
kerels.Zij spraken duitsch.Het waren
twee duitsche gevluchte kurassiers,
die zich kwamen gevangen geven. Zij
droegen boerenmutsen. Deze waren
hen onderweg geschonken door mede
lijdende lieden, daar zij hunne helmen
verloren hadden.
Maandag, 3l Oogst- Rond vijf
uren vap den namiddag, zweeft weel
keen duitsch vliegmaehieahnyen Aalst,
en verdwijnt in de richting van Gent.
Dit schijnt aan te duiden dat onze
stad nogmaals een bezoek der Prui
sen gaal krijgen 's Avonds, wordt in
St Martinus'kerk die proppend vol is,
de sluiting der plechtige noveen voor
den vrede, bekroond door eene in
drukwekkende boetprocessie. De Z.
E H. Deken verklaarde er in zijn
hartroerend sermoen Indien onze
stad gespaard blijft van de gruwelen
welke andere steden, als Hasselt,
Diest, Tienen, Leuven. Mechelen,
enz. te lijden hadden, zal er hier, als
altijddurende dankbetuiging, eene ka
pel worden opgericht, toegewijd aan
het H, Hart van Jezus.
Als wij. rond 9 ure. uit de kerk ko
men,vernemen wij dat een honderdtal
duitschers aangekomen zijn, en de
statie ingenomen hebben.
(Vervolgt
Deze week viel ons bij toeval een num-
mer van Vooruit- in handen, en daar
in zagen wij tot onze groote verbazing
weerom een hevigen aanval gericht legen
de Kerk, naar aanleiding van het feit
dat Z.H. Paus Bonediktus XV een oproep
doet lot de Katholieke wereld om te bid
den voor bet bekomen van den vrede.
Het is nu liet. oogenblik niet om in
politieleen pennetwist te treden, en
vooral niet met een blad als datgene
waarvan hier spraak is maar we kun
nen toch niet nalaten er op te wijzen
hoe juist, op een zoo akelig en rampvol
oogenblik als dit, «Vooruit- nog altijd
beiioeftc gevoelt om zijn baat en zijn
vijandschap tegen al wat naar godsdienst
aardt, te luchten.
Volgens het socialistisch blad stond
ile Keil» van af liet begin, aan de zijde
van Oostenrijk en Duitschland, en heeft
Zij den oorlog in de hand gewerkt.
Po geschiedenis zal later, wit naast
zwart, een onpartijdig oordeel te vellen
hebben over «le psychische gronden van
dezen gruwelijken Europeesclien Oorlog,
en die taak zal wellicht van de moeilijk
ste zijn welke zij ooit te vervullen had.
Maar een ding kan van 1111 af aan met
de meeste stelligheid worden bevestigd
dal de Kerk, verre van dezen oorlog
goed te keuren of hem te steunen, hem
geducht hoeft als den grootsten geesel
die het menschdom kon teisteren. 011
alles in liet werk gesteld om die kata-
slroof van de wereld af te weren.
Daar zijn feiten.
Is niet de groote heilige Volks-Paus
Pius X, als
een slachtoffer van den oorlog
gevallen 'i Zijne geneesheeren vorklaar-
don zelf dal Zijne dood grootendeels is te
wijten aan de smart, waarmede het bloe
dig schouwspel der Europeescho slagvel
den,' Zijne ziel overstelpte.
En wat is het eerste werk geweest van
don thans regeerenden Paus Hel was
een roerenden brief Ie sturen naar al «Ie
mogend lieden, opdat toch zoo gauw mo
gelijk «lit ij sol ijk bloedvergieten zou ge
staakt worden.
Wa' leert ons de geschiedenis
Dat hel Pausdom, den invloed w- Iko
liet op do Staatkunde mocht hebben,
steeds doen gelden heeft om de konflik-
ten welke tusschen verschillende volken
dreigden uit te barsten, te effenen en
vrede te brengen daar, waar verdeeld
heid heerschte.
Het Pausdom regeert niet met de wa
pens. Zijn gebied voert niet aiover de
wegen der brutale macht en overhoor-
selling. Of is niet Pius Vil in handen
gevallen van den grooten dwingeland
Napoleon E11 heeft niet Victor-Emma-
nuel, de hoofdman der droefberuchte
garibaldisten, Pius.IX van al Zijne staten
beroofd En sedert dien troont de ont
kroonde Paus als een roemrijke Balling
in liet vatikaan, aldus ten aanzien van
heel de wereld te kennen gevende, dat
Zijn rijk, naar liet woord van Christus
«niet is van liet rijk dezer aarde».
En toch schrijft Vooruit
Waarom heeft de kerk die im
mers almachtig is niet naast de
sociaal-demohralie gestaan om de
wereldramp en raenschennilmoording
te beletten (Vooruil, 14 September
1914)
Wij hebben die vraag reeds beant
woord. Wij zeggen nog alleen ditin
geen eeuw werd er moer aan ontwik
keling en demagogie gedaan dan in deze,
en wat zien we Dat de oorlog welke
thans aan gang is, ontaardt in een der
barbaarste en wreedste welke de historie
ooit ie boeken ha I
Waarom - schrijft nog hel rood blad-
als «le kerk niet tegen den oorlog is,
richt men gebeden en bedevaarten in, en
zegent men de wapens
«Vooruit' heef), een ■aardig denkbeeld
van de vaderlandsliefde.
Bij ons zijn de twee woorden: gods
dienst en vaderland niet gescheiden.
Jnlegeiidfiel. zij gaan womlergoed samen
Op het oogenblik dat een overmoeiligé
indringer ons land met geweld in 't har
nas joeg. werd ons vaderlandsgevoel,
aangevuld en gesterkt door ons gods
dienstgevoel wie strijdt voor zijn va
derland, strijdt voor zijn bestaan, voor
zijn recht, en dat is een heilige zaak.
En terwijl de Kerk eenerzijds treurt
en rouwt, en den hemel smeekt opdat
deze gruwel toch spoedig een einde ne
men zou; beurt Zij ginder, op bet oor
logsveld, onze jongens op, cn liclpt hen
om als helden te strijden, en desnoods
te sneuvelen.
In Frankrijk hebben duizenden pries
ters het geweer moeten opnemen, en zij
deden het manhaftig. In 011s land ook,
zijn tal van kloosterlingen naar het
slagterrein getrokken om hunnen vadcr-
landschen plicht evenals een ander, en
zoo mogelijk, nog beter als een ander tc
vervullen.
Jeanne I)' Arc, de heldin uit den
Vrijheidsoorlog
van Frankrijk, was eene heilige en is
heilig verklaard geworden...
En Vooruit- schrijft ton slotte met
zijn besten antiklerikalen inkt
«Bidden en smeeken als men moordt
en brandt, dit alles hel/tl heel weinig
en icij moeten :eggen dal zulks slechts
eene afschuwelijke komedie is.- (idem)
Om waarbeidswille moeten wij ook
zeggen dat deze taal ons niet te zoor
heeft verwonderd in den mond der man-
non die aan de redaclietafeltjes van liet
rood blad zitten.
Zij hebben bet ons reeds op allo tonen
gezongen de godsdienst is komediespel I
Maar het oogenblik is thans, alleszins
slecht gekozen om dit deuntje weer op te
halen.
E11 als wij in «loze tragische tijden, nu
do straffende hand Gods zoo zwaar op
ons allen weegt, zulke c afschuwelijk lie
den» koelbloedig liooren uitbrengen, dan
sidderen we.
Want zoo iemand te zien, die te mid
den het doodsgereutel en de lijdenskre-
lon die allerwegen opgaan, den grijns
lach van bet schampersle ongeloof on
der koudste onverschilligheid om don
mond heeft, dat is akelig.
Om te eindigen, weze dit nog gezegd
aan alle deftige lieden: koopt nooit, 0111
over de oorlogsgebeurtenissen ingelicht
tc zijn, een blad als liet hoogergcuoemde
dat u in uwe innigste overtuigingen zoo
diep krenken en beleédigen zou, cn
wiens vaderlandsliefde van zoer bedenke
lijk allooi blijkt te zijn, voor 011s ten
minste die er boogere princiepen op
nahouden.
Voor «God en Vaderland.»
Ilel verslag van
generaal French.
French, betrekkelijk «h
liet Eng« Ische leger en
operaties
de uiterste
kertlank van het Fransche leger, van
4 tot 10 September
Generaal von Kluck wijzigde de richting
van zijn leger, dat sedert den slag van
Bergen eene reusachtige bewoging vol
bracht, welke do omsingeling van de
bondgenooten moest voor gevolg heb
ben en eene ramp, gelijk aan die van
Sedan, alsook de Ourcq, om het zesde
Fransche leger tegen te houden.
Vast besloten het Engelsche leger
buiten gevecht te achten, richtte de
vijand al zijne pogingen tegen liet gros
van het Fransche leger, 't welk hij
poogde af te snijden en te omsingelen.
Maandag was het vooruittrekken alge
meen op den Franschen linkervleugel.
Versterking gekregen hebbende richtten
wij ons naar het noorden, meewerkend
met het 5e leger, terwijl hetüe leger ten
oosten optrok legen de duitschers die
zich langsheen de Ourcq bevonden.
Deze begonnen toen te wijken in
Noord-Oostelijke richting en werden
Dinsdag achteruitgedreven op de Marne.
Het gevecht op de Ourcq was zeer
bloedig, daar de duitschers er veel artil
lerie hadden. Woensdag overwonnen wij
den weerstand die geboden werd op den
Petit Morin.
De duitschers trokken haastig achter
uit naar het Noorden, 11a een onophou
delijk gevecht. Ons leger maakte 1500
krijgsgevangen, nam 4 kanons,t> mitrail-
leusen en 50 fourgons. De vijand had
veledooden en gekwetsten.
Het merkwaardigste f«?il van deze ge
vechten is liet schitterend succes van
onze vliegers, die werden geluk ge-
wenscht door generaal Joffre.
Vólgens inlichtingen werd het bevel
tol achlerutittrekken doordo vijandelijke
troepen met bittere ontgoocheling ont
vangen, vooral daar zij wisten zoo dicht
bij Parijs te zijn.
Op 7 September begonnen de Engelsche
en Fransche krijgsverrichtingen eene
krachtdadige achtervolging en brachten
den vijand zware verliezen loe.
Een groot aantal duitsche achterblij
vers, die er uitzagen als hadden zij in
minstens twee dagen geen eten gehad,
werden gevangen genomen.
Inderdaad, in deze sectie van de go
vechtslijn, schijnen de duitschers gede
moraliseerd en tot de overgave in groep
jes geneigd. I)e algemeene toestand is
voorfleelig voordo bondgenooten.
In «le dorpen, door den vijand bezet,
heeft hij domme en brutale verwoestin
gen gepleegd. Op de onweerlegbare
getuigenissen gesteund, is het gebleken
dat de inwoners mishandeld worden.
Wat de Engelsche luchtvaarders aan
gaat, die door generaal Jofire werden
geluk gcwcnschl, deze hebben, ofschoon
hunne rol zich voornamelijk bepaalde
bij liet opnemen van vijandelijke posities,
duitsche luchtvaarders aangevallen, en
er vijf van vernield.
Op die wijze hebben zij bewezen zoo
veel persoonlijk beter te zijn dau de
duitsche en even nuttig te zijn voor ons,
alsnoodlotiig voorden vijand.
Het aanhoudend terug
trekken der duitsche legers.
De oorlogscorrespondent van den Times
schreef Zaterdag het volgende, dat men
lieden nog le zwak moet vinden, aange
zien do aftocht der duitsche legers eerst
sterk is geworden verleden Zaterdag
Het nieuws van liet groote slagveld is
thans bepaald gunstig voor de bondge
nooten De duitsche rechtervleugel, ver
moedelijk het leger van generaal von
Kluck, is in vollen aftocht.
Het Britschc leger, onlangs door ver-
sclie troepen versterkt.is over de Marne,
een weinig ten westen van Cliatean-
Thierry, en al de Fransche troepen op
onzen linkervleugel zijn ook over de ri
vier en zijn nu blijkbaar met ons bezig
eene gcvcchtslinio te vormen, 't gelaat
naar bet oosten.
Iloc meer troepen over de Marne, hoe
langer het offensieve flank dat «le bond
genooten vooruitwerpen tusschen Sois-
sons en Chateau-Thierry en hoe boter
ook het uitwerksel van den aanval langs
die zijde op den duitschen rechtervleugel
en op de duitsche communicatielijn.
Op de Engelsche rechterzijde is liet
duitsche gardekorps, dat zijn deel van
den strijd heeft gehad sedert het begin
van den oorlog, achteruil geworpen dooi:
het 5e Fransche legerkorps ten noorden
der moerassen van Saint Gond en zijn
aftocht over «le Marne kan gevaar loo
pen...
Verder rechts in de huurt van Vilry le
I Francois is een gevecht van grooti- he
vigheid aan gang en de uitslag ervan is
I nog on ckei'.
I Elders is de toestand onveranderd ge
bleven, 'L is te zt;ggen gunstig voor ons
en wij moeten veronderstellen dat met