EENE VLUCHT
uit Siberië
Vragen van den dag.
De klerikale Financiers.
Vlaamsche Landdag
Jaar.
Nummer 58
Zondag 19 September 1886.
Abonnementsprijs
,n n'v.'
\;:w
LIBERAAL WEEKBLAD VOOR
5 fr. voor de stad.
5 fr 50 voor den buiten,
voorop betaalbaar.
PRIJS PER NUMMER 10 C EN TIMEN.
Men abonneert zicliop alle postkantooren voor den buiten voor de stad, ten kantoore van hët blad.
40, Korte Zohtstraat, 40, A alst.
HET ARRONDISSEMENT AALST.
Gewone, 15 centimen
Prijs der annoncen KekIamenj 75 centime„ Per drukregel.
Vonnissen op de derde bladzijde, SO centimen.
Men maakt melding van elk vork waarvan een exemplaar aan liet blad gezonden wordt.
Handschriften worden niet terug gezonden.
Nee spe nee metu.
AALST, 19 SEPTEMBER.
I)e arReiderscommissie heeft zich in
verschillende kleine afdeelingen ge
splitst, die zóo hare verhooren verme
nigvuldigen en eindelijk op den buiten
tot het onderzoek van den kwijnenden
landbouw geraken, Ieder dag, zoowel
in Vlaanderen als bij de Walen, is het
een aanhoudend heèn- en weerkomen
van werklieden en meesters die ons de
gevolgen der crisis blootleggen.
Overal een bekrompen toestand, over
al ellende Bij al onze nijverheden is de
voorspoed verdwenen, zoowel in de
steden als in de dorpen.
En nochtans, voor het onderzoek zijne
werkzaamheden begon, was die sombere
toestand niet onbekend. Men sprak over
slechten tijd en over den ondergang van
deze of gene nijverheid, maar aan de
oorzaken en aan de redmiddelen werd
luttel gedacht. Het was van verre dat
onze nijveraars de mededinging uit
den vreemde zagen opdagen, welke hen
thans ternederstort, in zoodanige wijze
dat zij heden alle hoop in de toekomst
verliezen, en hunne laatste kapitalen in
den waagkroes gooien zooals een sol
daat op het einde van een verloren slag,
met de wanhoop in het hart, zijne laat
ste patronen verschiet.
Wat gaat er thans voortspruiten uit
dit. enk west dat wij moeten het be
kennen zoo onpartijdig en zoo i echt-
schapen wordt geleid f Een overgroot
boekdeel gaat verschijnen, eene lange
reeks getuigenissen over de betrekkin
gen van den arbeid tot het kapitaal zal
overgedrukt worden, die geheel het lij
den en het strijden onzer lagere klassen
zal blootleggen.
En daarna - Daarna is het te vree
zen dat het er alles mede zal zijn. Sedert
het parlementaire regiem in Europa be
staat, heeft men op alle tijdstippen zulke
enkwesten over de tegenovergestelde
verwikkelingen zien plaats hebben
Nooit, of op weinige uitzonderingen na,
hebben zij iets ernstigs, iets afdoende,
voortgebracht. Wij hopen dat, deze
maal, onze volksvertegenwoordigers
met doorzicht zullen te werk gaan, en in
deze hachelijke omstandigheden van den
ouden slenter wel eens zullen afwijken.
Het is hier geen zaak van liberaal en
katholiek: het betreft hier alleen den
zedelijken en stoffelijken uitkijk naar
volksverbetering. Men heeft hun menig
middel bij de hand gewezen om de crisis
te bevechten om de verschillende takken
onzer volksnijverheid te bevoordeeligeu.
Zij moeten er rekening van houden. Vele
dezer middelen kunnen dadelijk toege
past worden en zallen weinig vorderen
uit de Staatsschatkist welke thans voor
NAAR HET POOLSCIl
van
Kuftn Piotrovvski.
Eene week verliep zonder eenige merkwaar
dige verandering in mijnen toestand te brengen.
Het eten dat men mij gaf was gezond en over
vloedig, eiken dag wierd mijne kamer gerei
nigd; maar het gebrek aan lucht, aan beweging,
aan bezigheid had mij teeuemaal ontzenuwd.
l)e boeien beletteden mij te gaan en zelfs mij
recht op de voeten te houden en zoo bleef ik
altijd op mijnen strooizak liggen.
Zekeren dag, rond den noen hoorde ik een
groot gerucht aan den ingang mijner cel, de
deur wierd geopend en er verscheen voor mij
een man, in kleine generaals klei dij, omringd
van generalen en vleugel-adjudanten, allen in
krijgskleediug eu die in eerbiedige houding aan
het einde van den gang b'even staan. Het w. s
een man van hooge gestalte, met kort gesneden
hair, niét een langwerpig gelaat, zonder kne
vels, en met eenen diep doordringenden blik
t was de prins Bibikov, algemeen landvoogd
pastoors, broêrkens en masoeurkens alles
over heeft.
Men heeft hun gewezen op aanzien
lijke hervormingen die bewerkstelligd
kunnen worden in de inrichting van ons
volksbestaan. Zij handelen meest over
Het werk der vrouwen en der kinde
ren in fabrieken en mijnen
liet dwingend verhalen van het dag
loon in levensmiddelen en winkelwaren
De leerplicht, de persoonlijke dienst
bij het leger
De belastingen op den eigendom, op
de erfelijkheid
De samenwerkende genootschappen,
adulten- eu beroepseholen
De spaarkassen, de pensioenkassen
voor oude werklieden
En meer andere een groot getal
werklieden, en indien wij het goed mee-
nen, zelfs nij verheidsbazen, die door de
commissie gehoord worden, zijn tegen
de concurrentie opgekomen welke de
kloosters aan al onze winkels en werk-
liè doen, en vroegen beschermende re
glementen tegen deze ongehoorde me
dedinging, welke een gevaar wordt uit
hoofde der bijzondere gemakkelijkheid
welke de kloosters toelaat te doen wer
ken zonder patent eu voor een nietsbe-
duidond dagloon.
Doch. indien daartegen verordenin
gen moeten genomen worden, zal zulks
niet onder ons katholiek ministerie zijn.
Maar, in afwachting dat de Belgen eens
van dit ministerie moede worden, moe-
teh onze liberale huisgezinnen er toe
besluiten voor hunne benoodigdheden
den voorkeur te geven aan wereldlijke,
aan liberale winkels, en niet gelijk ei-
velen doen, alles te laten afwerken door
de kloosterzusters. Wanneer men zich
voor liberaal wil doen doorgaan, moet
men zich openlijk door liberale werken
doen kennen, en desnoods eenige stoffe
lijke belangen en voordeelen opofferen.
Indien men hij de aanstaande opening-
der Kamers niet al deze hervormingen
te beramen zet, en ze niet w eet op te
lossen, ontbreken onze wetgevers allen
politieleen zin. Hunne verantwoordelijk
heid staat op het spel. Indien liet erwede-
romop eengehaspel vankatholieken libe
raal gaat uitdraaien.— waarvan het land
beu is, indien zij zwak blijven tegen
over den toestandgaan zij Belgie helpen
in den afgrond slingeren. Indien het de
zen winter voor onze bevolking op eene
misrekening uitliep, zouden ons de be
treur] ijkste gebeurtenissen kunnen te
wachten staan. Indien er geene kracht
dadige middelen gebruikt worden, staan
wij voor eene maatschappelijke revolu
tie die wel tpt omwenteling zou kunnen
overslaan, indien de europeesche goe-
vernementen niet klaar willen zien.
Wie zou het kunnen loochenen De
van Volhynië, Fodolië, en Ukrane. Hij nam
zij tic uniformmuts af, duwde de deur diclit
zonder ze te sluiten en op eenen stoel plaats ne
mende deed hij mij tecken mij terug op den
stroozak neêr tezette.n.
Hij sprak mij iu het fiansch aan.
Gij raadt misschien wie ik ben.
Ik denk de eer te hebben aan den alge-
meenen landvoogd vorst Bibikov te Spreken.
Uw uaam is Piotrowski gij zijt in Ukra
ne geboren, hebt dee' genoin n aan den opstand
yan 1831zijt naar Frankrijk uitgeweken en
zijt nadien, onder den naam van Catkaro, naar
Kamiéniéc teruggekeerd
Ja, excellentie.
-—Gij byweert teruggekeerd te zijn alleenlijk uit
begeerte van uw land terrrg te zien maar na
1831 heeft de keizer genade verleend, waar
om hebt gij die niet te baat genomen
]k w ju' liever niets zeggen dat aan uwe ex
cellentie onaaiigeua im kon zijn maar de wijze
waarop men die genade u.toefe ide, was niet
van aa-d ons aan te moedigen. OvorLeus, was
de genade s'echts verleend aan 's Rijks onder
danen de be" oners der afgezonderde gewesten
waren er van beroof l. En dan. om genade te
vijigrn mooi men zijner pliclitigheid bewust
zijn
Wie heeft u bet engelsch vrijgeleide gege
ven
Ik heb bet op de straat gevonden.
- Gij zijt meer dan eene maand in Honga-
ric gebleven gij ziet het, ik ben wel ingelicht
nopens u. Waarom zijt gij er geweest
Om mijn spoor te doen verliezen en de reis
strijd dien men tegen het socialism in
Duitschland in Oostenrijk en in Fran
krijk voert, duiden genoeg aan dat des-
zelfs beginselen beginnen gevreesd te
worden. De inbreuken welke men in ons
land op de vrijheid der socialisten druk
pers wil begaan, doen insgelijks vermoe
den dat men hang voor deze vrijheid
wordt. De vervolgingen die het engelsch
gouvernement alle dagen aanwendt tegen
de socialisten die zich slechts plichtig
maken meetings te honden daar waar
anti-socialisten alles mogen doen en zeg
gen wat ze willen, zonder verontrust te
worden, geven insgelijks liet klaar be
wijs dat het engelsch goevernement op
zijn gemak niet is.
Over eenige dagi n zegde men op een
der verhooren van ons arbeidersenkwest
dat de engelsche werklieden beter onder
wezen zijn dan de onze, dat ondanks de
Trade 's Unions en den betrekkelijken
welstand dier werklieden, de voorzeg
gingen van Macaulay wel zouden kunnen
uitvallen, en dat het signaal der maat
schappelijke omwenteling ons wel van
overzee zou kunnen toegewaaid komen.
De gebeurtenissen in Ierland, die men
voor godsdienstige woelingen of blinde
vooringenomenheid wil doen doorgaan,
mogen daar als een begin van oproer te
gen de hedendaagse he samenleving aan
zien worden. In Schotland, insgelijks,
ontstaan er onlusten maar de engelsche
pers spreekt er weinig over 0111 zich cle
bedroevende uitleggingen te kunnenspa-
ren. De toestand in de Britanje Eilanden
kan men dus vergelijken bij detigenendie
in 1787 in Frankrijk bestond, toen men
overal om brood klaagde.
Indien de engelsche werkklassen met
hunne smartelijke grieven tegen eenen
onuitstaanbaren toestand opkomen, dan
is het vooral dat zij op eene statistiek
wijzen welke, ongelukkig genoeg, juist
is aan 874- personen behoort liet vierde
deel van Engeland aan 10.200 edelen
en burgers behooren de twee derden
aan 12, men leze twaalf personen Be
hoort het vierde deel van Schotland
aan 78 de helft aan 1700 de negen tien
den aan 232 heeren behoort een derde
van Ierland en aan 744 cle helft.
En de overige miljoenen bezitten niets!
Is dat rechtvaardigheid
Wij herhalen het, eene maatschappe
lijke revolutie wordt aangewend, en het
ware te hopen dat zij zonder groote
schokken haar verzoenend doel bereike,
en niet uitbarste in eene algemeene volks
omwenteling het teeken zal door het
engelsche volk gegeven worden, dat zij
ne overzeesche feodaliteit wil omverre
werpen.
De klerikalen, men weet het, hebben
te verkorten.
Oh Gij hadt wel andere redenen daartoe
Gij zijt lid der democratische Maatschappij
Ik was er lid van, eertijds, 't is waar, maar
het, is reeds lang dat ik mij uit haren schoot
hel» venveiderd.
Zijt gij niet een uitzendeling dier maat
schappij
-Neen*
Zoodui, toen gij naar hier kwaamt liadt
gij geenhoogenaamd poliliek doel, geene hoe-
gemianidc politieke zending
Wel zeker r.een.
geene contributies afgeschaft zoo als ze
hadden beloofd, maar de lasten op bier
en alcool verhoogd, die aldus een groo-
ter inkomen geven.
Daarenboven zijn de openbare werken
gestaakt, en geene worden er nog uit
gevoerd dan die onder 't liberaal bestuur
begonnen waren of wier studie te ver
gevorderd was om nog gestaakt te kun
nen worden.
Op dit oogenblik is er niet een groot
en ernstig werk in uitvoer, al wat uitge
steld kan wordenzelfs ten nadeele dei-
Staatskaswordt niet begonnen. Een
voorbeeld tusschen duizend )p onze
dagen dat alle nij ver aars werk vragen,
zelfs aan kleine en geringe prijzen,
staakt het gouvernement zijne bevoor
radingen en den aankoop van het mate
rieel. Voorraad en materiël geraken uit
geput, worden weldra onvoldoende.
Herneemt de nijverheid morgen of later
haren vroegeren loopdan zal het gou
vernement zich in de noodzakelijkheid
bevinden voorraad en materieel aan
hooge prijzen aan te koopen.
Al wat geld en kapitaal vraagt wordt
zorgvuldig door 't gouvernement ver-
méden. Zoo zagen wij het zich van 5
millioen van 't onderwijs ontlasten om
die uitgaaf op den hals der gemeenten te
leggen. Thans spreken de klerikalen van
heft middelbaar en hooger onderwijs
te hervormenv. at in den klerikalen die-
tionnaire zooveel beteekent als afschaf
fen en te niet doen.
Zijn de lasten daarom verminderd In
geenen deele geestelijkheid en kerk
ontvangen wat rut het Staatsbudget is
geschrabt en weldra zal de burgerij de
beurs moeten ontrijgen om nieuwe las
ten te bttalen.
Het jaar zal met. een ontzaggelijk te
kort sluiten, lïeeds is er kwestie van eene
nieuwe uitgaaf van renten
enminister Beernaertdenkt er aan de Bel
gische schuld tenbeloope van 1 milliard,
van 4 in 3 1/2 ten 100 te veranderen.
Het profijt dat het gouvernement be
komt ten nadeele van de renteniers is 5
millioen per jaar, die heel waarschijnlijk
zullen dienen om het te kort van 30
millioen aan te vullen dat voor 1886 in
de Staatskas wordt voorzien. Die 5 mil
lioen zijn dus onvoldoende, en eene nieu
we uitgaaf van renten is dus onvermij
delijk. 't Is waar dat die uitgaaf onze
meesters niet verschrikt, die in zeven
jaar de Belgische schuld met 300 mil
lioen hebben vermeerderd.
(Dille- en Demerlode.)
't Is niet met dusdanige beweeringen (lat
pij uwen toestand verbeteren zult en die is,
'k wil het u niet verbergen, allersleóhts. Alleen
lijk door rechtzinnige en volledige bekentenis
sen kuut gij uwe s.raf doen verminderen en,
dit vooral, u de toegeveoheid des keizers ver
werven. Hebt gij lvonarski gekend
g— Neen.
Maar gij hebt toeb van hem hooren spre
ken
Ja toch, alsook van zijne martelingen.
Uw toestand is dezelfde als die van K< -
ni\rslu uwe rechtzinnige bekentenissen alleen
kunnen er de gevolgen van matigen. Ik wil cle
ïvchter niet zijn uwer gevoelens ik wil alleen
lijk weten wie gij te Kaïniéuiég en in liet ge-
wé-t gekend hebt. Ik vraag u niet mij t zeg-
gan wat gi j u voorsteldet er to doen zeg mij
alleenlijk wie gij gekend liebt.
Wel lieve hemel Excellentie, ik heli
schier elkeen gekend te Kaniiéniéf n in b t
omliggende.
Vlamingen
Na lange en bange strijden, hebt gij drie
wetten verkregen, welke uwe taalrechten waar
borgen.
In alle landen der wereld, kan de burger be
trouwen op betgeen eene wet hem waarborgt.
In België integendeel, heeft de ondervinding
ons geleerd welke middels al vaak in bet werk
gesteld worden, om de uitvoering tebe'etten der
redelijkste, der eenvoudigste voorschriften, ten
;unste onzer taal bekomen.
De wet van 15Jen Juni 188.3, welke hetgebruik
der Nederlandsche taal, in de middelbare on
derwijsgestichten der Vlaamsche gewesten, re
gelt, waarvan er zooveel te verhopen is voor de
heropbeiuing van bet Ylaamscb vadcrlandsch
eergevoel, is, sedert baar bestaan, bet mikpunt
van de heimelijke tegenkanting, evenals van de
woedende aanvallen der franskiljons. Zij lijdt
die nog eiken dag, zelfs van wege diegenen,
wier eerste pliclit is de wetten te eerbiedigen en
te doen eerbiedigen.
Eerlang zal, in de Statenkamers, door den
minister van Binnenl and sche Zaken en Open
baar Onderwijs, verslag neergelegd worden,
over de wijze waarop, tot biertoe, die wet uitge
voerd werd, en voorstellen zullen gedaan wor
den, om de uitvoering ervan, voor de toekomst
te regelen.
Van onzen kant, hebben wij, studenten, den
huidigon toestand van bet officieël middelbaar
onderwijs, bier te lande, willen kennen. Een
zorgvuldig en uitgebreid onderzoek, in alle de
scholen, heeft ons ten volle ingelicht en laat
ons beden toe den vinger op de gapende wonde
te leggen.
Den 26st™ September, komen wij allen, stu
denten uit Hoogescbolen, nit Atbensea, uit Col-
legiën en middelbare scholen te zauien in de
hoofdstad van 't land, om de uitslagen onzer
opsporingen aan de openbare meening over te
leveren.
Dan zullen wij laten hooren wat wij willen.
Dan zullen wij en openlijke en bedekte vijan
den van onzen stam, de bestrijders van het ge
bruik onzer taal als voertuig van onderwijs,
aah de kaalt stellen.
Gij, oudere medekampers gij, Vlamingen
van alle gezindheden, die bet met onze taalbe
langen goed meent, weest daar ook Toont door
uw talrijk optreden, dat gij de pogingen der
onverbasterde Vlaamsche jeugd waardeert en
wilt aanmoedigen.
Weest daar, leeraars, die overtuigd zijt dat
een redelijk onderwijs voor Vlamingen, in de
zer taal dient gegeven
Weest daar, ouders, die niet wilt dat uwe
kinders verder tot een apenvolk worden opge
legd
Weest daar, Vlamingen, die verlangt dat, bij
bet aankomend geslacht, niet alle gc-voel voor
'a lands eer uitgedoofd'zij
Weest daar, vooral, studentenen leerlingen,
bij wie, trots een vervreemdend onderwijsst el
se), het Vlaamsche hart nog blaakt voor a-
d ar land en Moedertaal
Dat het uit den mond van duizende Vlamin
gen klinlce
Eerbied voor de Wet
Vlaainsch in 't Onderwijs
In Vlaanderen Vlaainsch
Het Inrichtingscomiteit des I.anddags
Studenten van de Öfticieële Gestichten.
Den 28 September 1886, om 1 ure,
te Brussel, in den Alcazar, d'Arenberg-slraat,
Het is daar niet van dat er spraak is, gij
weet het wel het is van de vertrouwelijke ken
nis-en.
Vertrouwelijke Ik bad er geene Wel
heb ik aan eenige mijne nationaliteit bekend
gemaakt en hun raad en bijstand gevraagd
maar gij verstaat wel, excellentie, dat ik ze
niet noemen kan.
Na eenige oogenblikken stilte, hernam vorst
Bibikov
Ik versta toch niet waarom Russen ca
Polakken zicli in der eeuwigheid moeten baten
en elkaar kwaad berokkenen Wij behooren
allen aan den Slavischon volksstam, door oor
sprong. taal en zeden nauw verwant wij zou
den vereenigd moeten zijn en band aan band
gaan. Wie anders denkt begrijpt de ware be
langen van beide volkeren niet.
Ik déol ten volle uwe zienswijze, Excel
lentie ook koesteren wij jegens de musische
natie geen gevoel van baatmaar wij willen vrij
zijn en, wat bet staatsbestuur aangaat
Ik heb den tijd niet met u te redetwisten.
Ik herhaal bot. uw toestand is zeer hachelijk,
maar gij kunt hem gevoel iglijk verbeteren met
volledige bekentenissen te doen. Ik kan u geene
volledige vrijheid beloven, ook niet eene onmid-
dèTijke vrijheid ik doe nooit beloften die ik
niet gestand kan blijven maar ik kau voor u
Uij den kei or tusscbenkomen opdat bij u de
gunst sohenke dienst te nemen iu "t eauensiseh
leger. De Polakken, zooals al diegene die aan
deb Slaviscben stam toobi hooren. zijn moedig
en, dapper gij zijt jong nog, hebt verstand, gij
zi$idt baast officier kunnen worden en alsdan
Ave, Cesar, morituri te salutant
Een grijnslach, eene afschuwelijke
spotternij heeft, in cle klerikale druk
pers, den weisprekenden heildronk Be
groet, op 't laatste onderwijzersko'ngres
uitgesproken door den lieer Ronvaux,
den moedigen schepenen van onderwijs
der stad Namen. Martelaars Wie Die
hangt uwe loopbaan nog enkel van u af.
Deze woorden sprak bij, rechtstaande en op
eenen b'oógen en vasten toon dan voegde bij
er, met zekere zachtheid bij
f Daarbij, ik vraag u niet naar uwe gehei
men noem mij alleenlijk de namen der perso
nen die gij gekend hebt ik boef niet te weten
wat gij huu toevertrouwd hebt, ik vraag u al
leenlijk bi line namen en verg ook niet dat gij
ze, mij aanstonds noemt. Gij zijt zwak en nog
ouder den indruk van gevoelens die te kort ge
leden en te levendig zijn. "Wanneer gij mij
spreken wilt, doe mij verwittigen door den van
dienst zijnde vleugeladjudant.
In afwachting, maak mij eene nota gereed
en stel uwe levensbeschrijving op.
Hij groette mij stil en, uitgaande, bleef bij
aan de deur staan en zegde met luider stem
li Dat nen hem zijne boeien afdoe
Eenige oogenbiikkeunadienkwamde Kolonel
Plaatsl evelhebber met een smid die mij de
ijzers afnam. Dit was bet eenigste voordeel dat
ik trok uit bet bezoek van den algemeenen
landvoogd, maar liet voordeel was groot en ik
wist er bom uit ganseher harte dank voor.
Sinds mijn vertrek uit Kamiéniéc had ik mijne
laarzen niet kunnen uitdoen Mijne beeuen
waren gekneusd en noclitbans liep ik den gan-
schen dag lnijne kamer door, en de pijn mij
daardoor veroorzaakt, was mij schier een ge
noegen, omdat bet een bewijs was dat mijne
voolen vrij waren.
Zoo verliepen verscheidene weken toen zeke
ren avond, reeds zeer laat, er iets in ïnijno c«l
drong dat er nog niet in geweest wal
wmé
O O O
O O
DER
