eene vlucht
uit Siberië
rrjKs»' J*»
Aan onze Meesters.
ij lachen
Ie Jaar.
Nummer 39
Zondag 20 September 1880.
Hut vrij
LIBERAAL WEEKBLAD VOOR
5 fr. voor de stad.
Abonnementsprijs 5 fr 50 voor den buiten,
PRIJS PER NUMMER 10 (JENTIMEN.
voorop betaalbaar.
v.nnnpprt zich op alle postkantoren voor den buiten voor de stad, ten kantoore van het blad,
Men anonue 40] Korte Zoutstraat, 40, Alst.
Nee
HET
Prijs der annoncen
A RR O X111 SS] 'LM EN '1' AA EST
i Gewone, 15 centimen
Reklamen, 75 centimen
Vonnissn op de derde bladzijde50 centimes
per drukregel.
Men maakt melding van elk werk waarvan een exemplaar aan het blad gezonden wordt.
Handschriften worden niet terug gezonden.
nee metu.
AALST, 25 SEPTEMBER.
Door Koninklijk besluit van 18™ Augustus
L GezkndeSoh 12 en 14 der orgameke
wet van 20™ September 1884 op het lager on
Septaemberai884,
SerwbzeSsen voor het lager onderwijs van
den 1 September 1886 af, voorloopig vastgesteld
is Sn 16 te weten voor onderwijzers Ae scho
en van Brugge, Gent, Lier, Bergen, Nijvelt en
Verv ers de normale sectiën Van Coimn, Hoei
en Virtoèn voor onderwijzerassen de scholen
Gent, Luik, Door,.ijk
IiiuJuitis.il» we,r CD Vlij zonderling eü
iezuietisch middel om nog «en,ge «Holen aft.
Sfe zonder het woord B wtan.
dat is dan nog maar voorloopig Wat staat
^TltLP^-oUide scholen of normale
sectiën afgeschaft »«r G<£
denaken, Hasselt^ Brnsael, Anlwmpe^ too
en Leuven
isjes Hasselt, Nan i en .Bergen
1RS6 voor meisjes Hoboken
mets
In" 1886
Indien geëerde meesters, die afschaffingen
van scholen eenerzij ds, en deze van ambtshalve
aangenomen anderzijds, u thans gedurende
SKS "Sn o SA werpen op de druk-
tijde aan, «ene 'boekdeel dat mon aan
dat de honderden
proeven van
processemverbaal S' het "arbeidersenkwest
zal 1>ehe-z9I^igschjien met verwondering, geach-
bemei ken dat dit enkwest meer
bedroi vend en hartverscheurend
v, a i ut oenen indruk overiaat even
7,1e Ïïwteta de hlikecuschicht.n die den
vluchteling tclkei ts eenen ^^;u l w.or /.jn
rechterlijke znke. en b,™-
Gij zult,
te meesters,
om meer
des
opsporingen o p de
nioet het voorkom ten als Vnhiwip
Pons Vornbre, bout au foud de l abime
hommes
Ja, mensehen moet gi, daar in opmerken,
:ir menschen d ie lijden in «verm at. tra
nen storten, en o, -echtere ffiui (R ,dw
maar
torten, en oi irec_
de i)o«cn naarbov en wenden zonder vei
liil-o kracht om du banden van bet maatschap
pel ijk noo Hot te 1 irek.n, menschen die het har
vol hebben van hf mt en gal tegen u.
Uwe priesters 1 lebben hun wel aan te predi-
l-Pii met eene kerkstem waar de chiisteiijne
liefde of de krai 'ht van den bourgonjebeker
doordreunt dat le verduldigheid eene
fyke Sdis, «u dat de hemeLebe^raadshe-
sluiten ondoordringhaai zijn overtuigd
^schreeuw van 15 oogst over stemrecht en
amnistie waarover hunne denkwijze zeei
loont' is er eene hoofdzaak die allen willen
S oSèLL, en zi, vragen hetc*
kosteloos en verplichtend. Zij vragen dat lm
kreet tot mensen maarniet tot slaat opgroe.e.
Zij weten dat een arbeider door
leen zich verheffen kan door onwetendheid is
hij gedoemd arbeider, en miskende arbeider
te blijven.
En dat is hier geene gewone zegswijze of geen
napraat waarvan zij den zin niet doorgronden
het is de overtuiging hunner zelfbewuste nede
righeid en dezes oorzaken die ze aangewend
heeft. Zij gevoelen, die afgemartelde lieden, de
onmeêdeogende onmacht welke ben vernedert
binnen en baiten het huisgezin, op het werk
huis, in de fabriek, overal. En met een zien zij
bei werktuig, het zedelijk stuk alam, de school,
die bun ontbreekt.
Wat gij er ook over denkt, edele meesters,
liet onderwijs zal een zoo niet het eerste en het
beste der redmiddelen zijn tot leniging oer
sociale qua-stiën bet zal de machtigste hei
boom wezen tot de persoonlijke verzedeüjking,
opbeuring en bevoegdheid de s volks het is de
werkman zelfs die zulks verklaart, en iedere
maal bij er de gelegenheid toe vindt, hoort men
zijnen kreet die uit het diepste der krioelende
massa opstijgt, waarover thaus de scliimme der
doodende onwetendheid zwerlt Geeft ons bet
onderwijs, maakt dat wij ons onderling kunnen
behelpen, dat wij niet immer moeten geleid en
misleid worden, dat wij niet immer als onmon-
digen onder dc voogdij des geestesdwang voort
sukkelen, wapent onze hersens voor den strijd
die hardis voor ieder redelijk schepsel
En op dezen hartesschreeuw antwoordt het
Land van Aalst (5 September) OnderwijsGe
leerdheid is er genoeg in de wereld, wie heeft
niet liever te doen met-een ongeleerde dan met
een geleerde schelm Onderwi js is er genoeg
maar braajheid en christelijkheid zijn er te
weinig Wie die geleerde schelmen voor liet
Land zijn, is licht om vatten dat zijn wij, het
geuzengebroedde vrijdenkers, de trancmacous,
allen ventjes zonder tel, gei Ij kt volk van l'arijs
dat leeft Sodomieten Land van Aalst, 12
September).
O, volksmisleiding Waar blijft thans de we
tenschap, de waarheid de Bede, het gezond oor
deel Om het volk nog diep r in den afgrond
der domheid te storten, heeft men hem het be
staande onderwijs van 1871J outtrokken, ot men
heeft het trachten geheel te ontredderen dooi
de school en de ziel der school onze onder
wijzers af te zetten. En blijft er hier en daai
nog eene officieële school open wij kennen
er hier in onze omliggen.le dorpen zij doen
er het onderwijs uitteeren en geheel versterven.
Ha, gij hebt daar sedert twee jaar eene lieve
bezigheid, hooggeachte meesters, en wij twijfe
len zeer, ofschoon de eene of de andere jezuiet
u bij de hiechte wel de absolutie uwer zonden
schenkt, dat er u toch wel een greintje
aan liet geweten blijft hangen, en dat het rood
der schaamte u naar het voorhoofd moet stroo-
men wanneer gij den werkman voor het enkwest
hoort sing eken Geeft ons een beter onderwijs
liever te doen met een ongeleerde dan met een
geleerde
O, lieve meesters, leest, en herleest het arbei-
ders-enkwest, het is uitermate leerrijk ja, liet
leert ons meer dan hetgeen in uwe aatigenome-
ne en gepatrooneerde scholen onderwezen
wordt, het legt ons uwe snoode handelwijze
bloot, het spreekt uw eigen vonnis uit bij de
rechtzinnige kiezers.
Men zou ons kunnen zeggen dat het van wege
onze hooggeachte meesters eene tijdelijke ver
blindheid is. Ware het dan toch die verblind
heid waarmede Jupiter diegenen sloeg die hij
wilde omverwerpen.
can
niet
'elcerdheid al-
IIoe meer wij er op nadenken, hoe meer wij
de afschaffingen onzer leeraars nevens uwe
aanmoedigingen en giften aan kerk en kluis
voor eene roekelooze onrechtvaardigheid en
despotisme aanzi n. Het moet alle gezonde har
ten verstommen wanneer m m denkt dat er in
ons lande ken 230 gemeenten bestaan zonder
school aan degelijk toezicht onderworpen dat
er steden zijn van 12,000 zielen, zooals Sint-
Truiden (het ziet daar lieden lief uit,) wam
men maar eenen ent, eten onderwijzer behoudt,
en dat dit alles gebeurt door u en voor u, we
tens en willens, uit partijhaat, uit kerksche
dolheid, dat dit plaats heeft door uw toedoen,
geachte meesters, om onze bekwamen, onie ge
leerden te vervolgen en te straiten ten voomeele
der geestelijke scholen, van koewacht rt en
onwetenden, die ons hier als uit de lucht ge
vallen zijn. Doch, zegt het Land van Aalst,
I)e verschijning van de lijst, der vrij-
metselaais jaagt de geuzerij eenen on-
beschrijfelijken schrik op t lijf en
doet haar vuur en vlam spuwen van
woedende gramschap.
Zoo jubelt de boterklad van tegen de
groote markt, en of zij plezier heeft,
dat laat zich begrijpen.
Ziedaar dus waartoe een klerikaal in
staat is.
Onder een valsc-h masker dringt hij in
eene vergadering binnen, zweert van ge
heim te houden wat hij zien en hooren
zal, speurt alles op, steelt den lijst, wel
ke de namen zijner broeders draagt, en
gaat deze verraderlijk aan de Jesuieten,
welke hem voor zijn Judaswerk be
taald hebben laffelijk verkoopen.
Waarom
O men vindt tusschen de vrijmetse
laars namen van openbare ambtenaars,
namen van burgers, welke men in bunnen
stand of belangen zal kunnen krenken,
welke men van hunne plaats zal kunnen
berooven, en als die bravezedelijke en
godsdienstige katholieken maar eenig
kwaad aan die verwensclite liberalen
kunnen doen, dan zingen zij zoo vreug
dedronken
Be schrik is onder de logiegasten.
Be schrik Juist alsof er onder die
deftige burgers,, welke niet slaafsch voor
dwingelandij bukken willen, schrik zou
kunnen bestaan
En deftig zijn ze, Benderbode, want ge
verklaart het zelve. Immers gij schrijft
Dat liet uiterst belangrijk en leer-
zaain wezen zal de namen te kennen
dier hooge ambtenaars, rechters, offi-
ciers, leeraars, onderwijzers, genees-
i) lieeren, apothekers, advokaten, nijve-
raars, kooplieden, enz. n
Men moet zich dus volstrekt niet
schamen van in zulk deftig gezelschap te
wezen.
En zulke mannen zouden schrik heb
ben, zij, welke overtuigd zijn van 't ver
vullen hunner plicht
Allans done
Bij uwe lekkere klerikaaltjes alleen,
Benderbode, moet er vrees bestaan, daar
zij een werk verrichten, waarvoor de
gemeenste der gemeenen zou terug dein-
zen.
O wij weten het wel, ge gaat weer
nieuwe moeders en hinders doen lijden,
ge gaat nog andere slachtoffers maken
welaan, kom maar af, de lijst
te lang zijn.
Het is toch uwe rol van verdrukkers
te spelen, 't is toch uw beroep van in-
kwisitiemannen te zijn
Nu vertoont ge u stout, omdat ge on
ze meesters zijt, doch over eenige jaren
zoudt ge dit vervolgingswerk zoo verre
niet durven doordrijven hebben.
Dan zoudt. ge u zwak en klein getoond
hebben, want, liaddet gij dan die sluier
opgelicht liaddet ge dan die vrijmetse
laars lijst openbaargemaakt, dan zou er
aan het hoofd gestaan hebben de naam
van Qneen achtbaren e&rsten K oningden
naam van den geëerden vorst Leopold I.
Laffaards, dan zoudt ge gezwegen
hebben, niet waar Dan zoudt ge uwe
lastertong niet. durven roeren hebben,
omdat er tusschen de namen dier ver
doemde vrijmetselaarseene naam stond,
welke door ganscli de wereld met eerbied
werd uitgesproken.
Voor hem kwaamt ge kruipen, niet
waar, nu verheft ge dreigend het hoofd
Welnu, we verwachten uw verraders
werk met betrouwen.
R. S.
vormd worden, dat deze laatste zonder
de eerste niet kan bestaan, en dat hijge
volg de gansche school van lieverlede
hierdoor moet ten ondergaan.
Ge ziet dus gemakkelijk met welke
jezuieten streken onze Meesters te werk
gaan. Van gansch ons nationaal onder
wijs mag er niets, niets blijven bestaan
de laatste steen van dit prachtig gebouw
moet vergruisd, en België de spot van
Europa worden.
Kiezers, gij hebt het gewild
Onderwijs.
NAAR
Ilufiii
HET POOLSCH
van
IJiotrowski.
vond ik zekeren (lap.
ïStil aan, maai* zoker.
Meester Thonissen zet stil aan zijn
vernielingswerk voort. Hij doet even als
de mol welke onverpoosd en zonder
gerucht voortgraaft, tot. dat gansch de
zuilengang voltooid zij.
Gemeentescholen blijven er niet veel
meer af te breken en daarom lioudt hij
zicli thans voornamelijk met noimale-
en middelbare gestichten bezig.
Er blijven nog voorloopig 16 normale-
scbolen van den Staat tegen 31 aange
nomen, welke m de banden oei geeste
lijken zijn. i
Dit verschrikkelijk overwicht bewijst
reeds meer dan genoeg, doch is meester
Thonissen nog niet voldoende.
Onder voorwendsel van besparingen
neemt men in de Staatsnormaalscholen
op orde van den Minister zoo weinig mo
gelijk leerlingen aan. Zoo heeft men te
Couvin slechts 9 meisjes en te Lier maar
16 leerlingen aanveerd. Voor zulke ge
ringe bevolking' behoeft, men natuuilijk
minder leeraars te hebben, wordt bet
persooneel verkleind en na 2 ot h zulke
jaren heeft die scliool geene reden van
bestaan meer en wordt ze afgeschaft
Voor de middelbare scholen heelt de
zoetsappige krijsólier een andere j l!t.'L
Vermits de voorbereidende afdeelm-
gen hetzelfde programma volgen als de
ïioogere klassen eener lagere school
hetgeen volstrekt voor het aanleeren dei
fransche taal niet waar is zoo vindt
bij voorbereidende afdeelingen onnoodig
en maakt ze van kant.
Wie nochthans met de inrichting on
zer middelbare scliolen eehigzins bekend
is, weet genoeg, dat liet vooral in de
voorbereidende afdeeling is dat de leer-
voor de lioogere afdeeling
De politie van Laken beeft zaterdag
morgend te Wolverthim eenen gewezen
vrijen onderwijzer aangehouden, onder
betichting van schandige aanslagen ge
pleegd te" hebben op leerlingen eener
school uit de Paleizenstraat.
Een dier kinderen had inden biecht
stoel aan den pastoor van Laken de feiten
doen kennen. De pastoor begaf zich ter
stond naar clie school en deed den on-
waardigen onderwijzer wegzenden.
De policie van liet feit onderricht heeft
dien kerel, krachtens een aanhoudings-
maandaat, in de woning zijner ouders
aangehouden
Dair ik van adel was, v
iaarschalk van de edelen der preventie by
der Commissie tegenwoordig. Dit
elite der wet. Hij zag er lijdend
den maa
de zitting
minlijken rechtsvorm vervulde hij deed mij
in het poo
rrkkiweii. Overigens
heireu tier Commissie spraken nrj het grootste
El van den tijd.op betome!ijken toon ondanks
mser herhaaldelijk stilzwijgen
waarmede ik
beantwoorde, /.ells vroeg mij
wel lang schijnen, in het
hunne vragen iieanTwnmuo. Zelfs vroeg
©ons ck oor zittel
"De t wilt'gij 'hoekeii hebben'Ik stel mijne
ter uwer beschikking. erkiest gij
of reisverhalen
Indien gij mij eenen bijbel kondet geven
Eenen Bijbel antwoordde htj, mij zon-
gevang
boekerij
romans
derling beziende waarachtig, ik heb er geen,
maai'ik kan er u eetien bezorgen....n
Inderdaad, hij zond mij eenen Bijbel en ik
was niet meer alleen.
Deze mij uer landgenoten aan wie de twee na
men van vorst Bibikov en van M. Pissarev den
rouw van zoovele huisgezinnen, de tranen en
het bloed van zoovele edele slachtoffers, drij
provintiën onderdrukt en uitgebuit door de
meesttrotsche en roofgierigste dwingelandij,
in bet geheugen brengen, deze zullen ongetwij
feld verwonderd, wellicht geërgerd zijn om
lietgeeu ik kom te zeggen. Dusdanig nochtans
was hunne handelwijs jegens mij ik moet
ook verklaren dat men nooit op mij de tolte-
ringsmiddeleu beproeld heeft, waaraan, in de
russische gevangenissen, zoovele Polakken, en
zelfs he'a is meer dan e n mijner medebeticb-
ten, onderworpen zijn geweest. Een of tweemaal
het is waar, wierd ik er mede bedreigd, maar
nooit wierd de bedreiging uitgevoerd.
Ondertuasclien wierd bet onderzoek voortge
zet, en welhaast wierd bet mij toegelaten da-
ge ijks gedurende eene uur in den gang te
wandelen, maar men had zorg elk levend we
zen, uilgenomen de twee schildwachten er uit
te verwijderen. De gang was smal, donkeren
vo -htigmaar ik kon voldoen aan de dringende
behoefte aan oefening ik kon ook ter sluips
een gesprok aanknoopen met eenen der twee
schildwachien. Wanneer de soldaten polakken
waren (en er waren er nog al dikwijls, zelfs die
in 1831in ons leger hadden gediond) betuigden
zij mij veel medelijden maar bleven dan
ook meer omzichtig de russische soldaten
en veel door nieuwsgierigheid gedreven,
afwachting gingen wekeu en maanden
war.
In
lingen
ge-
Dat. ze meester zijn en liet willen too-
nen, dat ze niet hunne meerderheid van
58 stemmen, voor geene wetschennis
afschrikken maar bereid zijn zoo zwaar
mogelijk het klerikaal juk op België te
doen wegen, is weêr al, over eenige da
gen gebleken.
De gouverneur van Namen heeft AI.
Ronvaux, schepene van Openbaar On
derwijs, te Namen, van zijn ambt afge
zet.
De achtbare schepen had in krachtige
bewoordiging, in eenen heildronk aan
den Koning, het ellendige lot doen ken
nen dat in ons landonder eene klerikale
reoeering de officieële onderwijzers be
schoren wordt. Tegenovergesteld met
de handelwijze der klerikalen, onder de
schoolwet van 1879, die hunne woede
tegen die wet ook op den Koning bot
vierden, hem de leelijkste spotnamen
naar het hoofd wierpen en met geene
leede oogèn zouden gezien hebben dat
het leven van den yorst bedreigd wierd,
tegenovergesteld met dit gedrag, weten
de liberalen immer den Koning van zijr.e
ministers af te zonderen en, ondanks
den walg dien deze hun inboezen e 1
blijven zij hem humjen vollen eerbied
betuigen. De heildronk van M. Ronvaux
is erjfeen bewijs van hoe schrikkelijk
ook door de wet van 84 getroffenhoe
zeer ook door een iiltramontaansch mi
nisterie in hunne stoffelijke en zedelijke
belangen gekrenkt, blijven de onderwij
zers hunne achting, hunne verkleefdheid
an den Koning betuigen.
Wat ook al de klerikale bladen bewee-
ren mogen, niets is er in den heildronk
van M. Ronvaux waardoor de majesteit
voorbij op (km winterkoude, was de brandende
hitte der Juiijmaand gevolgd. De stikkende lucht
miiner gevangenis bracht in mij eene uiterst
zenuwachtige lichtgeraaktheid te weeg die bij
de minste tegenkanting losbarstte. Des nachts
kon ik niet slapen ik heb eene bestendige
kwelling mijner gevangenschap vergeten aan
te stippen, efme kwJling wier hevigheid niet
<zesch. it kan worden door iema'd die ze nooit
persoonlijk heeft kunnen gevoelen :ik bedoe
het wïichtorde a«vn den schildwacht opgelegd
>nstadig al miine bewteginge.i door liet kijk-
veu8t8rtjen der dour gade te slaan. Men kan
zich «ee n deukbeeld vormen der onzegbare fol
tering die den merscli gevoelt wanneer hij
zich in zi ne minste bewrging bespied weet. Dit
vreemd oog, gevoelloos m onverzoenlijk, dat u
op iedere n stond tegenbliktd
•eral cn altijd navolgt, breng op u
twee vervolgende oogen te stellen, en ik lncbte
als een wilde, wanneer ik ze voor een oogenblik
tot afkeeren kon dwingen.
Het was in dien staat van uiterste liehtge-
aktheid dat ik zekeren dag liet bezoek ont-
vin<T van eenen vleugeladjudant, gevolgd door
eenen bedienden, den gevangenbewaarder en
eenige soldaten, llij deed mij opstaan en mij
ontkleeden.
Maar ik heb reeds mijne
daan, zegde ik.
Neen, gij moet ook nog uw hemd uitdoen.
Waarom dat?
Ik heb bevel ontvangen uwe volledige
lichaamsbesckrijving op te maken en al de tee
kens van uw lichaam aan te stippen.
Maar dat is een barbaarsch een ztmdernnj
bevel. De wezensbe3chrijving moet u genoeg-
kleederen uitge-
zaam zijn.
Het bevel is
ont-
dat u
bet
uitwerksel te weeg eener duivelachtige voor
zienigheid. Ik zal u de gevoelens niet trachten
te doen beg. ijpen die in liet gemoed des gevan-
renen opwellen wanneer hij. bij zijn ontwaken
van op zijn l egerstede die twee oogen, als twee
dolken, opzi.ch gericht, ziet. Kunt gij t geloo-
ven 'Van s' m orgends reeds verlangde ik zuch
tend naar die n nacht zonder licht, zoo lang
nochtans, maaidie mij ten minste van die twee
oogen vrijwaarde. Somtijds naderde ik engedu -
(lirr en l uiten mijn zeiven, het kijkvenstertjen
om mijnen koorjsaebtigen blik tegenover die
stellig ik verzoek u te
kleeden.
Ik moest mij onderwerpen.
Ware ik meer bekend geweest met de ge
woonten eu de gebruiken der russissche rechts
pleging, dan zou die maatregel mij kunnen in
lichten hebben over den aard (Lr straf waartoe
ik gimz veroordeeld worden, alsook dat de uit
spraak van bet vonnis zeer nakend was im
mers dit zijn de handelingen dia de verbaünmg
voorafgegaan. Eventwel was ik er zoo ver
af eenige argwaan te gevoelen, dat
ik zelfs
daclit wanneer men mij eenige dagen later bij
de onderzoeks Commissie kwam roepen, dat ik
weer al een van die eindelooze ondervragingen
te gemoet ging waaraan ik reeds gewoon was
geworden. De ongewooneplechtigheid der aan
wezigen deden mij nochthans aanstonds gevoe
len dat er iets bijzonders voor handen was en
werkelijk na eenige oogenblikken wierd mij
het vonnis voorgelezen. Ik was verwezen tot eeu
wigdurende n dwangarbeid in Siberië daaren
boven was ik ontadeld en moest,, met boeiën
beladen, die reis doen. Nadat men mij lezing
had gegeven van die oorkonde, wierd mij bevo
len de woorden Heb het vonnis gehoord, 29
jidij 1S84. Rufin Piotrowski er ouder te
schrijven.
Vandaar wierd ik bij den plaats bevelhebber
"■ebracht waar ik mijne reiskleederen moest
nemen en mijne voeten laten boeiën. Schrikke
lijk genoeg de zelfde verroeste staven, die mij
gedurende de reis naar Iviow zoozeer hadden
«efolterd, wierdan mij weder aangesmeed. Ik
had den Plaatsbevelhebber wel te smeeken en
te bidden mij andere ketens te geven bij wilde
er niet in toe stemmen, liet eenige dat ik van
hem kon verkrijgen was een bevel aan de gen
darmen de smalle schakels in eene der naastte
standplaatsen te doen verbreeden. Ook mocht ik
mijne cel niet meer terug zien men deed
mij op het binnenplein gaan waar mij eene met
drie paarden bei pan ene K ibifka wachtteIk nam
er plaats in tusschen twee gendarmen met gela-
dene wapens. Achter de Kïbitka sloten zich de
poorten der vesting en voor mij opeude zich da
baan naar Siberië.
(Wordt voortgezet.)
3C35lZ3WïHMMSi«
O
m-rn -iw tv» .-»«
ov
