BERICHT
EENE VLUCHT
uit Siberië
1<* Jaar.
.Nummer ^8
Zondag *28 November 1886.
Aan onze Lozers:
Abonnementsprijs
LIBERAAL WEEKBLAD VOOR
5 fr. voor da stad.
5 fr 50 voor den buiten,
PRIJS I'EI' NUMMER 10 C EN TIMTIN.
voorop betaalbaar.
Yni al omteert zich
op alle postkantnoren voor tien buiten voor de stad, ten kantoore van het blad,
40, Korte Zontstraat, 40, Aalst.
Nee
Prijs der annoncen
HET ARRONDISSEMENT AALST
Gewone, 15 een'Amen
ïteklamen, 75 centimen pÊr drukregel.
Vonnissn op He. derde llaihijde, oO centimen.
Men maakt meldinj
van elk werk waarvan een exemplaar aan het l.lad gezonden wordt.
Ilandseliriften worden niet terug eezondeji.
nee metu.
AALST, 27 NOVEMBER.
De personen die een abonnement
op Den Denderg-alni zou
den nemen voor het jaar 1887, zullen
van heden af tot nieuwjaar het blad
kosteloos ontvangen,
Het eerste jaar van ons bestaan spoedt
ten einde. Met zekere zelfvoldoening-
durven wij op onze afgelegde loopbaan
terugblikken, omdat wij gelooven. in de
mate onzer krachten, getrouw te zijn
gebleven aan ons programma en onze
beloften. Die terugblik zal ons aanspo
ren om op den ingeslagen weg voort te
gaan en, voor zoo veel mogelijk, naar
verbetering en volmaaktheid te streven.
Wij zullen meer om meer onze krachten
toewijden om onze lezers op de hoogte
te houden van alle in- en buitenlandsche
gebeurtenissen, van handel, nijverheid,
landbouw en kunsten. Wat wij reeds dit
jaar, ter gelegenheid der juni j kiezingen
en van 'twerkenkwest,deden zullen wij,
met het nieuwe jaar, meer om meer uit
breiden wij zullen, in afwachting dat
ons blad tweemaal ter week, in liet zelf
de formaat, kunne verschijnenwan
neer bijzondere gebeurtenissen de al-
gemeene aandacht op zich roepenonze
a bonneriten door een bu itengewoon num
mer van ons blad op de hoogte trachten
te honden.
Lit zaj van onzentwege eenige opoffe
ringen eisschen, voor de welke de gene
genheid onzer lezers en liberale vrien
den ons zal instaan.
De Redaktie.
DE TOESTAND.
I)e vrede in Europa hangt aan een
draadje liet levensbehoud van Duitsch-
lands Keizer. De toestand is zoodanig
gespannen, dat, moest de oude inonark
morgen sterven, de oorlog onmiddelijk
zou uitbarsten, alhoewel het winterge-
tijde voor de deur staat. Welke tegen
strijdigheden ons toch het einde der ne
gentiende eeuw aanbiedt Alleman wil
vrede en alleman wil tevens den oorlog.
Er zijn slechts twee middelen om de
orde te behouden, zegde Thiers in 1840.
of v. ul de oorlog in het buitenland ofwel
onze scholen sluiten, liet is alsof de
groote mogendheden, op-ervaring steu
nend!, met den raad van den franschen
staatsman heden geheel ingenomen zijn.
Maar hoe dezen .raad naleven De scho
len sluiten, is voortaan eene onmoge
lijkheid wat meer is, niemand denkt
daaraan, liet is zelfs het tegendeel dat
14
NAAR HET P00LSCH
vau
Rutin Piotroxvski.
men begeert, omdat de noodwendighe
den van den hedendaagschen gang tot.
voortbrenging altijd langs om meer uit
gestrekte kennissen vergen. Daarbij de
toeneming van geleerdheid en kennis
vermenigvuldigt de krachten en de
eisschen waaraan de samenleving langs
om min voldoening kan geven, en deze
gespannen toestand, die nog alle dagen
aangroeit, vermeerdert insgelijks de
revolutionnaire massa's. Om uit dien
neteligen warlboel te geraken, is er
maar een middel de oorlog.
Ja, maar de voorwaarden des oorlogs
zijn insgelijks veranderd, en moeilijker
geworden Men behoeft thans miljoe
nen man om te strijden het zijn geheele
volkeren die men wapenen moet men
moet het geweer op den schouder lengren
der hongengen, der verdrukten, der
opstandelingen, der om wentelaars Wie
weet of deze proletairs, de Saksen te
Lei] zig navolgende, den geweerloop
naar hnne oversten niet zouden keeren
Wie weet of zi j zich niet zouden voegen
nevens de verdrukte kameraden van
naburige volkeren Wie weet of de
sociale omwenteling-niet uit eenen po-
)iti< ken oorlog zou kunnen vloeien
Al deze gewichtige qusestiën beheeren
thans liet br« in der monarken en dezer
ministers, en doet hen nog eenige uren,
eenige dagen of eenige weken aarzelen.
Zij gelijken aan verdwaalde toeristen,
die, in de i euzengebergten verloren, op
eens door eenen donkeren nevel over
vallen worden, en dan niet weten langs
waar zich te wenden ofte koeren Niet
willende voortstappen uit vreeze te
strui celen, uit vreeze in den afgrond te
rollen, leggen zij zich ter plaats plat op
den grond neder en durven zich niet
verroeren tot, do nevel, men weet niet
wanneer, optrekken en den omtrek ver
lichten zal.
En gedurende deze gedwongen rust,
vermeerdert de armoede onder de vol
keren op eene verschrikkelijke wijze.
De russische dagbladen bekennen dat de
hongersnood te Petersburg, op twee
stappen van het keizerlijk paleis, dui
zenden slachtoffers medesleept-zes per
honderd der binnenkomende recruten
worden onbevoegd voor den dienst ver
klaard, door gebrek onderbleven of
krachteloos geworden.
O}» 900,000 inwoners telt men 050.000
behoeftigen zonder emeu woning:.
Deze half verhongerden hebben tot
verblijf wat in het russiscli ongli heet
(straathoeken) kelders, zolders, trap
pen. en de nachtverblijven. De bestge-
plaatste onder hen liggen daar met vijf-
eu-twintig a dertigen in die verbiijven
en slapen op den vloer of op planken.
Indien er er ergens een bed is, drie, vier
personen, zonder onderscheid van ouder
dom of kunne, nemen het. Zieken of ge
zonden liggen gemengd ondereen. Er
bestaan ook nachtverblijven voor de
werklieden waar men aangenomen wordt
IV.
tegen 3 copecks of 7 centiemen per
hoofd
Aioeten zulke afgrijselijkheden nog
langer doorstaan worden Neen, zulks
kan niet blijven duren De Nihilisten
beginnen weder hunne bloedige rol te
spelen.
Deze week werden er een aantal aan
houdingen te Odessa gedaan zij zijn in
verband met het komplot der Oosten-
rijksche Anarchisten, die voor doel had
den Weenens verwoesting. In deze laatste
stad heeft men stapels van dynamiet en
brandstichtende stoffen ontdekt, en on-
d(U-aardsche depots van wapens.
Waar gaat dat heen
In Duifschland, bijzonderlijk te Leip
zig, hebben er onlusten plaats.
Men kondigt werkstakingen aan in
vele steden. Wat betrekent de reize van
Keizer Willem, die niet verder yeyaan
is dan te Straatsburg. Was het omdat
men ontdekt had dat de ijzerenbaan om
trent Metz ondermijnd is geweest en dat
men vreesde den Keizerlijken trein inde
luchtte zien springen. In alle geval een
tegenbevel voor
de omreis langs Metz
werd bevolen
In Belgie gaat de werkersinrichting
dapper vooruit, terwijl het gouverne
ment het leger laat verkwijnen Het
remplacement zal waarschijnlijk behou
den blijven. De officieren zen-yen vlak af
dat zij geen vertrouwen in die plaats
vervangers kunnen hebben. Er bestaat
maar éen land in Europa waar de rijke
zich aan den krijgsdienst onttrekken
kan.
In Ierland is hot thans wat kalm r,
maar in Londen heerscht eene helsche
beweging. Grove wanorders zijn in Indië,
tusscheu Hind ens. en Alahomedanen uit
gebarsten.
Groote werkstakingen hebben plaats
in de Yereenigde-Staten. Zeer waar
schijnlijk dat de uitvoering vau het von
nis tegen de Anarchisten van Chicago
die tot de koorde veroordeeld zijn
andermaal onlusten zal te weeg.brengen.
Het regiem der militaire opstanden
begint weder in spanje bloedige ge
vechten vielen voor tusschen de troepen
en de muiters. Pogingen van oproer
lubben plaats in de omstreken van Va-
lence.
Waar gaat dat heen
Wij herhah n het, de vrede in Europa
hangt aan een draadje. J. B. G.
Vervolging zonder genade.
Arme onderwijzers De maat dor on
rechtvaardigheden jegens u is nog niet
vol.
De clericale drukpers blijft aandrin
gen op het intrekken vau het wachtgeld
dat wordt verleend aan degenen, die op
zulke brutale wijze hunne toekomst
werden afgesneden, en wat erger nog is,
er wordt gezegd dat er in de clerikale
Kamer-meerderheid hartelooze lieden
genoeg te vinden zijn, om de aanneming-
van zeiken wraakroependen maatregel
als waarschijnlijk te doen beschouwen.
Wij vragen ons af welke gruwelen
dan toch die arme ambtenaren mogen
bedreven hebben, om op zulke voor-
bpeldeloos harde proef te worden ge
steld Wij zeggen voorbeeldeloos, en
zoo is het inderdaad. De onderwijzers
hebben hunne jeugd doorgebracht in
het opgaren der kennis, voor hun vak
vereischt zij zijn staatsambtenaren ge
worden en hebben, als alle ambtenaren,
hunnen eed afgelegd. En daar komt eene
partij aan liet roer die niets, hoegenaamd
niets tegen die personen tv eet in te
brengen, maaralleen in haren haat te
gen het openbaar onderwijs zeiven eene
rede zoekt, om ze te behandelen als 011-
waardigen, als honden
Onderstelt dat een deel van het leger
wordt afgeschaft, zou men de officieren,
wier loopbaan men breekt, zoo zonder
genade durven van alles berooven Zou
den indien de grcnstollen werden opge
heven, de douaniers wel zonder vergoe
ding worden afgedankt
Neen, dat zou niemand durven En
nochtans worden de ambtenaren van het
onderwijs bedreigd met de berooving
van bet stuk brood van genade, dat de
clericale partij bun, in een oogenblik
van beschaamdheid over de roekeloos
heid hunner afstelling, heeft toegereikt!
Toen de octrooien werden afgeschaft,
kwamen een aanzienlijk getal beambten
en bedienden in beschikbaarheid, maar
er werd gezorgd om hen ter hulp te
komen, en tot heden zijn er nog van die
dienaars, die eenen trek of een pensioen
blijven genieten.
Het openbaar onderwijs is een Staats
dienst, en hij die zich onberispelijk in
dien dienst heeft gedragen, zou niet als
een plichtvergeten dienaar ongenadig
mogen worden aan de deur gezet. Aiaar
de haat der bisschoppen tegen het open
baar onderwijs is zoo groot, dat er voor
geen grein gevoel van rechtvaardigheid
of menschllevendheid in hun hart plaats
is. De onderwijzers willen zij uithonge
ren, alleen omdat zij onderwijzers zijn,
omdat zij in het door hun gedoemd open
baar onderwijs zijn werkzaam geweest.
Ei n blad over de afschaffing der
wachtgelden sprekende, zegt Dat een
grondwettelijk parlement, dat bij name
het Belgisch parlement, hoe klerikaal
het zij, zulke monsterachtige daad zou
stellen, dat kunnen wij niet aarzelen als
onmogelijk te beschouwen.
Voor de eer van ons land, ware het
wenschelijk dat de monsterachtige ver
volging der onderwijzers door de cleri
cale partij niet tot het einde gedreven
worde.
Doch die partij is tot veel, ja tot hel
erg-ste in staat. De geschiedenis is daar
om het te bewijzen. Dy te- en Demerbode.
Hadden wij gelijk, Denderbode
toen wij, over eenige weken, tegen u
staande hielde.-, dat de vrijmetselaars
deftige menschen waren Dan dreeft ge
met ons den spot en scheent ge het te
genovergestelde te beweeren. Ziehier
nu wat de Heer advocaat Hemeleers van
Brussel, een fanatiek klerikaal zooals er
weinig zijn, zondag laatst, in de Kle
rikale Associatie n van Brussel verklaar
de u achtbaar is het belgiseli officiers-
korpsmaar toch vol francs-masons.
Wij hielden de vrijmetsers voor def
tige lieden, do klerikale AI. Hemeleers
houdt ze voor achtbaar Een kaak
smeet aan I)e Denderbode gegeven door
eenen partijgenoot
Maandag morgend, toen bet nog don
ker was, wierd eenarme drommel, in
bet gasthuis gestorven, in allerliaast
naar zijne laatste rustplaats gevoerd.
Zoo gaat het ongelukkiglijk nu in de
Roomsch-katholijke kerk sterft er een
arme duivel zonder geld aclitoi te laten,
dan brengt men zijne withouten kist tot
in het kerkportaal en een priester komt
haastig weg, gansch verstrooid, eenige
gebeden over het lijk prevelen op een
paar minuten tijds is 't er meê gepast.
W anneer er centen bij zijn 0111 eenen
dienst van Bermhartigheid te betalen,
mag bet lijk al eenen stap verder de
kerk in godragen worden en wordt er
een mis gelezen, enz Hoe meer men
betaalt hoe dieper 't lijk de kerk in ge
bracht wordt, hoe plechtiger de mis is,
hoe meer er gezongen wordtEen
echte winkel, ziet ge, waar men ge
diend wordt volgens het geld dat men
kan bestedenEn dan toonen zieh
klerikale bladjes verontwaardigd als
men vu* inomtnevijën spreekt
De Leeraar van Godsdienst, in
onze middelbare jongensschool, geniet
eene jaarwedde van veertien honderd
franken (1400.) A oor die vette jaarwed
de geeft hij vijf dagen per week, gedu
rende eene uur, catechismusles. of on-
ongeveer 200 uren per jaar, of nayt noeg
7 franken per les En dan moet de
onderwijzer nog in de klas blijven om
het toe zicht te houden over de leerlin
gen.
Verwonderlijk is liet dat dit votbe-
taald postjen altijd ten deele valt van
den jongstbenoeinelen onderpastoor van
Sint Alartenskerk. Onze, en ook zekei'
uwe meening, vriend lezer, is dat zoo
een buitenkansje de belooniug zoo moe
ten zi jn van lange jaren uieiist, en dus
aan Men oudsten on lerpastor te beurt
vallen.
Nu, t is heel wat anders, en wij zijn
al zeer geneigd te gelooven dat de last
op den jongsten onderpastor alleen valt,
maar dat alle de andere hun deel in den
lekkerkoek hebben
Eenschooue koek, inderdaad, door
(Wordt voort f et et.)
"SS!*
DE DENDERGALM
De wind drong door alle spleetjes binnen maar het
hout wéinig duur zijnde, staken wij alle nachten een
groot vuur in de schouw aan overigens, wij bezaten
eenen te huis en waren ontslagen van het afschu-
w dijk gezelschap der galeiboeven alleen de soldaten,
die wij betalen moesten om ons te bewaken, verlieten
ou.' nooit. De lange wint.machten brachten wij in ge
sprek doorzelfs plannen makende voor de toekomst.
Ah Zoo dit huis nog recht staat en het den eenen of'
and ren ongelukkigen ballingsbroeöer tot. schuilplaats
«li -utdat'hij wete dat hij de eerste niet is (lie er
weent. i*n er liet verre vadu-land voor zijne oogen te-
rugro. pt,
ló i.i o landgenoten die in de omstreken, als een
voudige bnnn ling. n, woon*",en, namen van de feest
dagen gebruik om ons te komen bezoeken. Zij moch
ten dan, met de toelating der overheden, uitstapjes
doen tot F.kuterininski-Zavod, Zij lichtten ons in
O O
over het lot der andere banneling-en, en wij herdach
ten zoovele duizenden onzer gestorven m dit land van
uitboeting,
Ik was redelijk rap van den laagston tot den hoog-
eten trap waar zieh de gal -iboaf, in ons gesticht der
boorden van da Irtitsj, verheft n kan, opgeklommen.
In't begin van 1846 kon ik mij zeiven bijna Verblinden
en mij als een eenvoudig rekruut aanzien der almach
tige bureaucratie, jammerlijk naar deze verre gi wes
ten, onder eene ongunstige luchtgesteltenis, verban
nen. Hoe hemelsbreed verschilde die winter niet met
den ver.chrikkelijken winter van 1844, wanneer ik de
watcrloopen moest kuisschen, hout dragen of klieven,
en leven moest onder het zelfde dak met het schuim
der maatschappij Helaas hoevole onder mijne land
genoten zuchten op dit oogenblik 111 de mijnen van
Xort.jiusk cd' in de tuchtcompagnieën hoevelen zelfs
ouder hen. tot eend min strenge straf veroordeeld dan
ik, zouden zich niet gelukkig gewaand hebben in de
plaats die ik, in 1846, te Ekateriniueki-Zavod, had
verkregen, en waaraan ik nochthans besloten had
mij te ontrekken, zelfs op gevaar af veroordeeld, te
worden tot den knoet of tot de geheimzinnige koten
van Akatoeja
Het misprijzen dat de inwoners der streek natuurlijk
over hebben voor don galeiboef, gaat ook over op den
gewonen balling, die maar al te dikwijls bloot gesteld
is zich te hooren verwijten met den naam varnetkuit
drukking aan dit land eigen en die al de gedachten
van schande en verachting samenvat.
Pe banneling heeft geene burgerlijke rechten, zijne
7 O el
verklaring it in rechte niet aangenomen, en zijne
vrouw, in het lanil gelaten, kan een tweede huwelijk
aangaan, want hij wordt als dood aanschouwd. Deze
toestand waarin men den balling plaatst is gansch
tegenstrijdig met het doel dat de wetgever beoogde,
namentlijk de vermeerdering der bevolking van Sibe
rië. De veroordeelde inag e alleenlijk trouwen in de
laagst" en minst eerbiedwaardige standen der bevol
king. en bovendien moeten zijne kinderen voor altijd
lijfeigenen blijven der Kroon. Een onverbiddelijke
maatregel, die eveutwel de zelfsopoffering niet belet
heeft, noch dar vorstin Troebctskoj noch van Me
vrouw Koszakieviez en zoovele andere poolscbe vrou
wen, laat wel is waar aan de. vrouw toe harén veroor
deelden echtgenoot naar Siberië te volgen, maar alsdan
heeft zij het recht niet meer hem te verlaten en de
kinderen, in dit ballingsoord geboren, worden insge
lijks lijfeigenen der kroon. Stippen wij nog eene au-
ilere zonderlinge bepaling aan. AVanneer men kwijt
schelding van straf'verleent, is deze alleen aan vader
en moeder geschonken hunne kinderon, in Siberië
geboren, deelen in die genadeverleening niet mede,
tenzij door esn bijzonder Keizerlijk besluit.
Alle die voorbehoudingen sehenen eventwel niej
voldoende, aan Keiier Niklaas in December 1845
kondigde hij eene groote verordening nopens Siberië
af die, buiten vele andere verzwaringen die het onnoo-
dig is hier aan te halen, alle bannelingen onbekwaam
verklaarde eenig goed, zelfs roerend, te bezitten en
bepaalde dat al de tot dwangarbeid, veroordeelden,
zonder onderscheid, gehouden zouden zijn de kazer
nen te bewonen, Dit bevelschrift bracht het land ia
verslagenheiden wierd, door de beambten zelf even
wreed als ontijdig en bijn» onuitvoerbaar verklaard.
Ik weet niet of het strengelijk toegepast wierd, maar
ik moet zeggen dat het die nieuwe maatregelen waren
die mij grootendeels bet beBiuit deden nemen uit Sibe
rië te vluchten.Ik had liever mij aan alle gevaren bloot
te 6tellen, dan er vrijwillig in toe te stemmou naar
de kazernen, in 't midden der galeiboeven terug te
koeren.
Hoe wreed ook bet verblijf in Siberië aan de poli
tieke veroordeelden noodzakelijk schijnen moet., hoef
ik nochtans te bekennen dat de gewone misdadigers
zieh er niet al te zeer over hun lot beklagen, cn het
zelfs dikwijls boven hunnen voorgaauden toestand
«tellen. Eu nochtans trotseeren niettemin die zelfde
mannen, in menige gelegenheid de knori en de ver
schrikkelijkste straffen, met de ballingschap te ont-
loopen, zoo machtig heerscht bij den menseh de drift
naar vrijheid en de liefde tot den huiselijken haard
Op mijne reis door Siberië, was ik verwonderd,
reeds vóór ïiosmen, overal langs beide zijden der
baan, ontelbare rapenvelden te zien. Op meer dan eene
plaats schenen de rapen met geweld uitgetrokken te
zijn e» overal droeg het land de sporen vau menschen
vosten. Ik vernam alsdan dat de bewoners van het
land met opzet die knollen kweekten, opdat zij tot
voedsel zotiden dienen aan de vluchtelingen gedurende
hunne nachtelijke reis. In de dorpen en gehuchten,
langs de baan gelegen nemen de inwoners bovendien
nog de voorzorg des avonds aan de vensters brood,
zout en potten Biet melk te plaatsen, met hetzelf
de doel. Misschien wel doen zij het meer uit eigen-
belang- dan uit liefdadigheid, Immers geetadig zijn er
op de groots wegen ran Siberië vluchtend.: galeiboe
ven eu men kin zich niet voorstellen welke gevaren,
welke onthei-ringen, welke smarten die oagelukkigen
trotsceren om aan de gevangenis te ontsnappen. Deze
die gebrandmerkt zijn verbranden hun aangezicht nnt
vitriool ot. cantharide, ten einde de ongelukslettrren
te (loen verdwijnen zelden gelukt het hun te ont
snappen, en wat hun gelukkigst kan overkomen is
van hun zeiven te veroordcelen als wilden in de wou-
d n te leven -u roovers te worden, of liever weder te
wordsn.
Indien de neiging tot vlucht.11 bijna alge ine 11 is
onder de gewone misdadigers van Siberië, de politieke
gevaugenen, mijne landgenoten, integendeel, laten er
zich zeer zelden door bekoren. De vrees tooi- de
kuoet en de lichamelijke straften, die zich, natuurlij
kerwijze, sterker voordoet bij de menschen uit desi
gegoeden stand, de zeer onvolmaakte kinnis der taai
der wegen en der zeden vau het land, dit alle6 veree-
nigd zich 0111 zulk eoti wanhopend pogen aan den Po
lak af te keuren. Overigens heeft hij dc hulpmiddelen
met die de russische boer bezit wanneer bij ontvlucht;
hem is liet niet genoeg dat bij in de boeschen of in een
onbekend dorp uit het oog worde verloren om tot
zijn einde te geraken zou hij eane vreemde grens moe
ten bereiken kunuen, ejn de onmeetbare afstanden,
die hij at te leggen heeft, zijn wei geschikt om hen*
alle hoop te ontnemen. Maar de pogingen om zich in
massa te verlossen ziju niet zeldzaam bij de politieke
bannelingen.
