UITSTAPJE AAN DE DOOVEN. Abonnementsprijs IBERAAL WEEKBLAD VOOR 5 fr. voor de stad. 6 fr 50 voor den buiten, PRIJS PER NUMMER 10 CEN TIMEN voorop betaalbaar. \r«„ abonneert zichop alle postkantoren voor den buiten voor de stad, ten kantore van het blad, 40, Korte Zoutstraat, 40, Aalst. IIET ARRONDISSEMENT AALST. Gewone, 15 oentimen I Gewone, ro eernamen Priis risp AnnoncGnP6r drukiGQGl. Vonnissen op de derde bladzijde, 30 centimen. Men maakt melding van elk werk waarvan een exemplaar aan het blad gezonden wordt. Handschriften worden niet terug gezonden. Nee spe nee metu. AALST. 28 JULI. Bttitenlaiidscli politiek: overzicht. toonden, wanneer integendeel de ont wikkeling bij de waalsche volddeende was. Tot hier toe zijn het nog slechts gissin gen welke men, aangaande den politie leen uitslag van het bezoek dat de keizer Van Duitschland den tsaar gebracht heeft, in de groote dagbladen aantreft. Ware het niet dat de graaf von Bis- marekde zoon van den kanselier de reis meêgemaakt heeft, men zou ge- looven dat het bezoek te Peterhof de internationale beleefdheid en met de staatkunde voor reden had. Algemeen nogthans wordt er geloofd, dat de sa menkomst der twee keizers eene waar borg zullen zijn voor het behoud des vredes. In Oostenrijk-Bongarië eventwel houd men zich voortdurend op het qui, vive en neeant men bedekter wijze de noodio-e maatregelen om door de ge beurtenissen niet overvallen te .worden in de militaire kringen aldaar voert men eene taal die eenigzins naar't buskruit riekt. Van de echtscheiding tusschen het koninglijk paar van Servië wordt er nog weinig gesproken. Doao week wierd ei echter gezegd dat koning Milami van de echtscheiding zou afzien, omdat hij be merkt, dat zelfs de meest vrijheidschen- dende en tyrannieke maatregelen zijnei ministers ternauwernood eene oproe rige beweging kunnen tegenhouden, zelfs kwam over eenige dagen het garnizoen van Zaidsjaw in opstand het volk is de koningin en de rusissche politiek waar cfe koning niet van liooren wil zeer genegen. Prins Ferdinand zal het, waarschijn lijk, niet lang meer in Boelgarië kunnen uithouden, in lien 't waar is, zoo als het uit Sofla geseind wordt, dat er te Roets- joek eene samenzweering tegen hem is ontdekt en dat de beste verstandhouding tusschen hem en zijne ministers opge houden heeft te heerschen. In Spanje ook moet het niet al te gunstig staan voor de regeering, daar de politie, in verscliillige steden, het spoor van republiekeinsche kuiperijen heelt ontdekt. Het gevaar moet eventwel niet groot zijn, want de koning-regentes heeft voor eenigen tijd haar verblijf 111 de badstad Sint-Sebastian gevestigd. In Frankrijk ligt het Boulangism nu voor goed overhoop. In drij veischillige departementen had de generaal zijne kan didatuur voorgesteld, en hij heeft op de drij plaatsen eene gevoelige buis ontvan gen. Terwijl wierd president Garnot, op zijne omreis in Daupliiné en Savooien met groote eerbewijzen en met den levendigsten geestdrift ontvangen. Het onderwijs was reeds merkelijk ten achteren. Stoffelijk waren wij armer dan de Walen, en wij hadden een twin tigtal volksvertegenwoordigers. De oorzaak van die verstandelijke minderheid, van die zedelijke ontaar ding, vond de heer Demaere in de afzon dering van het geestesleven waarin het Vlaamsche volk zich bevond, omdat het geen licht ontving van de zoogenoemde hoogere standen die grootendeels hunne moedertaal verlaten hadden, en aan eene verfranschte levenswijze de voor keur gaven. Verlost zegde hij in zijne redevoering van 2 Februari 1869 de vlaamsche provinciën van de zeven of acht honderd vrije scholen, want voor mij groeit de onwetendheid aan in ver gelijking met het getal dier scholen Hij had er moeten bijvoegen verlost ons vau de franschdolheid der besturen en die onzer hoogere burgers, of den val van het vlaamsche volk is nabij. En nu twintig jaar later hebben wij geen enkel Volksvertegenwoordiger meer, onze welhebbende bevolking leert, spreekt en handelt meer om meer op zijn fransch, en verbreedt immer de klove die de standen meer om meer verwijdert ouder elkaar wij zijn meer zedelijk ontaard er bestaan bijna geene lagere scholen meer dan deze der broêr- kens en der nonnekens, en onze vrouwen en dochters zijn verkwezeld. Diep zijn wij gedaald, gevallen door onze eigene schuld, omdat wij onze twee eeuwige aartsvijanden niet weten te bevechten hebben de verfrausching en de ver paap selling. Arm Vlaanderen! Het is een gebruik dat de goeverneurs, 's Konings vertegen woordigers in iedere provincie, de zittin gen van de provinciale ïaadsheeren met eene redevoeiing, over het een of ander bestuurlijk onderwerp, inwijden. Is het te gelooven? Wij waren verleden week te Gent, en vernamen daar d tin onze vlaamsche hoofdstad die openings zitting in het fransch geschiedde. Meer nog de beraadslagingen van onze provinciale raden zijn ook in 't fransch Ja, ja, in de stad van Artevelde, in de gaat. Wie onze volksbibliotheken be zoekt, en zich de moeite wil geven de werken en de tijdschriften van over tien jaren tot den dag van heden te doorbla deren, zal reeksen vinden van namen van letterkundigen, rijk begaafd, maar thans niets meer voortbrengend. Het is om lat een hoop fransche romans en fransche tijdschriften hier alles ingenomen hebben; het is insgelijks omdat onze vrijzinnige vlaamsche schrijvers niet aangemoedigd worden, en dat onze boekhandel niet ingericht is om hen stoffelijk te ondersteunen. Maar voor d catholieke schrijvers bestaat er, zoo voor jongeren als meer bedaagden, zoo voor talentvollen als min jbega tfden, een uitstekend middeltje om hunne geestesproducten aan den man te brengen. Zij sluiten zich bij het Davids- fo-ds aan, en voeren eene taal in den zin van deze van het preêkstoelpolitiek van Pier uit het Land van Aalstwanneer zij dan den slimmeu diplomaat uit Rome bezingen of den roem der onbevlekte Maghet of der uitstekende leden der Sociëteit Jezu, hunne fortuin is gemaakt. Die schrijvers leveren voooral werken en bijdragen aan clerikale boekerijen en tijdschriften, posticheeren Conscience, wiens talent zij tccli niet bezitten. Weldra zal het getal uitgaven der Snie- derq der De Potters, der De Konincks, enz.,overgroot worden,daar de clerikale gestichten, op bisschoppelijk bevel, en met het oog op de pi ijadeelingen den ganschen stapel zullen innemen, terwijl deboekenvan Yuylsteke, Loveling, De Geyter, enz die ons volk iets willen leeren, voor rekening blijven, niet der uitgevers zoo dwaas zijn deze niet maar van de schrijvers zelve. Thans is talent onnoodig gedachte is overbodig; onderwerping aan de geestelijkheid doet voor de letterkunde de beurs openen. Stichtin den clerikalen zin des woords -—en gij wordt rijk; onderwijst in liberalen zin en gij stort u in ellende En waarom Omdat de liberalen de I vlaamsche volksbeweging niet vroeg- tijdig genoeg uit de klauwen der cleri kale politiekers hebben gerukt. Arm Vlaanderen bloed uit het hart zuigt. Laffe clerikalen Arme boeren,arm Vlaanderen Over veertien dagen was het groot feest in de ministe ;öele bladen en dat all is omdat de ondertitel en de prijs der abonnementen en aankondigingen van den Moniteur nu ook in het Vlaamsch staan gedrukt. Wel zoudt ge niet zeggen Sedert jaren werd er gevraagd dat heel de Moniteur in de twee talen zoude verschijnen, e.i na wachten en nog wachten komt die beloofde blut neêr opde vertaling van den titel. De vlaamsche berg heeft weeral eene doode muis gebaard En dan zeggen de clerikale bladen te hopen, dat het ministerie op die baan zal voortgaan. Ja, als het zoo voortgaat, zal de Moniteur de wetten en de koninklijke besluiten in beide talen geven in t jaar één, als de uilen preeken. En hoe worden die wetten dan nog medegedeeld? Gewoonlijk verschijnt de vlaamsche vertaling twee, drie maanden na de offlciëele afkondiging van den franschen tekst, als geen vlaming er nog aan denkt. Als de twee teksten niet te gelijker tijd kunnen verschijnen, vinden wij het nuttelooze moeite en geld ver- snipping en liet is wedef den laming >p 't achterplan schuiven. Maar toch zijn de clerikalen daarmede te vreden. Natuurlijk, het komt van hunne vrienden onze meest ts en alles is goed, gebuiir. Arm Vlaanderen Er wordt thans op de dorpen een centenbladje uit Brussel verspreid Eet laatste Nieuws. Maar zie, het moet bijval stad van Breidel en De Gonmc, m de I }ie|^)erii want c]e clerikale pers hoofdsteden d r beidt Vlaanderen, is franschspreken de regel, vlaamschspre- ken de uitzondering in den gouw raad, in den raad der provincie. Voor het eigen lijke volk, hoezeer de raadsheeren er ook mogen naar dingen om onze belangen waar te nemen, voor het volk is dat franschspreken eene schande eene loochening van 't natuurlijk recht. Arm Vlaanderen Arm Vlaanderen. Het is nu twintig jaar geleden dat JuliusVuylsteke zijne Statistieke beschrij ving van België va het licht gat, en klaar als de zon bewees dat de vlaamsche provinciën stilstand en kwijning ver- van Vooruitgang door 't Werk, Het is een treurig verschijnsel in onze beweging dat, terwijl de volksrechten meer en meer zouden moeten geëerbie digd worden, de letterkundige ontwik ten kreeftengang keling des volks even die geene concurentie dulden, en niet ver dragen kan dat het zonneken ook voor een ander schijne, doet er eene charge foncl op, en vraagt dat dit blad even zoo als men met Denclergalm doet, overal zou van de hand gewezen en verbannen worden. Ieder begrijpt wat dit zeggen wil. De arme centjeslezers, de dorpelingen, zijn i gedwongen te gehoorzamen zij mogen zij kunnen niet anders. En zoo verslaan de clerikalen de vrije discussie, uit vrees voor het licht, uit vrees dat de boeren de waarheid zouden leeren kennen, en afvallig worden van den papenwinkel, welke hun het laatste Sedert de duchtige neêrlaag ons door onze tegenstrevers toegebracht, wordt er Yeel geschreven over de oorzaak van onzen val, en over do beraming dei- middelen om er de hernieuwing van te voorkomen. Mijns dunkens winnen de clerikalen meer partijgangers dan wij, omdat zij werkdadige, practische propa ganda maken, met het geld en door de domheid van het volk geholpen, terwijl wij er maar eene theorieke propaganda op na hebben welke slechts eenige weken vóór de kiezing plaats heeft. Onze jonge lui wekken wij niet genoeg op om later liberale kiezers te worden en te blijven Wat doen de catholieken Eens de jongens dertien of veertien jaar oud, worden zij ingelijfd bij ee ;e congregatie of op eenigen anderen tam boer van clerikale propaganda. Hier houdt men hunne harten en hunnen geest in beweging, worden zij door de rijke eereleden gekneed en gevormd voor de goede zaak, gematigd en lief zooals de jezuieten dat kunnen, maar zeker Zoo komen zij in aanraking met de huidige en toekomstige kiezers, leiders en voorvechters der katholijke partij Zij meenen dat zij geacht en bemind wórden van de barons en kasteelmannen. Wij ongelukkiglijk verstaan dat anders. Van de jongens die tot hun dertiende of veertiende jaar de klassen onzer scholen gevolgd hebben, en die wij dan later naar het Willems-fonds om een leesboek zien komen, meenen wij zooveel liberale kiezers gemvakt te hebben. Maar wij zijn deerlijk mis, gebuur Wat doen die jonge kereltjes, eens dat zij de school verlaten hebben Hart en geest en lichaam, 't is alles jong bij hen, vol leven, en zij trachten naar vermaak, naar bezigheid. In welken liberalen Kring kunnen zij zich te goed doen waar° worden zij door onze hoogere Kringen opgeleid en gevormd in eigen tale en voor lateren tijd? Wie spreekt er hun op de dorpen van recht en waarheid; wie schenkt hun overtuiging en wapens voor den politieken strijd Waar willen zij op den buiten betrekkingen aauknoo- pen om hunne overtuiging te steunen en te versterken. Zij vinden niets maar Jan of Pier uit Schaarbeek of Mijlbeek zal hen meêtruggelen naar den katholie ken tam'-oeren onze leerlingen van onze school zullen later stemmen zijn voor de vernietiging van ons onderwijs, van onze partij. Of in dit laatste kan voorzien worden ja, als wij maar willen. Zoo er van nu af en zonder dralen werd gearbeid, zou de liberale partij zich voor de toekomst menige b 1 instelling sparen. Wat wij niet mógen uit het oog ver liezen is de Vlaamsche quaestie, liet Vlaamsch onderwijs voor onze candi- daten kiezers. De hoogeie standen moe ten begrijpen dat hunne franschlarij het volk ontmoedigt en van hen verwijdert. Wat wij moeten trachten te bekomen is eene federatie van al onze liberale Kringen, eene inrichting van het libe ralism naar het beeld van de antwerpsche bonden, die daar de overwinning bij de gemeentekiezing medegebracht heeft. Als eensgezindheid en kracht geeft dit stelsel in Dendermonde den besten uitslag. De franskiljons, zegt men in die bon den, zijn niet minder de vijanden van het volk dan do clerikalen de eersten moeten wij niet minder dan de anderen bestrijden. Indien wij Jacobs en Woeste haten omdat zij ons lager schoolwezen iu den grond hebben geb ord, dan kunnen wij anderszijds niet het minste vertrou wen stellen in de hoofdmannen die voor het volk niets over hebben dan schimp en spot, en onze heilige taalrechten betwisten. Die mannen zullen de vlaam sche kiezers niet blindelings volgen. Wij moeten ernstige waarborgen hebben, en de buitenkiezers vooral willen weten waar zij met hen naartoe gaan willen, of anders zal men nog lang mogen zeggen Arm Vlaanderen. Vaartkapoen. Een persoon genezen, van eene 23jarige doofheid en oortuitingen, dooreen eenvoudig geneesmiddel, zal er kostelo s de hese! rijving van zenden aan eenieder die er de vraag zal toe doen a:in M. Nicholson, 4, rue Ürouet, Parijs. ri ijis uei hiiiiuiilui Reklamen, 75 centimen 7 1 TV r\ A I GvtHoto li tCtvH u "^5 naar Boom en Willebroeck den 4 Juli. Ik had heel den nacht van Boom en Willebroeck gedroomd en was '3 morgens niet weinig ontevreden over de regenvlagen die de goede God ons zoo mud overzond. Niettemin trok ik, na mijne broek opge- sloofd to hebben, blijmoedig naar de statie waar reeds eene menigte gezellen stonden te wachten naar den trein en naar droog weder. De trein kwam en het goed weder ook. De trein vertrok en de zou keek vrolilk door de ruiten. lederoen was erover verheugt! en er wierd gepraat, gelachen en gezongen. Zoo kwamen wij te Boom. Ik sprong lustig ai, rekte mij eens uit en was de laatste niet 0111 op den hoek rechtover do statie een glas bier te gaan snap pen Nu voort naar de steenbakkerijen Dat heb ik nog' nooit gezien, zoover de oogen reiken niets dan steenbakkerijen. Wij bezoeken een dezer. Met wagen tjes die op sporen loopen brengt men de grauwe aarde aan, en dan wordt er gewerkt en gestampt 111 aardeen modder dat bet een lust is om te zien. Men kneedt, men vormt, men slaat, men snijdt, men roept en rijdt men legt de steeneu neer, trekt ze recht, stapelt z'e opeen hier maakt men kareelsteen, daar pannen winder tichels: en alles is anders dan bij onze steenbakkers de aardsoort, de werktuigen, de ovens, bet gelijkt er niet naar. Wij waren met vriendelijk heid door heeren en arbeiders ontvangen en nemen met bedankingen afscheid van hen. Wij trekken nu naar de zinkgieterij onlangs te Boom gesticht zoodat de inrichting nog niet heel vol ledig is evenwel is men er reeds volop aan 't werk. Oef 7 wat helsche warmte daarbinnen. Het verwon dert mij niet dat de arbeiders kleeding genoeg hebben met eene broek. De beer ingenieur wijst 011s welwil lende de verscliillige bewerkingen aan, alsmede de soorten von zinkerst en zink. Wij danken hem harte lijk voor het goed onthaal. Voorwaarts Marscli Het is noen en een goed brokje met een frissche slok zal mij wel smaken. Al de vrienden donken zulks met mij en spoedig zitten wij aan de lange tafels. Aanstonds gaan vorken en lepels op en neer en het gerammel van zulko wapens is mij aangenamer en meer waard dan het sabelge- kners eener kompanie gendarmen. Dat het middag maal ons lekker smaakte zal de baas van l'Union wel bemerkt hebben, wij hebben zijne tafel eer aange daan en zijn den braven man onzen dank niet schul dig gebleven. Versterkt, verkwikt en opgeruimd zetten wij ons weder op weg. Wij gaan over de brug van den Hupel en zien van daar de brug welke een weinig verder over die breede rivier is gelegd ten behoeve der spoor baan naar Antwerpen. Nu komen wij aan de vaart van Willebroeck die wij tot Willebroeck zullen vol gen. Vooraleer dit tamelijk lang waudelingsken te beginnen gaan we er nog een pintje opnemen,^ een onzer geachte ee: e'.eden vergast ons. Heil hem En nu vooruit langsheen de vaart, waarvan het watervlak veel hooger komt dan de omliggende weiden en vel den. Daar heb ik honderden bootjes gezien en stoom slepers die zeven tot acht schepen voortrokken, langs eene ketting die op den bodem der vaart ligt, en waarvan de schakels in de tanden van 't raderwiel van het stoomschip grijpen. Ginder, in de verte verheffen zich eene menigte schouwen waaruit zwarte rookwolken opstijgen. Daar zijn de werkhuizen en het fabriek van M. De Naeyer die te bezoeken is het lioofdoel onzer reis. Weidra zijn wij aangekomen het is omtrent 2 1/2 ure. I)e heer Bestuurder heet ons welkom en geleidt ons. E11 thansweet ik niet meer hoe ik U vertellen zou wat ik daar alles gezien heb. Vertel het bijzonderste, zult ge misschien zeggen Maar alles wat ik ontmoette pp de drie uren welke ik besteed heb 0111 de reusachtige inrichtingen rond te loopen is belangwekkend Ik heb de hoornen zien zagen, klieven, splijten, breken, bo ren, schaven, schilvoren, hot bont zieu pletteren, kleinen, uitrapen, draaien, murwen, malen, koken, wasschen, verwen, ik heb wielen, radereu «11 steenen zien draaien en wentelen onder en boven, rechts en links, voor en achter ik heb bakken, riemen, ziften en banden zien stijgen, dalen, gaan en keeren, win den, trekken, schudden, sleuren, roeren ik heb fa belachtig groote kuipen gezien met uit hout bereidden pap ierdèeg van alle soort en kleur, daarin wierd hij geroerd, gestampt, geperst, gekookt, heen en weer o-esmeten ik heb de beek (iu hout),gevolgd honderden meters ver, waarlangs de deeg doelmatig bewerkt eindelijk 111 de kuip komt van waar bij zich op een metaalnet uitbreid en een dun vel vormt dat papier wordt. Ik heb verbluft de wondere werktuigen aan gekeken, die eenen boom in splinters doen vliegen eu bliksemsnel ontelbare blaadjes papier een voor eeii opnemen, snijden, vouwen en plakken en er briei- kasjes van maken. En dan de vuurhaarden, de machienkamers, de werkbuizen. Wat oorverdoovend gerucht! Mat duize lingwekkend gebonk van hamers! wat krijsehen, vijfen, kloppen, schuren, schroeven, schreeuwen, snorren eu blazen! Vuur en gerommel overal. Hier schaaft men stukken ijzjr van duizenden kilog. zoo net als ik mijn potlood scherp, men bijt stukken metaal af met zooveel gemak als ik een brok van mijnen boterham bijt. Men dreunt,, zwoegt, rammelt, beukt, smelt, past, zaagt en draait. Arbeiders en werktuigen, alles schijnt met een» duivelsche kracht begaafd. Een oo 'enblik ben ik bedwelmd blijven slaan bij 't aan schouwen van al de wonderen die mij omgaven, onbewust om zoo te zeggen van mijn eigen wezen in (leze vreemde wereld waar ondenkelijke kra.cnten gehoorzamen aan den wenk van een enkel persoon. En wiens genie beeft dio krachten aan zijnen wil ouder worpen Elf honderd werklieden gebruikt de fabriek en men verbrandt dagelijks 10 wagons kolen. Als ik uit dit cyclopen werkhuis kwam haalde ik diep adem, jcoep rond als hadde ik de zinnen verbijsterd. Ik wil u verder spreken van de economische inrichtingen ten behoeve der werklieden van die fabriek, want de hetr DeNayeris een oprecht menschcnvriend. II. Na eens goed aan de ooren geschud en geknepen te hebben, 0111 er lift tergend nagebrom uit te drijven, o-ingen wij verder en brachten een bezoek aan de school. Geene werklieden worden in de fabriek aan genomen beneden de dertien jaar; zij moeten tot dien ouderdom regelmatig de scliQOl bijgewoond hebben en daar bewijzen van geven. Van den dag hunner aanvaarding tot hunne achttien jaren zijn de jonge arbeiders verplicht de lessen bij te wonen dia dagelijks door bekwame meesters gegeven worden in de school der fabriek, lit heb het werk eeuiger leerlingen nage zien en waarlijk stond ik verbaasd over de juistheid en bondigheid hunner redeneeringen in de reken kunde fn°andere vakken van het onderwijs. Zij die muziek willen leeren, krijgen kosteloos een kostuum, (een sohoon burgersgewaad eu niet het belachelijk uniform van vele maatschappijen) ou een speeltuig eu mogen meermaals ter week het werk ver laten om de repetiën hij te wonen. Toen wij voor de lessenaars kwamen, welke de jeugdige muziekanten eeniovn tijd te voren hadden verlaten, vonden we daarop een stuk, dat ernstige moeilijkheden van uitvoering aaaubiedt en ons bewees dat de muziek - afdeeling der fabriek zeer goede beoefenaars der toonkunst bezit. Zij, die het teekenen willen leeren volgen de lessen van eenen leeraar van 't Athenum van Mechelen zoo ik mij wel herinner. De teekeningen en plans door de leerlingen der teekensehool vervaardigd hebben mij overtumd dat zij een wezentlijk nat zullen trekken uit dit onderwijs, wanneer ze later hanne kennissen in praktijk willen brengen in het nijverheidsvak dat zij zullen uitoefenen. Ik zal er bijvoegen dat de school uren in de betaling als werkuren gelden. Ik werp nog eenen blik van bewondering in de welingerichte, doelmatige en goedverliohte en ver luchte school zalen en volg dan mijne gezellen, die laivs eenen rotstrap iu de warande afdalen. Ik zeg warande, want de uitgestrekte hof van het groot uijverheidsgesticht mag met recht den naam vin warande dragen. Daar verheft zich eenen heuvel gevormd door de afvallen en overblijfsels der tabriek, die heuvel of beter gezegd die berg is in eene rots her schapen met steile trappen en zaohthellende kronkel wegen die naar den top leiden. Water borrelt van tussghen de steenen op, daxlt in glinsterende <n bruisende watervallen van den eenen rotsblok op den anderen naar beneden en vormt daar eenen grooten vijver waar eenden en ganzen en zwanen lustig op rondzwemmen. Wij beklimmen of liever bestormen de rots langs verschlllige zijden te gelijk. Wordt voortgnet.j

Digitaal krantenarchief - Stadsarchief Aalst

De Dendergalm | 1888 | | pagina 1