NI N O V E.
Dc Ransel.
Apolheek der Armen.
Stichtend Geldtafereeltje.
Goed werk
PIÜS X.
Spreekt aan een klerikaal van persoon
lijken dienstplicht en hij krijgt kippen-
vleesch en bibbert als hij deukt aan
<ie kazdrne, don ransel en de rattatoeil.
Hoe tiert die klerikaal, dan moet
alleman soldaat a worden 't is een
gruwel, eene ramp, de ondergang van
Belgie
Waarom
Wel de kazerne en 't soldatenleven
dat is de val van de jeugd, het verdert,
de gruwel der huisgezinnen, de schrik
der brave menschen enz. enz.
Zoo Indien go de waarheid spreekt,
waarom dan de kazernen niet afge
schaft, waarom dan nog alle jaren 1 op
op 4 der jongens die de 20 jaren berei
ken naar die pestholen gezonden waar
volgens u hart en ziel te leur gaan.
Ja, maar er moet toch een leger
zijn, het land kan in zekere omstan
digheden het leger noodig hebben, ant
woordt de klerikaal, en daarom kan
het leger niet afgeschaft worden.
Goed, maar als het zoo slecht is in
de kazerne, waarom moet de eene er
dan meer naartoe dan de andere, waar
om moet van 4 jongelingen er een onge
lukkig worden, waarom moet 1 ge
slachtofferd worden voor 3 anderen, is
dat rechtvaardig, is dat juist?
Ge begrijpt wel, zegt de klerikaal,
dat er te veel soldaten zouden zijn in
dien iedereen moest optrekken.
In 't geheel niet men zou den
diensttijd zooveel korter maken, in alle
landen waar elk zijn tijdje dienen moet
(slechts eenige maanden) kost het leger
min dan in Belgie en is daarenboven
veel betér ingericht.
Wij trachten naar het vrijwilli
gersleger, we zouden willen, dat nie
mand soldaat worde buiten zijn wil.
Ge lacht er mee Gij klerikalen
dwingt de burgers, soms arme lieden,
burgerwacht te worden in onze stad en
die moeten dan nog hunne kleedij zelve
betalen Vrijwilligers Er is nog een
land ter wereld waar het soldeniersle-
ger in voege is namelijk Eugeland, en
door den oorlog met de Boeren hebben
we gezien, dat er geen slechter bestaat.
Ho ho de Boeren waren ook
vrijwilligers
Ja, doch geen soldeniers.
Ge wilt toch elk niot verplichten
naar de kazernen te gaan
Hoe redeneert ge toch. Ik wil dat
de kazerne goed weze, ik wil dat het
leger goed zij. Gij klerikalen maakt do
kazerne en het leger slecht. Ge zijt
aanhangers van de plaatsvervanging.
Be arme gevoelt dat het in de kazerne
slecht moet zijn, dat het soldatenleven
eeno slavernij, eene vernedering moet
wezen, want waren de kazerne goed en
het soldatenleven eerbaar, men zou de
rijken niet moeten toelaten hunne zonen
vrij te koopen, om den last en de sla
vernij alleen op de armen te laten
wegen.
Gij overdrijft 1!
Ik ovordrijl niet. Word de kazer
ne niet aanzien als eene galei, werd de
soldatendienst niet beschouwd als eone
tirannij, de plaatvervangors zouden in
het leger niet minacht worden als nu,
en de aauwervers door het volk niet
bestempeld worden met den schand-
nanrn zielbondeu
Keurt ge dat goed
Neen, voorzeker niet. Maar gij
klerikalen zijt er de Bchuld van.
Maakt met ons van hot legor eene
nationale instelling, laat de kazernen
nationale scholen worden waar rjiken
en annoD neven elkander in 't gelid
zullen staan, aan dezellde bevelen
zullen gehoorzamen, dezelfden kost
zullen eten waar rijke en arme jonge-
liegen elkander zullen leereu achten en
beminnen, en elkander zullen leeren
helpen (want de jeugd is grootmoedig)
en waar de klove grootendeels zal ge
dempt worden die vooral in Belgie
den minderen man van den meor
begoeden scheidt.
Maar die verplichting voor ieder
een, is toch te grof.
Maar de verplichting voor enke
len, gelijk het nu is, moet u nog gro
ver schijnen 1 Wolke reden is er meer
dat deze jaren lang onder den Boldaten-
dwang weze eu de anderen niet.
Ziet maar als 't loting is hoe grof,
hoe beestig. De loting is een schande,
de (plaatsvervanging een gemeenheid
Dat men ze afschafte.
Weg met de loting
Weg met de zielkooperij
Door de bevordering van M. Lippens, on
derwijzer onzer Gemeenteschool, tot leeraar
van het middelbaar ouderwijs, zal de gemeen
teraad binnen kort in 2yne vervanging moe
ten voorzien.
Wij vinden bet niet ongepast bij deze gelegen
heid er aan te herinneren hoe beperkt de keus
is Foor een vrijzinnig stadsbestuur dat Volks
beschaving en Volksonderricbt als kapitale
inten in zijn programma .heeft aangetee-
md.
De bekwame onderwijzers, in de ernstige
officieele Normaalscholen gevormd, zijn bijua
onvindbaar I
Waaraan is die toestand van zaken toe te
schrijven
Ten eerste, de jaarwedde van den gemeen
te-onderwijzer is doorgaans ontoereikend.
Hij die met de verhevene zending belast is
de jeugd te leeren en te leiden, zou door zijn
ambt alleen zich eeo onafhankelijk bestaan
moeten kunnen verzekoren.
In de groote vrijzinnige steden alleen is de
gemeente onderwijzer naar behooren bezol
digd. Daar overigens beschikken de besturen
over de noodige middelen, maar trekken dan
ook het puik van 't ouderwijzend personeel
tot zich en de kleinere-steden worden gedwon
gen hunne scholen te voorzien van wat over
blijft onderwijzers en onderwijzeressen uit
gebroeid in de broerkensscholen door de ver
volgers en verdelgers van het officieel onder
wijs.
Ten tweede is de tegenwoordige toestand
't rechtstrdeksch gevolg van de noodlottige wer-
kiug van een dompersgoevernement, dat se
dert twintig jaar het officieel ouderwijs onder
mij ut om de papen8chool te bevolken en be-
voordecligen
De staat bezit nog slechts 13 normaalscholen
(7 voor onderwijzers, 6 voor onderwijzeres
sen).
De cougreganisten integendeel hebben 39
dergelijke etablissementen in werkiug, ware
manufacturen van (on) bekwaamheids-getuig-
8cbriften.
De uitslagen der laatste uitgangs examen
van al de Normaalscholen des Lauds, laten toe
de waarde te schatten der produktun van die
klerikale schoolmeesterkens-fabrieken
De officieele Normaalscholen, 't is te zeggen
die van deu Staat, hebben in het geheel 270
diplomas toegekend, terwijl in de klerikale
gestichten het getal afgeleverde getuigschrif
ten de duizend overtrof 1
Weet ge, beste lezer, hoe dit komtV'tls
doodeenvoudig, maar hemeltergeud niet te-
min
Do Staatsscholen mogen jaarlijks niet meer
dan 25 leerlingen aannemen, terwijl dit getal
onbeperkt is voor de broerkensscholen.
Wat meer is, in de Normaalscholen van den
Slaat hebben de aaiinemiugs prueven plaats in
deu loop der maaud Juni. De lijst der aange
nomen leerliugen wordt in de maand Juli vast
gesteld en openbaar gemaakt. Zoo werd deze
lijst verleden jaar deu 20 Juli door minister
De Trooz geteckend en oumiddelijk in het
Staatsblad opgenomea.
In de katholieke gestichten hebben deze
examen slechts in de Oogstmaand pla its.
Wat is daar het gevolg van
De kandidaten die mislukken op het aanne-
mings exaam der Staatsnormaalschool, mogen
zich nog voor den keurraad eener papenschool
aanbieden.
Het gebeurt zells dat de besturen der kleri
kale geslicbten zich de lijsten aanschaffen der
gebuisde kandidaten van Juni, en ze p:r om
zendbrief uituoodigen zich voor den Jury hun
ner gestichten aan te biedeD, er bijvoegende,
dat het exaam zoo moeilijk niet zal zijn
als dat der Staatsnormaalschool.
Zeg me nu of het geen tijd wordt, dat we het
oaderwijs redden uit de klauwen der dompers-
kliek, die handel drijft zoowel in diplomas als
in aflaten en missen
Het uur nadert dat gansch de antiklerikale
macht zal stormloopen tegen eene regeering,
die er maar op uit is eiken zucht der natie
naar verstandelijke ontwikkeling, op de oobe-
schaamdste wijze ouder den domper te smo
ren 1
Meeruialeu schreef men in den Dendergalm
over den dienst van de Apotheek der Armen
eerst over het bitsig onthalen der Behoeiti-
gon dan weder over de onmeuschelijke wijze
van de zieken aan do deur te laten wachten
tot het uur der opening.
Nu eindelijk begint de schrijver over de on
bekwaamheid der dienstdoende apotheker te
pleiten, üeze zou noch door hare menschlie-
tendheid, noch door hare beleefdheid de noo-
digo bekwaamheid kunnen bekomen om de
plichten te leeren of de kennissen aan te schaf
fen om het ambt van hulp-apotheker uit te
oefenen.
Deze reden kunnen enkelijk vloeien uit de
pea van een kwaadwilligen of van ecu onlangs
gediplomeorde zander het minste praktijk in
medicijnkunde,
Immers, de tijd is voorbij dat men de
vrouw aanzag als hersenloos, zonder ontwik
keling, zonder ernstig oordeel. Welke amb
ten bekleedt zij heden niet Men ontmoet
ze tusschen de geleerden onzer tijden ze be
kleedt eene piaatr in onze wel iogeriohte kan
toren van handel, in de bnreelen van spoor
wegen, post en telegrafen.... Ouder de waak
zaamheid van een gediplomeerde apotheker
wordt zij hulp-apotheker in de apotheken der
armen. Alzoo geschiedt het te Aarschot,
Diest, Bier, Leuven, Mechelen enz. enz.
Hier geidf het, wol is waar, de vrouw omhuld
met het kleed eener kloosterorde (de geleerd
heid daar latende).
Zou ik dan onbekwaam geweest zijn om
mijne dochter, die lange en goede studiën
gedaan heeft, het ambt vaa hulp-apotheker
aan te leeren Zon ze dan niet bekwaam zijn
dat ambt, onder mijn toelicht (1) uit te oefe
nen
Die bewering van uwen correspondent moet
dus ais ongegrond aanschouwd worden, tenzij
hij mij zelf aanzage als onbewust ia mijn vak,
als onbekwaam mijn ambt te vervullen i
Alhoewel ik mij weinig bekommer over die
beknibbelingen, vraag en verzoek ik den
schrijver van zonder uitstel aan bet Bestuur
der Armen den middel aan te duiden om den
dienst van de Apothekerij op spaarzamere
wijze in te richten.
Ik ben bereid tot alie persoonlijke opoffe
ring om bet bestuur dit groot eu nuttig doel te
helpen bereiken.
F. BOGAERTS,
Apotheker der Liefdadigheids Gestichten
Aalst.
Wij nemen het antwoord van M. Bo-
gaerts gaarne op wie ons op deftige
wijze te woord staat zal altijd eene
plaats open vinden in ons blad, zelfs
dan als het antwoord ons eenvoudig
wordt overhandigd, gelijk nu het geval
is.
M. Bogaerts heeft ongelijk onze arti
kels te wijten aan kwaadwilligheid. Dat
we zijn antwoord opnemen is er een
eerste bewijs van dat we zijne dochter
niet gekrenkt willen hebben bevestigen
we nog.
Wij haalden bij elk artikel feiten
aan door ons zelve bestatigd en zoo de
wet ook aan vrouwen toelaat onder ver
antwoordelijkheid van den gediplomeer
den apotheker, zelfs in afwezigheid van
dezen, geneesmiddelen te bereiden is dit
geene reden opdat we zulks goedkeu
ren, en wij hebben bot recht te zeggen,
dat degene die medicijnen moet berei
den in de eerste plaats vertrouwen moet
inboezemen.
Er is overigens een groot onderscheid
tusschen het hunnen bekomen van be
kwaamheid en het bezitten dier be
kwaamheid. Onder 'i oog van den apo
theker en onder zijne leiding kan een
schrander measch bekwaamheid beko
men maar leeftijd on aanhoudende
terechtwijzingen zijn onontbeerlijk
vooraleer iomand die bekwaamheid
kan bezitten. Ziedaar onze meeniug.
Wij betwisten den aanleg niet der
vrouwen op verstandelijk gebied en we
bekommeren ons niet om hetgene ge
beurt te Aarschot, Diest, enz. We spre
ken over den toestand te Aalst.
(1) Onder mijn toezicht keuren we vol
komen goed, M. Bogaerts.
Maar op den grond van het artikel
zelf hebt ge niet geantwoord, en van al
wat we zegden hebt ge niet6 weerlegd,
omdat het niet te weerleggeD is.
Een dorp lu de Kempen. De hoofdonderwij
zer, der aangenomen school, zegde door ze
delijken dwang, zijne plaats op.
Er komt een andere hoofdonderwijzer, wien
1,600 fr. wordt beloofd. Na een maand dwingt
men hem hulponderwijzer te worden met een
cijferjaarwedde van 1,200 fr. Elke maaud
moest hij bij den gemeenteontvanger ontvangst
van 100 fr. teekenen, doch kreeg er Jmaar 50
uit do handen van Mr. den geestelijke. De
schoolraad ging met den anderen helft zijn
kostgeld en half logies betalen in een te voren
aangeduid koffiehuis, waar de onderwijzer
uiterst slecht werd gevoed.
Na twee jaren ontbering wordt de wedde
gebracht op 1,100 lr. kosten inwoning geheel
voor rekening van den meester.
Later, toon de jongen om vermeerdering
vroeg, antwoordde de gekruinde pacha der ge
meente, van de hoogte der hoogten op den
suuiter neerblikkende Anderen winnen
minder dan gij... Gedraag u maar goed of ge
zult nog op minder gezet worden.
Toen gaf de jongen de pijp aan Marten. Van
daag zit bij, ver buiteu den klerikalen winkel
oneindig veel beter en hooger.
De hoofdonderwijzer, die hem opvolgde,
werd 2,000 fr. beloofd. Nooit van de vijf ja*r,
die bij dienst deed, heeft hij meer dan 1,500
franken getrokken j twee jaren echter maar
1,400 lr.doch hij moest den gemeenteontvan
ger voor 1,600 fr. teekenen.
De onderwijzer, die ons dit schrijft, besluit
zijn brief met het volgende gebed God weze
hunne ziel genadig I
Na dezen hulponderwijzer kwam een pas ge
diplomeerde normalist. Jaarwed le 1,000 fr,
op 't papier te teekenen. In werkelijkheid fr.
900.
Maar, M. de pastoor, vroeg de. jongen,
waar blijven de Andere 100fr.
Dit zijn mijn zaken, Meester, sprak de
geestelijke.
Wij vernemen dat er zich eenige vrij
zinnige mannen onzer stad aan 't werk
hebben gezet om een kring tot stand te
brengen die voor doel zal hebben he t
officieel onderwijs op alle manieren te
verdedigen en aan de behoeftige kinde
ren zede- en stoffelijke hulp te verschaf
fen.
Dit is een nuttig en edel werk, en
zonder twijfel zal de oproep die korte
lings zal gedaan worden, door aller
voorstaanders van goed en gegrond on
derwijs met geestdrift beantwoord wor
den.
Het is bijna overbodig u voor oogen
te leggen den erbarmelijken toestand
van ons huidig lager onderwijs, hier
ter plaats. Twintig jaar klerikale re-
geeriug on verdrukking heeft alles wat
zuiver en kloek was ten gronde geveld.
In ons Aalst, waar de werkende klasse
zoo druk is, zijn er sinds eenige jareu
een aantal katholieke scholen opgericht
die de overbevolking onzer stadsscho
len ontvangen en die voor eenig doel
hebben een hinderpaal te stellen aan de
ontwikkeling van den geest van het
werksmanskind. Ook wenden de katho
lieken alle middelen aan om deu be-
hoeftigen werkman te verplichten zijne
kinderen naar die zoogenaamde scho
len te sturen.
Het is hoog tijd dat we ons daartegen
verzetten. Laat ons de ouders aanwak
keren hunne kinderen naar de stads
school te sturen waar ze nog een dege
lijk onderwijs kunnen genioten. Laat
ons geene krachten sparen om gezon
dere en aangenamere lokalen ter be
schikking der kinderen te doen stellen.
Laat ons onverpoosd streven om het
werkmanskind aan de voogdij van die
vernederende opvoedingstuebt te ont
rukken.
En met de gelden die zullen gestort
worden zullen wij die arme wezentjes,
die wij bij winterdag bijna naakt en
bibberend langs de straat zien loopen,
de noodige kleedingstukken kunnen
verschaffen opdat ze op behoorlijke
wijze op de bank der school nevens
hunne kleine makkers die wat beter
gekleed zijn, zullen kunnen gaan zit
ten.
En wanneer ous stadsbestuur tot be
tere gevoelens zal gekomen zijn,dan zal
er misschien voor dit edel werk eene
subside toegestaan worden, en dan ho
pen we, gelijk in andere steden, het
werkmanskind een behoorlijk voedsel
te kunnen verschaffen.
Er is dus veel te verrichten op dit ge
bied. En wanneer de stichters die wer
kingen beoogen, dan mogen ze ver
zekerd zijn, dat ze vele bijtredingen zul
len hebben, want het onderwijs eu de
opvoeding van het kind liggen nauw
aan het hart van ieder vrijzinnig man.
Wij zullen er toekomende Zaterdag
op terugkomen.
Te Rome, in den grooten bataclan
der Kerk, gebeuren zonderlinge dingen
en men kondigt over de knoeierijen in
het Vatikaan een hoek aan dat opschud
ding zal verwekken.
Dë schrijver, een hooggeplaatste pre
laat, toont in dit boek Pius X zonder
wilskracht, gevangene der Jezuïeten.
Nooit zou de Kerk ernstigere tijden
doorworsteld hebben. Men verwijt den
paus deelgenomen te hebben aan het
turnerscongres, dat in het Vatikaan
werd gehouden.
De paus wordt nog afgeschilderd als
een schacheraar in den aankoop van
het gebouw der reguliere kanunniken
van San Martino, om er een retrethuis
in te richten voor de priesters die door
de geestelijke gerechtshoven veroor
deeld zijn, Als bewakers vau die govan-
