Leerplicht.
MOORSEL. In Memoriam.
Uit uwe zakken,
Lastenbetalers I!
Negentig duizend vier honderd twintig
franken.
Portretten.
ae
Elke weet even zoo goe»l ala wij dat'vele
ouders zeer nalatig zijn ik bestatig, zonder
bij de oorzaak der nalatigheid stil te blijven,
maar 't is zoo. De meeste11 begrijpen het nut
en de waarde niet van bet onderwijs en geveu
zich niet de uii ist-moeite om huu kro -st e-»n
schat na te laten, die ze zei ven niet hebben
bezeten eu niet kunnen waardeeren.
't Is oprecht treurig te moeten bcstatigen,
dat io Belgio in de 20* eeuw, nog bijna 20 ten
honderd der lotelingen van alle onderwijs
zijn berooid, ten gevolge van den toestaud
welke wij daar hebben blootgelegd.
En dat is niet alles, onder de 80 ten honderd
welke zekeren graad vau onderwijs hebben ge
noten, zijn er nog een aarftal wier verder we
ten zich bij bet werktuiglijk lezen bepaalt,
omdat ze te vroeg van de school bleven en nog
te jong zijnde om belang m verstandelijke din
gen te stellen, geen beboette hebben gevoeld
van huQue kuudighedeu iet3 te benuttigen of
ten goede te brengen.
Ai wie de gelegenheid beeft gehad met de
werkeude klasse om te gaan weet, dat voor
talrijke ouders de eerste communie de uiterste
grens is van den sc.iooltijd, velen zelfs zenden
hunne kinderen slechts daarvoor naar de
school, omdat ze geen last zouden hebben,
van het catec usmusleeren, dat bij de Eerste
Communie behoort.
Eens de eerste communie gedaan, ziet men
dezen niet meer terug eo slechts het kleinste
getal blijven nog een ot twee jaren ter school.
Wilt gij ouderzooken welke den ouderdom is
der leerlingen die voorgoed de school verla
ten, ge zult verbaasd staan, en pijnlijk getrof
fen door het feit, dat het grootste getal de f2
jaren niet bereiken.
Dan zijn do begrippen nog niet genoeg ge
vormd, nog niet vast genoeg, elke verdere
oefening houdt op en er blijft van het geloer
de na een paar jaren weinig of niets meer
over. Maar bij die, al zij 't ook met moeite
een volzin aaneen kau brengen en zijn naam
kan zetteo zoo goed of zoo slecht bet ook gaat,
wordt gorekend bij de Balgen die kunnen
lezen en schrijven, Een algemeen onderzoek
over den yraad van onderwijs onzer werklie
den van 14 jaren en meer zou, denk ik, een
zonderliug licht werpen op den toestand.
We zullen natuurlijk hier Diet gewagen van
verschillende leervakden. Nemen wij aan, dat
eon man, die goed lezen kan en behoorlijk
schrijven en daarenboven de 4 hooidbewerkiu-
gen vau bet rekenen verstaat een voldoende
lager onderwijs heeft geuoteu dau nog durf
ik verklaren, dut in Belgie 50 0/° der bevol
king boven de 14 jaren geen voldoeude lager
onderwijs bezit.
Niet alleen het te vroeg wegblijven van de
school is eeue oorzaak van dezen staat van
zaken, ook het veelvuldig schoolverzuim. Het
schoolverzuim is eene groote kwaal en zij is
met de gewone middelen, welke de onderwij
zers ter hunner beschikking hebben, niet uit
te roeien. Het onregelmatig bijwonen der les
sen veroorzaakt het personeel der lagere
scholen ontzaglijk veel last en arbeid De
onderwijzer geeft eene les, 15 ten 100 der
leerlingen ontbreken, de les moet hernomen
worden of de afwezigen moeten achterblijven,
's anderendaags ontbreken 15 ten 100 andere
leerlingen, zoo wordt het onderwijs ondanks
de meesters verwaarloosd en zoo levert het dan
ook de gewenschte uitslagea niet op.
Ik zeg dat «Ie toestaud bedroevend is aan
nemende dat het onderzoek naar den graad
van onderwijs der lotelingeu eras'ig zi|, dat
degenen welken uien aangeeft als kunnende
lezen, schrijven en rekeuea dat inderdaad op
voldoende wijze kunnen, ziehier de uitslag der
|aatsto jaren te Aalst
1900
1901
1902
1903
L. S. R.
226
228
184
243
L. S.
9)
16)
4)
5)
L.
2) 56
6 63
10) 61
2)41
Ongeleerd
52)
41
47)
34)
282
291
245
284
Onderwijs
(1)
onbekend
2
2
3
AU we de uitslagen nemen van bet noodza
kelijk oppervlakkig onderzoek der loteliogen
vindt mon le Aalst voor de vier laatste jaren
der verschenen stadvorslagen nog ruim 20 ten
100 lotelingen die geen of een zeer gebrekkig
onderwijs bezitten. Als de toestand, zoo is in
eeue stad ven 30000 inwoners boe is het dan
gesteld met het overige van het land.
Ik borhaal nog, dat onder de loteliogen
aangegeven als kuunende lezen, schrijven en
rekenen er nog een groot getal zijo, wier oa-
Oerwijs gebici onvoldoend is. Dat bewijst jaar
lijks hot examen dat men miliciauen doet ou
dergaan wanneer ze onder de wapens worden
geroepeD. Dat examen is ernstiger, dan dat
der lotelingen, aan welke men gewoonlijk
vraagt kant ge schrijven enz.
Welnu da dwaze antwoorden, door de nieu
we soldaten gegeven, op de eenvoudigste vra-
han van rekenkunde, metriek stelsel, gezond
heidsleer, natuurkunde enz. enz. zonden doen
lachen, indien het niet zoo treurig ware.
Ik herbal het, die droeve toestand is het
gevolg van de nalatigheid der ouders io het
vervullen vau dep heiligsten huuuer plichten,
de zorg voor het goed onderwijs I. het niet
ter school gaan 2. het verzuimen van talrijke
lessen 3. het te vroeg wegblijven van de
school,
ft vervolgt.)
JVan Opdenbosch.
(1) L. S. R. wil zoggen Lotelingen die kun
nen Lezen, schrijven en rekonen, L S, die
slechts kunnen lezou en schrijven, L. die
eukel kunnen lozen.
Dinsdag 17 April is alhier begraven
de Heer Jan Caudron Doctor in geneeB-
heel-en vroedkunde. Nooit zag men in
onze gemeente zooveel volk bij eene ter
aarde bestelling. Om 9 ure trok de fan
faren maatschappij in korps naar het
sterfhuis, gevolgd door de leden van
den Tooneelkring Jan de Meer en
van de veeverzekering de Verbroede
ring waarvan de Afgestorvene de
voorzitter was.
De lijkstoet voorafgegaan van ver-
schillige rouwkronen, laatBte huldebe-
wijs aan den diepbetreurden doctor, tel
de ruim 900 man. Het lijk werd gedra
gen door vier strijdbroeders des overle
denen de Heeren Fr. De Smet, Cam.
Moens, Fr. Leemans en Cam. De Vos
eu was omringd door twee Comiteitsle-
deu der Fanfaren De Heeren Francis.
J. Ball en R. De Rop en twee van wege
de Veeverzekering de heeren L.Vermoe-
sen en J. Bapt. Saeys. Onder het spelen
der doodmarsch, trok men ingetogen
ter kerke.
Op de gaDscho baan zag men Diets
dan tranende oogen en zuchtende har
ten. De vrouwen, moeders vooral ween
den heete tranen, die biggelend over
hunne wangen rolden. Versteenden al
leen waren niet bewogen bij deze plecb
tigheid. Bij alle weldenkende inwoners
had men de vlag half-top geheschen en
sloot men bij het voorbij trekken de
vensters ten teeken vaD rouwe. Eenige
fanatieke dompers blad-keerders dacb
ten te moeten uitschijnen. Wat kan men
zeggen van eenen bladkeerdor al wordt
hij ook pilaarbijter, hij is en blijft een
gewetenlooze waarop men enkel met
verachting kan Dederzien.
Ook M. de Onderpastoor gaf een blijk
van broederliefde volgens de leer hier
te Moorsel in voege.
Al de bijzondere ingezetenen der ge
meente, alhoewel tot de politieke partij
van Dr Caudron niet belioorende waren
ter plichtvervulling bij de offerande te
genwoordig. Een alleen, schitterde
door zijne afwezigheid. Het werd hem
veel lof gesproken. Het is echter de eer
ste maal niet dat zijn edel karakter
blinkt boven al de klaarheid van zijn
verstand.
Na eeue offerande van 25 minuten
werd de dienst voltrokken en men
bracht het lijk ten kerkhove. Hier wer
den verschillige lijkreden uitgespro
ken.
M. AlfoDS Van Malderen Comiteits-
lid der fanfaren las eene afscheidsrede
in naam der maatschappij. In klaroen
treffende bewoording deed hij Dr Cau
dron als Comissie lid kennen Hij, het
roer der maatschappij die zoo dikwijls
door zijne vaderlijke tusschenkomst
kleine huishoud olijke veten wist te
slechten, om daarna met nieuwe ophef
de Jonge Gardete doen bloeieD.
Twee kroneu werden dan ook uit er
kentelijkheid van wege die maatschap
pij op het graf neergelegd.
Eene tweede lijkrede sprak Mijnh.
Schram uit. Hij de boezemvriend van
wijlen Dr Caudron, heeft, hem dan in
eenige woorden willen herdenken als
vriend en als voorzitter van den too
neelkring a Jan de Moer. Die weinige
woorden waren voldoeude om iedereen
te doen wateroogen bij dit indrukwek
kend vaarwel.
Volgde de lijkreJe van M. De Gols in
name der veeverzekering. Deze maat
schappij door den diepbetreurde ge
sticht, had te kampen tegen politieke
dweersdrijvers, die trachtten dit werk
te vernielen. Maar Dr Caudron was
volksvriend en alleen verplichte eu op
geruide leden verlieten de verbroedering
om die van Scheurmakers te volgeu.
Nog hedeu telt die maatschappij een
veel grooter getal leden dau de afge
scheurde. Het waren dan ook warme
blijken van genegenheid die M. De Gols
bezielden bij de herdenking van haren
Voorzitter.
Ora te eindigen hoorden wij, Mr.
Michiels van Brussel. Het vaarwel van
dezen Heer trof ons diep. Het was eene
ware hulde van dankbaarheid. Mijnh.
Michiels heelt aan den overledene zij
ne genezing, vau eene verouderde eu
langdurige ziekte, te danken. Van alle
geneesheereu verlaten, leerde hij Doc-
ter Caudron kennen aan wien hij dan
ook zijne gansche herstelling verschul
digd is.
Die treurige plechtigheid sloot met
het spelen eener afscheidsmarsch door
de fanfaren L)e Jonge Garde Elk
verliet diep ontroerd den dooden akker.
Het was 1 ure namiddag.
Al dat volk verspreidde zich in de
herbergen op de dorpplaats, waar men
niets anders hoorde dan rouwklachten
en gesprekken over den menschen-
vriend.
Dr Caudron behoorde te Moorsel tot
de witte partij. Eenige zijner politieke
tegenstrevers, nijdige dompers spits
ten de ooreu bij bet uitspreken der lijk
reden en konden zich niet wachten de
nagedachtenis des geneesheers te bezoe
delen. De slimste onder al die helden,
hij die in alles politiek zoekt, kon zijne
uitbrakingen niet weerhouden, en vond
dat al die plechtigheden alleen politieke
propaganda was tegen de toekomende
kieziug. Hadde het ventje, zooveel ver
stand gehad ala baard aan de kin, hij
hadde dergelijke opmerkingen voor
zich gehouden, en dan ook van een
vreemde Heer het gepaste antwoord
niet mouten hooren
Zoudt gij uwe vrouw misschien
zonder klok of klepel in den grond
stampen,
Ziedaar, hoe een domper de lijkplech-
tigheden verstaat. Ziedaar ook een
nieuw bewijs door dsn domper zelf ge
geven, dat de Godsdienst het masker is
waarachter hij zijne huichelarij ver
bergt.
Man, met uw edel en rechtzinnig
karakter, zoudet gij niet beter doen,
aan de inwouers van Moorsel te laten
weten, uit wat recht men in de aange
nomen school vacantie gaf van den
Maandag middag voor Paaschen tot
Woensdag ua beloken paaschen, terwijl
het schoolreglement zegt dat die vacan
tie begint op witten Donderdag tot
's Maandags na beloken paaschen.
Wij willen de herdenking aan Docter
Caudron 's begrafenis niet vermengen
met andere weerleggingen. Wij zullen
die bewaren voor ons volgend nummer.
Dan geven wij wat snippel, opgeraapt
uit den bek vau zwarten haantje-pek.
fleer
Aalst, 26-4-06.
Uitgever
Ik verzoek U het volgendo in uw eerstko
mend nummer op te nemen als antwoord op
een artikel, in uw blad - De Deidergalm ver
schenen, den Zondag 22 April 1906 eu waario
ik persoonlijk word bedoeld.
Mijnheer Van Opdenbosch,
Ik wensch U geluk ouidat gij zoo schrander
geweest zijt de grove taalfout te ontdekken,
welke ïu mijne postkaart, volgeus te vin
den is. Ik ben zeker dat ai de offioiëole onder
wijzers die, zooals gij, hun onderwijs en hun
ne opioeding in eeue officië.le normaalschool
genoten hebben, nu eens «oor goed overtuigd
gaan zijn dat er uit de katholieke normaalscho
len niets auders komeu dan lompo onbeschol-
terikken, die nog te dom ziju om huoue moe
dertaal behoorlijk te schrijven. Nu, gij moogt
eerust zijn ik zal in 't vervolg de eindletters
mijner woorden wat klaarder sohrijveD, bij
zonderlijk als zij door U moeten gelezen wor
den.
Wat nu de bron aangaat waar ik mijne in-
lichtiugcn geput heb, 't en is niet bij een lid
vau uw comiteit dat ik te rade ben gegaan (1)
mijne vrienden verzekerden mij U te hebben
hooren beweren dat er in de jongensschool der
Moorselbaan ongediplomeerde onderwijzers
zijn. Hunne getuigenis, wat gij er ook over
donket, is mij meer waard dau die van een an
der. (2)
Wat aangaat bet gehoorzamen aan een ho
vel, ik verzeker U, M. Van Opdenbosch, dat
er bij ons zulke dwangmiddels niet moeten ge
bruikt worden, en ik bekreun mij al bitter
weinig om de scheldwoorden die mij door
gewezen officiëulen opvoeder der jeugd,
naar het hoofd geslingerd worden.
Nochtans zal ik U eene vraag stellen als
gij onzo school in 't publiek aanrandt, hebben
wij dan hot recht niet in 't publiek eene
bi
ook dat ik er trotsch op ben en gelukkig te
vens, omdat ik mijn onderwijs en mijne opvoe
ding io eene aangenome normaalschool geno
ten heb, want daar leert men wat beleefder
zijn, dan gij het te mijnen opzichte in uw ant
woord gedaan hebt. (5)
Gegroet.
N. B. Gelief bij het drukken van dit opstel
zorg te drageu, dat er geen enkele letter noch
rusttoeken weggelaten worde.
J. Pieyns.
Bestuurder der jongensschool
Moorselbaan. Aalst.
(1) M. Pieyns sprak een lid van het
comiteit aan op de Moorselbaan, twee
dagen na de meeting, om hem te vragen
ol ik vau zijue school had gesproken en
deze zegde hem de waarheid Neen,
geen woord.
(2) Die vrome opvoerder hecht meer
waarde aan leugens dan aan waarheid,
zoowel als zijne vrienden die de meeting
bijwoonden.
(3) Meester Pieyns begaat twee zon
den tegen den H. Geest de welbeken
de waarheid bestrijden eu hardnekkig
zijn in zijne boosheid.
Wat helpen kaars en bril, als de uil
niet zien en wil. Maar ik kan immers
van zulke lieden niets beters verwach
ten. Absolve te, meester, ik vergeel hetu.
(4) Een wonderlijke christen, voor
waar, die de school zijner collega's, de
lievelingsschool noemt van logeknech-
ten.
(5) De klerikale opvoeder, die mij
en andere deftige inwoners in een wal
gelijk strooibriefje uitschold voor fra-
massons, lafaards, menschen tot alle
boosheid in staat, geeft les van beleefd
heid
En de onderteekenaar van boven
bedoelde vuiligheid beweert eene goede
opvoeding genoten te hebben
Heere der heeren wat ellende
J. Van Opdetibosth,
De klerikalen beweren dat zij de steunpila
ren zijn van hunne partijscholen.
Welnu lastenbetalers vau Aalst, zie hieron
der het lijstje der sommeu aan die partijscho-
eu besteed en die wij letterlijk afschrijven,
uit het budjet der stad, voor het jaar 1908
Jongens
1 Moorselbaan fr. 10.590.00
id. Avondschool 750.00
id. Huisvesting 300.00
2 St. Camille fr. 13 900.00
id. Huisvesting 300.00
3. Meuleschette fr. 12.470.00
id. Toelage leerg. fransch 425.00
id. Huisvestiug 300.00
fr. 3.650.00
4 Driesleutelstraat
Meisjes
1 Geeraardsbersche straat
id
2 SI. Jozefslraat
id. Bewaarschool
3 Moorselbaan
id.
id.
Langestraat
id.
Achterstraat
id.
fr. 6.880.00
Bewaarschool 3.000.00
fr. 9.407.50
2.500.00
fr. 7.4f0.00
3.000.00
300.00
fr. 3,960.00
1.720.00
fr. 3.940.00
2.187.50
Bewaarschool
Huishoudklassen
Bewaarschool
Bewaarschool
Andere uitgaven ongeveer
Totaal fr.
85.420.00
5.000.00
opene postkaartopdat iederoeo het weten
zou den uitleg uwer woorden te vragec Valt
gij ons opentlijk aaD, wij ook zullen U opent-
lijkmot dezelfde maat meten. En dat uoemt
gij lompe onbeschoftheid, die men slechts ver
wachten kan van klerikale opvoeders Zijn dat
woordeD in den mond van eeuen zoo geleerden
man iemand beknibbelen over hetgene gij
zelf doet (3)
Gij zegt verder dat wij met uwe centen be
taald worden, jniat gelijk onze officieële col
lega's, maar gij vergeet erbij te voegen dat
onze jaarwedde in vele punten merkelijk van
de hunne verschilt, ou dat do lastenbetalers
van do stad aardig zouden staan zien, moesten
al de katholieke scholeu in eveuredigheid zoo
veel kosten als de officieële.
Om te sluiten, Mijnheer Van Opdenbosch,
verzeker ik U dat ik te veel cnristen bon om
gelijk welken mijner officieële collega a te j
minachten of te verachten (4)ik verzeker U
90.420.00
De lastenbetalers van Aalst, doppen af voor
de mildheid der klerikalen,
In 1906 betalen we 91 duizend franken op
centiemen meer dau in 1898.
't Is te zeggen dat de opbrengst van da
nieuwe opcentiemen geheel besteed wordt aau
de klerikale scholen.
Niet waar, lezers, de klerikalen onderhou
den hunne scholen met hunne centen P
En onze wijze stadsbestuurders hebben
zelfs het recht niet den voet in die scho
len te zetten 111
In naamlooze strooibrieven en plak
brieven laten de klerikalen aan de be
volking weten, dat zij in de ezelskop
pen die in den Graaf van Egmont de
betrekkelijke onwetendheid in ver
schillende landen voorstellende, de por
tretten hebben berkend hunner vijf
gekozenen van Kamers en Senaatdie
op elk voorstel tot het invoeren van den
leerplicht balken zullen in koor bin 1
haan tot verdediging der domheid.
Zij herkennen hunnen vergulden
ezelhunnen ezel die stadskast enz.
