Weekblad tot verdediging der belangen van Boer, Werkman k Staatsbediende
D7
onze
Abonnés
Derde Jaar, Nu"mmer'57
73 Januari 1910
5 centiemen het nummer
BERICHT
Voor de ouders
De E. H. Cobbaut.
Mannen met karakter.
't Een en 't ander
FRICASSÉ VAN NIEUWS.
DE DAGERAAD
Abonnementsprijs voorop betaalbaar:
1 jaar, 2,00 fr.; of alle 3 maand 0,50.
Men schrijft in bij den uitgever en in alle postkantooren
des lands.
Voor 't buitenland is de prijs 4,50 fr. per jaar.
OPVOEDING
WELZIJN
VAN HET VOLK
VERSCHIJNENDE DEN ZATERDAG
UITGEVER
Ron;. Vao NaCwc, Botermarkt, Aal&t
GODSDIENST
MOEDERTAAL
ONDERWIJS
Annoncenprijs per drukregel
Gewone, 0,15; dikwijls herhaalde, bij overeenkomst
vonnissen 0,50; reklamen 0,75. Allt briefwisseling,
behoorlijk geteckend vrachtvrij te sturen vóór dinsdag,
aan den uitgever.
Daar onze briefdragers het niet
Nieuwjaar en het begin der maand Ja
nuari, zeer lastig hebben, hebben wij
onze kwijtschriften aan onze talrijke
abonnés nog niet willen doen aanbie
den.
Wij verwittigen deze laatste dat dit
slechts zal geschieden OP EINDE
DEZER MAAND, en verzoeken hen
aan prodagandisten en briefdragers die
er zullen mee gelast zijn, het goed ont
haal van voorgaand jaar te verleenen.
Leest en verspreidt «De Dageraad»
ondersteunt ons blad door abonnés
aan te winnen, plaatst er uwe aankon
digingen in, gij zijt verzekerd van eene
groote ruchtbaarheid daar ons week
blad op meer dan 200 gemeenten ver
spreid is en op 3000 nummers wordt
afgedrukt.
uit de Volksklas./
Zie ons nu het jaar 1910 wederom
ingetreden, de nieuwjaarsdagen vervlo
gen met hunne reeks van schoone en
goede wenschen. De kinderkens heb
ben beloofd braaf te zijn, goed op te
passen in de schooldaarom ouders
laat mij toe u eenige woorden daarover
te schrijven en van uwen kant ten
minste, die schoone belofte uwer klei
nen niet tegen te werken, ja zelfs te
doen breken.
Vele ouders begrijpen niet het nut
dat eene school onder zedelijk en stof
felijk opzicht oplevert, en men treft er
veel aan, ja maar al te veel, die voor
de opvoeding en het onderwijs hunner
kinderen onverschillig blijven. En
nochtans, wat is, er ongelukkiger dan
het redelijk schepsel, dat bij gebrek
aan opvoeding niet eens zijne eigene
weerde beseft, en bij gemis aan onder
wijs, in de talrijke maatschappelijke
betrekkingen, dat het te vervullen
heeft, daar als een plomp dom wezen
moet doorgaan.
Vele ouders die vroeger, wanneer
het onderwijs nog zoo goed niet was
ingericht, niet eens het geluk hadden
in de school wel opgevoed en onder
wezen te worden, beklagen op den dag
van heden, in menige omstandigheden
des levens, hun ellendig verdrietig lot,
en vinden zich gedwongen uit reden
van ongeleerdheid hunne grootste ge
heimen aan andere menschen toe te
vertrouwen. Doch nu valt er niet meer
te kermen dat men het volk aan zijn
eigenen aan onwetendheid overlaat,
zulks was en is 't rijmken van mannen
die oogen hebben en niet willen zien.
Ten alle kante van 'tland, inallesteden,
gemeenten, ja zelfs volkswijken, staan
er scholen en zijn er onderwijzers en
onderwijzeressen, om de jeugd te vor
men als menschen en burgers onder
godsdienstig, zedelijk en verstandig
opzicht.
Niet alleen voor het rijkemanskind,
maar ook thans voor het werkmans
kind is erop dit punt gezoigd.
Bijna overal staan kosteloos de deu
ren van elke gemeente open, om er de
weldaden van opvoeding en onderwijs
uit te deelen aan alle kinderen, die men
er wil henen zenden. Hoe toch begrijpt
men zulks niet tot in het armste hutje
van België
Een werkmanskind bevat soms in
zijn nederig brein vermogen gaven, die
duizendmaal meer vatbaar zijn voor
ontwikkeling, dan die waarmee zonen
van rijken op de wereld komen.
Wij hebben in de vroegere eeuwen,
en nu nog (bewijs daarvan is onze Paus
Pius X) uit de Volksklas Pauzen en
Bisschoppen zien opschieten, kunste
naars en dichters, waarvan de faam
hunner bekwaamheid zich over de
gansche aarde uitstrekt.
Doch, indien ieder kind nu nog
maai eene geleerdheid behaalde, die
hem toeliet eens als man of vrouw, de
plichten te begrijpen, dat het te vervul
len heeft, hoe zou zulks niet bijbren
gen tot verheffing van kerk, staat en
samenleving.
Overweegt dit rijpelijk, vaders en
moeders, zendt uwe kinderen naar de
school, doet hun van inJiunne prilste
jeugd de klassen volgen, 't is te zeggen
laat niet toe dat zij voor eene nietigheid
of eene uitgezochte kinderreden «Ie
school verzuimen, neen, getroost u
zelfs eenige opofferingen, opdat uw
kroost regelmatig, zoo lang mogelijk
ter school moge gaan. Prent hun bo
vendien eerbied, liefde in voor den
priester, voor den onderwijzer, die hun
grootste weldoener en leidsman is en
leert hunne jonge herten beseffen al
wat zij hem verschuldigd zijn.
En zoo zult gij,achtbare ouders, het
geluk bewerken uwer kinderen, die u
in lateren leeftijd daarvoor dankbaar
zullen zijn,
Casemier.
Elkeen, en bijzonderlijk onze boerkes,
waarvan de E. H. Professor de buitenge
wone goede vriend is, zal zich de gansche
week al afgevraagd hebben, hoe het met
zijnen gezondheidstoestand gelegen is.
Goede Lezers, De Dageiaad is gelukkig
U te mogen aankondigen dat het er goed
mee is.
De laatste tijding van donderdag 11.
meldt ons, dat onze Eerwaarde Vriend, te
naaste week zal mogen opstaan en mis
schien, als alles bliift goed gaan, wel al
eens beneden korneniS». or het begin zal
hij natuurlijk moeten voorzichtig wezen,en
zullen wij hem nog 'nen zekeren tijd met
rust moeten laten.
Laat ons voortbidden voor zijne spoe
dige en volkomene genezing.
Liefdadigheid
Wen, bij gure winterdagen,
Sneeuw- en liagelzwangre vlagen
Stormig en verbolgen jagen
En de holle wimden klagen
Wen de schaamte koude lijdt.
Hem de noodbêe soms ontglijdt,
En der wrekken schamperheid
Duldi noch kent behoeftigheid;
Wen der weelde gloor en pracht
Mildbedeelden tegenlacht,
Wijl hun der genuchten vracht
Meer vergunt dan wel betracht;
Rijke, schenk uw overvloed
Aan den diepbedrukten bloed;
Eens toch wordt u breed vergoed
't Geen gij medelijdend doet
Curger, geef wat gij kunt geven,
Houd uw broeder in het leven,
Die door honger voortgedreven
Om een luttel broods moet streven.
Weest liefdadig, arme liên,
Wilt elkander 't troostwoord biên,
Dan dient gij geen wee ('ontzien
En moet all' ontbeering vlién
Vrienden, abonnés van den Dageraad,
leest wel het volgende
Aan ieder persoon die een abonnement
heeft op ons blad, of die er een neemt ge
durende het jaar 1910, zal hel toegelaten
zijn, in den loop van dees jaar TWEE aan
kondigingen van DRIJ REGELS in ons
blad te plaalsen.
Dc personen die geen abonnement op
De Dageraad hebben, en die dergelijke
annonce zouden willen doen verschijnen
in onze gazet, mogen insgelijks den tekst
hunner aankondiging sluren bij onzen uit
gever R. Van Hauwe, Landbouwershuis,
Aalst, mits eene voorafgaande betaling
van 0,25 fr. pt r afkondiging.
De abonnés, die deze gunst willen ge
nieten, betalen dus hun abonnement nog
slechts tegen 1,50 fr. 'sjaars.
De aankondigingen in De Dageraad zijn
goud waard. Ons blad telt wekelijks meer
dan 3000 lezers uit alle standen.
Wij lellen geene mannen met karakter
méér, zoo klaagt men wat overal, 't Is zoo.
Maar wellicht ware 't beter wat min te kla
gen, en aan teioonen welke hoedanigheden
een man van karakter moet bezitten.
Aristoteles, een oude Gricksche wijsgeer
duidt ons klaar de drij kenteekens nan,
waaraan men een man van karakter erkent.
Een man van karak'er, zegt hij, is
1. Deze die weet wat hij moet doen
2. Die wil doen wathij weet zijne plicht
te zijn
3. Die zijn plicht vet vult met onomstoot
bare krachtdadigheid.
Men is inderdaad geen man van karakter
zonder besef zijner plichten. Weten wat
men moet doen, dat is zijne plicht kennen,
eh geheel zijne plichten. Vooreerst plichten
jegens God en jegens de Kerk plichten
tegenover zichzelven en zijns gelijken
plichten van zijnen staat, van zijn ambt;
plichten van eiken stond ziedaar de weten
schap, die tot richtsnoer dient aan eenen
man met karakter.
Maar die bloote wetenschap is niet vol
doende. De wilziedaar het echte kenmerk
van den tnan met karakter. Wij moeten het
eoed willen het goed in geheel zijne onein-
digneid, 'I is te zeggen God willen, alles
wat eerlijk, rechtvaardigen waar is. Zijnen
wil niet steunen op zijne grillen, op zijne
gewoonten, of op den geestdrift van een
oogenblik, dat is maar karakter hebben in
den schijn, die breekt en wijkt voor eiken
ernstigen tegenstand.
Men moet willen le vastberaden en met
overtuiging, 2e met volharding. Zoodra ons
geweten de plicht afwijst, moet de wil er
zich op toeleggen, kost wal kost, niet van
daag noch morgen, maar altijd.
De vaste karakters zijn enkel dezen die
een bepaald idcaai- heb jen, en sleeds in
dezelfde richting ijiti vrachldadigheid
naar strevèn.
Dit is nog niet voldoende. Voorzeker
moet men z;jne plicht kennen, beminnen,
willen volbrengen, maar vooral haar vol
brengen en uitwerken. Men moet dus over
gaan tot de daad, die de plicht uitwerkt
tot in de kleinste kleinigheden, volgens de
practische noodwendigheden van 't leven.
Velen weien en willen genoegzaam,maar
blijven steken voor de uil werking. De eenen
vallen plotselings als een boom die afbreekt
en wiens stukken toonen dat het merg ver
rot was anderen verzwakken stilaan als
een stervende plant, wier bladeren één na
één afvallen. Zij wijken voor het verwezen
lijken van hunne plichtdit zijn geen man
nen van karakter.
De uitwerking, ziedaar mijne vrienden,
waar men moet toe komen. Dezelfbeheer-
sching eerst en vooral, om zijn eigen te
overmeesteren en te geleiden, om zijne
driften en begeerlijkheden te beteugelen
en dan de werking op anderen in de maat
schappij, in het huisgezin, om er het schit
terende voorbeeld van devolbrachtc plicht
te doen weerstralen.
Dat niets u ontmoedige in 't volbren
gen uwer plichten, al moest ge daartoe uw
zweet en uw bloed ten offer brengeneene
gekende,gewilde en volbrachte plicht zal u
wel dc innigste genoegens doen smaken
die ge denken kunt.
Goethe, de greote Duische dichter, had
in zijne slaapkamer een marmeren borst
beeld van Christus doen plaatsen. Bij het
ontwaken, was zijn eerste oogslag op het
aanbiddelijk beeld van den goddelijken
Meester. Ik wil, sprak hij, dat een zuiver
en doorslaande gedacht al mijne werken
van den dag beziele. Dat Christus dan
als de vuurbaak zij, die al uwe gedachten,
woordenen werken leide. Hij is het vroom
ste, het wonderbaarste, het aanbiddelijkste
karakter, dat ooit onder hel menschdom
kon verschijnen. Volg Hem na in uw pri
vaat en huiselijk leven, in uw leven van
burger, van socialen werker en van katho
liek, en dan zult ge waartijk man zijn met
karakter, die na uw eigen te hebben over-
heerscht, ook anderen zoudt kunnen leiden
en de gedachten inprenten die wij u komen
voor te stellen.
Voor de stenografen.
Op 28 Februari aanstaande wordt, in de
Kamer der Volksvertegenwoordigers, over
gegaan tot een exaam, voor het benoemen
buiten het vast personeel, van tijdelijke
stenografen, die de beide landstalen ken
nen.
Deze tijdelijke stenografen moeten de
werkelijke stenografen vervangen, wanneer
dezen ziek zijn of de vergaderingen niet
kunnen bijwonen. Zij worden betaald per
zitting.
De aanvragen moeten aan den heer grif
fier, Paleis der Natie, te Brussel, worden
gezonden vóór lSFebruari 1910.
Aangenaam of nuttig
Weet men waar de eerste drukkerijen in
ons land hebben bestaan
De volgende lijst geeft te kennen in wel
ke steden de kunst eerst opgekomen is.
Deze toont dat evenals in vele andere
dingen, de Vlamingen de walen ver voor
uit geweest zijn in zake van drukkunst.
Verders zien wij met fierheid dat, in de
lijst de Stad Aalst de eerste plaats be
kleedt.
Bij de Vlamingen Bij de Walen
1473 Aalst 1544 Binche
1474 Leuven 1556 Luik
1476 Antwerpen 1580 Bergen
1476 Brussel 1610 Ath
1476 Brugge 1610 Doornijk
1480 Audenarde 1616 Namen
1485 Gent 1650 Hoei
1546 Yperen 1704 B"*1"' Espé-
rance (abdij)
1581 Mechelen 1740 Dinant
1606 Tongeren 1740 Nijvel
1629 Dendermonde 1760 Bouillon
1630 Kortrijk 1778 Herve
1670 Hasselt 1778 Stavelot
1670 Tongerloo (abdij) 1780 Battice
1783 Lier 1780 Beloeil(kast.)
1789 St-Truiden 1783 Waver
1793 Thielt 1787 Teignée
1799 Oostende
Tijd tot het snoeien der fruitboomen.
Sommige menschen laten zich wijs ma
ken of beelden zich in dat dc fruitboomen
met de oude maan, in Februari of Meert
moeten gesnoeid worden, anderen meenen
dat het best is de fruitboomen na nieuw
jaar te snoeien.
Zulks is van allen goeden grond beroofd
en even nadeelig voor de boomen als las
tig voor den hovenier. 1
Deze weet fn het najaar en in sommige
zachte wintermaanden niet wat doen met
zijnen tijd, en bevindt zich integendeel
overlast van werk zoodra het gure jaarge
tij eenigszins voorbijgaat.
Voor.,wat nu dc boomen betreft, worden
deze gesnoeid en bovenal moeten zij het
afnemen van zware takken ondergaan
wanneer het sap reeds in beweging is of
weldra in beweging komen zal, dan verlie
zen zij veel kracht hierdoor'en laten hunne
wonden moeilijk genezen, terwijl het te
genovergestelde zich voordoet wanneer de
bedoelde werking bij stilstand van sap ge
schieden kan.
Men zal vooral niet snoeien bij ernstige
vorst, of anders gezegd wanneer het hout
der boomen bevrozen is.
De wijngaards vooral zal men in Decem
ber Januari snoeien en de andere soorten,
uitgezonderd de perzikboom, zal men
snoeien zoodra de bladeren gevallen zijn
en den arbeid beginnen met de flauwste
en de oudste boomen opdat, indien de tijd
u ontbreekt en eenigen in het voorjaar ge
snoeid moeten worden, het diegenen zou
den zijn welke, door overmaat van jong
heid en gulzigheid van groei, tot vrucht
baarheid niet willen overgaan en met een
klein sapverlies niets dan verbeterd kunnen
worden.
Van waar sommige planten
en vruchten herkomstig zijn.
In een oud boek staat het volgend arti
keltje
De gewassen zijn wezens die ontstaan
en sterven evenals de dieren, in- en uitade
men evenals zij, slapen en ontwaken, ont
wikkelen en voortzetten. Ziehier eene klei
ne tabel nopens de herkomst van sommige
fruit- en andere gewassen
De abrikoos is ons uit Armenië toege
komen
De artichaut uit Sicilië of uit Andalouzlë;
De asperge uit Azië
De kervel uit Italië
De witte kool uit'het Noorden
De roodr en groen';koolen uit Egypte
De bloemkool uit het eiland Chyper;
De spinazie uit Azië
De tarwe uit Azië
De snijboon uit Indië
De ajuin uit Egypte
De peterselie uit Sardinië
De pruim uit Syrië enz.
En zoo geeft dat oud versleten boekje
ons nog eene heele reeks andere namen
op van gewassen en fruitboomen. En ik
zoek en blijf maar zoeken wat fruitboom
ken zijn ontstaan in onze streek heeft te
danken en 'k vind godsgenadig niets dan
de appel- en pereboomen, en geen enkel
graan- of eetbaar veldgewas.
Zie'k en kan toch maar niet gelooven
dat wij hier vroeger zoo gansch misdeeld
zijn geweest, en van alles zoo ongelukkig
ontbloot.
En daarom kan ik maarniet aannemen,
hoe geleerd dit boekje ook schijnt, dat het
alles evangelie is.
Wij hebben altijd genteend dat de ajui
nen uit het land van Aalst herkomstig wa
ren en de^wortelen uit de omstreken van
Ninove.
Zouden wij ons vergist hebben
Het huwelijk van prinses Clementine.
Naar men verzekert, zou het huwelijk
van prinses Clementine met prins Napoleon
eene besloten zaak zijn. Koning Albert cn
koningin Elisabeth, alsook deandere leden
der Koninklijke Familie, hebben niets in
te brengen tegen dit huwelijk, dat sinds
lang reeds uitgesteld werd alleen omdat
wijlen Leopold II zijne toestemming wei
gerde, daar hij oordeelde dat zekere diplo
matieke redens deze vereeniging niet toe
lieten.
Prinses Clementine was toen de dochter
des konings, zij is heden niets meer dan de
nicht van het staatshoofd van dit oogen
blik oordeelt men in de Koninklijke Fami
lie, dat de hinderpalen van vroeger ver
dwenen zijn.
Het is uit wederkeerige.genegenheid dat
sinds lang tusschen prins Napoleon en
prinses Clementine de wensch is ontstaan
hunne lotsbestemming te vereenigen.
Prinses Clementine is den 30 Juli 1872
geboren in 't kasteel van Laeken. Prins
Napoleon, zoon van wijlen prins Jeróme-
Napoleon en van de prinses-douairière
Maria-Clotilda, werd den 18 Juli 1862 te
Parijs geboren.
Wij wenschen onze Prinses veel geluk,
zegen en voorspoed.
Voor 't afscheiden der sluitende en be-
gfhnende week, heeft he! een geklingel en
g.'klntigcl geweest op onzef! geliefden bei
aard. Zondag vierden 'onze kleermakers
St-Mav. °n Maandag onze beenhouwers
St-Antonius, abt
de groote volks
heilige, patroon
tegen 't vuifr en
dergelijke be
smettelijke ziek
ten, bijzonder
lijk vereerd in
de kerk van het
manhaftig Her
dersem.
r Met daar
te spreken van
ons. eeuwenoud
klokkenspel, wij
hebben al eeni
ge Donderdagen bemerkt dat onze gevier
de beiaardier M. Karei De Mette, zichjan-
ceert in de gekende volksliederen. Dat is
de perfectie, alzco bij tusschenpoozen een
aria, begrepen door onze bevolking. Zou
den wij aan onzen vriend Karei niet mogen
vragen ons wekeliiks'een klein program
ma te sturen van dc uitte voeren stukken,
opdat wij dit in De Dageraad mochten op
nemen. Wij zijn zeker dat ons Volk op die
wijze veel belang zou stellen ih de kunst
rijke uitvoeringen van onzen jeugdigen,
bekroonden beiaardspeler.
Aalst verprospereert van dag tot dag.
Wij gaan Maandag naar dc beenhouwers
mis, en zien daar in de zijbeuk aan de sa-
kristij een wit gevaarte oprijzen. Wij tre
den nader. 't ls een plan... Ja, 't plan van
beenhouwersoutaar, geteekend in uitvoe
ringsgrootte door meester Robert Van Cae
lenbergh, die met de vervaardiging ervan
gelast is. Volgens men ons een kleiner
plan toont, verheft zich in het midden het
beeld van St-Antonius abt, en in de twee
zijnissen wordt verbeeldt, links de intrede
van St-Antonius in 't klooster, en rechts
zijne stichtende dood. 't Zal een meester
stuk zijn. De kapel der beenhouwers steekt
zich goed aan om er iets schoons te kun
nen uitwerken. Men moet er de ramen niet
vreezen lijk in het O. L. V. altaar. Meester
Van Caelenbergh wordtdaardoor in de ge
legenheid gesteld breeder cn hooger zijn
gewrocht uit te werken. Hoe meesterlijk
ook O. L.V. altaar afgewerkt weze, het zit
volgens ons wat ineengestoemd. Bevoegde
personen zeggen ons dat men dat kon ver
mijden, met het altaar op wat afstand van
den muur te p aatsen. Zoo met een beetje
seffens verdwijnen die oude carassen, wel
ke sinds meer dan eene eeuw de schoon
heid van onzen tempel maskeren. Wij wen
schen aan M. Van Caelenbergh eene ge
lukkige uitvoering, en drukken de hoop
uit, dat hij als Aalstenaar nog menig
kunstgewrocht voor onze hoofdkerk zal
mogen tot stand brengen.
Wat men het eerst van al moet lceren
L-> os ZB kunstenaars waaidceren.
Want zei niet reden slimme Zander
Doen't wij niet, ze doen 't op 'n ander.
Op de Zoutstraatpoort heeft het Zon
dag achternoen bombaleken geweest dat
