d
e
BHb/
KARDELOET - CARELHOOFT
Het verhaal van een reeks vergissingen.
E D I TO RIAAL
Zesenvijftigste Jaargang.
Vrijdag 3 december 1bo2
III. CAERLOOT DE KAPEL EN HAAR OMGEVING.
Twee maten en twee gewichten
in het Belgische onderwijs.
HERNIEUWING
DER ABONNEMENTEN
Drukker - Uitgever
PAUL LUYSTERMAN - JACOBS
Koepoortstraat 10 - 9400 Ninove
Tel. (054) 33 27 27 - Prk. 000-0478685-87
Prijs voor Jaarabonnement 550 F.
Prijs per nummer: 11 F.
VERSCHIJNT IEDERE WEEK.
Het woord «Caerloot» komt in de documenten in
twee betekenissen voor. Ofwel duidt het in strikte
zin de kapel aan, ofwel het ruimere gebied rond de
kapel. De lokalisatie van dit ruimere gebied dat met
caerloot wordt aangeduid, is geen punt van betwis
ting. Het gaat om het gebied ten westen van de
Markt het huidige Oudstrijderspiein) en de Be
verstraat, ingesloten tussen de Beverbeek en haar
afvoerkanaal en de westelijke vestgracht.
De uitdrukkingen «capelrie in kardeloet» (1333)
en «in caerloet achter de capelle» (1466) duiden
reeds aan dat de kapel IN en niet buiten deze zone
moet gesitueerd worden. Desondanks situeert Van
Gassen de Sïnt-Joriskapel buiten deze zone.
Nog meer zekerheid verschaft ons de stadsreke
ning van 1445 met «den wech die gaet ter capellen
wart in cardeloet». Deze weg is niet de huidige
Kaardeioodstraat, maar de thans verdwenen weg
vanaf de Beverbrug aan de Markt langs de Bever
beek naar de kapel.
(Deze weg begon tussen de herbergen «De Ster-
re» heden A.S.L.K. - gebouw en «De Vier
Aymondskinderen» heden Generale Bankmaat-
schappij n.v.d.r.).
Aan deze weg moest in 1445-1446 hard gewerkt
worden. Er waren problemen omdat de langs de
kant van de beek wegzakte.
Ook twee documenten uit 1569 en 1572 geven
precieze aanduidingen. Zij identificeren uitdrukke
lijk «caerloot» met de kapel. Op de westzijde van
de Markt, tussen het straatje naar de Oude Werf en
de Beverbeekbrug sommen de teksten negen huizen
op, waaronder vier herbergen (tSwaenken, Den Gul
den Mortier, Up de Trappen, Den Anckere). De An
ker is het voorlaatste huis voor de Beverbeek. De
erf ervan loopt over de beek de afvoergracht
tussen de Beverbeek en de Molendender), waar de
eigenaar Guillaume Cortvrindt een lochting heeft
met een schuur erop «achter tcaerloot comende».
De laatste eigendom net naast de Beverbeek wordt
bewoond door de weduwe Claude Van der Vucht
en strekt zich uit langs de Beverbeek en paalt iangs
achter «jeghens tcaerloot». Verder worden «achter
tcaerloot» nog drie schuren vermeld.
Afbeeldingen van de kapel (op schilderijen
bijvoorbeeld) bestaan er niet; slechts op één kaart
de originele Van Deventerkaart (ca. 1560), die
berust in de Koninklijke Bibliotheek te Brussel (af
deling handschriften) zien we net over de beek,
langs de zuidzijde van het Caerlootwegje een vrij
groot gebouw met een spits torentje op het dak en
haaks geplaatst ten opzichte van de weg. Dit ge
bouw ligt daar waar de hogervermelde documenten
het caerloot situeren. Ook Fris (de uitgever van een
nagetekende Van Deventerkaart, waarop de kapel
niet voorkomt) duidt in die omgeving de plaats van
ae Sint-Joriskapei aan, plaats waar Van Gassen zijn
kaardelood legt, namelijk aan de kruising van beide
wegjes.
Ik lokaliseer de kapel «tcaerloot» dichter naar
de Markt toe, liggend aan de weg die waarschijnlijk
ouder en belangrijker was dan het huidige Kaarde-
loodstraatje en die in de oude documenten aange
duid wordt met «wegh te cardeloet wart» (anno
1445), «wegghe an caerloot» (anno 1460), «ganck
van het caerloot» (anno 1604), «caerloot straetken»
(1604, 1638, 1640), «caerlootstraetken» (1616). Dit
wegje is na het verdwijnen van de kapel (vermoede
lijk ca. 1580) Melkwegje gaan heten, een naam
die in de 18ae eeuw courant blijkt. Het andere
straatje (de huidige Kaardeioodstraat) dat vanaf de
Lavendelstraat naar het gebied van het caerloot liep,
werd eveneens «caerlootstraetken» (1616, 1629) of
«Carelhooftstrate» (1652) genoemd. Deze straat had
dus minder met de kapel, het caerloot in strikte zin,
te maken, maar heeft wel de naam voor het nage
slacht bewaard.
De kaarten uit de 17de eeuw de Sanderus-
kaart (ca. 1640) en de twee kaarten van landmeter
Filips De Dijn (anno 1644 en 1662) geven de
kapel niet weer, wel de enkele schuren die aan de
Careloolgang lagen. Wel staat op deze kaarten, zo
als trouwens ook op die van Van Deventer, het ge
bouw getekend dat Van Gassen voor de Sint-Joris-
kapel hield. Het gaat om een GEBOUW MET EEN
TORENTJE dat tegen de Begijnengracht en de Mo
lendender aaniigt. De stadsrekeningen laten toe dit
gebouw te identificeren. In 1575 omschrijft men de
Begijnengracht als lopende «van achter tsusterhuijs
tot jeghene de achterpoorte van de hoirs (ergena-
men van) meester Jans van der Eijcken». Later, in
1604 en 1631, duidt men de Begijnengracht aan met
«de vesien achter tsusterhuijs tot aende achterpoor
(Lees verder op pagina 2)
«»r*
47.
Toen de nieuwe regeringsploeg cp 13 december
1981 van start ging met de CVP-er Daniël Coens
als Minister voor Nederlands Onderwijs dachten ve
len dat dit het einde van het schoolpakt en als zo
danig van de schoolvrede zou zijn. Een CVP-er op
onderwijs was werkelijk iets nieuw. Het was sinds
de regering Harmei (1950-54), en het minderheids
kabinet van 1958, toen Van Cauwelaert het school-
pact ontwierp, nog geleden dat een «rooms» politi
cus, weliswaar in een eng systeem van wederzijdse
kontroie, op onderwijs verscheen.
Al bij al blijft het rond dit departement vrij rus
tig. Echte stakingen zoals in Nederland heeft men
nog niet gekend en ook de socialisten hebben het
moeilijk om te bewijzen dat de CVP discriminerend
optreedt t.o.v. het rijksonderwijs.
Nochtans moet ook door dit Ministerie worden
ingeleverd. Minister Coens maakt zich bovendien
sterk dat hij niet doet zoals zijn socialistische
vooral dan zijn Franstalige voorgangers
kredieten voor onderwijs zonder meer zal laten over
schrijden.
Bezuinigen is niet gemakkelijk. Het Ministerie
van Onderwijs stelt zowat 130.000 leerkrachten te
werk. De begroting wordt hierdoor voor 85% op
geslokt door «onsamendrukbare» wedden.
Bovendien zou de minste onorthodoxe bezuini
gingsmaatregel «op zijn De Croo's» tot gevolg heb
ben dat duizenden mensen, waarvan de meeste een
diploma hebben waarmee ze enkel in het onderwijs
terecht kunnen, op straat komen te staan. En mis
schien zouden dergelijke maatregelen niet zo on
orthodox zijn als men weet dat in vergelijking met
10 jaar terug er 100.000 betrekkingen in het onder
wijs zijn bijgekomen voor 5% minder leerlingen.
Met een liberaal op onderwijs zou men meer
dan waarschijnlijk die richting zijn opgegaan. Ze
stelden bij de regeringsvorm onder meer voor de
splitsingsnorm van 28 op 31 of zelfs op 33 te bren
gen.
Bezuinigen op onderwijs is hoe dan ook niet
(Lees verder op pagina 2)
Wij nodigen onze abonnenten vriendelijk uit hun
abonnement voor 1983 te hernieuwen door storting
of overschrijving van 550 F op postrekening nummer
000-0478685-87 van Paul Luysterman, Ninove.
Natuurlijk kan dit bedrag ook betaald worden
op ons redactieadres.
Oprechte dank!
J
Ni* IV* ft A KDROIIVM
Vaijö Kiex O.v.f;
liïn «i i i
