\J
Qtf
EDITORIAAL
KARDELOET - CARELHOOFT
Het verhaal van een reeks vergissingen,
9
fe.
Zesenvijftigste Jaargang
Vrijdag 24 december 1982
Kerstmis 1982.
IV. CAERLOOT: DEKAPELANIJ
EN HAAR GESCHIEDENIS.
Drukker - Uitgever
PAUL LUYSTERMAN - JACOBS
Koepoortstraat 10 - 9400 Ninove
Tel. (054) 33 27 27 - Prk. 000-0478685-87
Prijs voor Jaarabonnement 550 F.
Prijs per nummer: 11 F.
VERSCHIJNT IEDERE WEEK.
50.
Voor wat volgt is het belangrijk een onderscheid
te maken tussen een kapel en een kapelanij. Een
kapel is een gebouw, een kapeianij een stichting.
Zulke stichting kon tijdelijk of eeuwigdurend zijn.
Ze had tot doel het in stand houden, verzorgen en
financieren van een aantal religieuze diensten. Hier
toe werd een eigen kapelaan aangesteld, betaald
met de fondsen van de stichting. Deze fondsen kwa
men voort uit de goederen die de stichters of latere
weldoeners hiertoe afstonden. Elke kapelanij had
ook een begever of collator; dit is de persoon die
het recht had de kapelaan te benoemen. Het recht
tot benoemen dat meestal in handen van een abdij
of kapittel was, bleef gewoonlijk door de eeuwen
heen ongewijzigd. Vaak is het dan ook een aanwij
zing omtrent de oorsprong van een kapelanij.
Belangrijke kapelanijen hadden ook een eigen
kapel of een eigen altaar in een parochie- of abdij
kerk. Het onderhoud daarvan viel eveneens ten laste
van de stichting.
De taxatielijsten (in deze lijsten werd de taks
geregistreerd die het bisdom hief op alle kerkelijke
beneficies) van het oude bisdom Kamerijk waartoe
Ninove tot 1599 hoorde, vermelden in het middel
eeuwse Ninove vier kapellen met een kapelanijhet
begijnhof, later ook grauwe zusters of zusterhuis
genaamd, het hospitaal of gasthuis, de burcht of de
kapelanij van het H. Kruis en carloet of de kapelanij
ter ere van Onze-Lieve-Vrouw.
Over de kapel en kapelanij van kardeloet
is het ons te doen. Over de oorsprong van de kapel
of kapelanij weten we weinig of niets met zekerheid.
Daarover later meer. Het eerst wordt de kapelanij
vernoemd in twee testamenten, respectievelijk uit
1332 en 1333. In deze teksten ligt de kapel duide
lijk in Ninove, waar de Norbertijnerabdij alle kerke
lijke beneficies in handen had.
Desondanks staat de kapelanij in de zes oudste
taxatielijsten van het bisdom Kamerijk (tussen ca.
1363 en einde 1400) vermeld onder de parochie
Viane, met als collator de abdij van Ghislenghien.
Dit is des te merkwaardiger, omdat de latere taxa
tielijsten de kapelanij - zoals men het normaal ver
wacht - onder Ninove klasseren, met de plaatselijke
abt als collator. De vreemde relatie van de Caer-
lootkapel met Viane vormt, zoals we verder zullen
zien, een belangrijk moment in de zoektocht naar
de betekenis van het woord kardeloet.
Uit het genoemde testament van 1332 en uit
de taxatielijsten vernemen we ook dat kapel en
kapelanij aan Onze-Lieve-Vrouw toegewijd waren.
Vanwaar dan de benaming kapel van Sint-Joris
die ondermeer Sanderus gebruikt heeft?
Diverse documenten maken duidelijk dat de gil
de van Sint-Joris, de schuttersgilde van de voet
boog, eigenaar van de kapel en beheerder van de
kapelanij was. Sint-Joriskapel betekent duskapel
van de gilde van Sint-Joris en niet kapel ter ere van
Sint-Joris. Toch heeft later, toen de kapel verdwenen
was en de oude kapelanij werd voortgezet in de
parochiekerk (ditmaal wel ter ere van Sint-Joris,
en niet meer ter ere van Onze-Lieve-Vrouw) de ver
keerde opvatting wortel geschoten dat ook de oude
kapelanij in de kapel van het caerloot. toegewijd
was aan Sint-Joris. Deze vergissing wordt onder
meer begaan ca. 1710, in het Register van benefi
cies van de abdij, waar men het heeft over een
eeuwigdurende kapelanij, gesticht onder aanroeping
van Sint-Joris in de kapel van Carelhooft en later
overgebracht naar het altaar van Sint-Joris in de
parochiekerk
Dat de kapel van de Sint-Jorisgilde en het kar
deloet één en hetzelfde zijn, staat buiten kijf. De
naam kardeloet of variante is in alle kerkelijke do
cumenten gedurende vijf eeuwen met de kapel en
de kapelanij verbonden geweest. En niet alleen
daar.
Van de geschiedenis van de kapel is voor de
rest weinig geweten. De capelle wordt nu en
dan eens - zonder meer - vermeld in documenten
uit de vijftiende en zestiende eeuw. In 1595 wordt
bevestigd dat de kapel verwoest is. Als oorzaak
van de verwoesting wordt een windhoos of storm
genoemd. Maar in 1601 gaf men de oorlog als reden
van de verwoesting op. Hoogstwaarschijnlijk is de
kapel verwoest ca. 1580 door de geuzen, zoals zo
veel andere religieuze gebouwen te Ninove, en dan
verder door het weer afgetakeld. Sanderus (1644)
meldt dat in zijn tijd enkel nog de grondvesten over
bleven. Toen had de Sint-Jorisgilde al geruime tijd
een aanvraag gedaan om de kapel te kunnen verko
pen en om uit de afbraak ervan geld te kunnen ha
len.
(Lees verder op pagina 2)
Misschien is er niets zo moeilijk als schrijven
over Kerstmis. Er gebeurt nochtans zoveel met
Kerstmis.
Voor velen van ons - spijtig genoeg niet voor
allen - is het adempauze na een paar lastige maan
den van hard werken. De gebronsde tint, soevenir
van een mooie zomer, is met het vallen van de bla
deren van de gezichten verdwenen.
De werkdagen zijn kort en donker geworden.
Wie een hele dag op kantoor blijft ziet vóór noch
na het werk het daglicht. Nu het vriest en er sneeuw
in de lucht hangt loopt iedereen met opgezette
kraag, gehaast en zwijgzaam over de straat, een
lange avond tegemoet.
Een avond TV - zwijgzaam onder elkaar - toont
dat de wereld niet alles meer is. De crisis, een half
miljoen werklozen in eigen land, het geweid in
Noord-lerland, Afganistan, Guatemala,... de politie
ke verdrukking in zovele ontwikkelingslanden, de
waanzinnige bewapeningswedloop... maken het le
ven niet gemakkelijk. Dan maar even Dallas kij
ken want de boog kan niet altijd gespannen zijn...
Met Kerstmis doet iedereen een inspanning om
er het beste van te maken. Stad en huiskring worden
feestelijk ingericht. Door de radio en door de luid
sprekers klinkt vrolijke kerstmuziek. De wereld toont
opnieuw een zekere - soms wel kunstmatige - teder
heid, iets die in onze wereld echt zeldzaam is ge
worden.
Niets is echter mooier dan de adventskaarsen
één na één te zien aansteken en het licht te zien
groeien en te zien schitteren zoals alleen het licht
van een kaars in het duisternis kan.
Kerstmis blijft nog steeds voor een groot deel
van de wereld het licht in de duisternis van het he
dendaags tranendal. Puer natus est - een kind
wordt ons geboren - wordt overal gezongen. Een
Kind dat het licht is en de hoop voor elk van ons.
Hoop dat iedereen, van welke gezindheid ook, nodig
heeft om door het leven te gaan.
ledereen wenst iets van dit Kind in zich te dra
gen. Want zoals een spreuk van de Bond Zonder
Naam zegtAls het kind sterft in de mens, sterft
de mens en sterven al zijn dromen. Hierin ligt de
boodschap en het succes van het Kerstfeest.
ZALIG KERSTFEEST!
