N° 97.
Zondag 3 November 1872.
2(,e Jaergang.
WEKELY KSCH NIEUWSBLAD.
Robrecht de Monnik.
Aelsl, 2 November.
Het verpligtend onderwijs.
Buitenlandse!) Nieuws.
G-azette van Aelst
Het Bureel inn l»et I>Ia«l is gevestigd in de Kopellestraet IV0 11, ivncr nlle brieven, gelden, enz. vrntditvry moeten toegezonden worden,
i^bonnementsprys Si fr. 's jners, vooraf betuclbacr. Voor den buiten kan men inschry ven in al «Ie postkantooren, en voor «le lamlelyke geni.'eut<>n by «Ie briefdrager»
Naden feuilleton Robrecht
de Monnik zullen wy geven s
DE BENDE VAN JAN DELICHTE.
Dees sujekt, hoe belangvol ook voor
Aelst en de omliggende streken, is,
meenen wy, tot heden niet beschreven
geweest. Wy hebben ons de moeite ge-
daen de stukken op te zoeken welke
betrek hebben op het proces van JAN
DELICHTE en de werking zyner
bende. Een letterkundige onzer vrien
den komt hetverhael te bewerken naer
die bronnen en heeft zyn gewrocht in
eigendom aen de GAZETTE VAN AELST
geschonken. Wy zullen dien nieuwen
feuilleton beginnen op ZONDAG, 17
der loopende maend NOVEMBER.
Wie dan een abonnement voor EEN
JAER op de GAZETTE neemt zal de ge
schiedenis van den geduchten Kapitein
bezitten, want wy zullen een jaer
noodig hebben of misschien meer, om
het ingezonden verhael in wekelyk-
sshen feuilleton te kunnen afgeven.
Welk middel zal onfeilbaer en vooral altyd
liet volk verlichten en verzedelyken en door de
gansche wereld de vrede stichten?
De vrydenkers, radicalen en andere soorte-
lyke'« verlichter» en zedebescliavers antwoor
den: Het ondervvys, hel onderwys alleen,
het verpligtend onderwys! Wie kan lezen en
schryven is, onder alle betrek, een voorbeelde-
lyk burger.
Nogtans al de aenleiders der ruststoorders,
der communards, der petroleurs, in een woord,
der Revolutie zooals men zegt die inden bloedi
ge n zin des woords verstaen; zyn geleerd, kun
nen lezen en schryven, werken zelfs vóór ga
zetten en theaters, terwyl hunne beste en werk-
zaemste trawanten dagelyks hunne grootste
voldoening vinden in het lezen der slechtste en
verderfeiykste gazetten en boekwerken.
Zoodanig zyn zy geleerd en verlicht dat
zy in niets meer gelooven dan in het vullen
hunner beurs en in het voldoen hunner dierlyke
neigingen.
Zoodanig hebben zy zich van alle overoud-
sche eii lichtdoovende superstitie» vrygemaekt
dat zy voor niets noch voor niemand eerbied
(Naer een vlaemscli handschrift Tan 1457.)
(7e VERVOLG.)
XI.
Wat is u toch overgekomen, heer! riep de vrouw
vol angst; gy zyt bleek en gansch 'ontsteld. Zouden
de nachlspooken u ook hebben komen bezoeken
Neen, antwoordde Geeraard bitsig; neen, maer
ik beraem het middel om een eerloos -vcrcaed le
wreken.
Dy zyne-echtgenote binnentredende, bad Geeraerd
besloten niets van hel gebeurde te zeggen. Het kwet
ste zyne trolschheid een geheim te moeien bekennen
dat hy niet kon verklaren. Reeds was de wroeging
uitgedoofd in zyn hart. Het eenige gevoel dat er nog
in leefde was de zucht naer wraek. Maer op wie zich
wreken? wie treffen? wie verdenken? Hy had de be
schuldigende slem niet herkend.
Mevrouw, sprak hy, wees kalm. De verraders
zal ik ontdekken en, voor zonneondergang, zullen zy
loon naer werken omvangen: hunne roekeloosheid
zal hun duer slaen.
En Geeraerd zeeg op eenen zetel neder, verslonden
in gepeinzen.
Onvoorziens ging de deur open en iemand trad de
kamer binnen. Het was Piet de gryze.
Vrouw, gebood Geeraerd, laet my met dien man
alleen. Ik moet hem spreken.
Het zicht van den roover, die Geeraerd alleen had
gemeend le vinden, had reeds de vrouw doen vluch-
ten.
**ict de gryze boog zich diep en zegde:
Heer, ik kom verslag brengen over de werk-
zaemheden der week.
Is het de wil van den heer dat zyn dienaer spreke?
Piot, gyzyt een slechte kerel
Heer, dat is min of meer myn ambacht. Maer
waerom ziet gy my zoo vertoornd aen? Zou ik uwe
voreerende genade hebben verloren?
Piet, gy verraedt my. Zwicht u! liet minsle be-
wys zal my genoeg zyn 0111 u en gansch uwe bende
aen den grooten eik van affligembosch te doen ophan
gen. Zeg op, van wa'èr komt gy?
meer hebben, ten zy voor de gendarmen en
de tooVerlieksen
Ja, bet is maer. al te wel geweten dat menige
van die helden en alverUelitcrs by tooverners
en tooverheksen te rade gaen, al ware het
slechts om de spreuk waer te maken dat, wie
in God niet gelooft, in den duivel gelooll, of
in charlatans die beweeren met den duivel om
te gaen.
Het is wel in de groote steden, de steden die
menwaenl de centrums le wezen van verlich
ting en beschaving dat de communards meest
le vinden zyn, en zelfs somlyds aen 't bewind
slaen
Het dry vierde der galeiboeven van Frankryk
zyn mannen zeer bekwaem om de gazet te lezen
en zelfs des noods er artikels in te schryven.
Het dry vierde der voor de Assisen vcroor
deelde pligllgen zyn gekend als kunnende lezen,
schryven en meer, terwyl gansch het tegenover
gestelde bestaet by degene die veroordeeld zyn
door de correclionneele reglbank.
Wat er uit te besluiten? Dat bet onderwys in
zich zeiven slecht is, en niets dan slecht kan
voortsbrengen? Verre zy van ons zulks te be
weeren! Neen het onderwys isgoed.cn men
kan liet niet genoeg voorstaen en ondersteunen,
doch slechts in dezen zin dat het moet dienen
ter verzedelyking van iedereen, liet is te zeggen
dat het moet christen wezen.
Van alles kan men goed of slecht gebruik ma
ken, en, onder dit opzigt, is de geleerdheid liet
beste of het gevaerlykste werktuig ter beschik
king van den mensch.
DUITèlGHLA.YD.
De World van New-York heelt onlangs cene
briefwisseling meêgedeeld uit Berlyn, welke
men voor een fantastiuk vertelsel zou nemen,
indien de korrespondent de waerheid ervan
niet ten stelligste verzekerde.
Prins von Bismarck drinkt; hy drinkt vooral
geerrie champagne. Hy heelt slapelooze nach
ten, en in plaets van kalmte te zoeken, brengt
hy te Varzin zyne nachten door met drinken,
spelen of naer muziek le luisteren. Hy gaet
eerst tegen den morgend te bed, dan wanneer
zyne ledematen zyn uitgeput en hy slaept eenige
uren zwaer en onrustig.
Soms spreekt liy met de aenwezigen in zyn
salon over politiek, over de vraegpunten aen
het orde van den dag en legt geenszins liet ge
heim zyner woorden op. lly beklaegl zich ook
niet als hy ziet, dat men gedrukt heeft wat hy
heeft gezegd.
Op zekeren avond zegt de World is er by von
Bismark over de uiidryving der Jesuielen ge
sproken en de prins zegde, dat hy vreemd aen
Ik kom daer even mync hut le verlaten.
Hebt gy in het kasteel niet vernacht? en zyt gy
het niet die de hand op uwen heer en meester* hebt
durven leggen.
Gy verbaest my, heer; ik begryp die tacl niei.
Kende ik u niet als mynen meester ik zou zeggen dat
gy zot zyt.
Genoeg, Piet, genoeg, viel Geeraerd in, wol be
merkende op het wezen van den roover dat zyn
vermoeden ongegrond was. Klappen wy van ander
zaken. Wat is er geworden Van het kind dat ik u over
eenige dagen heb toevertrouwd?
Heer, een der makkers die voornemens was naer
Engeland te varen met eenige vlacmsche werklieden,
heeft liet kind naer Brugge geleid. Op dees uer is hel
verre van hier....
Wel. En dien vreemdeling, dien pelgrim welken
ik in uwe hut heb ontmoet, wat hebt gy er mede
gedaen.
Mils gy my nopens hem geen byzondere bevelen
hebt gegeven, heb ik het geraedzaein gevonden hem
in den kelder te begraven....
Ook wel.
Wal zyuen naem betreft, hy heeft hem aen nie
mand willen kenbaer maken.
Dat geef my weinig. Van het overige zullen wy
later spreken. Hoor nu, Piel, wat gy te doen hebt. Gy
trekt aenstonds naer een der torens van het kasteel.
Daer blyll gy tot ik u doe roepen: er zal u eten eii
drank gebragt worden. Er zyn verraders in myn huis
en ik hel) gezworen ze te ontdekken voor zonneonder
gang, en ze te straffen gclyk hel behoort. Hun vonnis
is uitgesproken en gy zult het uitvoeren. Verstael gy,
Piel
Piet de gryze ging antwoorden toen eensklaps een
stem zich liet vernemen, die sprak op plegligen toon
Wee hem die doof blyl't voor de stem van zyn ge-
welen en ongevoelig voor de tranen van zyn kind.
Vaerwel, Geeraerd de booze; ik wacht u voor den
regterstoel van God!....
Piet, riep Geeraerd, hoort gy? Daer is de vyand
■dien mync vvrauk zal verslinden! Waer zal ik hem
vinden? Hoe dit geheim te ontdekken? Zeg, wat stael
er te doen? Meester ben ik op myu kasteel, en meester
wil ik blyven! De dood alleen van myne vyanden zal
my de ruste wedergeven.
die wel was cn ze enkel uitvoerde. Wat hy ge
wild had, was gansch anders cn had men hem
laten begaen, liy zou den twist met de Jesuie
ten zeer goed ten einde hebben gebragt.
Ik begryp, zegde hy,zeer goed al liet gewigt
van die wet. Het is dwaes te loochenen, dat
zy geeiïe belecdiging isaen de grond wettelyke
vryheid. Zy verbant eene klasse van persoo-
non, die niet pligtig zyn aen eenige direkte
bcleediging; maer men vervolgt ze eenvoudig
voor hetgeen zy loeren eir gelooven. De pro-
gréssisten en demokraten zagen wel wat die
wet beteckende, en dat zy oen wapen tegen
hen worden kon. Zy zyn my zoo lastig als de
Jesuieten en zyn veel minder bemind dan de
Jesuielen. Waerom zou men ze niet op zekc-
ren dag verbannen?
V011 Bismark zegde nog veel ander dingen.
Hy erkende onder ander, dat de beweging
tegen de katholieke Kerk een opgemaekt spel,
eeuo politieke beweging was. Dat alles wat men
zegde over de gevaren der Kerk jegens den Stael,
eene dommigheid was. Kerken Staet hebben lang
naesl elkander, in nauw bondgenootschap ge
leefd, cn nu zou men eensklaps hebben uitge
vonden, dat deze magt de andere magl wilt in-
slorpen? Men moet de dommigheid soms ter
hulp nemen, als liet gezond verstand niet doet
gelukken.
't Is eene kinderachtige dommigheid te be-
weet en; dal de katholieken ons hang maken,
nu dat wy zooveel succes hebben gehad aen
ons die lien niet vreesden toen wy- een klein
koninkrykske waren. Maer om Duitsehland te
regeeren, moeten wy ons in oorlog zeilen legen
cenwezenlgl.cn of tegen een ingebeeld en vyand.
Dat was bel geheim van Napoleon* Het volk
is gemakkolykte verleiden; bel werpt zich op
de prooi die men liet voorhoudt.
Die oorlog amuseert het volk en middelerwgl
kunnen wy rustig werken, aen de bevestiging van
het keizerrijk.
In den oorlog met Frankryk, dacht ik aen
den oorlog die ik nadien zou aen vangen. Ik
dacht aen Engeland; maer ik bleef by een ge-
makkelyker ontwerp stilden oorlog legen
de katholieke Kerk.
Die oorlog moest hem dienen om liet keizer-
lyk gezag te versterken. Weinig gaet het hem
aen dal Beieren en Hessen katholiek zyn, als zy
liet ordewoord van Berlyn inaeo ontvangen. In
Pruisen moet alles, moet de Kerk aen den Slaet
;ehoorzamen.
liet geweld der aenvallen zal niet lang du-
ren; men zal in den ouden weg Lerugkecren.
Gy kunt er zeker van zyn,dat noch de keizer,
noch ik, van inzigl zyn om dien oorlog tegen
de katholieke Kerk door le zetten. De-bis-
schoppen welen liet wel, en willen zy beschei-
den zyn, da 11 zal de overeenkomst spoedig
gesloten worden.
Laet u zwoerd steken, heer, viel Piet de Gryze in:
legen geesten eu toovoraers is hel stael onmachtig en
ik heken ronduit dat ik ongerust, ja, bang word. Mis
schien is hel de stem van oiizen goeden engel die ons
tot berouw uiimaenl? want wy lydon een slecht
leven, meester, en kwam do dood ons verrassen in
den stael vvacrin wy ons bevinden, wy zouden met
een schrikkelyke rekening hier hoven verschynen.
Zwyg, domkop, morde Geeraerd, en haest hier
weg, myn huis uil! Diescrupulen passen wonderwel
met uw ambacht. Vertrek, zeg ik, en word my ook
een vyand als gy durft. Tegen my vermoogt gy.
niets!
Piet de gryze vertrok bedrukt en bekommerd naer
zyn hut terug.... Geeraerd van zyneri kant, dieper
ontsteld dan hy het gebaerde, riep zyne dienaers
samen en gebood hen het kasteel af le zoeken lot in
den minsten hoek.
XII.
De opzoeking, hoe nauwkeurig ook, kwam op niets
uil. Robrecht was verdwenen langs de-geheime
onderacrdsche gangen die hem zyn vader zaliger had
loerenkennen en langs waer hy het kasteel was
binnengedrongen. Want, onnoodig het te zeggen, hel
was Robrecht die, door naóhlveröchynselen en heil
zame verwittigingen, hel hart van Geeraerd had ge
zocht le raken, zyn geweten te ontroeren en hem lol
den godsdienst cn de eer terug te roepen, liet was
hv, de vrome ridder, die Geeraerd en zyne vrouw was
komen verschrikken, niet uil- heersohzuchl, niet om
heer van Assche, Ter Ileyden en Moorsel le worden,
maer enkelyk 0111 een mensch, 'zynon broeder, lol de
deugd terug te brengen en een kind hy zyncn vader
weder le brengen. Maer, men heelt hei reeds gezien,
zoo hardnekkig en versteend in zyne boosheid was
Geeraerd, die maer al te wel zyncn hynaem droeg,
dat noch raed noch verdreiging op hem niets ver
mochten. Ook dal kierde innige harizceraen Robrecht.
Van dan af besloot hy zonder verwylen hel kasteel le
verlaten cn er nimmer meer weder te koeren. Hel
Afiligembosch doortrekkende sprak hy loL zich zel-
ven
Ik word gehoond als man, als ridder, als wettige
opvolger en erfgenaem van Mesbaldus. Maer hy die
my hoont is myu eigen broeder "cn God gebiedt dal ik
hem vergeve. Ging ik klagen voor hel hof van Bra-
Ons ecttig doel is de Kerk in bedwang te
houden, tot dal wy een anderen oorlog op
banden hebben. Men moet den storm laten
voorbygaen. De Jesuieten zullen in Duilsehland
terugkoeren; de wyze waerop zy aen de wet ge-
hoorzaemd hebben, verzekert het aen den kan
selier^
Indien prins von Bismark dit alle3 gezegd en
gemeend beeft, dan is het een schurk in den
vollen zin des woords, en als alle diplomaten
hem gelyken, dan zou men in hen de grootste
misdadigers vinden!
Het luchtschip dat te Brunti vervaerdigd
wordt en hetwelk volgens den uitvinder, even
als de schepen te water, naer bet roer zal luis
teren, is byna gereed. De balon is cilindervor
mig, van zyde met caoutchouc overtrokken. Hy
is reeds gevuld en wel met 87,000 kub. voeten
gaz. Eene gazmachien van vier paerdeiikracftt is
111 bel voorste gedeelte van 't schuitje geplaetst.
Het roer bevindt zich van achteren. Er zyn zeven
zitplaelsen in. Men berekent dat liet 20 mylpn
per uer zal kunnen afleggen in welke rigting
men maer wil. Op het laetsl dezer week zou een
proeftogt worden ondernomen van Brunn naer
Wiscliau.
IHAniKRYK.
Men leest in de cngelsclie dagbladen, dat de
twee dieven Hannah Wilson en John Croft zich
in den winkel van MM.Dumbey ep zoon, tailors,
Gheapside Lojtdon, aen boden en dat John Grolt
er een overjas kocht voor 24 schellingen. Hy
bood ter betaling eene banknoot aen van 20
pond, doch alvorens hierop geld weder le ge
ven, zond M. Dombey er mede naer de bank.
Hier zegde men, dal de banknoot deel maekte
van eene groep bankbiljetten waerop beslag ge
legd was, daer du 20 pondnool van diefstal
voortkwam. Een pojicie-agent die juist op de
bank was, werd meegezonden en de twee ver
dachte kerels zyn aangehouden.
Voor den alderman, heeft de-ondcrzocks-reg-
ter, die deze zaek in handen had, de volgende
verklaring afgelegd
Ik werd gelast onderzoek te doen naer eenen
diefstal in de residentie van den gewezen keizer
Napoleon III, te Chisleliurst, van 7 banknoten
van 20 pond ieder, waerop beslag gelegd is op
de bank van Engeland.
De diefstal is bedreven den 30 augusly; het
meisje Hannah Wilson, die in dienst was van
den e.v-keizer, is or op (5 september vertrokken,
Croft bewoonde met zyne moeder Chisleliurst,
Ik deed een onderzoek in zyne wooning, en
vond daer in eene doos, welke aen het meisje
Hannah toebehoorde, vyl banknoten van 20 pond,
welke de nummers droegen die op de bank aan
gegeven waren. Er waren ook onderscheidene
linnen voorwerpen met liet merk van Strode,
den eigenacr van Caindenliouss, zoo beet liet
bof waer Napoleon verbiyfl, voorhanden,'daer
band's hertog, en wrack roepen over hel myaengedanö
onrogl, de gansche adel zou opslaen om voldoening to
eischon en Geeraerd zou gekaslydt. worden. Ik ook,
ik zou overeen uitgestrekt grondgebied willen slaCu,
hul goede doen cn myne onderdanen gelukkig maken;
ik ook ik zou willen fortuin en zweerd ter verdediging
stellen dei? ougelukkigen en onderdrukten: gansch
Palestina weet dal myne lans nooit gebeefd heeft voor
den onverscüi'okslen onder de ongeloovigenïJahel is
wel schoon meester le zyn op aerde. en als goed
■meester zich- met roem tc beladon! Maer zou God -
myne doenwyze goedkeuren? Zou het eeuwig ryk des
hemels my niet ontzegd worden 0111 te hebben ver
overd de heerlykheid van Assche?.... Neen, het is
gezegd! Ik zal traehteju Geeraerd te vergeten. Myne
wapens leg ik af om voortaen God alleen tc dienen,
Ik zeg vaerwel aen de wereld en deze rok welken ik
voorloopig had abngetrokken blyvc myne eenige uit
rusting lot hel graf: morgen róóds zal Robrecht, de
magtige heer van Assche, zyncn naem cn zyne toe
komst vergeten onder de arme en nederige monniks
kap. Toekomst? Ha! welke sehoone zending kan ik
nog vervullen! De kleine Arnoldus zal het voorwerp
worden mvner beste zorgen. Ik, ja ik, zal zyn vader
zyn en slechts wanneer hy bekwaem zal zyn allo
onrcgl te vergeven en voor den schuldigen Geeraerd
le bidden, zal ik hem zeggen wie hy is.
Robrecht bpod zich aen don dag nadien te Gent in
eene ahdy van 'lorde van den H.Benedictus, waer hy,
na twee jaren proeflyd, zyne kloosterbeloften aflegde.
Zyne werkzaemheid, zyne begaeften en vooral zyne
godvruchtigheid wonnen hem haest den eerbied en
de verwondering van al wie hem keilden. Hel grootste
deel van zyncn lyd beste ede hy lot Godes dienst en hel
overige aen de opvoeding van Arnoldus on aen leltur-
kindige Sllitjicn.
Hifi zoo gingen voor hem menige gelukkige cji zalige
j:trew vocj^by, in vrede 'des harten en gansch do
grootheden der wereld vergelen. Robrecht herdacht
zyncn broeder allcenlyk om voor hem Ie bidden en
0111 Gods.vergiffenis over zyne wanbedryven te doen
nederdalen. Eu zulk leven was hem dos te verdienstu-
lykcr dal, uitgezonderd do overheid die hel welen
moest, niemand, zyne beste vrienden zclven, wisten
wie hy was noch waerom hy monnik was geworden.
(Wordt voortgezet.)
