N° 112. Zondag 16 February 1873. 3de Jaergang.
WEKELYKSCH NIEUWSBLAD.
Aelsl, 15 February.
De vreemden nageaept.
O)
De Zondag rust.
Spi
anje.
Zoo zong onze vrome Ledf.ganck. En inder-
daed 't is slechts met zuchtend rouwen dat
een echt zoon van Vlaenderen kan beschouwen
wat zyn Vaderland is geworden. In plaets van
dien kloeken volkstam terug te vinden wiens
naem in onuitvvischbaer karakter op de bladen
der geschiedenis staet ingeschreven, ontmoet
hy niets meer dan een vervallen en, om zoo te
zeggen verbasterd geslacht, eene natie gereed
om met anderen versmolten te worden. Het is
maer al te waer dat er ons zeer weinig meer
overblylt om eene echte, zelfstandige natie uit
te maken.
Wat is eene natie? Het is eene verzameling
van menschen, eene familie die onder wetten
staet die haer eigen zyn, wier zeden uit eigen
aerd ontspruiten, wier openbare en byzondere
akten zoo min mogelyk gemeens hebben met
vreemde gebruiken of vreemde leerstelsels.
Wy gingen er byvoegen: eene verzameling
van menschen die de zelfde tael spreken, want
«de tael is gansch het volk.» L)och, wy zyn niet
alleen Vlamingen, wy zyn Belgen, en als dus
danig moeten wy, niet eischen dat éene tael de
tael van allen zy, iets wat onmogelyk is, maer
elk van onzen kant onze moederspraek bewaren,
ze in weerde houden,_er trotsch over zyn, al
allen, eene tael die de onderlinge betrekkingen
tusschen Wael en Vlaming onderhoude.om on
der verschillige «voornamen» een en de zelfde
familie een en het zelfde volk te blyven.
Maer, de tael uitgenomen,stellen wy, Belgen,
eene echte natie daer? Hebben wy een besluer,
hebben wy zeden en gebruiken uit eigen aerd
ontsproten, op eigen aerd gesteund? Hel is vry
toegelaten er aen te twyfelen zonder daerom
juist den naem van slechten patriot te ver
dienen.
Het tegenovergestelde doende van de andere
volkeren, die er aenhouden eene eigenaerdige
natie te blyven hebben wy al wat ons eigen is
door nieuwigheden vervangen, en die nieuwig
heden ontleend by den vreemde. Die naaping
ontdekt men in gansch onze doening, in ons
politiek, in ons zedelyk en in ons godsdienstig
leven.
Des anderdaegs, toen de voerman de stad Lessen
bereikte, kon hy zich overtuigen dal de roovers, tot
dusver ten minste, hun woord waren getrouw geble
ven. Zy hadden gezegd: wy zullen zorgen dat gy
voor geene persoonlyke verantwoording te vreezen
hebbet. En inderdacd, nauwelyks was hy de eerste
siraet ingereden, of het volk kwam loegeloopen uit
huizen en stegen, hem ondervragend over zyn weder
varen, de stroopers verwenschend en hun slagtoffer
met do grootste blyken van medelyden overladend.
De jongeling, uit de vragen zeiven welke hem langs
alle kanten legenslroomden, verstond dat de bevol
king allernauwkeurigst was ingelicht, en, wat meer
is, dat de omstandigheden van den aenval allen ten
zvnen voordeele waren uitgelegd.
Te Geeraerdsbergen vond hy zynen vader diep be
droefd; maer de zoon, verre van bestraft te worden
werd hitter beklaegd.
Veertien dagen tater verwachtte hem de tweede
verrassing.
Rydende met zynen vracht op zes uren afstands
van het geduchte Lessenbosch, ontmoette hy een
stokoud manoeken, dat hem eene aelraoes vroog. De
voerman gaf een sluk brood, en de bedelaer bedankte,
zeggende: allen wor éetien.... De jongeling voelde
kitteling in de vuisten; doch hy wederhield zich en
antwoordde zooals men het hem had voorgespeld.
Dien dag, en later, telkens men hem ergens het
toevertrouwde koslelyk orderwoord opgaf, was zyn
eene voor allen een talisman dat hem tegen alle
ongeval beschutte.
Ea kwam men hem te vragen hoe hy, die eens een
zoo ryken buit aen de bende had opgeleverd, nu vrv
en ongestoord zynen weg mogt gaen, dan antwoordde
hy, dat roovers welligt zoo zwart niet waren als zy
er uit zagen, noch zoo boos als men ze uitschold,
enz; maer wat de vrygeleide betrof en de rest, daer-
over zweeg hy stil....
(I) Eigendom der Gazette van Aelst.
I.
Ia ons politiek leven.
Al de menschen hebben gclykenismet elkan
der, terwyl al de volkeren van elkander ver
schillen. De Franschen z^n ligtzinnig.de Grieken
zyn sluw en doortrapt, de Lazzaroni van Italië
zyn lui, de Amerikanen zyn krygszuchtig, de
Engelschmans zyn Engelsclnnans, enz. enz.
Is het kwalyk, in zaken van politiek, zekere
maetregels in te brengen naer het voorbeeld van
andere landen, waer die maetregels beslissend
goed uitwerksel hebben te weeg gebragt? Inte
gendeel, dat is nuttig en redelyk.
Maer van den anderen kant, is het redelyk en
nuttig, maatregels in te voeren en instellingen
aen te nemen die, waer men ze ontleent, hunne
preuf niet hebben gedaen?
Dit doenwy nogtans en wy doen het voor ons
ongeluk.
Men komt zoo aerdig voor in een kleed dat
op een anders maet is gesneden en, omdat wy
dergelyke mascarade in ons politiek leven heb
ben ingebragt, spreekt men in het land zelf dat
wy als eene eer aenzien te mogen navolgen, van
de ganzen van België en men scheldt er ons
uit voor half aep en half Bedowyn.
Dus, wat wy by die armzalige naaping win
nen is, ten eerste, de misachting van degenen
zeiven die wy zoeken na te apen en ten tweede
hetaltyd toenemend verval van ons eigenaerdig
politiek leven. Of zou misschien een Belg niet
meer bekwaem zyn wetten te maken voor de
Belgen danwel een vreemde, dan een Fransch-
man? Echte en grondig belgische wetten zouden
ons geluk en welvaert uitmaken en ons verhef
fen in d'oogen der andere Staten. Dal volk,
zou men zeggen, hoe klein ook aen getal is groot
in zyne werken: het leeft door zich zeiven;»
en, in plaets van ons te beschermen uiteigenbaet,
Een volk werkzaem en nyverig als wy zyn
heeft voorzeker aenzien in de wereld en doet
van zich spreken; en toch, waren wy de meest
handeldryvende natie van denaerdbol, wat zou
den wy er by winnen? Waerschynjyk de afgunst
en den nyd der andere volkeren.
Neen, het is hel politiek leven alleen dat toont
waer kracht en vroomheid zit.
En wat door politiek leven te ver-
slaen?
Weinig en veel.
Weinig, als men gebruik maekt van zyn
politiek regt;
Veel, als men er goed gebruik van maekt.
En, men zal goeit gebruik maken, by voor
beeld, van zyn kiesregt wanneer men dit regt
aenziet, niet als eeneu last, maer wel als eene
pligt. Wanneer, in plaets van te meenen dat gy
eeiten dienst bewyst aen dengene voor wien gy
stemt, gy zult mogen beginnen te gelooven dat
En zoo zwegen et' eilaes! velen; velen op tol gezet
dooi' de bende, voerlieden, pachters en menschen
van alle slaeli, 'tzy by middel van vvelkdanig gegeven
ordewoord, '1 zy by middel eencr geschrevene vryge
leide, of liever van een met kruiskens en vaenljes
ovcrkrabbeld stuk papier, echten rebus waer do inge-
wyden der bende alleen klaer in zagen, in een woord,
iets wat, dat, voor hot regt, nooit tegen hen kon ge
tuigen.
Die belasting en het cerlyk nakomen der geslo-
leno overeenkomst, was oen der middelen door den
kapitein uitgedacht om allyd geld te hebben, om zyne
slagtoffere niet te luide te doen schreeuwen en do
omstreken waer hy ergens eene berg- of vergadcr-
plaets had, zooveel mogelyk onder zyn bedwang te
houden.
Weinige zyn er onder onze lezers, die nooit in bun
leven Bohemers hebben gezien.
Die eeuwige zwervers zyn, zeggen de eenen
herkomstig uit Indie, zyn, schryven de ande
ren—herkomstig uit.Moldauwin Europeeseh-Turkeië.
Dat historisch vraegpunt zullen wy niet oplossenWy
hebben onder de bende menigen Bohemer of Egypte-
naer aengetroffon, die, voor hel regt gebragt, zynen
echten naem niet wist op. te geven en veel min den
naem der plaets waer hy geboren was.
Dan, het is toch zeker dat het ras, dat wy Bohemers
heetcn, by de honderd vyftig duizend leden, in getal
verblyftin de Moldauwsche velden, en er leeft,gansch
afgezonderd van de bevolking des lands. Zy zyn er
hel voorwerp van ieders mispryzen en verachting en
mogen er, even als weleer, de joden in Polen, geen
ander openbner ambt uitoefenen dan dat van beul.
Onder elkander heeten die zwervers zich Itumani-
chelsmaer hunne naem verandert volgens de streken
welke zydoorloopen.Het zyn ioZiguinersvan Duitsch-
land, de Gypsies van Engeland, de Gitanos van
Spanje, de Zing ar i van Italië en eiudelyk de Bohemers
van België en Erankryk.
Zy dwalen, by uitgezonden groepen, gansch Europa
door, overal de gemeenste en de gevaerlyksle stielen
uitoefenende. Zy hebben hunne wetten en gebruiken,
ja zelfs, hunne eigene tael, een slach van dieventael
of koeterwaelsch dat zy, op streng verbod, niemand,
die hunnen stam vreemd is, mogen aenleeren. Alleen
liet de gekozene is die u dienst bewyst en zich
voor allen opolfert.
En wanneer aldus, te beginnen van den ge-
ringsten gemeentekiezer tot den minister toe,
wanneer allen zullen overtuigd zyn dat het regt
of ambt waermede zy bekleed gaen, niet weder-
zydsche verpligting maer enkel strenge pligt op
legt, dan zal men in België mogen spreken van
eigenaerdig en zelfstandig politiek leven.
Wordt vervolgd).
De bond der belgische katholieke werkmans-
societeiten die, sedert vyf jaren, poogingen aen-
wendtomde vredelievende oplossing der werk
manskwestie voor te bereiden, heeft byzonder-
lyk zyne aendacht gevestigd op de noodzakelyk-
heid van de afschaffing van 't zondagwerk.
Te dien einde heefl hy zich tot dry ministers
gewend, vragende:
1° Aen den minister van justitie, te willen,
buiten gevallen van noodzakelykheiden van ge-
wigtig openbaer belang, den arbeid in de werk-
plaetsen van den bclgischen Moniteur de zonda
gen en wettige feestdagen opschorsen.
2" Aen den minister van openbare werken
a) Het verbod van den zondagarbeid, in de
werkplaetsen van de staetsspoorbaen;
b) Het afschaffen der koopwarentreinen en
de vermindering van 'tgetal reizigerstreinen op
de dagen, die moeten gevierd worden;
c) De beperking van 't getal postuitdeelingen
op dezelfde dagen, en de vermindering der ope
ningsuren van de telegrafische bureelen.
3" Aen den heer minister van oorlog, in onze
krygswetten den volgenden tekst te willen plaet-
seu, gelykvormig aen de wyziging van Mgr Du-
panloup, die de eenparigheid der 589 stemmers
De minister van oorlog, zal door reglemen-
ten aen de militairen van alle wapens, den tyd
en de vryheid verzekeren, benoodigd tot tiet
volbrengen hunner godsdienstige pligten op
de zon- en feestdagen, door hunne onderlinge
eeredicnslen toegewyd.
Deze voorschriften zullen in den bclgischen
Moniteur gebragt worden, en zullen al de an-
dere bestaende schikkingen te niet doen, in
stryd met deze nieuwe bepalingen.
De Bond stelt zich insgelyks voor, nopens
deze kwestie een ernstig onderzoek te openen,
om in de algemeene vergadering, die hy houden
zal, in de maend April of Mei toekomende, te
Leuven, met volle kennis van zaken, de beste
hulpmiddelen te kunnen aenbevelen.
Te dien einde wendt hy zich tot de belgische
geneesheeren en roept hunne aendacht in, over
den invloed van het onderhouden des zondags,
onder het gezondheidsoogpunt, en vraegt hun
mogen zy ook niet reizen, en, ontmoet mon ergens
een Bohemer alleen, wees zeker dat hy toebehoort aen
eenen troep van twintig of dertig, ergens in de om
streken gekampeerd.
Het was in de maend February 1746.
Een eenzame reiziger kwam de bacn afgezakt, die
van Pelegem-by-Deinze, langs de Leie henen, afleidt
naer Korlryk.
Die reiziger was gekleed gelyk de gemeeno burgery
der streek. Over den schouder hing hom eeneweitaseh
en, onder den arm, droeg hy eenen bussel halfver-
droogde planten, dien hy, al gaende en zoekend langs
de bacn, gedurig vermeerderde; iets wat hem het
voorkomen gaf van eenen kruidkundige of minstens
van een dier kwakzalvers, die dorpen en markten
alloopen en de eenvoudige lieden onfeilbare ge
neesmiddelen verkoopon tegen allo ziekten en plagen,
zoo van menschen als van dieren.
Wat meest opmerkzaem was in zynen persoon, was
de taenkleurige tint van zyn aenzicht, tint welke
ravenzwarte hacrlokken en baerd nog versomberden.
Een kenner had haest die bruine olieachtige huid
herkend voor die van eenen Romanichel.
Op weinig afstand van Zulte, kwam hem een per-
sonaedje te gemoet, die hem van wezenstrekken en
gestalte geleek als tweeiingsbroeders elkander kun
nen gelyken.
Na beiden eenen vriendclykcn groet hadden ver
wisseld, sprak de tweede:
Zeg op, Pieter, komt gy, na dry weken rcizens,
terug met ledige zakken, ofwel wat hebt gy de moeder
en de broeders te brengen.
Voor beiden, Adriacn, heb ik nieuws en geld.
Veel?
Tamelyk.
Eerst het nieuws dan; te Korlryk zullen wy
rekenen.
Weet dus, sprak Pieter, dat ik eergisteren Bra-
band heb verlaten, waer men my voor byzondere
zaken had heengezonden cn waer, broeder, ik groot
gevaer heb geleden myn arm vel te laten; doch, God
dank, Pieter is gezond gebleven. De stad Brussel
komt, na twaelf dagen belegering, ingenomen te
worden, iels, wat voor de Keizerin noodlottig het
verlies van geheel hel land zal verhoesten. De Hollan-
de medewerking hunner ondervinding opdat er
volle licht verspreidt worde over de geneeskun
dige voordeelen van dezen rustdag.
De bond heeft zich ten zelfden tyde gewend
tot de bedienden der yzeren wegen, posten en
telegrafen, tot de ingenieurs, tot de bestuerders
van fabrieken en tot de leden der nyverheids-
cn koophandelssocieteiten, en heeft hen omtrent
bedoelde zaek ondervraegd.
In Engeland cn Nederland, onze naburen, be
stoet de zondagrust; zelfs in Engeland op een
oneindig gestrenger voet dan hooger gevraegd
wordt, want de postkantooren zyn er des zon
dags totael gesloten, evenals elke staetsinrigting.
De Engelschman is echter, door die gedwon-
gene rust, niet armer dan andere landen. Wel
integendeel!...
Abdikatie van koning Amedeus.
Er wordt in de zitting der Cortes lezing ge
geven van de boodschap des konings, waerin
hy afstand doet van den troon.
De koning zegt hierin, dat het eene groote
eer voor hem geweest is, verkozen te zyn om
de lotsbestemming van dit land, ofschoon het
ook diep geschokt is, te geleiden. Hy was beslo
ten zyn eed na te leven waerdoor hy bezwoer
de grondwet te eerbiedigen, geloovende dat
loyoleit kon aenvullen wat by hem aen onder
vinding ontbrak. Zyn goede wil heeft hem
bedrogen, want Spanje is in gedurigen stryd.
Indien de tegenstrevers welke hy te bestryden
had, vreemdelingen waren, zou hy het worstel
perk niet verlaten hebben; maer het zyn Span-
jaerden.
Hy wil niet de koning zyn eener party, noch
onwettig handelen; hy gelooft dat al zyne po
gingen zouden vruchteloos zyn en verzaekt
daerom aen de kroon, voor hem cn zyne erfge
namen.
Het is dan beslist! Koning» Amedeus trekt
er van uit
Het is te voorzien dat deze abdicatie den
burgeroorlog met verdubbelde woede zal doen
uilbarsten. Indien de Carlisten er eene aen-
moediging in zien, zullen de andere partyen,
zooals de Alfonsisten en de Rupublikeinen, die
in de Cortes zeer talryk zyn, ook in het stryd-
peik treden. De burgeroorlog zal erger dan
ooit het Iberisch Schiereiland verscheuren en
in vuer en vlam zetten.
En dat is niet alles: bet is te vreezen, zegt
een blad, dal by den burgeroorlog zich de
sociale oorlog zal voegen, want stellig zullen
de gezellen der Internationale niet stil blyven,
indien een regeeringlooze toestand hun in de
hand zou werken.
dere, hare bondgenooten, zullen hy dal wapenfeit
weinig in krygsroem winnen. Zy hadden reeds zeer
slecht gevochten te Fonlenoy en even flauw hebben
zy Brabands hoofdstad welen te verdedigen. Hunne
zeventien bataillons en hunne twaelf escadrons zyn
krygsgevangen genomen, terwyl, het handvol Oosten-
rykers van het garnizoen naer Antwerpen zyn mogen
v'ertrekkon. (t)
Bahwal raken ons maerechalk van Saxen en
prins Karei? Hebben zy er trek naer, dat zy elkander
borstelen, cn als zy het beu worden dat zy elk van
bunnen kant huiswaerls keeren.
Ook had ik die gebeurtenis verzwegen, stond zy
niet in verband met zekere myner lotgevallen. Kom
ik u niet te zeggen dat ik de raven van Braband een
oogenblik rond myn lyf heb zien vliegen?
Inderdaed; maer, neem het my niet kwalyk, ik
was het reeds vergeten?
Ik wist hel; ntyne huid heeft weinig waerdc
voor uIk toch houd er aen, vermits ik er maer ëene
heb....
Nu, nu, wees niet verstoord, het was om te
lachen.
Luister dan, Adriaen, en weet dal ik vier dagen
lang heb krvgsgevangCD gezeten....
Gy?.... Hebt gy misschien medegevocblen?....
Dat ware nu eens echt vcrsch nieuws, want ik heb u
nooit gekend voor zeer krygszuchtig! -
Met veel moeite was het my gelukt de fransche
kampementen binnen te dringen om bier en daer wat
te verkoopen, toen een officier, die my welligt voor
iemand andere aenzag, my aengreep en myne papieren
vroog. Dien dag had ik ongelukkiglyk geen ander
papieren by dan die, waerin ik mvne poeiers vouw!....
Daerop schold de officier my uit voor eenen hol-
landschen spion en zwoer dat hy my tegenover de
Vlaemsche Poort aen eene hoogo galg zou knoopen,
lot les voor de Brusselaers. Vier lange dagen bleef
ik alzoo onder de bewaking der fransche soldaten.
Die oolyko Gallen dwongen my zelfs aen de loop
grachten te helpen werken. Een lastig stieltje, Adri
aen!.... Maer ik vond er de gelegenheid by eenlge
__u-M»m£i_jjpaaax3iauJxnEg]iiMriUiiiitMM»PTxaiiiiiLLiiiJijn«gaiiMBCMna^nMtiM3MiTiJMM3gOT'Ti^ iliu" lHrnairagvB'grngwp—wwwuw ■isiwLagnmniAEg*JHBwnnwrr€M»j.fc-j-i -i jjxtg.'.j
Aelst
Met Unreel von liet i« gcvcullgd in do Kapcllo»tracit 1*1» 11, waep olio brloven, geltleu, cüi. vruclitvry moeten Incgozonden worden.
ftbonnemenUpryi j; ft.. >H Jners, vooraf betnolbaer. Voor den bulten Unu men Ingchrj ven In al de poatUuntooren, en voor de landolyke gemeenten by de briefdragers.
v—7
'k llcrhael liel in de bitterheid
Des hartenzonder zuchtend rouwen
Kan geen gevoelig zuun van Vlaend'ren u beschouwen,
Daergy, van wal gy waert slechts schaduw zyten spot.
En wat 's de rede tóch van zulk een haech'lyk lot?....
Het eergevoel van uw zcllslandigheid,
Uw eigen vlaemschen aerd, heht ge onbedacht vergeten,
Al wat gy dierbaorst hadt, voor vreemden pronk versmeten
En daerom zyt gy wacrd beschreid.
gebruik mnUondo van none tael goiv.oor. tuooobon
IV.
I>e Bohemers.
(13* VERVOLG.)
nile Urm I ■nni»ji>itt'i lil» heeft. huiewolllie.II 1
(i) Annates du règne de Marie-Thérèse. Fromaijeot.
Mémoires historiqurs et politiques des Pays-Bas Autrichions.
Heug.