N° 120.
Zondag 13 April 1873.
3dt' Jaergang.
WEKELYRSCH NIEUWSBLAD.
Aelst, 12 April.
In Zwitserland.
In Spanje.
Sn Italië.
Landbouw.
gl»i w WWaTOm iK<ün-^ UMIlUi£n93«XNnBBUMiM«IK!!C7a
G-azette vail Aelst
Hot, Bnl*eel van liot l>lst<l is govesllgd In ilo ra«»t iAI" 11, Wiicr alle lu'lovon, g<>liliMi, enz. vrnclilvry innclcn to^gczoinlcii woi'den.
Alioaneinenteprys £5 ft*, 's j«oi*s, vooraf betaelfoaei*. Voor don buiten kan men lasebryven in nl de postkantopren, en voor do lamlelyke gemeenten by «Ie briefdragers.
Wy ver wittigen het ge
beerd publiek dat de eerste
nummers van onzen feuil
leton DE BENDE VAN JAN DE LICHTE
ten onzen bureeleniet meer te bekomen
zyn, ten zy voor degenen die inschryven
in eens voor gansch het jaer 1873.
Wat betreft het loope ad vervolg van
dien feuilleton wy drukken er weke-
lyks in genoegzaem getal om alle af-
zonderlyke aenvragen te voldoen.
Op Passie-zondag niogt er geen mis gelezen
worden, in gansch den Ajaie, de vallei- en de
bergstreek, Lanfou, Mouiiers en Gouctelary.
Men heelt stellig aen allen priester verbo
den welkdanige geestelyke bediening uit te oefe
nen. In vele dorpen wilde men de mis lezen in
de schuren: verbod. Te Saignelégjér, hebben
de gendarmen den onderpastoor uit den biecht
stoel gesleurd. De pastoor van Generez, 87 ja
ren oud, is in onmagt gevallen toen by die be
velen vernam. Te Lajoux, beklom de pastoor de
trappen des altaers otn de mis te beginnen; de
soldaten hebben hem verjaegd en de pastoor
keerde zich weenende tot de geloovigen hun
zeggende den rozenkrans te lezen, vermits het
anders niet zyn kon. In menige plaetsen ge
schieden de begravingen zonder priester, zon
der kruis.
Men heeft de pastoors veertien dagen tyd ge
geven, ofwel, om de protestatie te wederroepen
welke zy tegen de onwetlelyke gewelddaden
van den Hoogenraed hebben geteekend, ofwel,
om schismatiek te worden. In afwachting dat
de,veertien dagen verloopen zyn, blyven zy nog
in de streek, maer mogen geen priesterlyke be
diening uitoefenen. Men leest de mis in 't ge
heim, gelyk in den besloten tyd. Blyven zy ge
trouw, dan zullen ze in de gevangenis gezet ol
verbannen worden.
Het volk is uiterst verbitterd tegen de han-
dclwyze van den Hoogenraed en vele burge
meesters geven hun ontslag om tegen het volk
niet te moeten werken. Er is daer een prefekt
Froté die een echte duivel is.
Het bestuer van Bern heeft de pastoryen op
konkoers gesteld. De geestelyken, die naer die
posten staen, mogen zich aenbieden te Bern
(voor de protestanische dominés) en de geeste
lyken die nog niet priester zyn mogen zich ook
aenbieden.
Te Soleure, spreekt men van den bisschop,
Mgr Lachat, in 't gevang te steken. Men be
rouwt zich van Mgr Mermillod te hebben ver
bannen, men had hem liever op een forteres ge
zet, gelyk weleer Mgr Marilley in 1847; daer
ware hy onmaglig geweest, terwyl hy nu, in
Frankryk, op de Zwitsersche grenzen, vry mag
afgeven legen het bestuer van zyn land. Men zal
dus, na de veertien dagen verloopen zyn, Mgr
Lachat opsluiten en men beweert hem te zullen
doen doorgaen voor diel. Te Soleure hebben
leden van den Hoogenraed voorgesteld de stand
beelden van heiligen die den gevel der katlie-
drael versieren al te breken.
Het groot Seminarie van Porreutruy en de
geestelyke Collegiën van Porreutruy en Dele-
mont zyn afgeschaft.
Zy hebben de nonnen uit de scholen verjaegd
en de fondatien ingepalmd. Eene londatiè die
gesticht was ten voordeele der inwooners van
Porreutruy die den geestelyken - staet wilden
intreden, dient nu ten voordeele der prolestant-
sche Hoogeschool van Bern.
De meeste kloosters zyn bedreigd met de
Suppressie.
Het is Pruisen die in Zwitserland aen 'twerk
is. Bismark zou geerne het duilsch deel van
Zwitserland inpalmen en, om een voorwendsel
te hebben van zich met de zaken der Confede
ratie te kunnen bemoeien, vuert hy uit al zyne
magt den godsdienstigen twist aen.
Hondert en twintig gemeenten van den Jura
zyn beroofd van de mis des zondags.
Het bestuer van Bern heeft 91 pastoors van
bet canton Jura gesuspendeerd, omdat zy gepro
testeerd hadden tegen de afzetting van Mgr
Lachat.
Uit hoofde van hetzelfde schelmstuk komt liet
bestuer van Soleure 71 pastoors van dit canton
te veroordeelen tot boeten van 25 tot 100 fr.
Men schryft uit St-Gall
Er is verbod gedaen van in de kerken en de
scbolen het geloofspunt der onfeilbaerheid van
de Paus te onderwyzen.
Ziehier welke maclregelen door den clèrgë,
op advies van Mgr Lachat, voor gansch den tyd
dat de vervolging zal duren, genomen zyn
Ten teeken van rouw, in plaets van desolem-
neele diensten op zon- en feestdagen, zal er
enkel eene gelezene mis geschieden. De autaren
zullen ontbloot blyven gelyk op Goeden-vrydag.
Alle kerkzang houdt op. Eene klok alleen zal de
goddelyke diensten aenkondigen. De begravin
gen zullen in stilte gebeuren gelyk op Goeden-
vrydag, enz., enz. Worden de kerken door de
burgerlykemagt gesloten, dan zal men mis lezen
in de opene lucht; wordt zulks verboden, en
komt er de burgerlyke overheid met geweld lus-
schen, dan zal men mis lezen in de byzondere
huizen, in schuren, enz. Eindelyk, wordt men
ertoe gepraeind, men zal het H. Sacrificie gaen
opofferen op de fransche grenzen of op het
pruisisch grondgebied. Komt een pastoor of een
priester door de vervolging te lyden omdat hy
zyne pligt is getrouw gebleven, al zyne confra
ters zullen hem bystaen uit al hun vermogen;
zy zullen ook gezamentlyk protesteeren tegen
het geweld dien priester aengedaen, enz., enz.
Al de parlementen van Europa zyn op vacan-
tie, zoodat het politiek voor eeriige' weken gaet
rusten, uitgenomen nogtans in Spanje.
Voor weinig de Carlisten aen liet nieuw Re
publiek den tyd laten om wortel te schieten en
vruchten te dragen, zal bet liberalismus daer
eens toonen hoe het heet en wat het vermag.
Hel «paters-en nonnengespuiszal verdwe
nen zyn en Spanje van de pest der kloosters
verlost, en dit schoone land, zal ons, in gansch
zynen luister, liet looneel opleveren van al de
vyelyaert en voorspoed welke de godverlooche
ning, het vrygedaehl,- de schooi zonder pries
ter, en de volledigste vryhoid van spreken,han
delen en genieten, noodlotiig medebrengen.
Reeds gaet er alles voorlreffelyk vooruit. De
kerken worden herschapen in stallen en kazer
nen, de bisschoppen zyn gedwongen te vluglen,
de priesters en de paters moeten zich verber
gen en de bemiddelde volksklassen worden op
tol gezet om de verdedigers der goede orde te
onderhouden....
Het bestuer geeft de deftigste en luidklinkend-
ste proclamalien uit; en middelerwyl zet, in het
leger, de soldaet zynen ofticier af, de ollicier
zynen generael en de generael op zyne beurt
zal liet gouvernement afzetten. Wie niets bezit
stroopt dengene uit die wat heeft, en wie het on
geluk heeft tegenstand te bieden, wordt gehan
gen, gefusilleerd oi inbrand gesloken als car-
list, reaciionnaire en diergelyke. Dat heet men
de regeering der algemeene broederlykheid.
Ons België, God dank, nog niet ryp zyndc
voor dergelyken vooruitgang, melden onze libe
rale organen hetgeen er inSpanje omgaet;macr
zy verbloemen de feilen en wachten zich wel
dezelve at te keuren, die lëiten, zoomin als de
vervolging welke in Zwitserland tegen den gods
dienst is ingespannen en in Duitschland begint.
Wanneer zullen de goede lieden die in 'tlibe-
ralismus nog ecnig vertrouwen hebben behou
den, eindelyk de oogen openen?
De carlistische korrespondenten spreken met
uitbuudigen geestdrift over de prinses dona
Maria de las Nieves.
Tydens de bestorming van Ripoll, hield de
infante niet op de gekwetsten ter hulp te snellen.
Zy ondersteunde hun met kristelyke en troos
tende woorden, terwyl hare zachte handen het
verband op de bekomen wonden legden, naer
het voorschrift van den geneesheer.
Men zag haer van ambulance naer ambulance
gaen om hare hulp tusschen de verschillende
gekwetsten te verdéelen. Vyanden en vrienden,
ja de heele bevolking der stad zegende haer.
Wel zullen de federalisten en communards de
echtgenoote van don Alfons van verre bcleedi-
gen, maer niellegenstaende dat, zal eene jonge
vrouw die haer leven blootstelt om aen de ge
kwetsten hulp te bieden,--altyd meer eerbied en
bewondering afdwingen, dan eenige schreeu
wers die altyd gereed staen om voor den vyand
te vluchten en al hunnen moed besparen om
kloosters al te breken eri priesters te vermoor
den.
Eene korrespondentie uit Madrid somt de
verschillende pariyen op, die elkander liet bezit
in Spanje betwisten.
Daer zyn, zegt de schryver, de Carlisten in
de acht noordelyke provinciënde federalisten
in de hoofdsteden der provinciën; de Commune
in de provinciën Malaga en Cadiz; de vcrdeelers
in Estramadura. Wal Madrid eu de beide Castil-
jen betreft, die worden bestuerd, nu eens dooi
de militaire heerschappy, dan weder door fëde-
raelgezinden, vertegenwoordigd door de minis-
teriën van 11 en 24 february.
Tegenover die regecringlooshcid, is de spaen-
sche rent gedaeld tot den armzaligen laks van
19 franks en heelt het gouvernement de beta
ling der koupons van de binnenlandschc ge-
staekt.
Zondag laetstleden, om half een, by het ver
laten der kerk van den Gesü te Rome* waer de
E. P.Lombardini gepredikt had overdenhemel,
hebben gebeurtenissen plaets gehad welke de
ophitsingen der revolulionnaire drukpers deden
voorzien en het bloed heeft gestroomd.
Groepen dolkdragers stonden aen de uitgan
gen der kerk en dry katholieken, de eerste uil-
gekomen, zyn aeng'ehouden en door een zestig-
lal booswichten geslagen geweest. Deze dry
katholieken zyn byna kinders. De eerste gesla
gene is een der zonen van den graef Louis Anto
nelli, broeder van den kardinael, de andere is
oen jonge Romeiner, graef Brassa genaemd 16
a 17 jaren oud, de derde is een Engelschman,
de heer Vantisart, nauwelyks 23 jaren oud.
Deze laetste hoeft vyf slagen van eene lood-
knods bekomen. Aen een der stokken was eene
kleine byl vast, die, hein aen hoofd treffende,
hem ernstiglyk heelt gewond. Hy is in bezwy-
ming en bloedend lcn gronde gerold. Men heelt
hem opgeraept en in 't Veneliënpaleisgedragen,
by den minister van Oostenryk. De jonge graef
Antonelli, in het aangezicht gekwetst, was met
bloed besmeurd; de jonge graef Brassa, op tyd
uit de handen der sluipmoordenaers gerukt,
heeft slechts kneuzingen bekomen.
In den Corso, de graef Dominique Antonelli,
broeder van den gekwetste, en de heer Giovan-
netti, door andere dolkdragers om ringt), die
riepen: Doolt aen de cnrcidlepri,\\ affen op 'I punt
van mishandeld te worden, toen de wachten
der kwetsdfer ze verlost hebben... al ze aenhou-
dende.
De Vnita catlolica van Turyn meldt ons dat
de paterBallerini, der compagnie Jesu, een der
opstellers van de Civilta caltvlka, komt aenge-
liouden te worden in Florencie. De aenhouding
is gedaen geweest omdat hyeen boekwerk heelt
doen herdrukken dat, in 1862, in de Civilta
cattolica verscheen onder dennaem van Jules of
de jager der Alpen, 't Is vruchteloos (lat eene
borgstelling van 10,000 fr. is aengeboden ge
weest, opdat de eerw. pater in vryheid worde
gesteld. Men heeft hem achter de grendels en
in 't geheim gedouwen, gelyk de laetste der
booswichten.
Men weet— byna iedereen heeft hem gelezen
dat het beschuldigde werk de geschiedenis
is van eenen Garibaldicr, die, na eene menigte
avonturen te hebben doortrokken, tot betere
gevoelens komt en zich bekeert.
Welke zinspelingen wil men in deze geschie
denis zien. En wie zou er zich van kunnen be-
klagen?
Ziehier den inhoud van 't wetsontwerp op-
zichtens het logement der troepen in marsch en
in kantonnement, in de zitting van dyrisdag,
door M. den minister van oorlog neergelegd:
Art. 1. De inwoners mogen opgeëisclil worden
de troepen in marsch of in kanlonncnierit te logeeron
cn te voeden, alsook de vervoermiddels en andere
prestatiën te verschaffen in het besluit van 3 augusty
1814 gemeld, mits de schadeloosstelling door de wel
bepaeld.
Art. 2. Zullen behandeld worden op voel der troe
pen in marsch.
1" De milicianon die gezonden worden naer de
hoofd plaetsen der provincie, om er aeri de militaire
overheid Ie worden ingeleverd;
2® I)e milicianon die zich in onbepaeld verlof bege
ven of die onder de vaendcls terugkeeren.
Art. 3. De inwoncrs»die de afvorderingen van loge
ment en van voedsel niet zullen nakomen, zullen
gestraft worden, met eene boete van vyf tot vyflien
francs en met eene gevangenis van een lot vier dagen,
of slechts van eene dezer straffen, per geweigerde
manschap.
De regtér zal, in zake van hcrvalling, boven de
boete eene gevangenis van zeven dagen mogen uit
spreken.
De weigering van de vervoermiddels en andere
prestatiën te bezorgen, zal gestraft worden gelykvor-
mig het dekreet van 3 augusty 1808.
Art. 4. Dé overtredingen zullen opgezocht, ver
volgd cn gevonnisd worden, gelykvormig aen de
bepalingen van 't wetboek van krimiuele instruktie op
de policie-ovcrtredingen.
Nog zoo wat vier maenden scheiden ons af
van oogst, slytingen, steken van aerdappels en
meer andere groote werken te velde.
Alle jaren is er volk te kort om deze werken
riaer behooren te verrichten. Veel, zeer veel
gaet er te lande by gebrek aen werkvolk verlo
ren.
Dat het dil jaer 't zelfde zal zyn, daeraen is
niet te twyfelen. Wy voorzien zelfs eene
sohaerschheid van volk, die van te voren nog
nooit zal geweten zyn.
De oorzaken hiervan kunnen van nu af reeds
door eenieder bemerkt worden. Zy zyn voor-
namelyk dry in getal:
1" De vele werklieden, die naer elders uit-
wyken, voornamelyk naer Duitschland.
2" De duertc der kolen, van het yzer en 'der
andere delfstoffen, die zal maken, (lat de arbei
ders voor de nyverheden meer dan ooit zullen
gezocht worden.
3" De groote openbare werken, die men van
den zomer gaet ondernemen, voornamelyk om
de walcrloopen te verbeteren en er afleidingen
aen te maken.
Men diende van nu al aen voor dien toestand
van zaken bezorgd te zyn, en er maelregels
tegen te nemen. Trouwens, als het land lydt,
moet de stad ook aengedaen worden.
Middel tegen deze scharschheid van werkvolk
ware van wel aen tyd de soldalen in verlof te
laten gaen, die in de oogstwerken begeercri te
helpen. En moet in een beschaefd land niet
gebeuren, dat de oogst staet te vergaen, terwyl
er duizende.kinderen van den buiten in de ka-
zern ledig zitten, en zich vervelen.
Kljmael en landen dienstig tot de aerdappel-
teelt.—De aardappel begeert een matig klimaet,
noch te droog, noch te vochtig, en uit die reden
is hy weinig gekend in de zuidergewesten. In
Algcriü en iu hel zuiden van Frankryk legt men
weinig prys op de aardappelteelt.
In vochtige streken neemt het loot eene te
groote uitbreiding aen, terwyl integendeel de
aerdappel klein blyft, van sleciite hoedanigheid
cn meer aen ziekte is onderworpen.
Zandachtig, schilferachtig, granietachtig,
kleiachtig, in ëéri wpord, op al de ligte cn
losse landen-koml de aerdappel goed te voor-
schyn. Gesloten en vochtige grond, zeer aen
mestaarde, gelyk de hoven, gaet die plant niet
byzonderlyk in regenachtige jaergetyden.
Plantverdeeling van den Aerdappel.•Voor
zooveel inogelyk moet men deri aerdappel,
meest onder alle veldvruchten, van grond ver
anderen. liet byzonderste met die plant, is ze
niet dikwyls op hetzelfde land te planten; die
vernieuwing op dezelide plaets brengt de ont-
aerding of verbastering te weeg, often minste
helpt er in groote n aet toe. Wy hebben landen
gezien, op welke men gedurende 20 jaren zon
der afwisseling aerdappels had geplant; ehwel,
in weerwil van overvloedige bemesting was def
opbrengst onvoldoende, de aerdappel klein, de*
hoedanigheid gemeen en meer als gemeen. Men
taedt aen, maer vier tol vyf jaren den aerdap
pel op hetzelfde landde planten. Die lusschen-
ruimle voor pachthoeven kan aengenomen
worden, maer breide men ze verder uit, het
zou enkelyk des te beter zyn.
Mest dienstig voor de aerdappelteell. De
aerdappel eisehl kleine bemesting. Wanneer
men overvloedig mest, bevoordeeligd men
enkelyk de stengels ten grooten nadeele van
den knol.
Wanneer men aerdappels van goede kwaliteit
verlangt, moet men bezuinig mesten. Al de
vruchüiaermakende beslanddeelen, op onze
pachthoeven gekend, mogen als meststoffen
voor den aerdappel gebruikt worden, njgtans
wy bevelen aen, bv voorkeur te mesten met
strooachtigen en lintachtigen mest, als men het
te doen heeft met zeer drooge landen, en met
paerdenmest als men koele landen voor handen
heelt.
Wy raden die strooiachtige eu lintachtige
meststoffen aen, dat is te zeggen, weinig ver
teerden mest, uit hoofde dat zy van aerd op den
aerdappel werken met het land gedurende
eenigeu tyd te verhinderen zich nauw toe tc
sluiten. Die werking, alhoewel byna nadeelig
aen al de andere veldvruchten, is In hel byzon
dere voordeelig aen den aerdappel. Wy gaen de
reden daervau uitleggenDe struik des aerd
appels is geen wortel, zoo als men zou willen
geiooven, maer een onderaerdsche tak die door
grondsop opzwelmt, die geen groen kleur aen-
neemt gelyk de stengels aen de lucht blootge
steld, maer dat nogtans ook groen zou worden,
indidh hy aen de lucht bloot lag.
Nu, een tak in het algemeen groeit te beter,
naermale hy gccne prang outmoel,en het wordt
gemakkelyk oin te begrypen, dat de knollende
tak des aerdappels betere groeikracht zal aen-
nemen, wanneer de hinderpalen te flauwer zyn
om overwonnen tc worden. Men verstaet van
dan af, dat de aerdappel de ligte en losse lau
den bemint, en dooi- lange meststoffen hoog-
