N° 123.
Zondag 4 Mei 1873.
3de Jaergang.
WEK ELYKSCH YIEI WSI5I.AIL
Dö Bende van Jan de Lichte.^
Aelst, 3 Mei.
Leger en Loting.
Toestand van Frankrijk.
Toestand van Spanje.
G-azette van Aelst
Bareel van liet blad ia geveatlgd In lie Knpellestraet IV» 11, ivaer alle Inleven, gelden, enz. vi-adbtvi-y moeien toegezonden worden.
Abanneinenteprya K (V. 'ajnera, vooraf he tnell,nor. voor den holten knn men Inaebryven in nl de poatUnnlooren, en voor de Inndelyke gemeente., by de briefdrager*.
üe Kamer der Volksvertegenwoordigers dis
cuteert liet budjet van oorlog en de belankryke
kwestie van 's lands verdediging is alweer te
berde gekomen.
Onnoodig te zeggen dat M. Coomans, de ver-
maerde antimilitarist in 'l slrydperk is opge
treden.
liet zal den lezer aengenaem en nuttig zyn
den inhoud te weten van de redevoering door
den verdienstelyken deputévan Turnhout, ver-
ledene week, uitgesproken:
Belgie is een klein land, en een onzydig land.
Zyne beperkte magl lael hetzelve niet toe zyn bo-
staen en zyne onafhankelykheid builen gevaer te bren
gen by middel van een leger bckwaem om, in geval
van aentasliug, tegen de legers zyncr geburen op te
komen.
Zyne onzydigheid ontzegt hem welkdanigc uitbrei
ding zyner grenzen te veroveren, noch vvelkdanige
tusschenkorast in de oorlogsgeschillen zyner geburen.
Geplaetst tusschen twee mogendheden, tegen welke
de eerbied voor'1 regl alleen hetzelve kan heseher
men, mag Belgie die mogendheden füel navolgen in
de overtóllige uitbreiding harer krygsinstellingen,
noch de pligt verwaerloozen van zich te verdedigen
in de maet zyner magt en middelen.
Zyne magt berust eigenlyk op den eerbied voor regl
en reglveerdigheid.
Tervvyl de inlyving van '1 leger berust op de lotery,
cene instelling welke tegelyk en regt en reglveerdig
heid en vryheid schendt.
De conscriptie onderdrukt de zielen, zy dwingt
en dwarsboomt den roep der jeugd, zy ontrukt de kin
deren aen hunne familie, zy belet het huwelyk, zy
treft den man in zyn geweten, in zyne weerdigheid,
in zyne vfyheid en in zyne zedelykheid.
De conscriptie uitbreiden door den gedwongen en
personeelen dienst is het kwacd uitbreiden; dezelve
inkorten door 't remplacement is den militairen dienst
doen misachten en gansch het onregt op de lagere
klassen doen wegen.
Groote legers cisehen hooge budjetten, verminde
ring van werkers voor landbouw en nyverheid, en
veroorzaken, als onmiddelyk gevolg, den opslag van
bet werk; zy ontvolken en vernietigen het huisgezin,
brengen de zedeloosheid voort, doen de vryheid te
niet, en, allengsken door hunne massa tegen hel regt
opwegende, doen zy den eerbied voor hel regt en
zelfs he begrip van verliezen.
l)c groote legers pullen 's lands geldmiddelen uit.
Wat alleszins past aen een klein land, aen een on
zydig land is een klein leger, een klein budjet van
oorlóg; wat dergelyk land vooral past is de volstrekte
eerbied voor regt en reglveerdigheid en bygevolg een
leger niet van leidingen maervan vrywilligers.
De inlyving by middel van den vrywilligen dienst is
indordacd de eenige die in betrek stael met de vryheid
en de weerdigheid van den man, met de vryheid van
v.
Dc placg va:i Yiaenderen.
(23® VER.VOLG.)
De knecht liet zyn volk voor den ingang staen, trad
met kleine Nelis de keuken binnen en deed verslag
over helgene op de baen van Schilbeke, was voorge
vallen.
Meken besloot dat men, zonder vertoeven, de zieke
had in huis te brengen, dat hel te lael op den dag was
en veel te slecht weder om het arme sehaep nog naer
Goeraerdsbergen te sleuren, dat men geheel bet ge-
zeldschap maer seffens had eten en drinken te geven
en slapens voor den nacht.
Zoo sprak meken, maerzyrekeode zonderden weerd,
haren zoon. De pachter beweerde buikvast by zyn
besluit te blyven en geen vreemdeling meer te zullen
aenveerden, noch zieken noch gezonden.
De pachteres verldaerde dat hare baes meester was
en mogl handelen naer believen.
Maer meken keef, Zy verweet aen vrouw en man
dat het schande was een krank meisje onbarmhartig
op de straet te werpen en hield hardnekkig staen dat
christene menschen geen honden zyn.
Kleine Nelis was achter grootmoeders stoel gekro
pen, knikte dat zy gelyk had, en hield smeekend zyne
groote blauwe oogen op vaders oog gericht.
't Was om niet. Al wat de pachter toestond was
van in te spannen en geheel den troep naer Geeraerds-
bergen te voeren. Maer op zyn hof vernachten?....
Nooit!
En toch vernachten! sprak dc vreemdeling
nydig binnensmonds..., Baes, riep hy eensklaps
uit, ik heb het gevonden! Vooraleer een beslissend
besluit te nemen, dient gy te weten met wie gy
eigenlyk te doen hebt. Lael my bcgaen.
Hy was de deur uit.
Op den voorhof vond hy Pier en Wanne dc Wilde
die de zieke ondersteunden, en Gille Van der Eist die
ongeduldig in den sneeuw stond te trappelen.
Gille kwam vooruil:
He wel! vroeg by morrend, is het voor vandaeg
of is het voor morgen
Wie zyt gy, riep de vreemdeling op gemackten
(l) Eigendom der Gazette van Aelst.
ziel en roep, de eenigewelke de rogtveerdigheid eer
biedigt mol zelfs den schyn van dwang en verpligting
weg te nemen.
De parysche bladen houden zich uilsluitend
met de plaets gehad hebbende kiezingen bezig
Deradikale party heeft de overwinning behaeld.
In het geheel zyn er zes radikaLen gekozen, te
wetenMM. Barodct,Lockroy, Dupouy,Gagueur,
PicartenTurigny; een repubiiekeinM. Latrade,
en een monarchist, M. Dubodan.
De kiezing van M. Barodel te Parys is zeker
zoo vol beteckenis, dat niemand zich over de
weerde van den uilslag zal bedrogen hebben.
Het is eene totale neerlaeg voor de republiek-
Tliiers; het is de openlyke verklaring dat Parys,
niottegcnstaendealdegruwelen die de commune
gepleegd heelt, zich aen dezer zyde plaetst. Ba-
rodet was geen byzonder talent, integendeel,
hy is al wat middelmatig is: zyne kiezing heeft
dus geene andere beleekenis dan die, welke wy
er ltooger aen geven.
M. Thiers is, diep ontroerd geworden over
dien uilslag; doch Uraegt hy er iiietgrootendeels
dc schuld van? Zoo lang hy aen 'i hoofd is ge
weest, heelt hy de revolutie in de hand gewerkt.
Hy wilde dat razende dier tam maken en het zal
hem integendeel verslinden. Üe val van M. de
Rërnusat, zal de oogen aen Europa doen open
gaen; men had door die kiezing het vertrouwen
willen bevestigen, en het tegendeel zal waer zyn.
De konservatieve bladen van Parys willen,
wel is waer de groote beteeken is van diekiezing
verminderen; doch dat is eene dwaling. Men
moet nooit willen bewyzen, dal het pikdonker
is op vollen middag, zegt eeii blad, en het heelt
gelyk. De toestand vlak in het aengezigt zien,
is het voorzigtigste; de wezenlyke oorzaek van
die ramp opsporen en deze verheleren, indien
het niet te laet is, dat is pligt.
Louis Veuillot, wanneer hy de kiezing van
Parys beoordeelt, zegt te regtmen kan dus
rekenen dat er 180,000 ofticieële petroleurs in
Frankryk's hoofdstad zyn; men mag nog reke
nen dat er even zooveel aspiranten zyn. Zeker,
allen zullen geen huizen-willen afbranden, maer
ten minste willen allen, de instclli ngen, de samen
leving, de beslaende orde afgebroken zien. De
135,000 stemmen voor M. De Kémusatstellen de
gepetroleerden voor, die echter hopen dat de
zaek niet gansch ten hunnen nadeele zal uit
draaien. Die voor M. Stoffel stemden, 27 of
28,000, vertegenwoordigende orde.... Droevige
toestand Wal zullen die eenige honderde pom
piers uitrigtcn in eene stad, die voor 2/3 in vol
len brand staet!
En dat alles, roept de publicist uit, na de
Pruisen en na de communeHet paryzer volk
zal nooit, zelfs niet doorondervindiug ieeren....
doch zoo luiden toon dat de slem gemakkclyk moest
weergalmen lot in de keuken waer dc boer, achter
het vensterraem, hel looneel stond af te spieden.
Gauw uw papieren, mompelde hy,.of gy geraekl
niet binnen.... Dry gewapende mannen die op hun
hoede zyn, vooral dc boer....
Waer ligt dc kousvroeg Pier.
Ik weet het oog niet, maer 'k zal hel weten.
Goed, KAPITEIN....
De kapitein stond reeds voor den pachter, hem dry
gevouwen papieren reikende
Hier hebt gy liet, baes, lees dal eens.
De pachter ontvouwde de stukken
T Is van den halve-geschrifle sprak hy:
met geprint kom ik tamelyk wel ten regie, maer
pennekrab en hanepoolen daer gerack ik moeielyker
door. Nöglans, lael zien....
En de boer betastte zynen vestzak.
De nu! myne nyperzil in myn ander jas....
Kom, lees zelf, heer.
Dc heer las. 't Was spyt dal de boer zynen bril
juist opdat oogenblik miste, want even gauw linddc
hy bemerkt dat dc lezer dc papieren het onderste
boven hield!.... Maer toch, hy las, en met luider
stemme.
En na hy gelezen had
Vriend, besloot hy, met dcrgclyke probatiën
moogt gy weldanigen vreemdeling aenveerden, al
kwamc hy van Batavia. Een briefje van den pastoor en
den baljuw van Viane....
'k Ken ze beiden....
Een bricljc voor 't hospilael, met verzoek de
zieke te herbergen en te verzorgen, benevens een
behoorlyk geteekend ecrliflcaet van eerlyken handel
en wandel, op den naer» der twee manspersoonen die
de zieke vergezellen....
En alles is in regel?....
Geiyk gy ziet.
Dus?....
Doe volgens uw goed hart....
Men leidde ze binnen gebood de pachter, en
men geve ze wat ze noodig hebben.
Kleine Nelis was vooruit om de gasten hel goede
nieuws te dragen en hy zelfben vergezellende, toonde
hun den weg naer hel vertrek voor den reizenden
passant bestemd.
liet doelwit van den kapitein was ten halve bereikt:
zyne mannen waren binnen, maer.... hy wist nog niet
waer het geld verborgen stak, en voor hem waren de
De Havas Reuter beweerde in zyne laetsle
depeelie van 2G april bepaeld, dat de commune
niet was uitgeroepen te Madrid, en nogtans zyn
er sedert liet oogenblik der overrompeling van
de bestendige kommissie in liet paleis der Cor
tes, geene depeclien meer uit Madrid acngeko-
men. Natuerlyk zullen de communards en inter
nationalisten wat anders te doen hebben, dan
naer noord en zuid te telegrafeercn, boe ver
hunne zaken- gevorderd zyn.
Er is geene grondige kennis der spacmche
«ongelegenheden noodig, om de gevolgen van
dit voorval te voorspellen. Byna al de sleden
van Spanje zullen hel voorbed 1 van Madrid na
volgen, indien liet nog niet nagevolgd is.
Barcelona, Malaga, Cadix, Sevilla, Burgos en
andere steden proklameeren de federale repu
bliek en de algelieele regeeringloosheid is in
gesteld. De burgeroorlog neemt aenvang van
provincie lot provincie, van stad tot stad, van
dorp tot dorp. Dc intransigent's eerbiedigen
noch eigendom, noch persoonen meer en de
persooneo die krachtdadig de eenheid van Spanje
willen, die de familie, den eigendom en den
godsdienst willen beschermd zien, zullen zich
by de Carlisten aensluiten.
Spanje en zyne republiek, in zoovele deelen
verdeeld als ergemeenten zyn, en elke gemeente
hare eigen wetgeving bezittende, zoo zal er
geene enkele magl sterk genoeg zyn om de stryd-
magten der republiek samen te trekken of to
bestoren, en al de kansen zyn naer don Carlos
gekeerd. De uilroeping der federale republiek
te Madrid brengt aen den pretendent meer voor
deel by, dan de schitterendste overwinning.
Dg commune te Madrid bezit reeds hare gyze-
laers., De aenjjoudingen worden er op groote
scliacl uitgevoerd. Iedereen is er slechts op be
dacht om zich te verbergen of te vluchten. Het
keizerryk Marokko en Gibraltar lellen reeds
duizendc uitwykelingtn.
De gemeente-overheid beveelt aen de federale
vrywilligers, de eenige gewapende magt die te
Madrid nog bestaet, zoodat de commune ten
volle meester is over den toestand.
M.Castelar kan er niet mecrin gelukken,zich
te doen aenlioorcn door liet volk, en dat moet
zeer vernederend klinken in de ooren van cl
primero orator del muiulo
Van hetoude Spanje blyft niets meer over dan
eene verzameling provinciën en nevens elkander
liggendegemeenten, die echter door geen enke-
schyvcn hel voornaemste.... Hoe hel te weten gekre
gen? Het tempeest was over en het gesprek met den
pachter ten einde. Wilde -hy by den wantrouwiger!
boer geen achterdocht verwekken, het helaemde vol
strekt dat hy afscheid nam en zyne reis vervorderde.
Zoo dan, vroeg de pachter, gy zyt overtuigd dat
ik gerust mag zyn, en dal het my nooit zal berouwen
voor deesmacl op jnyn vast genomen besluit Ie zyn
terug gekomen
Gerust moogt gy slapen gaen; en, mogl iku ecnen
racd geven, het ware deze: gy sprackl daer even van
de droeve lydsomslandigheden waerin wy verkeeren,
tyd van oorlog, tyd van stroopery, enz., zoodanig dal,
wie zich niet voorziet van goede papieren gevaer
loopt, daer waer hy niet gekend is, aerizien te worden
voor spion of s-helm. Nu, hel is noch spion noch
schelm noch welkdanig verdachte kerel die tegen
woordig hy do overheid papieren zal bekomen j hoe
moeielyker lyden, hoe moeielyker ook wordt het om
craen tc geraken. Dus, komt zich iemand vreemds
hier zich acnbicdon, vraeg aenstonds zyn passeporl.
Is het in regel, gy hebt onfeilbaer te doen met een
eerlyk man.
Uw raed, heer, neem ik aen met dankbaorhoid.
Zonder bedanken, baes. Ik hen hel die u schul
dig blyft, ten eerste voor het gulhartig onthael dat ik
genoten bob, hoewel hier vreemd en onbekend....
Ja, maer ik ontzeg myn huis slechts aen spions
en slroopers, lachte de hoer.
De kapitein lachte ook.
Ik blyl' u schuldig, voer hy voor!, ten tweede
voor hetgeen gy vandaeg de goedheid hebt gehad my
al levrrlcllen. Aengename stonden zooals uwleerzaem
gesprek er my komt te verschaffen, heb ik zelden
gesleten.
D.e pachter was uiterst gevleid over's jongelings
beleefdheid.
Ik had hel reeds niet al te veel op de franschen
en uw woorden hebben ze geenszins in genegenheid
hy iny doen winnen. Wal uwe Plaeg van V'luen-
deren betreft, ik wensch, voor uw rust en welvaren,
dal men geheel dien hoop slecht volk zoo haest moge-
lyk vangc, gecssele, hangt' en rad brake: ik ken geen
ander middel bckwaem om er ulieden in eens van le
verlossen.
- Geen ander middel? Gy kent geen ander middel?
0, mogt ik u antwoorden, gy zoudl misschien nog
meer wonderlyks vernemen dan dal gy tol nu hebt
geboord!.... Doch, niet waer? ik zou u vervelen en
len band, door niets aen elkander verbonden
zyn.
De agenten der Internationale t\oen provin
ciale en ai/untamientos, samengesteld uit
hunne eigen leden, verkiezen. Die lichamen
houden-zich tol nu too byna uitsluitclyk bezig
met de verdoeling der. onroerende góederen,
en liet plunderen der huizen.
In Estrtfmadurozyn deeigendommen van den
markies de Parales, die van M. Gonzales, pro-
gressistische afgeveerdigde en van vele andere
lieden reeds vermorzeld. Natuerlyk hebben de
socialistische hooiden zich de beste brokken
toegeëigend.
De verdeden dezer gestolen goederen gaet
nogtans met eene zekere regelmatigheid ge-
paerd. De gemeenteraden stellen akten op, die
zy aen de nieuwe cigenaers overhandigen en
die als titels van eigendom voor de nieuwe be
zitters moeten dienen.
Zal nu de steert der party, dat is te zeggen,
zy die na de eerste verdeelers volgen, de ver-
deeling van die goederen eerbiedigen en niet
ook liaer deel in den reeds verdeelden buit
vragen? Qui en sabe'!
Malaga, Barcelona, Valencië zyn in de magt
der bevolking. De fabrieken worden gesloten,
de handelshuizen zenden hunne bedienden weg,
zoodat er eene volkomen werkstaking.heerscht.
Nyveraers en kooplieden worden slechts door
een gedacht bezield, namelyk uit de plundering
te redden, wat de rotation (afbrekers) en de
•revolutie ben hebben overgelaten. Zy vlugten
met hunnen eigendom, om hun leven en hunne
familie huilen het hereik der moordenaers te
brengen.
Den 24 april, was een zegevierende dag
voor de Carlisten. Te Vera versloegen 700 Car
listen 1400 republiekeinen. Hel gevecht duerde
van 11 ure 's inorgends, tot 's nachts. Santa-
Cruz gaf den genadeslag aen de repiibhekeincn.
Deze bietsten waron zeer ter neer geslagen,
want tachtig der hunne bleven op bel slagveld
achter, dezen waren dood, anderen zweer ge
kwetst.
Indien liet plan van generael Novillas.H rota-
dor de los puenles(de afbreker der bruggen)
mislukt is, zoo is liet plan van Dorregaray goed
uitgevallen. Belangryke feiten zullen dit weldra
komen bewyzen.
De Carlisten ontvangen dagelyks vele geweren.
11 iennede eindigt de eerste depeche. De tweede
zegt: Wy zyn gemagt'gd op officieële wys, het
gerucht le logenstraffen volgens hetwelk don
Alfons dc Bourbon, broeder van don Carlos, met
zynen stal in Frankryk getrokken is.
Het dagorde van generael Velardo, belrekke-
Jyk dit feit,is eene bloolegrootsprckery temeer
vooral uwen koslolyke» tvd ontnomen. Het wordt,
duisteren Nederbrakel ligt juist inde gebuerte niet....
Kom, vertoef nog een oogenblikik zal er u henen
voeren.
Ik dank u hartelyk; ik ben gewoon dagen nacht
op de baen te zyn, en....
En gy vreest voor geen ongeval, voor geene gc-
vaerlyke ontmoeting?
Zie, baes! En de vreemdeling ontknoopte
zyn onderkleedeen lange ponjaerd en een koppel
pistolen kwamen te voorschyii.
Ho! ho! my dunkt, ge zyl gy ook goed voorzien
van.... pasporten!.... 'l Is gelyk, ge kunt toch niet
weigeren den afscheidstcug le drinken....
De boer was met de bierkan den kelder in.
Dc andere wreef zich de handen. liet gael, dacht
hy, tamelyk gemakkelyk.... Ik zal meester straks eens
Ieeren hoé al le praelziichlig zyn soms sehadclyk is;
ik zal hem wel aen den klap houden tot dat ik wetc
wat ik welen moet.
Hier ben ik, kwam de boer juichend op, dal is
juist geen kwanselbierken, maer iets van 't patersvat,
wacrop gy my bescheid zuil doen! En nu, onder
'l ledigen van de kan, in korte woorden ons praelje
afgemuekl. Daer even, sprekende van bedel,aei'.s,
vagabonden en lediggangers, zegdet gy dal men al
dat slecht volk maer effendoor den beul had over te
leveren.
Inderdaed, is zulk het aloude middel niet door
de wel ingespannen om de landloopery te slraffen en
uil te roeien?
- Ongelukkiglyk ja! Dc strengste mactregelen zyn
tegen de landloopery ingespannen". De bcdelaers niet
voorzien van eene permissie, houdt men aen; men
zet ze le water en le hrood; men klinkt ze in d'yzcrs;
men werpt ze, op verrot slroo, mannen, vrouwen en
kindeken overhoop, in duistere en ongezonde koten,
ten prooi aen honger, koude, wreede kastyding en
verpestende ziekjen; men stelt ze aen de kaok; men
geessell ze; men brandt ze op het voorhoofd; men
verbandt ze of men z mdt ze naer de galei uiet de
lettor G. A. L. op den rug. Zoo handelt men sedert
vier honderd jacr. Nieuwe Ordonnantiën legen de
hedelary, nieuwe Plakkaerien, Reglementen, en wat
weel-ik al wat, volgen gedurig elkander op, de eene
s'renger dan de andere; men beloont de dicnaers van
'1 Opper-Carituel in de maet van hunnen icver om de
uitgekomen Edicton tc doen uitvoeren; men straft den
herbergier, den logisthouder en zelf3 weldanigen
