!ssssisias;
wlsjtussssstxa
SfewwsWBB
N° 131.
Zondag 29 Juny 1873.
3de Jaergang.
WEKELYKSCH NIEUWSBLAD.
De Bende van Jan de Lichte.1"
Aelst, 28 Juny.
Buitenlandsch Nieuws.
Gr&zett© van A©lst
-*1' «i^.. vpiiclitvi'v moeten toeKezonden worilen.
v,.n het «Z^Aen *2 Po.tU. ..Lr«, -or ..e
AbonncmentBprysK fir.'sjaero,
PERZIË, ZYNE INSTELLINGEN, ZYNE KONING.
De Sehah been sedert verledene week Beta?
verlaten ora, langs Engeland benen zy«e ets
rond Europa voort te telten. W ligt zall biet no
ivr-zic zooals men weet, is een uitgesueju
cn is meer bevolkt dan Herzie - De hoofdstad
is IV hér an zv telt 85,000 zielen.
Het binnenland is plat, de grond ligt en zilt
achtte. Hier en daer ontmoet men bergen van
welker hoogte beken vloeien die de streek wam
doortrekken vruchtbaer maken. De groote
stroomen van het land zyn de Kerkl.ah en de
Hemt 7eer veel land ligt onbebouwd. De pro-
vitónZScbb4! en Ispahan zy n Ce ryk^e van
het Oosten. De streek langs de (.aspiaensene
zee is ook zeer vruchtbaer, maer zy is vochtig
en ongezond. Voor het overige is het klimaet
van Perzië zacht en aengenaem.
Perzië brengt al de vruchten vooi t van liet
Oosten' het is immers van daer dat ons de lek
kere perzik komt. Men vindt er zilver, kopei,
vzereu andere deltstoffen; ook wilde dieren van
allen aerd. De belankrykste nyverheid bestaet
in 't vervaerdigen van zyden weefsels,van tapj-
en èn prachtwapens, waerin de Pemers uit
munten. Perzië voert jaerlyks in Europa voor
fr 37 500,000 zyde, katoen, opium,enz. dein-
voer, bestaeude vooral in engelsehci katoenen
QtniTon wordt begroot op fr. 64,00U,UUU. na
is sedert de ziekte der zydewormen dat maner
zich toelegt op den katoenteelt. Het perzische
vïtnen is reeds gekend in ons land; men heeft
het beproefd te Gent en de proef lieeltvoldoen-
4eDeUPeraerPfse^middelmatig van gestalte, wit-
olieachti» van kleur, mager, kloek, werkzaem
en vrolyk van inborst. Verzot op pracht als hy
is overlaedt hy zich met goud en edelgesteente
en verft met groote zorg zynen baerd, alsook den
srtert van zyn paerd in t roodde perzische
paerden zynde schoonste van gansch het Oosten
De Perziers zyn het beleefste volk van het Oos
ten en zy zyn geenszins voor wetenschappelyk
"b6Dedrukkunsateis weinig ingebrnikbydatvolk
maer liet houdt veel van schoon schryven. De
noeste naer handeldryVen is hem ingeboren, de
kooplieden leven in corporatien of gilden waer
VII.
Een stok in 't wiel.
(31® VERVOLG.)
De cipier sloeg de deur achter zicli vast, wierp den
gevangen een grof stuk roggebrood en plaetste eene
kruik water aen zyne zyde.
Dan ontgrendelde hy het vensterken dat uitgeeft op
de markt en, tusschen de yzeren baren die het bezet
ten, stroomde een gloed helder licht den kerker bin-
n°De cipier aenschouwde een oogenblik zyncn ge-
vangen. kamaraed, vroeg hy lachend, hoe vindt
Drinken, smeekte Jan, om Gods wille, geef
my drinken!....
De cipier bragt de kruik aen zyne lippen en zy werd
schier in eenen teug geledigd.
Nog! nog! bad Jan.
He! jongen, hernam de cipier, dat zyn nu eerst
gevallen in 'nen mensch zyn levenGedroomd
hebben dat gansch de streek ons toebehoorde, dal
iedereen zwichtte en schrikte voor onze vrome daden
en heldenmoed cn dan,-in 't midden van den triomf,
onvoorziens en onverwachts ontwaken op den toien
van Aelst, met vyftig pond yzer op het lyl.... dat zyn
gevallen,he!.... Dat is'ne leelyke stok in twiel,eh!....
Maek een kruis, vriend Jan, op al die schoone droo-
men, 't kapitein spelen is uit.
Jan's plan was getrokken en het antwoord lag ge-
Cipier, antwoordde hy op wonder kalmen toon
-cipier ik heb de eer u met tc kennen, maer gy ziet er
my een braef, regtzinnig man uit. Mag ik u eens iels
bekennen, in volle opreglheid, op myn oer en myn
"■e weten
Zeker jaBeken, jongen,beken alles't is 't beste
en 't zuiverste dat u te doen staet. Bekent gy niet, gy
weet hel, men zal u dwingen to spreken, en de pvn-
bank vriend, eivde torluer, 'tis toch zoo wreed; cn
onze'beul heeft zulke kloeke vuisten cn haell zoo
ceerne eer van zyn werk.... spreek dus.
Van uwen beul, van uw tortuer ben ik niet bang,
-(<!) Eigendom der Gazette van Aelst.
de geschillen, onder hen opgerezen, vereffend
worden.
De maliomcdaensche eercdiensl is die van
het land, ofschoon tfe andere eerediensten ei
volle vryheid hebben, uitgenomen die derGue-
bers of aen bidders der zon. Men vindt er tame-
lyk veel joden, maer zy worden er algemeen
veracht en verfoeid.
Hoewel onder liet beheer staende van eene
volstrekte oppermagt, onder die van eenen ko
ning die by zvne onderdanen regt heelt over
leven en dood, is Perzië sedert cenigen tyd be-
trekkelyk welvarend. Zyne instellingen zyn ge
grond op de wet van Mahomet, den Koran, en
de strafwet is die der oude joden.
Er bestaet een leger; het is 151,000 man sterk
en kostjaerlyks fr. 19,200,000. De soldact dient
gedurende schier gansch zyn leven, maer geniet
menigvuldige en langdurige congés. Schryvers
beweeren dat het perzische leger niet zeer te
duchten is,en de soldaten van heldenmoed niet
overloopen.
Voor het overige zyn de instellingen van dat
land verkieslyker boven die van menige euro-
peaensche volkeren.
By voorbeeldmen maekt er zyn testament
naer beliefte, zonder vrees dat er wet noch staet
den neus zal tusschensteken.
Het onderwys is gansch vry, het bestuer be
moeit er zich geenszins mee; nogtans, op zeer
weinige uitzonderingen by, kan er iedereen
lezen en schryven.
Jaerlyks komt er meer in de staetskas dan er
uitgaet; bygevolg er is geen staetsschuld en er
vallen geen intresten te betalen.
Het openbaer crediet, zooals het in Europa be
staet, kent men er geenszins; maer het handels
crediet is erin hooge achting en zeer uitgestrekt.
De Souverein van Perzië draegt den titel van
Schalt, ook dien van Schahynschah (Koning dei-
Koningen).
De tegenwoordige Schah is 43 jaer oud;-hy
volgde zynen vader op, den 10 september 1872.
Hy heet Nasreddin. „AA nnA
Zynpersoonlyk tortumkomtop fr. 10-1,500,000.
Hy verteert jaerlyks fr. 5,500,000
Hy behoort aen de strengste sekte der Mano
medanen, want, gelyk onder al de valschecere-
diensten, zyn er onder de Mahomedanen ook
versQliéidene en van elkander zeer verschillende
sekten.
Om zyne reis in Europa te ondernemen heeft
Nasreddin moeten afbreken met gansch zyne
levenswyze en al de gevaren trotschen welke
vast zyn aen de overtreding van de wetten zy-
ner sekte. Voor die sekte is het verboden, hon-
derdmacl strenger dan aen welkdanige andere,
in aettraking te komen met de christenen.
Naer men zegt zou het juist de nieuwsgierig
heid niet zyn welke den Schah tot deze voor de
koningen, van Perzië zoo buitengewone onder
neming hoeft aengedreven, maer wel de begeerte
Van zich te onderrigten en vooral om de maet-
sehappelykc inrigting der europeaensche vol
keren te leeren kennen.
Het is nu twee jaer geleden dat de afgryslyk-
ste hongersnood Perzië verwoestte: twee mil-
lioen menschen kwamen om, by na de helft van
de bevolking!... De nieuwe Schah nam toevlugt
tot zyne raedsheeren om de middelen te bera
men ten einde Perzië tegen de vernieuwing van
dei'gelyke ramp te beschutten. Hy besloot, met
de medehulp van Malcom-Khan, dien hy uit bal
lingschap terug riep, een zeer verdienslelyk man,
thans zyne minister van buitenlandsche zaken,
zyn land te begiftigen met de organisatie door
welke de europeaensche volkeren erin zyn ge
lukt de natueriyke rampen, zoo niet te doen op
houden, ten minste te beperken. Dus hy zou
Europa doorreizen om met eigen oogen te be-
statigen hoe het er gaet en staet, en de midde
len tc beramen welke hy, voor het welzyn van
zyn volk, ten zynent had in te brengen.
Ziedaer, volgens liet zeggen van eenen der
geheimschry vers van den Schah zeiven, het ware
doelwit vaNasreddins omreis in Europa.
Om Perzië op beteren voet te brengen zal er
tyd'noodig zyn, en drukke volharding.
F1IANKRÏK.
Men verzekert, dat de heele ontruiming der
nog bezette fïansche departementen, op 15 july
zal beginnen. Al de maetregelen, betrekkelyk
den doonogi der troepen, zyn sedert 4 dagen
geëindigd. Het pruisisch hoofdkwartier moet
Nancy .kortelings verlaten en zich te Verdun
gaen vestigen.
DUITSClILATVn.
De Kreuz-Zeitung had gemeld, dat de onpas-
selykheid des keizers van Duitschland gansch
verdwenen was. De Augsburger-Zeitung logen
straft heden die schynbaer olficieële tyd mg en
bevestigt dat keizer Wilhelm nog lievige hoold-
pyn lydt en eene groote verzwakking van krach
ten gevoelt.
Men schryfl uit Belfort aen de Kolnuche
Zeituna dat er op de forten dier stad nog 1000
uitgeholde bommen, 400,000 kilos buskruit en
50 000 kilos kardoezen in magazyn liggen. Het
vervoer van dit matrieel "naer Straetsburg zal
nog vyf weken tyd vragen. Eiken dag vertrek
ken er een dertigtal wagens, met munitiën ge
laden naer laetstgenoemde stad.
0(»8TENHYK.
Rodoll Pokorny, de beruchte duitsche dief,die
onlangs eene dielto had begaen van 1,300,000 fr.
ten nadeele van het Credit-anstalt van YVeenen,
is eindclyk aengehouden. Men schat op 8 mil-
lioen de sommen door dien slimmen kerel op
zeventien jaren tyd gestolen. Hy heelt echter
nooit eene moord bedreven of eenegewelddaed
gepleegd. Er was 25,000 fr. bclooning uitge
loofd voor wie hem kon aenhouden.
ITALIË.
De Voce delta Liberia zegt dat Z. H. den Paus,
ter gelegenheid van zyn 27jarig pausdom, 200
jongelingen ontvangen heelt, welke tot de katho
lieke jeugd behooren; koningin Isabella, hare
dochters, verscheidene kardinalen, prelaten en
andere persoonen waren er by tegenwoordig.
Nadat Z. H. de aenwezigen zynen zegen gegeven
had, maekte hy eene wandeling in den hof.
8PAN.IE.
Santa-Cruz logenstraft het hem toegeschreven
inzigt om eene katholieke republiek te prokla-
meeren. Hy verklacrt dal hy als Carlist zal sterven.
Verleden donderdag heelt hy de voluntaries
van Alegria gedwongen die stad te ontruimen,
Hy verraste dry kompagnies der vry willigere
van Tolosa en eene koinpagnie der genie. Onder
deze laetste werden er velen gekwetst.
Het schynt tevens dat Santa-Cruz "besloten
heelt paspoorten uit tc deelen, te beginnen met
1 july, voor persoonen die in de provincie Gui-
puzcoa willen reizen. Die paspoorten zullen uit
4 onderscheiden kategories bestaen, volgens de
maetsehappelyke betrekking van eiken reiziger.
Weldra zullen er ook postzegels met de beeld-
tenis van Karei VII in omloop gebragt worden,
ten pryze van een reael voor 20 grammen ge-
wigt. Elke korrespondenlie, welke niet zal ge*
frankeerd zyn met een carlistischen postzegel,
zal vernield worden.
Eene depeche welke te Bayonne ontvangen
werd, zegt dat 2,500 Carlistcn uitNavarra, naby
Pancorbo 600 republiekeinen gevangen namen,
welke met een trein uit Madrid op reis waren,
om liet noorderleger te gaen versterken. Buiten
de manschappen vielen er nog eene groote
hoeveelheid municiën in de magtder Carlisten,
De bevelhebber van hot republikeinsch deta
chement werd gedood. De Carlisten hadden de
rails opgebroken, doordien het gouvernement
van Madrid geweigerd had de on/.ydigheid der
liniën van hel noorden te erkennen. Om die
redenen ook is Santa-Cruz herbegonnen met de
statiën in ascli te leggen.
De bende van cabecilla Ellio is indenabyheid
van Miranda verschenen.
cipier. Zc mogen my rekken en trekken dat cr geen
brok oen g'hcel blyfl, cn ik zal verklaren, en ik zal
herhalen zoolang ik adem heb: ik ben.... ik ben on-
pli^h Anders niets? Ja, zoo zyn zc allemael, onplichtig.
Nogtans, jongen, is het al waer wat men op uw kap
vertelt, dan slact u cenc sehrikkclyke rekening te
boeten. -
En wat vertelt men zoo al
Wat men vertelt?.... Gy zyt toch wel Jan de
Lichte, meen ik?
Die ben ik.
De kapitein van de bende?
Van welke bende?
Wel bliksems, van de bende van Jan de Lichte!
Cipier, ik ben onplichtig.
zonder wind wacien de blaren niet, er is
geen rook zonder vuer, en ik ben overtuigd dat gy
lie^t Nu, plichtigol niet, dat raekt my geenszins:
lief regt zal beslissen. Wal ik stellig weet en wat ik
niet zal vergelen is dat gy in 't droog zit, onder myne
bewaking en onder myne persoonlyke verantwoorde-
lvkheid. Men beweert dat gy het kruid hebt ontdekt
om yzer door te snyden; men zegt dat gy omgaet met
toovery cn dat gy uwe boeien kunt doen vallen
alleenlyk met ze aen te raken. Kunt gy dat, beproel
het cn ik laet u loopen.
Al prael van oude wyven, cipier, en oudewyven-
praet is het al wat men op myncn kap vertelt. Ik ben
onplichtig, ik weet niet wacrom men my heelt aen
gehouden, waerom ik hier zit; daerom ook, ik bid u,
verlos my van die uypende ketens opdat ik ten minste
eenige vryheid geniete in mynen engeri kerker.
Wy zullen zien, vvy zullen zien, later, als
''™f Cipier, kreet Jan, heb loch medelyden met my
Of hebt gy besloten my dood to martelen voor ik kome
voor het regt.
De cipier was de deur uit.
De kapitein lachte sluw
't Zal gaen, sprak hy; geduldgeduld
Jan,«zegden wy, had zyn plan getrokken en was nu
Voor bet regt zou hy alles loochenen. Ily herdacht
wat hy bekend had in het Kruüken, te weten, dat hy
reeds genoeg gedaen had in zyn leven om tienmael
cehan^en en geradbraekt te worden; maer hy her
dacht vooral de woorden die hy er byvoegdeen
toch, word ik morgen of latei' aengehouden, ik daeg
a den doorlrapsten procureur van Frankryk en Neder-
land uit genoegzame slof te vinden om eene kat te
geessclen. Sedert dien was zyne rekening merke-
lYk verzwaerd. Sedert dry maend had hy zich aen
't hoofd gestold van eene ontzaglyke dievenbende; hy
bad ze ingerigt, hy had er onverpoosd voor gewerkt;
zyne naem werd alom vernoemd als zynde die van
den aenleidei' dier bende, cn dat alles was wel nog
de slechtste noot voor hem. Doch, van den anderen
kant in al de bezwarende omstandigheden van zyn
Dlichtig leven, in al dc gevallen welke hadden plaels
gehad had hv, ofwel zich zoo schoon welen te ver
mommen, ofwel zoo behendig zynen persoon weten
te verbergen dat, dacht hy, niemand ter wereld tegen
hem kon opkomen mol stellige en doorslaande preul
van slrafbaerheid, niemand ten ware.... zyne eigene
makkers. Onder deze had hy vyanden, hy kende ze;
doch die zeldzame vyanden wisten dal, kwamen zy te
klappen, de meester op zyne beurt niet zou zwygen
en dal zy cr meest gingen by verliezen. Dus, by zou
loochenen: het was volgens hem het verdedigings-
slelsel dal hier de voordeeligstc kans kon opleveren;
hy zou loochenen, hoewel, ingezien de menigvul
dige misdryven waeraen hy plichlig was, zulks wel
licht voor een belachelyk en roekeloos bestek mogt
voorkomen, want het kwacd moet uitkomen, al moes
ten, zegt het spreekwoord, al moesten hel dc stcenen
uitbrengen. Doehwy kennen Jan;geene mocielykheid,
hoe groot ook, was bekvvaem zynen overmoed te doen
zwichten en de roekelooste avonturen waren hem
bv voorkeur liefst: hy zou loochenen en do urschu-
welvke slechte faein welke hy genoot ten laste
wrvven aen de kwaedsprekery, vooral aen de dolle
en uitzinnige verbeelding van 'l volk dal, in zaken
van baenstroopery en stroopershelden zoo I ïgtelyk
cn zoo geerne overdryft; hy zou loochenen, hard
nekkig blyven loochenen, al ware het slechts.... om
dc regters den duivel aen te doen, iels wat ten allen
tvde wel het grootste vermaek is geweest van eenen
belichte, vooral wanneer zyn geweten tegen hem gc-
tuigt.... (lan> kwamen er buiten zyne verwachting
getuigen op, dan tocli zou hy eindelyk en stelliger
wvze vernemen wie eigenlyk degenen waren die hom
hadden verkocht en geleverd, wie zy waren, degenen
op wie hy eëns zyne wraek had uit te werken, en dat
ook nog was een troost voor den bandiet....
En eens dit alles wel was voorzien en grondig was
overwogen, hield hem slechts één gedacht alleen
meer bezig, hel vast cn onafkeerbaer gedacht dht
allen gevangen, in den toestand van Jan, noodlottig
boeit; dat hem vérvolgl overal en ten allen stonde,
gedurende den dag, dien de ondadigheid waertoe hy
zich veroordeeld vind, zoo eindeloos lang maekt,
gedurende de avonduren, die hy iu de diepste duister
nis heeft door te brengen, gedurende zyne zoo
menigvuldige slaepeloozc nachten; hel godacht dat,
alzoo in stille cn kalme eenzaemhoid gekauwd cn
herkauwd dikvvyls op de wonderbaarste en ongeloof-
lyksle pogingen is uitgekomen^ in een woord, liet
gedacht van.... uit te breken cn weder vry Ae zyn.
De vryheid! dc vryheid! De kapitein had ze drin
gend noodig, voor hem, voor zyne bende en,... voor
zyne wrack! Want onmogelyk was liet hom zich in te
heelden dat men ooit Jan de Lichte had kunnen van
gen zonder er verraed mede bemoeid ging.
Maer om uil te breken, moesten vooreerst zyne
boeien gebroken worden- Dacrloe vermogt dc cipier
veelhel was dus op den cipier dat hy eerst had Ic
werken. Zyncn cerberus zou hy vleien, strooien en
temmen; hy zou, gelyk het hein aeubevolen was, hy
zou braof'zyn, zeer braef. En dan, eens hy handen
cn voelen vry had, zou hy nazien wal hem te doen
stond. Hv zou beproeven of de yzeren baren van zyn
venslerkcn zoo kloek waren of zoo onwrikbaer ston
den ingeplant als zy cr uit zagen; of die dikke yzeren
deur niet te ondorinvnen was; of er nergens aen boor,
bytcl of zaeg was aen te geraken; eindelyk, en ten
slotte van rekening, -of hy zyne bewakers het hookl
had in te slaen ofwelden toren had af te breken
Jan was vol moed- 'l Zal gaen, juichte hy, t zal
g3™"Hel ging, ja, maer, voor zyne driftige on
geduldigheid, ging hel wanhopig traeg vooruit....
Dagen, weken, maanden zyn voorhy; juny begint
en Jan zit nog altyd op den toren L...
Wel is waer, zoodanig is hy braef geweest, dat
hy nu mag wandelen in zyn kot, maer voortdurend
blyveu liern de handen geketend op den rug.... Zyn
lyf en voelen zyn vry maer verder betrouwt men hem
Hy is voor hel regt nog niet verschenen. Heeft het
regt hem vergeten?.... Neen, het regt onderzoekt.
En zvne makkers? Zy ook, hebben zy hem vergeten?
Wat is ervan hen geworden? Wat is er geworden
I van zync bende? (Woril vergezel).
