N° 137.
Zondag 17 Augusty 1873.
3(,e Jaergang.
WERELYiiSCH NIEUWSBLAD.
Do Bende van Jan de LioMe.(1)
1
Aelsl, 16 Augusly.
Handel en Nijverheid.
lluitenhmdsch Nieuws.
i
Gazette van Aelst
Het Bureel van liet bind is gevestigd in «le Kapellestraet IV" 11, waer alle brieven, gelden, enz. vrachtvry moeten toegezonden worden.
A!>onneiuent«prj's ft*, 'sjaere, voorafbetaelbaer. Voor don bulten lean men Inachryven In al do postleantooren, en voor de landelyke gemeenten by «le briefdragers»
Ziehier een uittreksel uit het Journal de Liége
dat eenig licht werpt over den toestand der
koolnyverheid in België
De aenkomstvan Duitschekolen in bestem
ming voor Frankryk, en der bassins van Luik
en Charleroi, vergroot dageiyks en wordt ge
middeld berekend op 120 waggons per dag.
De verzending van kolen voor de gaz te
Parys, beloopende dageiyks tot 50 en 80 wag
gons, geschiedt door onze provincie, terwyl er
buiten de vervoeren langs den stadsspoorweg
nog groote verzendingen door den Grand Cen
tral Beige gedaen worden.
Te Antwerpen komen er vele steenkolen
uit Engeland aen, buiten die welke er uit Duitsch-
land aengevoerd worden. Men zal wel zeggen
dat dit niets doet dan de leemten aenvullen,
maer indien die leemten nietonaenvulbaer zyn,
zullen zy weldra verdwynen; in alle geval zul
len zy onzeverkoopen niet aenzienlyker maken.
Anderè meer te betreuren voorteekens, zyn
hier echter van te vinden in de metaelny verheid,
daer de smeltovens langs alle kanten hunne
werkzaemheid stil leggen.
Overal vermindert de aenvraeg van steen
kolen; er wordt niet meer gekocht, dan hoogst
noodzakelyk is voor dageiyks gebruik, en de
verbruikers sluiten zooveel te minder overeen
komsten, daer zy zeker zyn de voordeden van
hun geduld eerstdaegs in te oogsten, dat is aen
lagere pryzen te kunnen inkoopen.
In Engeland is er afslagen de aenkomsten
uit Duitschland bewyzen, dat er voordeel by te
vinden is, de bestellingen zoo ver te doen, tot
zelfs voor den bassin van Luik. In Frankryk
-zyn de voorteekens tot afslag omveêrlegbaer,
•alleen de Belgische kooleigenaers behouden
•hunne overtuiging in de duerte der steenkolen.
Byna al de steenkolen die te Parys aenko-
men, zyn van Engelschen oorsprong en de-pry
zen zyn er gevoelig minder als er groote be
stellingen gedaen worden.
De toestand der yzernyverheid is bedroevend,
'daer het geslagen yzer slechts met moeite aen
fr. 280 gehouden wordt. Men is zelfs afgedaeld
tot fr. 270 zonder een beteren uitslag in de ver
knoping te bekomen en de onmogelykheid al
leen om aen nog lageren prys te verkoöpen, ten
gevolgevande duerte der steenkolen, heeft dien
prys staende gehouden.
De geutyzers worden in de fabriek afgeleverd
aen fr. 120 èn zuivere gietsels kunnen niet ver
kocht worden aen fr. 121-50.
De zuivere Engelsche geutyzers worden ver
handeld aen fr. 120 en 125 vry op waggon te
Antwerpen en de Spiegel enWestphalle gietsels
gelden fr. 275 op waggon te Hérbestal.
De oude geutyzers worden ingekocht aen
Tr. 90 per ton.
IX.
Tweede bezoek.
(37® VERVOLG.)
Wie was er nu levroden?
Was helde politie? Men was erin gelukt haer le
«doen begrypen dat, ingezien het buitengewoon groot
getal onbekenden die zich dien dag op den toren had
den laten sluiten, dal er wel iets gaendc kon zyn, iets
•als eene samenzweering ingespannen doorde makkers
van Jan de Lichte om het gcrcgl zyne vangst te ont-
rooven; en de politie, die niets liever heell dan arg-
waen le mogen opvatten, (derhalve, wantrouwig en
achterdochtigzyn is haer ambt)had ziehdusdanig laten
overklappen dat zy allengskens lot de overtuiging
was gekomen, dat, wat men vermoedde niet alleen
zyn kon, maer inderdaed zoo was; en in hare over
tuiging had zy zich ingebeeld dat reeds gnnsch de
geduchte bende in 't net zat, dat, eens de bende
gevangen, het niet moeielyk moer werd te ontdekken
en te bewyzen dat die schelm van Jamde Lichte die,
met zyn hardnekkig loochenen, haer zooveel spel
leverde, de onplichtige, de valsche belichte niet was
voor wien hy zich sedert dry raaend uitgaf, euz. De
politic zegevierde op voorhandzy ging eenen slag
doen, die haer in eens en voor altyd, door gansch het
land en verder op,beroemd moest maken!.... 0 bittere
teleurstelling! Al die roevers, al die gewaende lyftra-
wanten van Jan de Lichte waren treffelyke lieden
Zy waren, wel is waer, vreemdelingen; zy zagen er
maer gemeen volk uit, plomb en onbeschaefd; zy
kwamen zich plichlig le maken aen de strafbare bal
dadigheid, aen verergernis en slraetsehendery, maer
toch, zy waren treffelyke lieden: hunne papieren
konden niet liegen!.... Die goede polilieknechlen, zy
wisten nog niet dat wie eerlyk is, wie zich niets heeft
le verwyten en bygevolg niets heeft te vrcezen, door-
(4) Eigendom der Gazette van Aelst.
FRANKRYK.
De strafkolonie op Nieuw-Caledonië bestaet
uit liet eiland, gezegd het eiland der Pynboo-
men, het eiland Mare, de groep der eilanden
Lifou en liet schiereiland Ducos.
In de laetste plaets zyn de veroordeelden tot
eene versterkte vesting opgesloten, teu getalle
van 250 tot 300Hunne bewaki ng is toevertrouwd
aen eene kompagnie marinesoldaten, gerug
steund door eene batterie artillerie. liet perso
neel bedraegt 50 man, het getal der kanons is 4.
Het toezigt wordt uitgeoefend door een der
tigtal agenten, gezegd speciale toezigters der
deportatie en vier brigaden koloniale gendar
men, aengevoerd door eenen officier, in bet ge
heel sterk 30 man.
Dit militair personeel is altyd gewapend en
van zyne reglementaire municiën voorzien. De
artillerie beeft bare stukken in battery stacn,
waervan de monden in de ruimte gapen, waerin
de veroordeelden gelegerd zyn, eene ruimte
welke nagenoeg 2000 metersdiep ligt.
De buitenzyden worden bewaektdoorde gen
darmerie, waervan de posten zich aensluiten by
de centrale magt en van waer de bevelhebber
zyne bevelen geelt. Die plaetselykemagt is ruim
voldoende, om eiken opstand of elke kwaed-
willigheid te dempen.
De 'hutten der veroordeelden zyn tamelyk
ruim, hoog en wel verlicht en allen wit gekalkt.
In elk der hutten verblyven 10 persoonen. De
mecsten hunner werken in de hemdsmouwen,
want de warmte is groot, vooral in de woonin
gen die buiten huis goed getemperd wordt dooi
de zeebries.
Achter de wooningen der ontgonnen lande-
ryen liggen nog zekere loten onbebouwden
grond, waerop de veroordeelden vanjya tol
tyd een uitstapje mogen maken.
Een zeker getal der veroordeelden wordt door
zyne medegevangenen met den naem van stom
men bestempeld, omdat deze zich zooveel moge-
lyk van de andere afscheiden, of door natuer-
lyke neiging, of uit afkeer voor de droevige
samenlevingwaertoe zy door gemeenzame mis
daden veroordeeld werden.
Zoo toont merf er Paschal Grousset aen de
zeldzame vreemdelingen, terwyl hy onder eenen
boom gezeten in een boek leest. By bet voorby
wandelen der weinige bezoekers ligt by even
het hoofd op om die op te nemen, waer na by
zyne lezing voortzet. Paschal Grousset, geelt
zich over aen de studie der geneeskunde, welke
hy reeds in Frankryk begonnen had en die'hy
niet onderbrak dan om dagbladen le schryvcn
en politiek te maken, tydeus de laetste jaren van
het keizerryk en onder de commune, lly heeft
eene verzameling boeken van zyne latnilie ge
kregen en als men hem zoo aen treft alleen en
verlaten, gevoelt men, dat hy doordrongen is,
niet zoozeer van hetgene het boek dat hy leest
gaens het minst bezorgd loopt om naer hel schriflelyk
hevvys zyner eertykheid uit le zien, dat wie eerlyk is,
het zelfs voor hoon en schande zou rekenen kwam
men hem te dwingen dergelyk bewys op le brengen,
terwyl de grootste schelmen, zy die gedurig en overal
hebben le vreezen, juist degenen zyn die zich nergens
durven wagen zonder beste en onbcsprckelyk regel
matige stukkenEn nu, had de politie haren fameu
ze n slag mistroffen, was zy diep misnoegd, hoe had
zy slaen zien was men haer komen te verzekeren dal
al die deftige papieren valsche papieren waren, die
afschuwelyke dronkaerds valsche dronkaerds, come-
dianten, die eene hun opgelegde rolle speelden! Hoe
had zy beschaemd geslaen was zy komen te welen
dat al dat janhagel juisL hel puik uilmaokle van de
bende en de gevaerlykste en stoutste trawanten daer-
slelden van Klyslcr Licht!....
Wie was er dan tevreden?
Was hel de bende?Haer plan was niet slecht
acngelegd; het was reeds ten halve uitgevallen, en
dit ziende, hadden de schelmen zulk blind vertrouwen
op deszelfs gewisscn uilslag opgeval dal zy stout ge
noeg waren geweest eene der Doheemschen, een
oud wyf, dat op de markt, onder eene tent, dien
namiddag voor geld de toekomst voorzegde, te
doeu aenkondigen dat, voor er vier"-en-twintig uren,
zouden verloopcn, er te Aelst een groot mirakel moest
gebeuren.... Dien dag vonden de onnoozele sullen,
die om raed waren gekomen, zich dubbel bedrogen
voor hunnen schooncn ronden stuiver. Geen hoege-
naemd mirakel was geschied, ten zy misschien dees,
te weten: dal twintig, dertig roekelooze schurken,
dank aen de kortzichtigheid der fameuze poliliebe-
dienden van Aelst, er zonder meer leed of schade
waren afgekomen dan met conige uren opsluiting;
dat, na vier-en-lvvinlig uren verloops, de zwaerste
brokken der bende, die men zoo schoon in 't net had,
reeds sedert lang in volle veiligheid zalen,'tzy.le
huis, 'tzy by vrienden of kennissen..,. Bekloegen de
arme dupen hun geld, hoe oneindig spyliger cilaes!
betreurden de ondernemers van Jan's verlossing de
armzalige uitkomst van de voorspelling der wacrzeg-
lieni leert, dan wel van de herinneringen, welke
dit boek hem tcfug in bet geheugen roept.
Een bezoeker zag er een groot zwaer man
aen den arm vaneen vermagerd jongeling voort
stappen. Die twee waren Rëgère en zyn zoon.
Daer de bezoeker even als Rëgère van Bordeaux
was en vroeger met diens familie in betrekking
stond, vroeg hy vergunning om met de gevan
genen te spreken.
Onmiddelyk wendde hy zyne slappen tot den
bezoeker, welke hem zyn naem noemde, lly
zegde dat het onmogelyk was lang te leven tus-
schen de ellendigen, te midden van welke het
lot hem geworpen had. Ily beweert dat het
gouvernement van Versailles, waeraen hy dien
sten bewees, niet kan nalaten een goed oor te
verleenen aen de vraeg, welke hy ingediend
heeft tot strafverandering. Hy hoopt dat het hem
zal toegelaten worden met zyn zoon op het
eiland der Pynboomen zyn ambt van veearts
uit te oefenen en er eene school interichten,
waeruit voor iedereen nut zal voortspruiten.
De opmerking van Rëgère, dat het een droe
vig leven was in gezelschap van ellendigen, is
waer, want de veroordeelden zyn over het al
gemeen schurken van de ergste soort en wei
nige onder hen, indien er wei een te vinden is,
verdienen zelfs geen medclyden. Hunne samen-
spraek bestaet in schandelyke woordenwisse
lingen, hun geloof in lichaemskracht.Zy kennen
geen berouw over hunne misdaden en zyn on-
bekwaem om dit te gevoelen. Eenigo.zyn er in
gelukt valsche bankbiljetten der bank van Guy
ana te maken en die in omloop te brengen. De
schuldigen werden echter weldra Ontdekt en
zullen nu weer voor eenen krygsraed verschy-
nen, om zich over die misdaed te verantwoor
den.
Numbo, de voornaemste werkplaets op het
schiereiland Ducos, heeft op zyne beurt gevaer
gelöopen voor algemeene werkstaking. Deoor-
zaek van dit begin van werkstaking en de on
verwachte wys waerop dezelve eindigde, ver
dienen wel eene byzondere vermelding.
Aösi is meestergast, of beter gezegd, bestuer-
der in een werkhuis van bouwmaterialen, dat
te Numbo gesticht is. Onder zyn toezigt wer
ken ongeveer 250 tot 300 man. In mei laetstle-
denvroegen zyne onderhoorigen een hooger
loon en twee of dry hunner, wier voorwaerden
niet voldaen werden, verlieten de werkplaet-
sen, waer zy, volgens de termen van liet regle
ment, niet verpligt waren te.werken. Zy kon-
•den kiezen tusschen dien arbeid en het bebou
wen van eenen akker.
Assi, de oude opraper van de werkstaking in
den Creussót, erkende weldra dal de. ontevre
denen aen een ordewoord gelioorzacmden en
hy dacht dat andere vragen in denzellden aerd
weldra die eerste eischen zouden opvolgen.
Indien de werkstaking voortging kon hieruit
den val zyner werkhuizen voortspruiten.
Wal decdhy nu! Hy hoorde toe,bevroeg zich
overal, vormde zyne kleine policie en wist zoo
ster! Wat was het, dat ccn zoo fyn besteken plan,
eensklaps en onvoorziens, juist op liet laetste oogeu-
blik, was komen verydelen?.... Was er verraed in
't spel?... Dal kon niet, want, was de samenzweering
ontdekt, de samenzweerders waren het ook, en, op
dees uer zalen zy onfeiibaer in de boeien, terwyl de
politie hen had laten loopen, blyde, beweerde zy, van
al dat vreemde grauw ontslagen" le zyn.... Wat was
hel dan? Ja, wat was hel!.... Dcrgelyke gehciin-
nisvolle vragen werden er sedert eeiiigCR tyd vele
onder de zoo druk beproefde bende opgeworpen, by
voorbeeld: Hoe was eens de slimme, de doortrapte
kapitein, de onvangbare, de onverwinbare held die
Jan de Lichte heette, op den toren van Aelst geraekt?...
Hel is geweten dal zy, die dief en booswicht zyn van
stiel, hoe fyn en scherpziende zy zich ook waenen,
doorgaens,"en gelukkiglyk maer domme kerels
zyn, dwacs genoeg om hen eigen zeiven le verkoopen
en aen de galg te klappen.
Dan, vvy komen op onze eerste vraeg lerug: wie
was er nu eindelyk tevreden?
Was het de cipier?Ongelukkige cipier! Opdat
hy reeds met eene tamelyk zwaer belaste rekening
stond, omdat hy dien namiddag alweer zich al te
scheef had geladen, vooral, omdat hy, in zyne dron
kenschap, zooverre zyne plicht was vergeten van,
zonder de minste toelating der overheid, iemand
binnen le laten by Jan de Lichte, had men hem ge
straft, en gestraft zonder genade. Men had Jack Steven
geworpen onder den toren,inde plactsderdronkaerds
die hy even zelf kwam op te sluiten?.... Eu daer, daer
had men hem veroordeeld le blyven dry maenden
lang, op water en brood!.... Dry meenden, alleen, in
een duister kol, welke eeuwigheidDry maenden,
te water en te brood! hy Steven! hy die beweerde
zulk eenen on verzoenbaren hael te hebben opgevat
tegen liet water sinds hy, nu twee jaer geleden,
in" den Dender was gevallen, waer men hem ovcr-
dood had opgevischt!.... Wat ging hy dorst moeten
lydcn!....
Wat den kapitein betreft, deze wist volstrekt niets
van hetgeen er was gebeurd. Dy de duisternis, welke
weldra op duidelyke wys, dat die noodlottige
raed gegeven was door een andere veroordeelde,
Hy die zoo den oproer aenpreekte, die alzoo
wanordelykbeden poogde te verwekken, was een
oud politiek broeder, een zyner gewezen mede
werkers in de revolutie. Het was Paschal
Grousset.
Daer Paschal Grousset niet werken moest en
al zynen tyd doorbragt met lezen in de biblio
theek te Uro en wandelingen door het schierei
land, verkoos hy zyn oud stieltje van opruier
weer aen de hand te nemen.
Assi echter hoorde langsdien kant niet meer;
Assi is geen revolulionnair meer. Dal was goed
in Frankryk, waer er voor hem alles by te win
nen was; maer nu washykonservateuren vriend
der orde, omdat hy belang had by het blyven
der bcstaende zaken. Hoe jammer dat hy geene
gendarmen ter zyner beschikking had
Ziehier hoe hy het aenlegde om aen de werk
staking bet hoofd te bieden:
Paschal Grousset, slenterde dageiyks met
twee of dry onvvilligen rondde werkhuizen,
wachtte daer op het uer dat de werklieden hunne
werkplaatsen verlieten en hernieuwde telkens
zyne poogingen tot opstand.
In den morgend van 14 mei, stelde Assi zich
in hioderlaeg met eenige mannen van goeden
wil en toen Grousset met zyne aenhangers ver
scheen, ligtlen zy deze op en brachten hen een
voudig naer den bevelhebber der bezetting van
het schiereiland.
Wat er eigenlyk tusschen de belanghebben
den plaets greep, is meer dan vvy kunnen ver
halen; maer dit is altyd zeker, dat door dit radi-
kale middel aen de werkstaking in eens het
hoofd werd ingeslagen.
SI-AiAi.JIi:.
Don Alfons en Saballs hebben Prats de Llu-
sanes verlaten, na hun leger in dry kolommen
verdeeld te hebben. De eerste kolom rigtte
zich naer Vidra, de tweede op Las Planas en de
derde nam den weg'van Esquiroi. Don Alfons
was, volgens de laetste berigten, te Ayguafe-
dra aengekomen.
Ollo, Fortella, Besalu en Bonolas werden
streng geblokkeerd door de Carlisten, die on
genadig al de persoonen fusilleerden, welke
poogden den blokus te doorbreken.
Galvcz had Cartliagena verlaten met 500 man
van het regiment Iberia en was Oribuela bin
nen gedrongen, hierin geholpen door de Gar-
listen dier stad. Een korps van 500 Carlisten
lag terzelfder tyd le Montejue, waer het op ver
sterking wachtte, teneinde langs daer Oribuela
binnen te dringen. Er moeten te Barcelona 5
Franschen zyn aengebragt, die onderdeCarlis-
ten werden gevangen genomen; by hen bevindt
zich een geneesheer. Langs eene andere zyde
wordt gemeld, dat er tusschen de vrywilligers
van Figueras eene kompagnie is, welke geheel
bestaet uit Iransche republikeinen.
De cabecilla Mulito houdt zich met de inrich
tingder Carljstcn onledig, in de bergen van To-
roeds in zynen kerker heerschic op hel uer dat het
onderzoek der gevangenen was begonnen, had hy niet
herkend wiedongene was die Sara was komen afha
len. Hy dacht niet beter of hel moest de dronken
Sieren zyn, die ecnigszins bekomen, op zyn gevelde
vonnis was teruggekeerd en genoeg raedelyden had
gehad met het kleine meisje om haer den nacht niet
te doen doorbrengen op den benauwlykcn zwarten
loren. Dal hy Sara in haer werk was komen stooren,
had hem eerst zeer gespelen; zyne kelens waren niet
afgezaegd; doch, zy was erin gelukt hem aen le kon
digen dal hel oogenblik zyner verlossing naderde en
dit was voor hem, voor den armen verlatene, hel
voornaemste barer zending: wal zy den tyd Diet had
gehad le voltrekken, gingen haest zyne makkers af
werken. Nog een weinig geduld en hy was vry!....
Met kloppend hart had hy hel slag van den beiaerd
gevolgd en mat meer en meer aengejaegden angst,
uren en half uren geteld, lol dat eindelyk de trompel
op den toren de bazuin aenhief lerwyl de roep der
nachtwakers door de eenzame straten weergalmde:
twaelf uren slaet. de klok, bidt voor de geloovige
zielen
Op dit oogenblik trof ecu hevige zenuwslag den
onrustigen gevangen; zyne kelens ccnc laetste mael
beproevende, trok en wrong hy met wanhopig geweld
om ze los te krygen. Vergeefsche poging! Zyne reu -
zenmagl bleef bol op hel roestig stack...
't lsgelyk, gromde hy, zy gaon komen!....
En hy luisterde.... Geen hel minste gerucht yernam
hy, ten w het akelig geschreeuw van den nachtuil en
het dobberend gelladdcr-dcr vlcdermuizcn rond zyn
hoofd....
Zy gaen komen! herhacldc hy.
Geen de minste beweging onder hem, noch hoven
hem.
En toch, riep by opspringend, zy gaen komen,
zy moeien komen 1 Sara heeft hel gezegd..., op klok
slag twaelf uren
Eilacs! Het werd half éen.... éen uer....
en niets! niets!....
Een yselyk vermoeden bekroop den ongelukkige,
