N° 143.
Zondag 28 September 1873.
3(,e Jaergang.
WEKELYKSCH NIEUWSBLAD.
De Bende van Jan de Lichte.
Aelst, 27 September.
Verjaerdagen.
x.
Biiilcnlundscli Niieuws.
G-azette van Aelst
Het Bui-eel von het blad I» gevestigd In de Knpelle.traet NI» 11, tvner „llo brieven, gelden, eng. vrachtvry moeten toegezonden worden.
Abonnement.pryn B fr. 'gjaere, voornfbetuelbner. Voor den bulten kun men Inscbryven In al de poatkantooren, en voor do landelyke gemeenten by do briefdrager..
Zaterdag laetsl, 20 september, was het dry jaren
geleden dat Victor-Emmanuel, met de Garibaldiers en
gansch den verachtelyken aenhang der italiaenscho
Revolutie te Rome is ingebroken, dat de Paus gevan
gen zit op het Valikaen en dat de hoofdstad der chris-
tene wereld een echtBabylone is geworden.
Gedurende de veertien dagen na den inval van het
roode grauw, mogt er niet éen treffelyke mensch uit
zyn huis komen. De galeiboeven waren losgelaten, de
■dieven, de moordenaers liepen fier door de stralen.
Wee dan den vreedzamen burgerWee vooral den
priester! Wie van hen zich dorst toonen werd uitge
jouwd, nagezet ongeslagen, en 's andcrendags vond
hy zyne deur bestreken met petroolf...
*En het is onder de regeering, onder de drukking
van dergelyk Schrikbewind dat men het fameus ple
biscite heeft opgetoomd; dat men de fameuze46000vRYE
ja's ten voordeelo van het nieuw bestuer heeft afge
perst.
Sedert dry jaer staet Rome het onderste boven.Men
vecht, men moordt er langs de straten in vollen dag;
de afgryselykste ellende drukt op het volk; de kloos
ters zyn weggejaegd en hunno goederen gestolen; de
goede drukpers wordt vervolgd, gestraft met boel en
gevang; men mag schier in de kerken niet meer gaen
bidden zonder aengerand te worden door het gespuis
en door de picmonteesche gendarmen, die 't is
ongehoord! samenspannen om de katholieken te
kwellen en te hoonen....
En nogtans het echte Rome, het Rome van den Paus,
is getrouw gebleven. Tien duizend soldaten en meer
dan zes duizend bedienden hebben het geld van den
Piemonleesch geweigerd liever dan Pius IX te verra
den. Slechts twee dry geruineerde cdelmans hebben
het Valikaen voor het Quirinael verlaten en twee jaer
lang heeft men eenen man van goeden wil moeten
zoeken om 't ambt van stads-meier op zich te nemen:
niemand van aenzien wilde dien post aenveerden zoo
lang het revolutionnairevaendel in Rome zou zwaeien.
En Pi us IX, de gevangen van het Valikaen? Be
schermd, klaerblykend gesteund door Gods Voorzie
nigheid, blyft hy, in weerwil van al hét hartzeer dat
hem wordt aengedacn, in weerwil der verdreigingen
van de Revolutie, blyft hy, de tachtigjarige gryzaerd,
in volle gezondheid, vroom en vryde stem verheffen
en doet de overweldigers op hunne gestolen tronen
beven.
Den dag nadien, 21 september, was het 81 jaren
geleden dat de fameuze nationale Conventie te Parys
hare eerste zitting opende.
Die vergadering was samengesteld uit 749 leden
waervan 386 de dood stemden van Lodewyk XVI.
58, van die zelfde leden werden geguillotineerd;
13 vermoord; 3 gefussilleerd; 11 stierven van honger;
5 werden zot; 145 werden gebannen; een honderdtal
verdwenen zonder dat men ooit geweten heeft waer
zy vervaren waren; 3 vervoegden zich by eene bende
struikroovers en moordenaers; 2 hielden slechte hui
zen; een tiental bragten hun eigen om het leven;
anderen werden lid der bedekte politie.
De Conventie bestond dry jaer en gaf maendelyks
300 dekreten uit, en welke dekreten!....
(i)
Derde bezoek.
(43e VERVOLG.)
Daer is hy! herhaelden de roovers die by den
ihoek der Kerkstraet stonden, en het gesprek werd
gestaekt.
Inderdaed Jan kapitein was op de markt verschenen
<en sukkelde, begeleid van reglsbeamblen, mank en
traegzaem vooruit naer het schavot.
Natuorlyk zocht iedereen, van zoo naby mogelyk,
■dengenen eens te zien, den schurk, den aertsschelm,
•dien men door gansch het land en verder nog, Jan de
JjIchte heette; en plotselings werd het gedrang zoo
'drukkend dat de soldalen, in wyden kring rond het
schavot geschaerd, een oogenblik overrompeld, ge
weld moesten gebruiken om het volk achteruit te
dryven. Vele onder de omstaenders beweerden dat zy
Jan kenden van over jaren; datzy hem gezien en meer
dan eens met hem gesproken hadden, en volmondig
vertelden die lieden van de menigvuldige poetsen en
dcugenicteryën zyner eerste jeugd; anderen kloegen
dat de afgryselyke vlug ten hunnent was ingebroken;
•anderen dat hy hen verdreigt had met zyn mes, en
■zoo druk herhaelden zy het en zoo hardnekkig kiel
den zy het staen, dat zy er haest gingen byvoegen dal
hy hen had vermoord.... Ook verwonderde het hen
grootelyks dat die canaille maer enkel ging
gegecseld wezen in plaets van minstens tienmael ge-
radbraekt te worden!.... En de schoonste, de treffend
ste zedelessen nopens het jammerlyk en vroegtydig
verderf der jonkheid werden van mond tot mond ge
wisseld.... -Doch, o spylige verrassing! o teleurstel
ling! Toen die goede lieden zagen wien zy daer
wezenlyk voor handen hadden, toen zy dat uitgemer
geld geraemte hadden aenschouwd, met zyn diep
weggezonken oogen als die van een doodshoofd, met
zynen sluikenden rug en andere niet te noemen mi se
riën, zwegen zy eensklaps; zy begonnen ernstig en
luid te morren dat men hen bedrogen had, dat dit
(1) Eigendom der Gazette van Aelst.
De Brievendragers.
Van al de bedienden der openbare administratiën
zyn wel de brievendragers en de treinwachters dege
nen die eerst en vooral de welwillende aendacht van
het opperbestuer verdienen.
Hun werk houdt nooit op en hunne verantwoordc-
lykheid is zeer groot. De brievendragers zyn verpligt
zekere geleerdheid te bezitten, anders zouden zy by
de administratie niet aengenomen worden. Zy moeten
bescheiden, werkzaem, schrander en van eene be
proefde eerlykheid zym zeer kostbare hoedanigheden
welke men zelden te gelyk by eenen en den zelfden
persoon aen treft.
Hunne dienst, die onmogelyk kan gemist worden,
zou dus naer waerde dienen betaeld te worden. Zyn
zy getrouwd, hun traklementje kan hun slechts een
armtierig en schier ellendig beslaen verschaffen. Do
eetwaren slagen gedurig op; de huishuer staet hoog;
lynwaed en kleederen komen, by de nederigste huis
gezinnen, op't einde van't jaer op eene belrekkelyk
groote som. De prys van de kolen is sedert een jaer
meer dan verdubbeld en dreigt gedurig te klimmen.
De winter staet voor de deur en zal hard zyn voor den
kleinen bediende en den werkman, en hel gouverne
ment zou al zyne plichten miskennen zorgde het niet
om den toestand dier nuttige en vrome werkers te
verbeteren.
Derhalve het departement van openbare werken
wint veel geld; de post, de telegraf en de yzcren
vyegen brengen millioenen op; het zyn openbare
diensten. Nog eens, zy die al die ontelbare raderen in
eerlykheid en met verstand helpen doen draeien,
moeten er gevoeglyk voor betaeld worden.
geld maer lot 1200 fr. en daeronder, beloopt, dient
verhoogd te worden; met zulke som kan in dezen
tyd, geen mcnsch behooflyk zyn huisgezin onder
houden.
Gemeente-Sekretarissen.
De algemeene vergadering der gemeenle-sekrela-
rissen heeft op hel stadhuis van Brussel plaets gehad.
Dry a vier honderd sekrclarissen hadden den oproep
beantwoord.
De vergadering heeft het voorstel aengenomen, dal
op het dagorde werd vermeld. Luidens dit voorstel
zouden de jaervvedden der gemeeule-sekretarisscn in
jaervvedden minimum, in gemiddelde, en jaerwedden
maximum verdeeld worden, de jaren dienst en de
bevolking der gemeente tol grondslag nemende.
Geèn traktement zou beneden de 500 fr. 's jaers
zyn. Er zyn thans gemeente-sekretarissen die 40 fr.
's jaers winnen.
NVy hopen dat de vergadering van verleden zondag
vruchten zat dragen, en dat hei gouvernement einde-
lyk zal besluiten, om iets ton voordeele dier nuttige
ambtenaers te doen.
Na alloop der zitting hebbon de gemeente-sekreta
rissen zich aen een banket in het Rocker de Cancalc
vereenigd.
De kwestie der dagloonen, naluerlyk gevolg van
de duerte aller levensbehoeften, heeft in den laetsten
tyd de ekonomisten en menschenvrienden veel bezig
gehouden. De werklieden hebben, na stilstand van
arbeid, een hooger loon bedongen en verworven. Men
heeft gereklameerd voor 't leger, en er is kwestie,
hel jaergeld der onderluitenants met 300 fr. te ver-
hoogen. Men spreekt nog van andere bedienden, wier
toes.tand dringend verbetering eischt. Wy zyn het
eens, dat in 't algemeen al de bedienden, wier jaer-
afzichlelyk mensch geenszins geleek aen den zoon
van baes 't Jeef, aen den llinkschen en alom gekenden
Klyster Licht!..,.
Hemel toch! kreet Cottenier, is het daer
onze Jan, onze kapitein!.... Hy is wel vyftig jaer ver
ouderd.... 0! die monsters!....
Ja, broerkon, sprak De Vos, gy weet niet, man,
hoe een jaer yzers den slerksten kunnen afbeulen.
Wat ik niet begryp, is dat hy nog leefl.
Wees gerust, Jan is kloek: dryraaend vrye lucht,
en ge zult hem wederom zien afkomen, frisch als een
meiroos.
Maer vrienden, ziet toch eens! Zoo zwak, zoo
gebrekkelyk is hy geworden dat hy schier den trap
niet opkan.... De beulsknechten moeten hem steunen
onder beide armen.... De arme jongen hangt aeneen
niet meer....
Denkt gy misschien dat, als men pas van de
pynbank komt, men juist even gauw gereed staet om
op de koord te dansen?
Die monsters! herhaelde Cottenier.
Stil nu!.... Er treedt op, voor het schavot,
een in 't zwart gekleede 'k weet niet wie, die een
stuk papier gael ailczen.... Luistert! hy begint....
Hoort gy wat die leelyke acpdaer staet te neuzelen
Ik, ik heb er geen woord van.... Ook, ze moesten
daer maer wat zwygen, dat onrustig gepeupel!....
Bah! 'tls 't vonnis: een versleten liedje.... Kykl
liever op naer Jan.... Ziel gy hem staen, boven op het
trapken, de handen geketend op den rug?.... Ziet, hy
verheft hel hoofd.... Zyn vlammend grys oog zwerll
zoekend de markt rond.... Hy lacht.... Ha! hy heeft
makkers herkend!.... Ons ook!.... Bravo!.... Lel op,
Vos! Hans, lel op! hy ziet naer hier!.... hy knikt ons
legen!.... Goede jongen! hoe is hy tevreden, hoe
gelukkig voelt hy zich ons hier op dezen droeven
stond, samen te ontmoeten!.... Ziel!.... ziet!....
Gansch de uitdrukking van zyn gclaet verandert....
Hoe fier nu hy daer staet!....*'! Is wel daer de kapi
tein!.... Wacht, wacht, gy zult er gaen een spel van
zien.... Te weten wie gael boven liggen, de beul of
hy
Inderdaed, men zegtdat het een veroordeelde deugd
doet rond zyn schavot een publiek van gekende wezens
aen te treffe»; dat zulks hem moed inspreekt, hem
FHAIVKRYK.
De Soir verzekert dal de graef van Chambord
eene verklaring heeft afgelegd, dal, zoodra zyn erf-
regt onvoorwacrdelyk wordt erkend, hy bereid zal
zyn, op zyne beurt al die konccssiën te doen, welke
als noodzakelyk geacht worden. De Soir mackl voorts
gewag van het gerucht, dal Chambord te verslaen
zou hebben gegeven, dat zoodra zyn regt zal erkend
zyu en na te Versailles alle huldete hebben ontvangen,
hy bereid zou wezen afstand te doen, ten behoeve
van den graef van Parys.
Men verzekert dat de graef tie Chambord, de
verledene week ondervraegd door eenen afgeveer-
digde van het regler-cent rum, over het hem toege
schreven inzigt, om Italië den oorlog aen te doen,
zou geantwoord hebben: Dat is eene dwaesheid
welke men my toescliryfl; ik weel. dat Frankryk gee-
nen oorlog kan voeren; het moet zich herinrigten.
Overigens, laet de zaken maer gaen, M. von Bismark
zelve zal zyn werk te niet doen.
In een telegram, dal men echt gelooft, vertelt
de Times hel bezoek van MM. De Sugny en Mervcil-
leux-Duvigneaux, te Frohsdorff, by den graef de
Chambord. Zy legden hem den tegenwoordigen toe
stand bloot en vestigden zyne aendacht op do gods
dienstige kwestie en op diegene betreffende de grond
wet en de vlag. De graef protesteerde tegen 't bewe
ren van zyne tegenstanders, om hel le doen voorko
men, alsof zyne terugkomst het leeken lot 't uitbre
ken van eenen godsdienst-oorlog moest wezen. Ten
opzichte van eene koRslitulie gaf hy te verslaen dat
'1 charter van 1814, naer den eisch der omstandighe
den gewyzigd, en door de vergadering herzien, aen
het land bevrediging zou scheuken. Betreffende de
vlag deden zyne woorden verwachten, dat hy zal toe
stemmen om ten dien aenzien zich aen de schikkin;
van de Vergadering te onderwerpen.
DUITSUIILAAI).
Metz is eene duilsche stad geworden. Het corps de
garde heet nu wachthaus; de duilsche adelaer prykl op
de gevels der openbare gebouwen en boven de poor
ten der stad. Een duitsch poiicieagcnt neemt de over
treders der wel in hechtenis en een duitsch ambtenacr
ontvangt de belastingen. Men heeft reeds opgemerkt,
dat de belastingen thans hooger zyn, dat wil zeggen
hooger dan onder het keizerryk. Maer hetgeen niet
opgemerkt werd en hetgeen toch in de hoogste mate
belachelyk mag hceten, is dat, indien de belasting
schuldigen vragen waerom do lasten zoo toegenomen
zyn, zy tot antwoord ontvangen: oorlogskonlributie
aen Duitschland. De inwooners van Metz smaken dus
devoldoening geld te moeten geven voorde onkosten
van eenen oorlog, welke hen tol Duitschers herschiep.
Do militaire geldverkwislingen zyn nog altyd in
de mode en komen onder alle vormen voor. De fran-
sche milliards zouden de volksarmoede in Duitsch
land hebben kunnen verminderen, maer M. von Bis-
mark wendt hen liever op land en zee aen, ten
voordeele der 100,000 ofïlcici*s van het nieuwe duil
sche keizerryk.
Immers zeggen ons de duitsche dagbladen, dat
kracht byzet; dat, by die kerels, den hoogmoed het
lyden ter hulpe snelt en de pyn verzacht; dal hy, die
ergens in eenen onderaerschen kerker incognito afge
werkt, zou janken en kermen, omringd integendeel
van makkers en vrienden, sterft als een romein van
den ouden tyd. Dat zegt men....
Het stuk papier was afgelezen, en de regtsdienaer
vroeg aen den veroordeelde of hy nog iels te zeggen
of iels te verklaren had.
Jan bezag spottend den officier; een biltere grys,
tergend als de bloedige uitdaging eenen harlsvyand
toegeworpen, bekroop zyne bleeke lippen; en de stem
verheffende, hoog en klaer, zoodal zy klonk en galmde
tot de uiterste palen der markt, riep hy: Ik ben on-
plichtig!.... En het hoofd keerende voegde hy erby:
Beul! doe uw werk!....
Hel volk stond verstomd: aen zulke schacmtelooze
stoutheid had het zich niet verwacht.
Hoort gy! juichte Cottenier? Heb ik het niet ge
zegd! Ha! Ha! Hy is ontuchtig!....
Hoort gy antwoordde De Vos, hoort gy die
kloeke, krachtvolle stem? Er zit nog kruim in 't lyl'!....
Al moest hy onder de slagen bezwyken, Jan zal geenen
zucht laten: ik ken dat.... En nu, gezwegen en opge
past!.... het gact er op los gaen!....
Jan stond met beide handen gebonden in den ring,
de voeten geketend aen den schandpael en den naek-
ten rug gekeerd naer het volk.
Van wederzyde den patient verschenen twee slrui-
sche beulsknechten, de mouwen opgestroopt tot aen
de schouders en de regter vuist gewapend uict eene
greep lange lederen riemkens voorzien van knoopen
en looden kogeltjes.
Het zagen er brutale wezens, barbaersche kerels
uit, die beulsknechten, en men had gezegd of de hun
opgelegde bloedige taek lachte hen acugenaem legen.
Zy stonden veerdig én wachtten slechts het leeken
om te mogen beginnen.... Het leeken werd gegeven
en, gclyk kamaraed De Vos kwam te zeggen, hel ging
er op los, en.... wreed.
De roeden klommen en dacldcn op mael als twee
afgerichte dorschvlegcls, en kwamen bcurielings met
een akelig dof gerucht, en zonder lusschenpoos, het
lyf des veroordeelden treffen.
Als of die geesels in verscbillige kleuren waren ge-
Duitsehland voor de bewapening zyner kusten, de
grootste bedryviglieid aen den dag legt en terwyl dt>
officiers der genie en der marine op het vasteland de
punten aenduiden, welke moeten verdedigd worden,
of de plaotscn aenwyzen waer er batleryen dienen te
verryzen, houden de officiers der artillerie zich bezig
met de bewapening, welke ongetwyfeld groote ver
anderingen zal ondergaen.
De grove stukken, welke bestemd zyn voor de kust-
batleryen, zullen na oen kaliber van 26 lot 30 centi
meter hebben. Er hadden reeds proefnemingen plaets
met het kanon van 26 centimeters doorsnede in de
opening, on de kanonskogel doorboorde zonder
eenigc moeilykheid, eene yzeren placl van 12 duim
dikte.
Do artillerie-officiers denken naluerlyk dat zy er
zullen toe geraken, om met hel nieuw kanon van 30,
uitgevonden door M. Krupp, platen van 44 duim dik
te doorboren. Terzelfder tyde worden er zoo snel
mogelyk vaste en beweegbare torpillen goniaekt.
Het grootste deel der werken alsook de platen om
de geavanceerde batleryen te blindecren, is toever
trouwd aen M. Krupp, wiens smeltovens eene onge
hoorde uitbreidiug verkregen hebben. Er zyn dry
groote stoombooten aen hem afgeleverd door een
duitsch scheepsbouwkundige, om uit Bilbao yzererts
aen te voeren. In het volgende jaer zullen er nog dry
andere afgeleverd worden en zes in het jaer 1875.
In de scheepsbouwkundige werken wordt eene
ongeloovige bedryvigheid ontwikkeld en men zal er
waerschynlyk toe geraken om hot lydslip te vervroe
gen, waerop hot duitsch gouvernement de te waler-
laling van de gehcele gekurasseerdc vloot bcpaeld
had. Op t january 1874 zal de duilsche marine, buitea
hetgeen zy bezat lydens den laetsten oorlog, kunnen
beschikken over 5 gekurasseerde fregatten en eeno
gekurasseerde korvet, 6 snelsloomende korvetten,
type Alabama, en IwGe kanonneersloopen.
OOSTENRYK.
Van den eenen kant verzekert mon, dat aen hel
bezoek van Victor-Emmanuel le Weenen geen hoege-
nacmd politiek belang moet worden gehecht; doch
van den anderen kant zou er kwestie wezen, om
Ooslenryk in een dryvoudig verbond met Pruisen cn
Italië te lokken, plan welk door M. von Bismark is
opgevat, welke zooals men weet niols ten doel heeft,
dan het overwicht van Pruisen cn de onderdrukking
van het kalholicism.
Het I' remdcnblaU en de Tagcs Prcssc verwerpen
dit plan uit al hunne magt, cn zeggen dat het voor
Ooslenryk hel beste is, zyn onzydigen toestand to
behouden.
AMERIKA.
Amerika heeft den naem alles in het groot le doen.
Reusachtige ondernemingen zyn aen de orde van den
dag. Alles waer elk ander land legen op zou zien,
wordt daer verrigt, zoodat dan ook niet ten ooregte,
de geheele wereld met verbazing het nieuwe wereld
deel gadeslael.
Maer.... er zyn twee zyden aen de medalie, en zoo
de eene schittert door pracht, is er op de andero
menig blyk van het tegenovergestelde. Naest rykdom
armoede, nacst weelde ellende, naest grootheid ver
val, en dit komt ook nu weer aen den dag, dewyl de
lelegruel' ons bcriglen aenbrengt van kolossale failis-
sementen, welke eenen schok door de geheele finan-
cieele wereld doen gevoelen en er weer velen rui
neer!
doopt, toekenden zich afwisselend op de blanke huid
van Jan, roode, paersche, zwarte strepen; zoo lang
dat eensklaps, uil de niet geweld gereten kneuzingen,
zware druppels bloed begonnen te lekken.
Dat nypend, dal onbarmhartig slagen moest yselyk
doen lyden; elke trok der zwecpcndc riemkens moest
indringen tot in 't merg der beenderen.... Maer hy,
Jan, aenzie hem, met hel aenzicht legen deo pael ge
plakt, hy lacht, de ellendige
Haest staet- hy van hoofd tot den voet le slroomcn;
hot bloed door de zwaeiende geesels opgeworpen valt
in spattenden regen op en rond het schavot....
liet volk moet gevonden hebben wal het. is komen
zoeken. Eene koortsige huivering doorloopt de digt
verdrongen scharen, menig dood bleek aenzicht keert
zich af van hel afgryselyk looncel, en hier en daer
klimmen ecnige bange stemmen boven de zvvygcnde
massa: genoeg! genoeg!
Andermacl doel de provoost een tccken cn acn-
slonds dalen de verzadigde roeden der gcesclaers,
zypelend van dampend rood....
liet vonnis was gedeeltelyk uitgevoerd: Jan do
Lichte was gegecseld lot den loopenden bloede.
Het overige gael er spoediger door.
Een gloeiende bout wordt uit een nevenstaendc
vuerpao getrokken en den heul zeiven ter hand ee-
steld.
Hel yzer sist éen second op den schouder des
lydende, een wolksken stinkenden rook walmt boven
zyn hoofd en daer staet hy voor eeuwig geteekend
met hel merk der booswichten, met de ecrloozc V der
bannelingen!....
O Intcrrogé pourquoy it a ctè detenu dans les prisons
'A lost,
A répondu par lc ministère dud. inlerprellc quo e'est par cc
que il a ét<5 accuse1 faussement.
(Fardé I der processtukken.)
Nous bourgmaislrc cleschcvins du village et Seigneuric
de Velsicque au pays d'Atost en Flandres scavoir faisons el
ccrtiflons par les présentes de bicn connoitro Josse De Lielito
el Elisabeth De Schepper sa femme
Item leur cadet nommé Jean De Lichte qui, après avoir sou-
ferl la torture par sentence des presdils hommes de (iefs
d'Atost, il élé foueUè etbanny a perpeluité,
(Fardé 52 der processtukken.)
