N° 148.
Zaterdag 1 November 1873.
3<le Jaergang.
WEKELYKSCH NIEUWSBLAD.
De Bende van Jan de Lichte.
Aelst, 51 October.
Het proces-Bazaine.
G-azette van Aelst
Het Bureel van het
blad 1- sovoatlgd In do Knpello.trnot 11, waor ullo brieven, gelden, en», vrncl.tvry moeten toegezonden worden.
Abonnementsprya £5 fr. Jaere,
vooraf betaelbaer. Voor den bulten Urn. men inachi-yvón in nl de po.tUontooren, en voor de landelyke gemeenten by de briefdrager»
liet ware ons onmogelyk, ingezien de b"lten"
gewone uitgestrektheid en inwikkeling van dit
proces? er wekelyks, in weinige woorden iets
voldoende van te geven. Van tyd tot tyd een
kortbondig overzigt is al wat de enge kadei on
zer gazette toelaet.
De getuigenissen, tot heden opgekomen, ple -
ten onregtstreeks ten voordeele van
Ten andere zy die dezegeluigeiiissenvooibren
gen, zyn zy wel getuigen in den echten zin
des woords? Men mag er «eenigszms aen twy-
telen, want elkeen van hen schynt zich meet te
bekommeren met zyn eigen gedrag te verregt-
veefdigen, dan de regters nopens dit van den
maersehalk inligtingen te geven. Bazaine vei-
oordeelen ware tevens al de anderen pligtig
erkennen, en van heden af kan men voorzien
dat de opperbevelhebber van het leger van den
Rhyn zal vrygesproken worden, ten ware er
iels onvoorziens tusschenkwam betrekkelyk de
moeilyke en netelige kwestie der aen denvyand
overgeleverde standaerden.
Niemand voorzeker zal aennemen datBazaine
verrader is geweest in den wettigen zin des
woords. Misschien is hy pligtig aen ligtzinmg-
heid, onvoorzigtigheid, zorgeloosheid; maer
lioeveel zyn er die, in diennoodlottigen ooi log,
'er zich min pligtig hebben aengemaekl dan by.
Nooit heelt men klaerder gezien tot welk on-
beschrytelyke wanorde het militaire Keizerryk
in zyne laetste dagen was gekomen. Men leelde
boven op; zinsbedrog en leugenachtigen scnyn
nam men voor waerheid; de wanorde was overal,
de bekrompenste ikzucht had de hoogste rangen
van liet leger overweldigd; elk trok naer zynen
kant zonder zich het minste te bekommeren met
het algemeene best: het was elk voor zyn eigen.
Die Keizer, tot het laetste oogenbiik vastge-
klist aen een bevelhebberschap dat verre boven
zyne magt was, die het eindelyk het schieten
zonder de minste regels van eene doelmatige
overdragt te volgen; die oppergenerael zonder
hepaeld krygsplan, zonder inlichtingen, wer
kende op goed valle het uit; diestal-othcie-
ren die elkander in den weg hepen en ver-
dwaelden in eenen doolhof van depechen en
bevelen waer niemand de verantwoordelykheid
van op zich wou nemen; die tegenstrydige rap
porten, dit volkomen gebrek aen eenheid en
.samenhang in de werking, enz., zeggen meer
over den akeligen toestand waerin l rankryk
zich bevond, dan honderd processen-Bazaine
m al de boeken die men heelt geschreven en
nog schryven zal over den oorlog van 1870.
Is het dan te verwonderen dat zooveel on
heilen en vernedering de Franschenzyn te beurt
gevallen, vooral wanneer men inziet tegen wie
zy het te doen hadden: tegen een der talrykste
legers die ouit hebben bestaen, leger samen
gesteld uit volmaekt afgerigte soldaten, van al
les voorzien; uit kundige, moedige en verkleefde
ofiicieren,|metden ouden Moltke aen 't hoofd,
en die allen samenwerkten als één man
BONAPARTE EN GRAEF DE CHAMBORD.
Men leest in de Unita Cattolica:
Heeft Frankryk eindelyk al zyne dwalingen,
al zyne dwaesheden, al zyne misdaden uitge
boet? Heelt het een koning verdient als de graef
de Chambord? Ofwel heeft het nog beboette aen
een dictator, die met de dry kleurige vlag in de
eene hand en de roede in de andere, spreekt
van de beginselen van 89 en den Franschman
te gelyker tyd een vragt slagen toediend? Zie-
daer eenige vragen waerop de gebeurtenissen
gaen antwoorden. Intusschen is bet droevig te
zien welk eene oppositie Hendrik V ontmoet
en weet gy waeruit die oppositie ontslaet? Uit
zyn eerlykheid, uit zynen eerbied voor de wet,
uit zyne liefde voor eene wyze, eerlyke en vrye
regeering.
Veronderstellen wy eens een Bonaparte in
zyne plaets; weetgy wat hy doen zou? In Octo
ber zou hy alles belooven. Wilt gy de drykleur?
Daer hebt ge ze. Verkiest gy het roodevaendel?
Men zal u het roode geven. Gy vraegt het al
gemeen steinregt? Wy gaen het nog algemee-
ner dan ooit verklaren. De beginselen van 89?
Leve diegroote beginselen! In een woord, hy
zou alle partyen wierook toezwaeien, alle drif
ten vleien. En dan?
En dan in november zou hy doen wat noodig
was om zyn zetel te vestigen, en in den nacht
van 2 december zouden wy de lelterlyke her
haling hebben, van hetgeen wy hebben gezien
in 1851. Herinneren wy ons nog eens wat toen
is geschied, opdat men liet onderscheid bcgrype
tusschen een wettigen koning die weder zynen
troon verlangt te bestygen, en een fortuinzoe
ker die zich door list en geweld van den troon
meester maekt.
In het begin noemde Napoleon zich fransch
burger, en hy scheen met dezen titel tevreden.
Vervolgens wilde de burger afgeveerdigde zyn,
de afgeveerdigde president van de republiek,
en eindelyk de president keizer. Daertoe begon
hy met het doen aenhouden van verscheidene
afgeveerdigdenen A. Thiershet allereerst. Spre
kende over dezen laetste, zegde Napoleon, dat
hy wapens maekte voor den burgeroorlog. En
moge dat toen ook niet waer geweest zyn, thans
is het maer al te zeker. Hy rigte zich vervol
gens tot de soldaten en riep hen op om het va
derland te redden. Gy zult het vaderland red
den, want ik reken op u.
Tweehonderd veertien afgeveerdigden.inde
mairie van het tweede arrondissement verga
derd, verklaren: Louis Napoleon is afgezet van
(i)
TWEEDE DEEL.
111.
Op Ilarlebeke.
(48e VERVOLG.)
Beth was in de hut teruggekeerd laet na middcr
nacht, bleek als eene stervende en met een geweldige
Koorts op het lyf.
't Jeef lag aen 't ronken.
Had zy durven klagen, Beth, even gauw had zy
haren man ontwekt; maer klagen was haer eigen
zei ven verraden; klagen was zooveel als bekennen dat
zy inderdaed met geld had bygezeten en dal zy haren
armen 't Jeef, een geheel jaer lang, en vrywillig, van
gebrek had laten vergaen. Dergelyke bekentenis ging
haer onvermydelyk ten minslc twee blauw oogen
kosten.... Zy verkropte dus hare woede, vergenoegde
zich, voor het oogenbiik, met Jan, haren lieveling,
to vervvenschen van 't hoogste van 't schavot lot in
't diepste der hel-en zy liet 't Jeef in ruste zynen vollen
spinrok afronken.
Ook, 't ware al te bitter spyt geweest den goeden
man op dees oogenbiik te gaen stooren. Hy lag zoo
schoon aen 't droomen dat hy weder, als daes, achter
zynen toog mogt schinken en bescheid doen; dat,
ingezien zyn eigen verbruik, en om de rekening van
den brouwer effen te krygen, hy nu zyn bier twee
oordjes den pot had opgeslagen, uit voorwendsel van
de duerle en den slechten tyd; dat hy dien dag dry
katten voor konyncn had verkocht; dat Pier-Oom hem
bad beroepen op den leerlingbak, en dat hy, 't Jeef,
Pier-Oom een gansche halve-kroon-en-half had afge
zet, en dat zy beiden het zaten op te smullen, in
lekkere verkensribbekens, te Hucdelgem, in het
Zwaentje....
En zoo bleef de gelukkige droomen lot eindelyk het
schemerlicht der flauwe winterzon het eenige ven
sterken der hut binnendrong, en 's mans bezwaerde
oogleden kwam openstreelen.
(1) Eigendom der Gazette van Aelst.
zyn ambt als president; waerop hy antwoordt
met hen achter het slot te zetten. Hy beveelt
het vallaen tegen al wie weerstand biedt, en
den 4 december verliest de afgeveerdigde Dus-
soubs er het leven by. Men proklameert de
groote beginselen van 89, men ontrolt de dry-
kleur; maer de aenhoudingen hebben in massa
plaets te Parys; en overal is er staet van beleg;
een dekreet bepaelt dat de vyanden van Bona
parte kunnen worden getransporteerd naer
cöne strafkolonie, naer Cayenne of Algeric.
(Dekreet van 8 december 1851.)
Men roemt de glorievolle overwinningen der
revolutie; maer 67 oudvertegenwoordigers
worden van het fransèhe grondgebied verban
nen; 18 anderen waeronder Thiers, werden op
staenden voet uil Frankryk en Algeriëgeweerd;
eindelyk vyf der meest te vreezen zullen,
worden getransporteert naer fransch Guyane.»
(Dekreet van 9 january 1852.) Men veerdigl de
nieuwe constitutie uit, gegrondvest op de groote
beginselen, die den eigendom waerborgen; maer
de goederen toehoorende aen de leden der
familie d'Orleans zullen worden verkocht bin
nen den tyd van een jaer. (Dekreet van 22
january -1852.) En twee dagen later vraegt
Frankryk aen Zwitserland, alle politieke vluch
telingen te willen uitleveren, wier verbanning
de fransche regeering noodig zou bevinden!
Wy hebben een artikel bewaerd van de lon-
densche Times, van 11 february 1852, waerin
het volgende voorkomt:
De binnenlandsche politiek van de fransche
regeering laet zich aldus samenvatten: onder
drukking van de waerheid die mishaegt; be-
rooving van republiekeinen en Orleanistèn;
vogelvryverklaring en verbanning van het ge
zond verstand; gewelddadigheden in de depar
tementen; spionnering en aen brenging overal;
het leger en het werk vol k beutel i ngs omgekocht,
bevreesd gemaekt, bedrogen; dehoogeen mid
delstanden, bedreigd, gevleid, verdacht ge
maekt; de krygswel algemeen; derechtveerdig-
heid nergens; de jury opgeheven; de openbare
fondsen kunstmatig ryzend; de handel vernie
tigd; de arbeid geruïneerd; de meestdrukkende
tyrannie in den vorm van een spolvryheid; be
dienden voor ministers; tafelschuimers voor
senatoren; stommen voor staetsraden; nullitei
ten voor wetgevers; de openbare meening vol
mistrouwen jegens allen en alles, zelfs jegens
de macht die het leven van het systeem was.
Zoo besteeg Napoleon III den troon, onder
de toejuichingen der Fransclien. Thiers zelf
durfde geen woord tegen hem uitlaten, en werd
by zynen terugkeer in Frankryk stom als een
visch. Het drykleurig vaendel en de roede, de
constitutie en Cayenne, de beginselen van 89 en
de staet van beleg, dat was de spys, die Bona
parte voor de groote natie bereidde, en waer-
mede zy zich beeft gevoed tot de maend septem
ber 1870, dat is gedurende achttien jaren.
Hy vond Beth aen zyne zyde zuchtend en klapper
tandend en eer dood dan levend; daermec bekreunde
hy zich weinig. Hy had haest om builen te zyn,
uiterst nieuwsgierig te vernemen of zyne droom kans
had uit le vallen, uiterst nieuwsgierig te bestaligen
wat er rond de puinen zyner kroeg ging gebeuren,
liet spookte er reeds sedert zoovele jaren, wat ging
het nu weer zyn?.... Hy vond er het beloofde tiental
manschappen, Jan Poelenier aen 't hoofd, die zaten te
wachten op de hevelen van baes 'L Jeef.
In afwachting dat de beraemde onderneming dacr
klaer kome en de gevloekte kroeg, tot spyt en ergernis
der geburen, wederom ia staet worde gebragt, ge
lieve het den lezer ons elders te vergezellen. Wy
verwittigen hem op voorhand dal hy, in den loup
dezer geschiedenis, dikwyls tamelyk breede sprongen
zal te doen hebben. Om dcu lytel van ons werk ge
trouw ie blyven, moeten wy, zooveel het doenlyk is,
al de acnhalenswaerdige feilen der bende voorbren
gen, en de bende, het is reeds gezegd, was zeer
uitgestrekt: zy had vertakkingen door gansch de
vlaemsche streek. De lezer knormdus niet omdat wy
hem doen reizen van den eenen hoek van 'l land naer
den anderen; dat wy hem verzenden, nu van de
kaslelny van Oudenaerde naer het land van Dender-
mondc'danvan het land van Aelst naer het Kortryksch.
Die schynbare wanorde ligt in den aerd zeiven dezer
geschiedenis. Inderdaed, de eenige leidsdracd welken
wy hier kunnen volgen ïs enkel de dagleekening dooi
de processtukken opgegeven, en de eenige verbinding
tusschen al die verstrooide lafcreclcn, de held
wiens leven en doening wy beschryvon, kapitein Jan,
overal tegenwoordig op het tooncel, 't zy in persoon,
't zy door zyne ingeving of bevelen. Is het nu hier te
doen, en onmiddelyk daerna tien uren verder, Jan
toch blyft de spil rond welke de gansche beweging
keert.
Hel is den zelfden avond van do terugkomst by de
familie, dat het volgende voorviel.
Op zekeren afstand van den groep huizen, hel
sleedje Ilarlebeke uitmakende, deed zich, langs den
kant van Deerlyk, eene fracie burgerwoonst onder
scheiden. Zooals die woonst zich daer verhief, een-
zaem, in het midden van uitgestrekte tuinen omsloten
door eene hoogc en digtgegroeide haeg, had ze een
vreemdeling genomen voor eon heerlyk buitengoed.
Maer door gansch de streek was liet geweten, en
vooral geweten van de arme menschen, dat het dacr
was dat, winter en zomer, M. Davids verbleel, een
welhebbende graenhandelaer, geacht en bemind van
iedereen.
Hel was reeds laet in den avond.
In een der benedenplaelsen brandde licht, en de
tafel was opgediend. Twee personen waren tegen
woordig: zy schenen eenen derden te wachten om
hel macl te beginnen.
Do eerste was een vrome, reizige jongeling, aen
't schryven voor eenen hoogen lessenaer. Hel werk
moest den jongen vervelen, of wat school er?.... Alle
oogenblikken richtte hy het hoofd naer het logge
uerwerk dat tegen wand op trage eentonige maet
aen 'l tiktakken hing,en liet helvandaerondervragond
en verlegen dalen op eene reeds bejaerdc vrouw die,
by eene lamp, in ecu gebedenboek zal le lezen.
De jongeling had rust noch geduld.
Eensklaps meende hy te bemerken dat de vrouw
verbleekte, en dal twee zware tranen over hare wan
gen rolden.,..
Hy sloeg nydig zyn schryfboek digi
Moeder, riep hy, gy weent!.... Ik ook, ik kan
het niet meer uithouden
De vrouw beefde van verrassing, aenzag haren
zoon, en viel overvloediger aen 't weenen.
Ik wil weten, sprak de zoon, wat er ginder
omgaet!
Nog een weinig geduld, Arnold. Den hovenier
heb ik sedert een uer vooruitgezonden, en haest zal
hy vvederkeeren met vader, of ons minstens weten le
zeggen waer vader blyl'l.
Dat moet ik zeil gaen vernemen, aenstonds.
Neen, kind lief, blyf by my. Zeg nog een goed
Vader cm opdat zyn engel bewaerd er hem voor al
onheil bescherme.
Dal hch ik sedert lang gedacn, moeder. Nu
wordt het myne plicht u en my, zoo haest mogelyk
gerust te stellen,en ik vlieg de baen op naei Kortryk.
Als de graef de Chambord zynen toevlucht
lot dezelfde middelen had willen nemen, zou
hy reeds lang koning van Frankryk zyn. Maer
weinig hecht hy acn de kroon: daerentcgen
ligt geweten, oprechtheid en het welzyn der
Fransclien hem na aen het hart. Daerorn ver-
klaert men dat hy niet geschikt is voor onzen
tyd, alsof men, om in onzen tyd te triomferen,
noodzakelyk zou moeten leven van bedrog en
leugen!
Als Hendrik V in Frankryk niet zegeviert,
onder voorwendsel vandevlagofdevolks-sou-
verpiniteit, zal deze arme natie of opnieuw het
onderste boven worden geworpen, of de prooi
worden van een of anderen onbarmharligen
tyrart.
De gouverneur van Oosl-Vlaendcren brengt Ier ken
nis der hengslenhouders, dat in uitvoering van het
provinciacl reglement lot verbetering van hel paar
denras, in dato 11 july 1854,lact6l gewyzigd by reso
lutie van den Provincialen Haed, in dato 13 july 1806.
de keuring der hengsten lot den springdienst bestemd
voor 't dienstjaar 1874, zal gehouden worden als volgt:
Te Gent, (Beestenmarkt): Op maendag 17 november
1873, voor de hengsten van het roglerlyk arrondisse
ment Gent, ten 10 ure.
Te Dendcrmonde,(Kerk):Op dynsdag 18 november,
voor de hengsten van hel regterlyk arrondissement
Dendermonde, ten 10 t/aure.
Te Audenaerde,(Stadhuis): Op woensdag 19 novem
ber, voor de hengsten van de kantons Audenaerde,
Itonsc en Maria-Hoorcbeke, ten 9 t/a urew
Te Geerardsbergen, (Stadhuis): Op Donderdag 20
november, voor de hengsten van de kantons Geerards
bergen, Zotlegem en Nederbrakel, uilgenomen do ge
meente Hemelvcerdegem, ten 10 ure.
Tc Ninove, (Beestenmarkt): Op zaterdag 22 novem
ber, voor de hengsten van de kantons Ninove, Herzclo
cn van de gemeente llemelveerdegcm uit hot kanton
Nederbrakel, ten 10 ure.
Do gouverneur voornoemd herinnert, dat telkens
de volgcndo premiën voor de beste werkhengsten
worden toegewezen, te welen:
1° Voor de hengsten van 3 jaren oud: Eene cersld
premie van 150, en eene tweede van 100 franken;
2° Voor de hengsten van ten minslc -4, en ten hoog
ste 9 jaren oudEene eerste premie van 300, en eene
tweede van 200 fr.;
3U Bewaer-prcmiën van 200 fr., voor hengsten tot
den ouderdom van 9 jaren,en ëéne premie voor heng
sten boven dien ouderdom, welke reeds op cone voor
gaande keuring met de premie van 300 franks zyn be=>
kroond gew.orden;
4° De provinciale premie van 500 franken, voorden
besten werkhengsl der gcheclc provincie, ten minsto
5 jaren oud, die met de voormelde premie van 300
franken is bekroond geworden, Itclzy by de keuring
des jaers, helzv by die van een vorig jaer.
De kampslryd voor de provinciale premie zal dit
jaer gehouden worden opdonderdag 18 december, to
Gent (Beestenmarkt), ten 10 ure's voormiddags.
Premiën voor jonge hengsten.- -Eene som van 450 fr.
kan door dc keur-commissie L'elkcr vergadering wor
den uilverdeeld lot een onbepaald aantal meerdere of
mindere premiën, voor jonge hengsten van 18 macn-
den tot 2 jaren.
--Ja, wat mag er toch gebeurd zyn! Kreet de
vrouw. Sedert haest veertig jaer dat wy getrouwd
zyn, kwam vader nooit later terug van Kortrykmarkt
dan in den namiddag, en hel ware wel dc eerste maet
dal hy zich zou laten ophouden....
Is dc knecht van M. Konings niet komen ver
wittigen dal vader hy zyn meester hel middagmacl
zou nemen, en dat deze hem, in zyn ryluig, zou heb
ben naer huis gcvocj-d?
Dal boodschapte die knecht.
En dat vader ten zessen zou tc huis zyn?
Of nog vroeger.
Ziet ge wel, moeder. Het is straks dry ureil
later!
Maer, Arnold toch, het is zulk slecht weder...
Geloof my, wy verontrusten ons welzeker ten on-
regte.
Ten onregte! En gy, moeder, gy zit le sterven
van angst, en ik, ik ben niet min ontsteld....
Arnold, ondanks het smeeken zyner moeder vertrok
en was reeds do kamer uil. Maer plotselings schiet
hem een gedacht tc binnen en hy komt terug.
Zeg, moeder, vroeg hy, het was toch wel
niet waer, de knecht van M. Konings, die u gesproken
heeft?
Hy zegde dot hy de knecht was.
Hoe? Gy hebt hem niet herkend?
Ik ken al de knechten van M. Konings niet; maer
dien toch meen ik nooit gezien te hebben.
Een yselyk vermoeden bekroop den verbleekenden
jongeling.... Hy-ging spreken, doch hy wedcrhield
zich.
Dc klok van 't uerwerk sloeg negen.
Arnold liep tot zyne moeder, omhelsde ze driftig
en vroeg haren zegen.
Ik spring te peerd, sprak hy; de stalknecht en
de twee meiden zullen u gezelschap houden. Grendel
deuren en vensters, en laet geen onbekenden bin-
nen.
Arnold was den stal in, waer do knecht reels ter
ruste lag.
Hysop! Jan, gebood hy; zadel het peerd: ik
moet naer Kortryk.
Is dc meester nog niet le huis, M. Arnold?
