N° 200.
Zondag 1 November 1874.
4<le Jaargang.
WEKELYKSCH NIEUWSBLAD.
De Bende van Jan de Lichte.
Aelst, 51 Oclobcr.
Builenlandsch Aieuws.
G-azett
Ilet Ilureel van li©t l»lo«l I» gevestigd In «Ie Kapelleatract AI0 II, \v«er alle brieven, gelden, enz. vrnchtvry moeten toegezonden worden.
AbonnementRprys £t fr. Juers, vooraf Ketnelbaer. Voor don buiton kan men Inscliryven In nl do postkantooren, en voor do landelyko gomeenton by «Ie briefdragers-
GEEN BLANKENBERGSCHE REKENING.
Of het duer leven is geworden!... Vraeg het
aen wie ge wilt, aen burgers en werklieden,
aen armen en ryken, aen kooplieden, renteniers,
bedienden, enz. en allen zullen u met eenstem
mige klachten antwoorden.
Dertig jaer geleden stond het menagebrood
aen 30 centiemen den kilog.; de boter aen 60 c.
en hetvleesch aen 50 c.; en nu? En de pataten,
en de kolen, en de kofïy, enz.?....
Ook is overal de loon van den werkman
schier verdubbeld met den prys van het nood-
zakelyke voor het leven; ook, sedert lang,
spannen de bedienden van alle slach, vooral de
kleine bedienden, alle mogelyke pogingen in
om de twee enden van 't jaer, die bliksems
kort zyn geworden aeneen te krygen.
Onder die bedienden, degenen die by uitstek
verdienen niet te kort te moeten schieten, staen
welzeker vooruit de onderwyzers.
Na de postboden, de ontvangers, de doua
niers, de bedienden der accynsen, de kleine
bedienden der openbare werken, zelfs na de
onder-luitenanten der infanterie, ware het meer
dan billyk dat men eens de schoolmeesters
indachtig wierde, hen die sedert zoo lang reeds
hunne beurt staep af te wachten.
Het bestuer heeft veel gedaen voor het lager
onderwys. Over de dry millioen en half zyn de
jaerlyksche toelage van dit vak komen ver
meerderen; men heeft een crediet gestemd van
twintig millioen voor het opbouwen en meu-
bleeren van schoollokalen. Dat alles is voor
het stoftelyke van het lager onderwys. Maer de
schoolmeester zelf wordt hy niet vergeten, en
door eene echt jammerlyke verwarring, meent
het publiek niet dat hy meedeelt in hetgeen
uïtsluitelyk voor de school zelve is bestemd?
Nemen wy het geval, en het is niet zeldzaem,
van eenen onderwyzer, getrouwd en vader van
zes kinderen: dat maekt toch een huishouden
uit van acht personen. Onderstellen wy dat
hy eene jaerwedde geniete van fr. 1600, vrye
woonst hebbe en eenen tuin. 't Is by al de
schoolmeesters zoo vet niet; het is zelfs eene
uitzondering. Zonder in rekening te brengen
vele onvoorziene onkosten, onkosten van dok
tor en apotheker, enz., maken wy het volgde
budjet op. Wie het overdreven vindt, bewyze
het ons en wy zullen onze rekening hermaken.
Brood 450 franken.
Aerdappelcn 120
Vleesch 387
Speceryen 86
Vuer 100
Licht 14
Klcedcren 400
Schoeisel 106
Voor de voorzieningskas 40
Totael 1703 franken.
(i)
TWEEDE DEEL.
IX.
Xe Aelst.
(98® VERVOLG.)
Jan ging voort
Wy staen onder het oppergezag en het regt-
slreeksch toezichlvan den deken derwyk. Hybenoemt
ons, en heeft hy te klagen van onzen dienst, hy zet
ons af. Doch dal gebeurt zelden: wy weten onze over
heid in te volgen en de mouw te slryken. Onder hel
venster van deken en baljuw schreeuwen wy doorgaens
luider dan op andere plaetscn der straet. De jongens
zyn op hunnen post zegt de baljuw; en hy keert
zich op zyn ander zyde en slaept gerust in, overtuigd
dat stad en wyk in volle veiligheid verkeeren....
Moest hy ons volgen, hy zou anders klappen!
Een ruiter geeuwde om zyn bakhuis uileen te rek
ken.
Die verwenschle zaegpol, riep hy, heeft gezwo
ren ons in slaep te wiegen.
't Is waer, dacht Jan in zyn eigen. Geeuwen
is belrapelyk, sprak hy lachend; 't is de schuld van
gene daer: hy heeft eerst begost.
De guit wees op eenen der vier rabautcn, die reeds
half in slaep lag.
'tls uw schuld, vloekte de andere, met uwen
deken en uwen baljuw! Wat gaet ons dal aen?
Drink eens, kamaraed, 't zal passeeren.
'k Weet doemnis niet wat er in dien helschen
duivelsdrank is, in dien vuilen, smerigen jenever!
raorde de geeuwer.
Wel, doemnis, jenever! was 't antwoord.
En Jan trok onbarmhartig zyn zage voort:
Van tien uren 's avonds lol vyf uren 's morgens
zyn wy te been, en wy roepen alle uren. Dal wil juist
niet zeggen dat wy altyd dè waerheid roepen, neen.
Het aenduiden der klok, van uer tot ucr, verraedt den
Nemen wy nu liet geval van eenen onderwy
zer die niet getrouwd is, en genietende eene
jaerwedde van 1000 franken.
Kostgeld 600 franken.
Kleederen 200
Schoeisel 40
Verschillende onkosten 65
Voor de voorzieuingskas 30
Totael 935 franken.
Ziedaer bet budjet van het overgroot getal
onderwyzers in sleden en in dorpenEn het is
de onderwyzer nogtansdieeendermedebescha-
vers is van het volkHet is hy, die vaders en
moeders plaets bekleedt; hy, die het kind tot
man, tot christen, tot burger helpt makenEn
het is alzoo dat men rekening houdt van zyne
drukke studiën by de normale school, dal men
zynen drukken arbeid van eiken dag, dat men
zyne zoo druk vervulde dienstjaren vergeldt?
En hy kan daer alzoo dertig jaren zitten en nog
meer, met de armoede voor de deur.
Wat wy zeggen van den onderwyzer, zeggen
wy insgelyks van de onderwyzeres.
Dat het bestuer dus eindelykde zoo gegronde
klachten aenhoore die ten allen kante opgaen;
dat het regt geve aen wie regl toekomt en
zonder vertoeven de hand aen 't werk sla. Het
land zal dergelyke uitgaven geenszins beknib
belen. Dagelyksziet men onderwyzers die het
ambacht vaerwel zeggen om een ander vak
te beproeven: dat het bestuer hunnen toestand
verbetere, hel zal die al'vvykingen voorkomen
en veel dienst bewezen hebben aen het land.
Wy hebben gesproken van de onderwyzers
in het algemeen: Voor zondag een byzonder
woordeken ten gunste der onderwyzers van
den buiten.
WI'AYJE.
Don Carlos is den 22 dezer, te Puente la Reyna
aengekomen,waer hydoor maerschalk Ellio en
generael Mendiri ontvangen werd.
Er heerschte een groote geestdrift onder de
bevolking en in al de rangen van het leger.
D~ön Carlos heeft eene verkenning gedaen van
Carrascal tot aen Tafalla.
De versterkingswerken rond Seode Urgel zyn
voltrokken en dank aen de wapens welke de
Carlisten by de inneming der stad in handen vie
len, is de plaets beschermd legen eiken aenval.
Mgr de bisschop van Urgel is in zyne residen-
tieplaets teruggekeerd. Degeestdriltderinwoo-
ners van de stad en omtrek beschryven, is on-
mogelyk.
Depeches uit den hoofdstaf van don Alfonso
bestatigen,dat het carlistische leger in Arragon
en Valencië, onder de bevelen van den broeder
van don Carlos, besttfet uit 21 bataillons, waer-
van I bataillon zouaven 8 eskadrons ruiteryen
6 batteryen artillerie.
El Cuartcl-Ileal bevat eene reeks logen-
(1) Eigendom der Gazette van Aelst.
nachtuil die te laet uitzil. Wat doet dan die nachtuil,
om van de vrouw niet bekeven ol geschrabd te wor
den? lly koopt den waker uit, en pykenheer roept elf
als het reeds lang dry van den morgen is geslagen.,..
Dat kost zes oordjes, en dat is ons eerste profyt.
Zoo hebben wy nog ander profyten, want wy trachten
wel te staen mot iedereen, en ieder allen mogelyken
diensl te bewyzen, by zy ryk of arm, meester of knecht,
edelman ol slaef. Wie die konst niet weet iseen slechte
nachtwaker; hy kent zyn ambacht niet en, met de
zeven stuivers die hy trekt per nacht van de stad,
sterft hy van honger, hy en zyn gezin. Zoo, by voor
beeld, heelt, 's avonds laet, een meid- van ryken huize
eene boodschap te doen, de waker vergezelt ze om ze
van alle hinderlaeg-en onheil te bevryden. Dat geldt
hem of een drinkpenningsken, of de overschot van de
keuken, en regelmatig een nieuwjaer. Wy hebben nog
ander prolyten. Wy kloppen den werkman op, ter
gestelde uer, en dat is ons waerd een oordje daegs
by eiken, en 's morgens het potje koll'y en den rogge
boterham. En zoo dringen wy overal binnen, en zoo
komen wy achter alle geheimen, beter dan de politie
zelve. Wy hebben nog ander profyten.,..
Waersehynlyk die van dieven en stroopers te
vangen? vroeg een rabaud. Zeg eens, wanneer
komt nu eindelyk uwe brigand? dat begint my hier
ter dege te vervelen
My ook, antwoordde Jan. Doch wy moeien ge-
duld hebben: twintig pond liggen overal niet te rapen.
Hy zal hier zyn tusschen elfen twaelf, dat verzeker ik
u. Dus gy hebt lyd om my te aenhooren.
Hoe zyt gy achter zyn kennis gekomen?
Gy zyt te haestig. Ge moet my laten vertellen
van naeld tol den draed of ikgeraek uit het spoor. Ik
spreek immers zoo schoon en zoo gemakkclyk fransch
als gylieden. Ik zegde dus dat wy aller geheimen
achterna komen, 't zy door ons zeiven, 't zy door de
dienstboden die wy believen, 't zy op welkdar.ige
andere wys. Die sekreten steken wy in den zak en
welen ze op te halen telkens hel onze intresten geldt.
Zoo viel hel voor dal ik, veertien dagen geleden, laet
in den nacht hoorde kyven en krakeelen in een huis
dat ik niet noemen wil, want het is van hoogcu rang.
straftuigen nopens de leugenachtige geruchten
en valsche lydingen, die door de rcpubliekcin-
sche drukpers verspreid zyn, niet alleen over
den toestand van het leger der Carlisten, maer
zelfs over het doen en laten der eerste gene
racis van dit leger. Evenals meta'.levoorgaende
berigten zal het zyn met de tyding van de
Correspondencia, dat by uitstek republiekeinsch
dagblad van Madrid, wanneer het zegt, dat don
Alfonso er in gelukt is den Ebro over te trek
ken, niet om zich by het leger van zyn broeder
aen te sluiten, maer wel om diens zaek vaerwel
te zeggen en naer Frankryk af te reizen.
Of beoordeelt misschien de republiekeijische
drukpers in Spanje hare vyanden naer het ge
drag harer eigene volgelingen, dan ja valt er
niet aen te Iwyfelen, dat zy den toesland zoo
duister afschildert, want het is bedroevend ge
steld met het republiekeinschc leger. De lael-
sle gedwongen ligting, die aen maerschalk
Serrano 125,000 nieuwe manschappen moest
opleveren, om de Carlisten het hoofd te ver-
bryzelen, is geëindigd op eene manier die alles
behalve vleiend wordt voor de soldaten der
republiek.
De laetste berigten over den toestand in
Spanje luiden gunstig voor de carlistische wa
pens, niet omdat er overwinningen behaeld zyn;
maer wel omdat generael Moriones altyd in de
zelfde werkeloosheid blyft verkeeren, ondanks
den herhaeldën acnd rang van het gouvernement
van Madrid, dat niet ophoudt hem aen te zetten
tot den aenval. Don Carlos doorloopt dagelyks
het groote legerkamp, waer zyne soldaten zich
in den wapenhandel volmaken, tervvyl hy be
zoeken ontvangt, zoowel van hooge politieke
persoonen uit Spanje als uit het buitenland.
FRANKRYK.
Hel schynt dat het onthael van hel memoran
dum aen Frankryk, te Madrid den lust verwekt
heeft, ook aen lord Derby, den engelschen mi
nister van buitenlandsche zaken,.uitleggingen
te vragen, nopens die schepen van engelsche
nationaliteit, welke wapens voor de Carlisten
afleveren. De engelsche minister moet zich bc-
paeld hebben met te antwoorden: «dat hy zich
met dergelyke kwestiëh niet te bemoeien had
en'dat het spaensch gouvernement niemand dan
zichzelve moestaensprekelyk maken,indien het
nalatig of zwak genoeg was, om zyne eigen kus-
tön te bewaken.
Er is geen hoegenaemd nieuws over de
binnenlandsche politiek in Frankryk. Alleen
wordt er verzekerd, dat de kiezingen voor de
municipale raden nog voor de samenroeping
der Nationale Vergadering zullen plaets hebben
en ook, dal M. Balbic en andere afgeveerdigden
van het wetgevend lichacm zullen vragen, om
zoodra mogelyk de konslilulionneele wetten te
stemmen. Verder wordt lner bygevoegd, dat het
gouvernement in geene verdere verdaging van
die wetten zal toestemmen.
De nadering van het oogenblik waerop
Wat mynheer en mcvrouwelkander verweten is onge
hoord. Voor bet publiek staen zy streng op hun punt
van eer; maer had de gcbuerlo gehoord Wal ik dien
nacht vernam, het publiek zou mynheer en mevrouw
en geheel de lamilic met vingerenwyzen. Gclukkiglyk
de gebuerte sliep, maer Hansken waekte. En om te
tooncn dal hy waekte, schreeuwde hy, onder hel
venster van mevrouw, zoo hard hy schreeuwen kon
dal de klok twee was. De stem van Ilanskcn, maer
vooral zyne waekzaemheid, zyn gekend door gansch
de stad.... 's Anderendaegs, vóór zonsopgang, stond
de meid van den huize voor myn deur: zy kwam van
wegens mevrouw.... Ware ik schoenlapper geweest,
ik kreeg voor een gansch jaer en voor gansch hel
huis het overleer te herstellen, dp achterlappen en
zolen te plaetscn; ware ik doozenplakker geweest ik
bekwam ten eeuwigen dage de kartons van mevrouw
om die in orde te stellen. Ik kom liet u te zeggen, ik
ben doozenplakker, noch lepelgieter; ik maek ratte-
vallen. Onnoodigerby te voegen dal ik de kalandieze
kreeg van't huis. Hel stieltje ging tol dan maer ge
meen; maer mevrouw heeft my de gunst en jonsl ver
schaft van hare vrienden en sedert dien,...
Gaet hel stieltje beter?
Ja, vooral sedert ik al de kallen doodsla die ik
ontmoet.... Ziet myn haren muts; zy is vair kaltevcl.
Denkt ooglans niet, kamaraden, dat hel even ge
makkclyk is om eenieder te voldoen. Er leven lastige
menschen in de wereld. Zoo zyn er die beweren dat
wy 's nachts te luide schreeuwen, anderen dal zy ons
niet hooren, en er zyn er zelfs die niet willen hooren.
Maer die knorpotlen geven wy gelyk en wy laten ze
knorren. En zoo wel slaende met iedereen, met over
heid en borgery; en zoo ieders geheimen ontdekkende
en alles ten profyten wetende te brengen, knoopen
wy niet alleen de twee enden aeneeu, maer onze
nachtdienst zelfwordl zeer vergemakkelykl. Dikwyls,
in plaets van ons op de been te vinden, heeft men ons
gevonden dapper aen 't ronken op eenen of anderen
trap; nogtans, zelden klaegt men. Is het slecht weder
om er gecnen hond door te jagen, dan roepen wy de
uer van uil ons keldergat of van over ons half-dcur,
en menigmael gebeurt zulks by schoon weder, zoowel
de Nationale Vergadering in Frankryk moet
geopend worden geeft overvloedige stof aen de
dagbladen om hunne geheime wenschenen ook
de onderduimsclie bewegingen van hunne te-
genparty te verdedigen ol te brandmerken. Zoo
beeft een deel der drukpers noodig te beweren,
dat er een verschil ontstaen is onder de leden
van liet kabinet, nopens de politiekdie bet gou
vernement volgen zal, zoodra de Nationale
Vergadering geopend is, terwyl het andere deel
bevestigt, dal de grootste eensgezindheid blyft
heerschen by het kabinet, voor wat de te vol
gen politieke gedragslyn betreft.
Het uitsluitend doel van hel gouvernement
Mac-Mahon jnoet volgens de min of meer ofïi-
cieusc drukpers, gerigt zyn op de behouding
van eene meerderheid, als die welke de kon-
servatiove fraktiën op 26 mei 1873 de overwin
ning deed behalen op M. Thiers. De Patiie zegt
daerop van welingeligte zyde te welen, dat
maerschalk Mac-Mahon hoegenaemd de bewe
ging niet zal goedkeuren, welke voor doel
heeft eene versmelting der centrums te bewer
ken, omdat hy vaster dan ooit besloten heeft,
zich nooit te scheiden van eene der fraktiën
welke de konservatieve party uitmaken en die
den 20 november van verleden jaer, de verlen
ging zyner yolmagt slemden. Dit beweren is
lot nu toe door geen dagblad gelogenstraft,
maer wel bevestigd door twee byna gclykty-
dige notas in de Prease en in den Moniteur.
Devoorafgaende werking van de verschil-
lendo fraktiën der Nationale Vergadering schy-
nen vooral te doelen op het opgemaekte wets-
ontwerp-Acloque. Dit wetsontwerp beoogt de
verlenging van het beslaende wetgevend lichacm
tot aen het eindigen der verlengde volmagt van
maerschalk Mac-Mahon. Artikel 1 sprceklechler
ook lol zeker punt over de konstilutioirneele
wetten, want het luidt: dat lol 20 november
1880, hel gouvernement van Frankryk zal sa
mengesteld zyn uit twee Kamers, en een hoold
van het uitvoerend bewind. Dit laetste zal voort-
gaen met den naem te voeren van president der
republiek. Kortom het geheele wetsontwerp
verlangt dezevenjar ge magtsverlengirig van de
Nationale Vergadering.
DUIT8CIILA1VD.
Indien de Francfurter Zei tutu/ mag geloofd
worden, zou het pruisisch ministerie van oor
log reeds de lyst der officiers gereed maken
welke in de kaders van den ontworpen landstruin
zullen ingelyfd zyn. Die tyding is zeer ernstig
en van zulken aerd, dal do donkere gedachten
aen aenstaende verwikkelingen, welke uit het
wetsontwerp zelve zyn voortgesproten, niet
kunnen dan hierdoor in ernstigheid aengroeien.
Het verslag nopens het oorlogsbudget van
het keizerryk voor het dienstjacr 1875,is thans
opgemaekl en maekt een boekdeel uit van 79
vellen druks.
Degewone uitgaven beloopen tot 272,495,822
marken dus 40,141,652 marken meer dan in
als by regen en sneeuw. Zit pykenheer mol poen by,
de eene of andere kroeg dient tot vergadcrplaets van
al de wakers derwyk. Daer slapt men* bier, jenever
en kolTy tusschen d'uren, en toen do klok slnet, loopt
elke kloefman de straet op en roept dal het davert.
Als dit geschreeuw zich verheft, beelden de goede
poorters zich in dat zy onbcsprckclyk wel bewackl
worden, zonder te denken dal met het eindigen van
zyn geroep, de waker ook zyn toezicht staekt en tot
do kroeg terug keert totdat de klok opnieuw de ucr
acnkqndigd.... En zoo is voorgevallen dal ik Jan Dó
Lichte heb leeren kennen.Bcgrypl gy nu?
By duivel en hel! vloekte de gryze knevel,
neen, ik hcgryp niet.!.... Ik geloof dal die slordige
hansworst hel Irnnsche leger voor den acp houdt!..,.
Kamaraden! waldoenwymeidien beroerden kerel?....
De kamaraden lagen ingeslapen.... De guit had zyn
doel bereikt.
De beiaerd viel aen 't spelen....
Doemnis, riep Jan, elf uren'k Wist niet dal het
zoo laet was. Ik moet gaen roepen....
Gy vertrekt?
Voor ecnige minuten. Maer gy moogt hier in
d'hcrberg niet blyven. llaest komt <Je brigand, hy zou
u erkennen en ge waert hein kwyl. Laet' de lampc
hier branden, en gy gevieren, hier nevens, in 'tach-
lerkamerkon. Spoed gemaekl! Wekt u makkers en
verbergt u
Maer, maer?.... vroeg de wantrouwige gryze.
Eens de brigand binnen, springt gy het kamer-
ken uiten gy valt allen te gelyk op hem....
Maer, maer,...
Er valt hier niette maren! Wilt gy mynen
raed volgen, ja of neen?
De gryze liet zich gezeggen en sleurde de dry sla
pers mee naer dV.hterkamer.
Draegtde kruik mee, sprak Jan, om u wakker
te houden.
Zullen wy hem ten minsten erkennen, uwen
brigand? vroeg de gryze.
Dat is zeer gemnkkelvk. Gy grypt regt naer zyn
haer. 't Is zwart gelyk bel myn, uitgenomen dal het
wat rosser is; hy hoeft uitstekende kakebccnen on
