N° 201.
Zondag 8 November 1874.
4(,e Jaergang.
WEKELYKSCH NIEUWSBLAD.
De Bende van Jan de Lichte.
Aelst, 7 November.
Een millioen,als 'tn belieft!
Hiiilenlaiidsch Nieuws.
G-azette
Aelst
Het Bureel ven liet l»I«d la B«vratl#d In de Kiipallealraet 11, waer ullo l>rleven, gehlen, enz. vrnclitvry mouten toegezonden worden.
AbonnemenUprjr* tf Ir. Jaara, voor«rbetaell»«or. Voer den bulten k*m men Inachryvon In nl de postkantooren, en veor de landelyke gemeenten by de briefdrager-
Men erinnert zich met welke prysbare hard
nekkigheid M. Kervyn van Lettenhove by de
Kamer aendrong om de verschillige kassen der
onderwyzers, ingerigt krachtens de wet van 23
september 1842, te versmelten in éëne kas, on
der de benaming van algemeene voorzieningskas
der primaire onderwyzers. Het inzicht van den
achtbaren oud-minister van 't inwendig was de
onderwyzers van den buiten die, onder 't op
zicht van het pensioen, ver onder die der ste
den staen, op denzelfden rang te brengen als
dezen, met de eersten de zeilde verpligtingen
op te leggen en hun allen gelyk zonder onder
scheid het zelfde regt toe te kennen.
De Staet, het onderwys gevende door zich
zeiven of door de Gemeente, heeft eene strenge
pligt te vervullenhy moet zorgen dat degenen
die hy met zyn onderwys officieel belast, niet
alleen den tyd hunner dienstjaren een gevoeg-
lyk bestaen genieten, maer ook in hunnen ouden
dag geen gebrek lyden, zy noch hun huisgezin.
Met de huidige inrigting der voorzienings-
kassen is het onmogelyk een toereikend pensioen
aen de onderwyzers van den buiten te verzeke
ren. Dit is zoo waer dat niemand in de Kamer
is opgestaen om, nopens dat punt, M. Kervyn
te wederleggen of tegen te spreken. Sedert dien
is er, te Namen, een onderwyzers-congres ge
houden geweest, en aengaende dees kapittel,
werden er daer aerdige feiten opgehaeld. Men
sprak, onder anderen, van eenen ondervvyzer
die blind geworden was in de uitoefening van
zyn ambt. De man moest dus op pensioen ge
steld worden. Wat kende men hem toe? De
somme van 150 fr., zegge honderd vyftig fran
ken!.. Om van de eerste week af van honger
niet te sterven, moest hy op zoek naer werk.
Hy vonder in eene smidse: daer trekt hy thans
den blaesbalg!....
Wat M. Kervyn voorstelde was dus eene kwes
tie van regtvaerdigheid en van menschlievend-
heid.
Maer zie, MM. Frère en Sainctelette kwamen
er tusschen, en de kwestie verkeerde in eene
zaek van cyfers en statistiek. Het wetsprojekt
werd ingetrokken, en, vóór men den armen on
dervvyzer, zyne weduwe en weezen, ter hulp zou
komen, moest eerst M. Maus zeker verslag op
maken nopens denvermoedelyken toestand der
voorgestelde Algemeene Kas. M. Frère hield er-
aen te weten of de inkomsten dier kas hare uit
gaven zouden dekken. Het was daer de kwestie
(i)
TWEEDE DEEL.
IX.
X© Aelst.
(99* VERVOLG.)
Midilelerwyl was Hanskcn den Rattenvanger al
roepend de ronde der stad gaen doen, onderzoekend
ol zyn volk op hunnen post was; en eindelyk, langs
de Vischmarkt over, trok hy naer de Brusselsche-
poort.
Gekomen voor de Terezianen, keek hy omzichtig
rond zich henen.... alles was doodstil aen die zyde
der stad. De kapitein gorde zynen sabel, schoof pon-
jaerd en pistolen onder zyn kleed en wierp zyn geweer
op den schouder. Dan boog hy zich diep en kroop op
handen en voeten tegen den gevel van 't klooster voort.
Hy floot zachtjes....
Een zwarte schim, verdoken in den hoek dof kerk
deur van 't Sterrenklooster, bewoog, en kroop den
kapitein tegen.
Alles veerdig? was de vracg.
Alles veerdig, meester.
Hebt gy Tist den vaertkapoen ergens ont
moet?
Tist zit verstoken, hier, in den hol der Wilhe-
mynen.
Hael hem over den muerendoe hem bykomen....
zonder gerucht!.,.. Best!....
Tist lag nevens den kapitein.
Antwoord kort, gebood deze. Waerom zyt gy
gevlucht? Waerom zit gy verstoken
Omdat ik bang was, omdat ik bang ben...,
Van wie?
Van de politie.
En van my?..,.
Ik ben, stamelde de vaertkapoen verlegen, ik
ben immers voortdurend uw vriend, meen ik?
Dal zult gy haeslie bewyzen hebben....
Ten uwen dienste, meester.
Er verliep een oogenblik slilzwygen.
Tist, hernam Jan, uw huis zit vol ralten....
'k Weet het; ik heb er vandaeg nog dry dood
geslagen.
Ik spreek van fransehe ratten.... Er zyn er zelfs
by die u gisteren gebeten hebben..,.
Tist begreep niet wel. Doch hy antwoordde:
(t) Eigendom der Gazettb van Aelst.
niet; het gold hier geen llnantie, maer wel
menschlievendheid en regt.
Nu, 't verslag van M. Maus is verschenen. Hy
begroot de lasten der kas op 1,388,123 franken;
haer inkomen op 490,000
Dusjaerlyks een deficit van 898,152 franken.
Dus, een geldelyke toelage van, 's jaers,
900,000 fr., in ronde cyfers, zou vooraltyd 'l be
staen verzekeren van die zoo nuttige, ja, hoogst-
noodzakelyke instelling door M. Kervyn voor
gedragen.
Maer nu, hoe die900,000 franken bygehacld?
M. Maus stelt voor de jaerwedde van de on
derwyzers der steden te doen verhoogenom hen
in staet te stellende som door deAlgemeene Kas
vereischt, gezamentlyk te kunnen byleggen.
Wy nemen de vryheid de kwestie anders op
te lossen, en wy zeggen
De Staet legt eene lagere school op aen elke ge
meente; bygevolg het is eigenlyk de Staet die de
onderwyzers te werk stelt; bygevolg nog, het is
de pligt van den Staet degenen ter hulp te komen
wier loon door de gemeente betaeld, ontoerei
kend is om hun bestaen voor later te verzekeren.
De Staet kan die pligt vervullen op twee ver
schillige wyzenOfwel, met, te dien einde,
genoegzame toelagen te verleenen aen de bui
tengemeenten; ofwel, met de voorzienings-
en pensioenkas van de landelyke onderwyzers
dusdanig ter hulp te komen dat deze, wat het
pensioen betreft, op den voet gesteld worden
van de stcdelyke onderwyzers wier gelyken zy
zyn onder 't opzicht der bewezene diensten.
Wanneer een besluer 20 millioen kan uitste
ken tot het bouwen en meubleeren van school
lokalen, mag er, dunkens ons, ook wel een mil-
lioeutje af om de onderwyzers zeiven een lot te
bezorgen waerdig van het ambt dal hun is toe
vertrouwd.
Wat aengaet het voorstel van M. Kervyn, nog
eens, weel men gelden te vinden, zeer aenzien-
lyke gelden, om fransehe en min of meer vlaetn-
sche tooneelstukken te bekroonen,om peerden-
loopen'aen te moedigen, enz., enz., zou men
ergens niet een millioen weten te vinden om van
den honger, de ellende, en zelfs, gelyk M.
Kervyn het zegde om van den bedelzak te
bevryden een talryke klas beambten die, samen
met den priester en den kloosterling, door de
belgische lamiliën worden gelast derzelver kin
deren in de pligten van christen en eerlyk man
te doen opgroeien.
Dus, heeren van 't Inwendige, en gy, heeren
der Kamers,geenen uitstel meer en.... een mil
lioen, als 't u belieft, of de onderwyzers zullen
petitionneeren tot dat zy regt bekomen.
Fransehe ratten of vlaemsche, 't is my gelyk:
'k zal ze morgen wel vinden.
Morgen is het te lael. Gy hebt u eigen zeiven
verraden, en dezen nacht brengt gy uw kroeg haer
laelste bezoek.
Hoe meent gy het, meester?
Op slacnden voet trekt gy myn wakersplunje
aen. Gy gaet naer de Werf en gy steekt uw kot in
brand....
Tist was als van den bliksem getroffen.... De man
meende slecht verstaen te hebben.
Ik, kreet hy, ik myn huis in brand steken:
Als de klok zal twaelven slaen,zal ik staen boyen
op de forten. Vandaer moet ik uw nest zien vlammen,
of morgen hangt gy aen de galg!....
Myn arm broodvvinningsken! kermde de vaert
kapoen.
Wy zullen er u een ander bezorgen.
Maer, meester lief, het is myn huis niet!
Zoo min als de kalamande kazak waer gy mede
aen 't lyf loopt....
Tist viel aen 't weenen.
Ta, ta, UI riep Jan, genoeg gepraet. Luister, er
is geen gevaer.
En hy gaf den vaertkapoen de noodige uitleggingen.
Daerop zond hy hem weg, zeggendeRook ze eens
wel in; Jan De Lichte zal 't u loonen
En nu, vroeg hy lot den bygebleven makker,
hoe geraek ik boven den stadsmuer Ik wil het tooneel
in zyn volle majesteit aenschouwcn....
Van in den hof der Slerheeren, by middel van
een ladder of wat anders....
Begrepen. En de schildwachten?
Er is onwedcr in de lucht; 't begint te regenen.
De schildwachten zullen zich in 'l droog houden...
Inderdaed, morde Jan, er is tempeest op
bande.... Het zwerk zakt stadwaerts over.... Doemnis,
morgen zullen ze zeggen dat hc-t de bliksem heeft ge-
daen.... 't Gael tegen!
Gelukkiglyk dat wy, op uw bevel, onze voorzor
gen hebben genomen.
Ha! Gy hebt het vaendel by?
T Was immers het voornaemste....
Inderdaed, er kwam zuid-oost een onweer op, een
dier geweldige stormen welke hel voorseizoen ge-
wonelyk medebrengt; een dier woeste voorboden der
lieve zoele lente die, al verdelgend soms, den sehcids-
pael slaen tusschen winter en zomer.
EHANUIIYU.
Luidens liet verslag van generaal Cliareton
nopens de lierinrigting van het leger, zooals
hetzelve verleden zaterdag is openbaer gemaekt,
zal de elfektieve magt van dit ryk bestaen uit:
144 regimenten infanterie; 18 bataillons ja
gers te voet en 6 bataillons van hetzelfde wapen
te peerd, hierin niet begrepen het korps dat
bestendig in Aigerie onderhouden wordt.
De ruitery zal bestaen uit 70 regimenten,
buiten het algerisch korps; de artillerie uit 36
regimenten, elk regiment sterk 13 batteryen;de
ingenieurs uit 20 bataillons en 20 eskadrons,
en de trein uil 20 eskadrons.
Bezydeu deze legermagt zullen er twee sterke
hulpkorpsen zyn, hel eene tot bescherming der
yzeren wegen, het andere tot dekking der tele-
graefkabels.
Het teritoriael leger zal bestaen uil 144 re
gimenten infanterie; 18 regimenten ruitery;
18 regimenten artillerie en 18 bataillons inge
nieurs.
De gezamenllyke magt van het Iransch leger,
builen het vaste korps in Algerië zal dus be
staen uit: 288 linieregimenten; 24 bataillons
jagers te voet en te peerd; 88 regimenten rui
tery; 54 regimenten artillerie, met 612 balteryen
geschut, buiten een aenzienlyk getal ponton
niers en twee sterke korpsen, tol het dekken
van telegralen en yzeren wegen.
Elk regiment infanterie is samengesteld uit
75"officiers en 3137 onderofficiers en soldaten.
Het depot bestaet uit 14 officiers en 1094 min
deren.
De bataillons jagers bestaen uit 24 officiers,
1039 soldaten en 9 officiers met 550 man voor
hel depot. De ruitery bestaet uit 40 officiers
met 662 man per eskadron. Elk depot is sterk
14 officiers en 331 soldaten.
De artillerie telt, per voelbattcry5 officiers
en 198 soldaten; per ba'iery te peerden te voet:
5 officiersen 168 manschappen en pér vliegende
battery een met 't tweede gelykstaende getal
soldaten.
Elk balaillon der genie is samengesteld uit
22 officiers en 909 manschappen.
Het schynt dat er te Parys reeds poogin
gen gedaen worden* om zoodra de Nationale
Vergadering weêr is byeen geroepen, aen het
uitvoerend bewind eene bepaalde rigting te ge
ven. Er moet in het paleis der Elysées, door de
omgeving van maerschalk Mac-Mahon, reeds
aen eene boodschap gewerkt worden, die de
Nationale Vergadering zou uitnoodigen de magt
van den president van het uitvoerend bewind,
Onder de botsen van den rukwind kryschlen akelig
de yzeren weerhanen boven torens en huizen; zand
en regen stormde in rollende dwarldrommcn huilend
door de stralen; de geschokte ketens rinkelden in
hare hangscls; de zware stadslampcn zwierden ver
wilderd, en sprongen om hare koorden al te rukken.
Menige lanleern was uitgedoofd; andere braken, andere
stortten neer, rolden over de hobbelige kassei en
mengden haer geratel met het gekletter van den hagel
op de rammelende vensterruiten der wyken. Kwaerl
voor twacll was er builen geen enkel licht meer te
bespeurendien afgryslyken nacht, had hel orkaen
zich met de verlichting "der stad gelast. Verblindende
vuerflilsen ontscholen de wolken, kruisten, schermden
door elkander, verzwonden om op nieuw, en gedurig
verdubbelend, in slingerenden slangendans rond
kerk- en stadstorens te spooken....; en terwyl de
krakende donderslagen den grond deden beven, en
den roep der verschrikte wakers en het geklingel van
het getyslerd klokkenspel onder hun onizaglykc
stemme smoorden, stond in elk huis de gewyde keers
ontstoken, en moeder, omringd van haer bevend kroost,
las hel Sl-Jans Evangelie \oor....
Eensklaps, laugs de vyf poorten heen, klom, legen
wind en storm op, een yselyke kreet boven de stad
Brand! Brand! Aelst staet in vuer en vlam!.... Wee!
En de brandklok klepte, en de trommels sloegen,
en de tromper boven den toren blies alarmEn
burgers en soldaten, en nachtwachten en spuiters
vlogen toe, en.... zegt de traditie, dien nacht had Jan
De Lichte den duivel bezworen, en Luciler spookte
in de wolken, en dien nacht werden zeven huizen in
asch gelegd lot den gronde,...
En Jan De Lichte?
Daer, boven op den muer, tegen de Brusselschc-
poort, geleund op eene lange sper, daer staet hy, de
helsche bandiet, bleek en bevend van ontroering;
daer staet hy, de hand over de stad gereikt, als de
genie der verdelging, en vloekend, en zwerend en
roepend: dalze nu nog zeggen dat ik niet durf!....
En met koortsig geweld wrong hy do spar in den
grond, ontrolde eenen langen witten wimpel, knoopte
hem boven den top, sloeg er zynen ponjaerd in.... en
de wimpel kletste in woeste vouwen op den wind,
en, by hel schillerend bliksemlicht, las men, in grove
roode letteren, den ouden spreuk der bende: Allen
voor EénenEéne voor Allen....
De plaots waer Jau De Lichte op dit oogenblik stond, is
in den kortst mogelyken tyd te kegelen. Indien
die pooging moest mislukken,zoo wordt er ver
der gezegd, kan er niet aen gelwyfeld worden,
of liet Wetgevend Licliaem zal weldra zyn einde
zien naderen, dat wil zeggen, zal door een nieuw
Wetgevend Liehaem vervangen worden.
De republiekeinsche dagbladen zeggen dat
er zes scheidsmannen zullen benoemd worden
door MM. Grévy, Jules Simon en Gambetla om
eene verzoening tot stand te brengen tusschen
MM. Andrö Rousselle en Levasscur, de twee
republiekeinsche kandidaten van hel departe
ment Oise.
DUIT8CULAND.
De korrespondentie tusschen graef von Ar-
nim en den Staets-sekretaris von Bulow, is
zaterdag morgend te Berlyn openbaer gemaekt.
Deze lirieven bevatten de olïicieele beslati-
ging, dat de vermiste depeches te Berlyn wer
den genummerd en duidelyk werden aengevuld
in het depeche register te Parys, waardoor de
enkele kwestie van het proces duidelyk is op
gelost.
Er kan dus geen twyfeljmeerbestaen, nopens
de vermiste meedeelingen.namelyk dat dezelve
officieel waren, in de lelterlyke uitdrukking
van hel woord.
Het feit dat een deel derzelve zinspelen op
politieke toestanden, wordt aenzien als zou
hierdoor de zaek van graef von Arnim nog
hopeloozer worden, wanneer dezelve onder
een wettelyk oogpunt onderzocht worden.
De openbaarmaking dezer brieven door par
tyen welke den grael genegen zyn, zou geheel
onuitlegbaar blyven, of het moest zyn, dat de
wensch bestond het publiek op breede schael
bekend te maken met loopendc geruchten no
pens een verondersteld bondgenootschap van
den graef en zekere beroemde persoonen.
Er bestaet reden te gelooven, dat die geruch
ten geheel ongegrond zyn, omdat dit een zeer
slechten indruk zou \erwekken indien de
wensch bestond, uit dit bondgenootschap voor
deel te trekken.
Om te bewyzen tot hoever dit alles waar
heid is en hoe weinig kans er bestaet het pro
ces te zien ophouden, zal het genoeg zyn aen
te haleu wat de Weser Zeitang in haer laetste
nummer meedeelt:
Met zekerheid kan worden gezegd, dat M.
von Arnim uit zyn voorloopig arrest is ontsla
gen, op grond dat professor Scerzka en M. Li
man, geheim medicinaelraed, na herhaald on
derzoek, beiden verklaerd hebben, dat eene
langere gevangenis voor den beschuldigde zeer
ernstige gevolgen zou hebben; dat zyne ge
zondheid als onherstelbaar verloren moest be-
De schildwachten waren op het gerucht der alarm
trompet builen geloopen en kregen het vaendel in
't oog.... Qui vive! klonk het hoog en luid....
Ik, was 't antwoord, ik, Jan De Lichte!
Een geweerschol ontplofte en Jan tuimelt liet water
Hv zwemt zeer moeielvk: is hy getroffen?
Zoo na! schertste hy duikelend; vlak op myn
kuras!.... Hoe een kuras te pas komt, he!
Het was inderdaed zyn zwaer harnas dat zyne be
wegingen hinderde.
Hy kwam boven...Een tweede schot gevolgd van
een derde, brandden los boven de poort.
Hy duikelde, op nieuw, en volk hoorende komen
loegcloopen aen den overkant, zwom liy onder water
tol aen heteerste eiland, gevormd doorden stadsgracht
en den Dender. Daer hield hy zich zachtjes schuil in
hel riet.
Er kwamen fakkels by van wederkantenJan werd
lastig.
- Als zo meenen dat ik hier voor hunnen zot tol
morgen ga blyven steken in de modder gelyk een
paling, morde hy, dan hebben zy hel mis op.
En stil zyn bovcnvcsl uitspelende, zond hy ze vlotten
op de ty.
De vest dreef 'traegzaem op, in dc richting van
Hofstade.
- Goed,lachlcdcoolykevos,z'hebben zeinToog....
Schieten maer,jongens! Pan! pan! verzenderkensdag!
Wel getroffen! 'k Wist niet dal dc hoeren van Mylbeke
zulke fyne schutters waren.... 'k Zal 'l onthouden.
En de schutters, gevolgd van de aljyd aengrocionde
menigte, op het geknal der l'usicken en hel zicht van
den brand samcnslroomend, vooraleer zy, tol hun
schando,-hadden bemerkt dal zyde kazak voor denman
hadden, was Jan het riet uitgekropen en liep in volle
vaerl regt naer Affligembosch. Wordt vjortgezel.)
gcmakkelyk ie bepalen. Men raadplege dc kaert onzer stad in do
Flandria lllusiraia van Sundcrus. Deze kacrl vindt men, op
cenigszins mindere schael vervaerdigd, in dc geschiedenis der
stad Aelst, onlangs uitgegeven door de verdicnslige schryvers
der monographien onzer vlaemsche gemeenten. MM. Frans dc
l'ottcr en Jan Broeckaerl. Verlamden met de Brusselschepoort,
paerde gelykloopcnd met don schcidsmucr van den hof der
Wilhemynen, de muer der versterking, die oostwaerls op,
stomph tekig afbrak achter hel Beggynhof, om vandaer, krom
mend, de Dendcrmondschepoort te bereiken. Dszen kant tusschen
den tuin van 'l klooster en den muer der forten, liep ccne weg
Hel is in dezen grond, aen den voet van den muer, dal, volgens
den schryver, Jan De Lichte zyne sper moei hebben geplant.
Jan zelf stond boven den muer tegen de poort, en achter hem
tagen de grachten. (Nota van den uitgever,)
