Stadsnieuws EU DE OPVOERING VAN L U C I F E R DE NIEUWE NEDERLANDSE TRAGEDIE. Er worden veel toneelstukken uit gever en er wordt 11 er niet nvndcr in »Me steden voor het voetlicht gebracht. Het gebeurt echter niet dikwijls op een jaar dat oijze letterkunde wordt ver kijkt met :en tragedie, die door haar diepte van inhoud en door haar klas fneke hoofsheid van vorm zowel de schoonheidsdrang als het verstandelijk streven van de Uzer en de toeschouwer in buitengewone mate bevrediging schenkt. Zeer verscheiden is de kritiek, waar op deze nieuwe tragedie werd onthaald. Vele critici echter beperkten zich tot bet zuiver letterkundig» ofwel tot het louter dramatisch' standpunt. Men oordeelde het ongeschikt om opgevoerd te worden: het was een 1 lees drama Ófwel de letterkundige vorm bleef ver beneden het peil, .dat schrijver zich in Vondels Lucifer voor og:n had ge steld Het was er de schrijver niet om te doen Vondels Lucifer naar de kroon te ateken. heel zeker niet wat de lyrische vorm betreft. Kruim en plastische kracht der taal, zo schrijft P. Brauns zelf in zijn inlei ding, verfijning en verscheidenheid der lyrische vormen in de reizaneen, kort om al dc geniale verworvenheden van oen jarenlang ingeoefende zang- en •woordkunst, van een barokke beschrij- vingfiweelde en een-alle navolging tar tende rijkdom van klank en taalmu ziek. daarin zal de prins onzer letteren steeds voorgaan. Gelukkig maar ondertussen dan P. -Brauns met gegrepen heeft naar die ba Tokke beschrijvingsweelde want, mag Vondel met recht eisen dat w: zijn stukken oordelen en genieten vanuit het kader der zeventiende eeuw. het zou heel wat minder prettig zijn als toe schouwer, voor een modern drama dat geen histor sch kader heeft, terug te reizen naar dc tijd van de Barokkunst. Het werk van P. Brauns moet be oordeeld worden vanuit een standpunt da' d: eeuwig-geldende normen der schoonheid inschakelt in het kader van ■hedendaagse stromingen en opvattin gen. Zelfs dan echter zal een oordeel over de letterkundige vaarclc van dit drama nog steeds erg subjectief ge kleurd zijn. Dc wijsgerige en theologische diepte van de gedachtegang, die d: schrijver tot uitdrukking w.l brengen, loopt im mers onmiddellijk gcyaar met dc lyri schc vormen een disharmonie in het le ven te roepen,, die gemakkelijk 'zulke .peez* voor verstandelijk en ohdu: dclijk houden doet. Hoe dieper'dc ge dachte, hoe moeilijker ook het sam.n- jjaan van die gedachte niet dc uitdruk kende vorm, alhoewel wijsheid en Schoonheid in hun Bron geen tegen spraak dulden. D e spanning is het ge volg van de scheiding in onze mense lijke activiteit tussen het geestelijk doorgronden, en het stoffelijk uitdruk ken. Naarmate de criticus meer kunste naar is dan metaphysicus of omgekeerd, zal hij in zulke poezie zijn schoonheids drang (gepaard met grot:- gevoelsin- slac) zien verstrikt lopen in de wijsge rige ondergrond ofwel met een scepti- schc glimlach neerzien op dc vruchtelo ze uitdrukkingspogingen van de lyri sche beelden. Al is bet dan- waar dat, naar het Hij deelde aan Georges den indruk mede. dien hij vermoedde dat hel z.cht der jong: zangster op zijnen broeder had teweeg gebracht. De brief van Jozef aan Georges was aanstonds na het vertrek van den Co roner verzonden, en dezelfden avond nog was jozef naar dc tapperij De; vroohjke Zeerob gegaan, in de hoop Jenny te zien. Maar, bittere teleurstel ling hij vond in dc konc.rtzaal cene artdere zangster, cenc dikkrosharige: reeds bejaarde vrouw. Wat is er van het jonge meisje gewordrii, dat hier gewoonlijk zong vroeg hij aan d<n huisbaas Het meisje van M lson ant woordde Wayman, o wij hebben haar verloren. Zij heeft eenen twist grhnd met haren vader, zo het schijnt, en zij is haar huis dan ontvlucht. Ik veronderstel dat g,j van mij nen nvest.-i hebt hooren spreken Hoegenaam niet. Zou er hem een ongeluk overgekomen zijn Jozef ver* 1de h.m alles wat hij wist over het treurig einde van zijnen kapi tein Wayman aanhoorde hem oogen- schijnhjk met de grootst.- deelneming. En gij wee» hoegenaamd niet. wat er van dc zangster geworden is 7 vroctr Harkcr, zijn verhaal eindigend. Ik weet evenmin over haar dan over den armen overledene t? spreken. Achtervolgt haar vader haar niet Ir. het. geheel ni Hij is er de man niet- voor; het heeft zijne dochter behaagd hem t: verlaten, en hij laat z? vrij naar hare goesting handelen. En haar grootvader, de oude oordeel van P. Brauns, de gestrengst: metaphysiek zich in de kuns'visie moet voltooien om geheel zichzelf te worden, het is niet aan iedereen gegeven de noodzakelijkheid hiervan te ontdekken c nhet is al evenmin noodzakelijk dat het geschreven drama op een voor ie dereen bvredi^.-nde wijze beantwoordt aan die objectieve behoefte. Meteen is het ook wel duidelijk dat iemand, die ervaren is in het beoordelen van dichterlijke natuurbeschrijvingen of gevoelsuitingen, daarom nog niet dc nodige bekwaamheid bezit om te oor delen over de waarde van dergelijke tragedies. Stellen we ons nu ook even op to neelkundig standpunt om te zien in welke mat; Lucifer aan de vereisten van het drama voldoet. Hoe dikwijls hoort men niet het verwijt gebrek aan actie». Best mo gelijk; maar wat verstaat men dan door act* 'Toch zéker niet de mogelijkheid tot opwindend spel of de opgejaagde uit erlijke activiteit der spelers. Deze zijn immers een bedreiging voor de weerga ve van de werkelijke innerlijke intrigue. Ze mogen niets méér zijn dan de uit erlijke openbaring van de botsing tus sen de tragische hoofdrol en absolute macht, dir hem vernietigen zal; absolu te macht die het complement is van het absolute streven zelf dat groeit in de hoofdfiguur van het drama en dat op tastbare wijze gesymboliseerd wordt in i dc weerspannigheid van de omgeving, die ten slotte toch nog steeds de weer gave is van de kleinheid en beperktheid van de hoofdrol zelf. Vanaf het eerste toneel voelt Lucifer in zich een duistere tweespalt. Het heer lijke, door eigen kracht geschoorde we zen. dat hij is. Hij. de Prins der Enge len, heeft in zich een geheime s'em ge hoord, die spreekt van opstijgen naar hoger volmaaktheid. Lucifer zou zich met eenvoud en deemoed moet.*n over geven aan die uitnodiging zonder voor eerst zelf te willen handelen en begrij pen. Maar werd hij dan nog niet vol maakt genoeg geschapen Zal hij dan eigen onmacht erkennen en zich als een kind laten helpen om totaal zichzelf te worden Neen. opstandig sluit hij zich op in eigen willen en eigen kracht. Steil om hoog rijst zijn zelfgenoegzame groot- heidsdrang op naast een Gabriel en een Rafael, die hun behoefte aarn Gods hulp en genade gelaten bekennen. Hun Godsgclatenheid is in Lucifers ogen niels anders dan zwakheid, kruiperij en vleierij; vertolkingen van het gevaar in hem. dat. hij bevechten wil. Eigenlijk zijn het de vertolkingen van zijn eigen beperktheid en machteloosheid. door hem zelfs naar buiten gepiojicietrd in dc personen die hem omringen zoals trouwens ook dc nijdige toorn van Be lial en de luchthartige spot van dc zich in all s stellende Apoll on niets anders zijn dan de projectie aar buiten van Lu cifers eigen spot en afgunst om de za Jig-: rust en het Godsvertrouwen van de aan God gegeven Gabriel en Rafael. Met het stijgen van Lucifers wild streven naar eigen oneindigheid groeit ook het dreigend gevaar 1 en gaat ook de toorn en spot van Btlial en Apollion nveer en meer in h-m over. totdat zijn willen om alleen zichzelf en oneindig te zijn, te pletter loop! tegen zijn eigen klein geschap;n-zijn, dat zich als een onoverwinnelijke beperking openbaart. Zijn oneindig Str ven loopt zichzelf stuk tegen zijn beperktheid <n brengt in blinde Hij is met haar vertrokk:n. Er werd niet verder over dat onder werp gesproken. Ik wil u thans zeggen wat mij hierheen brengt, mijnheer Wayman, hernam Jozef, het is heel waarschijnlijk dat ik hier in het omliggende voor eni- een tijd zal moeten blijven, tot dat de kapitein Georg s mij zijr.e onderrichtin gen zendt betrekkelijk het schip van zijnen ongelukkig: broeder. En, daar uw huis rrüj aanstaat, heb ik het ge dach er mij tijdelijk ie vestigen. Ik weet dat- g j verscheidene kamers te huren hebt; gij zoudt nat mij enen nistigtn huraar hebben. Het zij zo, zei Wayman, zonder aarzelen, dat gaat mij. Jozef was sedert verscheidene weken de huurder van Wayman. altijd op loer. altijd gereed om de kleinste aan- duid rig in te winnen, die zou kunnen bijdragen om bet geheim te doorgron den waarmede de dood van zijnen ka pitein omshiierd bleef. Niels nog was zijr.en iever komen belonen. De police bad haar uiterste best ge daan om het fijne woord van dit ver schrikkelijk geheim te k'nnen, maar het was vruchteloos gewees*. Wat de man bezeten had, bestond in goud en bank biljetten, die. in ene stad als Londen, niet moe lijk waren om uitgewisseld te krijgen. Niettemin. Jozef voihardde in zijne opzoekingen en wachte met de getrouw heid en dc standvastigheid van enen hond. die ondergang van zichz.lf het Abso lute, als oneind'g de macht van Lucifer overtreffend, tot openbaring. «Weet, weet, ik bracht uw God toch eindelijk aan 't spreken. Ik voel zijn macht in mij aan t wroegen en aan 't wreken. Ach, wnahoop. t Js U laat. Hoe meer de in een drama onder gaande persoon zijn eigen ondergang bewust is en hoe 1 neer hij zich tegen die verplettêring door het Absolutie ver/eL ten wil. des te heviger ook de dramati sche weerslag in die overtroffen per soon. In Lucifers geest komen al die krachten en spanningrh tot een zeer in tens bewustzijn. Vandaar ook de ster kc dramatiek die de toeschouwer aan grijpen zal. want zo is de aanschouwe- ïjk; ervaring van zijn eigen verbonden heid met het Absolute op zeer scherpe wijze ontdubbeld geweest in Lucifers persoonlijkheid. Bij ek ondergang van Lucifer is het drama ten einde. \t at er nog op volgt als bewustzijn van positieve verbonden heid met dc Oneindige op bovenna tuurlijk plan. brengt niets meer bij aan het drama en is zelfs gevaarlijk voor dc dramatischs schoonheidsontroering var de toeschouwer. Zelfs al wordt dit bij komend slot opgsvat als de aankon diging van Lucifers voortgaand; strijd en opstand in het hart der mensen, dan nog is dit alleen een explicitatie van wat reeds bij dc ondergang van Lucifer in de dramatisch ontroerde toeschou wer tot directe beleving kwam. Deze korte beschouwing, waarin de intrigue zeer centraal rond Lucifer werd behandeld, is door. het feit zelf zeer onvolledig. Toch toont ze ons even dc sterke dramatiek aan van P. Brauns werk en laat ons dadelijk het verschil begrijpen met de intrigue van Vondels Lucifer en... waarom d: schnjver zich gedwongen voelde tot het uitwerken van een nieuw; tragedie. De intngue, die bij ondel berust op de afgunst der Engelen tegenover de tot hoger heil geroepen mens, krijgt door het nieuwe drama haar .volle, innerlijke werkelijkheid in de persoonlijke, inwen dige strijd van iedere Engel met de ge vaarlijk: uitnodiging van God tot deelname aan zijn persoonlijk Liefdele ven. Deze sriijd gaat gepaard met de ON DERLINGE afgunst intrigue, die ech ter nooit zooals bij Vondel zweemt naar enige zinnelijkheid, doch het reeel inwerken os op elkaar van geestelijke krachten. Om volledig le zijn. in pen btoordc Üng over de speelbnp/heid van het drama, zou ook n«'a» dc technische vorm moeten in ogenschouw genomen worden. Zeker is dat- het drama de spelers toneelkundig voor grot: moei lijkheden stek. D beleving en de ver bceldingskracht van de schrijver héb ben het natuurlijk gemakkelijker dan de uitbeeldingsmogeliikhtden van de spelers. Wellicht kan hieraan enigszins verholpen worden door een zekere ver fcoeldingskracht en stouihcid: der spe lers, maar dan op voorwaarde dat deze niet op de eerste jilaats t:chnisch ge- perfec'ionneerde kommedianicn zijn. maar diepe en oprecht: vertolkers, die in staat zijn te begrijpen en te beleven; die hun rol niet spekn maar zijn Het gebeurt te d kwijls in onze tij den dat een diepe, schone tragedie ver knoeid wordt, omdat het de spelers ontbreekt aan intellectuele diepte, op rechte beleving cn innerlijkheid. UI. ONTERFD. Er was omtrent een jaar verlopen, sedert den moord op akntijn Jernam; de scherpe w.nd d.r maand Maart snorde dwars door de bladcrlooze tak ken der bomen van het Green-Park. In de boekenzaal van een der prach tige huizen in Arlingtonstreet wandelde een hevig bewogen gent-lemen van tijd tot tijd voor een der vensters st.lhou- dende, om met misnoegen den duisteren wolkenhemel te aanschouwen. Welk weder mompelde hij, welk afschuwelijk weder Hij die dez: uitroepen horen nev, was een man van ten vijftigtal jaren, die zeer schoon moest geweest zijn en het zelfs nog was; hij had van die fiere edele gelaatstrekken, die men ni:l ge makkelijk vergeet, wanneer men ze een maal vezieu heeft. Sir Osv.al Eversleigh was de laatste afstammeling van ten der oudste fami liën uit het graafschap Vork. Hij was eigenaar van het kasteel van Reynham, in d t-zelfde graafschap en van het rid dergoed van F.v rsleigh, in dat van Lin coin; zJjne domeinen brachten hem een jaarlijks inkomen van veeritg» duizend pnod sterling op. K j was ongehuwd, en. daar hij reeds zijn vijftigste jaar had bereikt, aanzag men het als onwaarschijnlijk dat hij nog zou trouwen. Zo was 1 n minste het vast» ge dacht van hen d»e geroepen waren om het fortuin van den baronet te delen. De bijzonderste onder hen was Rev na ld E've rsleigh, zij n neef en gunsteling, de enige zoon var, zijnen jongeren broeder, die op het slagveld gekorven t Men verzoekt ons het overlijden «e melden van Mevrouw MARIA VIRGINIA VAN GIJSEGEM weduwe van de Heei FRANS PAF.LSTERM A NS geboren te Aalst de 4 September 1685 en aldaar godvruchtig overleden de 22 februari 1948, voorzen van de Laatste H. Sacramenten en de Pauselijke Zegen In Articulo Moytis De plechtige lijkdienst en begrafenis tot dewelke U vriendelijk wordt uitge nodigd zal plaats hebben op DON DERDAG 26 FEBRUARI 1948. te 9.30 u.. in dc Dekanale K.rk van Sint Martinus te Aalst. Men vergadere ten sterfhuiz: STEEN WEG OP BRUSSEL 53. te 8 U 45. Vrienden en kennissen, die bij verge telheid geen doodsbericht zouden on - vangen hebben, gelieve dit berich: als dusdanig willen aanzien. Zondagdienst der Apotheken en DIENST NA 7 uur s AVONDS VOOR DRINGENDE. GEVALLEN. IIS ALLEEN OPEN van 9 tot 12 en van 14 tot 18 u op ZONDAG 29 FE BRUARI 1948 De Apotheek van M. VAN CAUWENBERG, MOLENDRIES BESTUUR DER STAD AALST. Belangrijke mededeling aan personen recht-hebbenden van Ke' honds voor Gebrekkigen en V erminkten Zoals rees deze dagen in d: dagbla den werd aangekondigd, kunnen de personen gerechtigden van het Fonds der Gebrekkigen en Verminkten genie ten van een speciale premie, strekkende tot wederuitrusUng. Deze premie b« draagt 1.000 fr. voor alleenstaanden en 1500 fr. voor dc gehuwden. Dc personen die menen aanspraak te mogen maken op deze toelage dienen hun formulier aan te vragen aan de be voegde dienst waarvan het adres is Ministerie van Arbeid en Sociale Voorzorgt Fonds voor gebrekkigen en V erminkten. Kaïmelietenstraat, 33. Brussel. De Secretaris, D: Burgemeester. Fr. DE MEV ST. J. BORREMAN. FEEST- EN VERBROEDER1NGS COMITÉ VAN HET STADSPERSONEEL AALST Op Zondag 7 Maan 1948 RnroH lts u :w Gordijn 17 u. stipt, cn Maandag 8 Maart, IStim»! lb it :H). Gordijn 19 ti. stipt. GROTE REVUE NA GOMEN NE GANK Io,,r .1 VI Dé Snu l in de Stadsschouwburg, Vredeplein, Aalst met medewerking der spelers van de verschillende Aalsterse Maat schappijen cn een prm htig Balletkorps, ion Uitvoerders Prachtige Kostnnnn ritgele/fii d< nrs. Prijzen der Plaatsen 25, 20 en 15 fr. Kaarten te bekomen bij dc le den van het Stadspersoneel. Hij had twee andere neven die recht hadden op een zeker deel der erfenis het waren de zonen zijner zuster d.r enen rektor Dak genaamd, gehuwd had. Maar Lionel en Douglas Dak waren van die hebzuchtige wezens niet. die ongeduldig naar den dood van hunnen oom trachten. Opricht aan hem verkkefd. onthiel den zij zjch van alles wat zou kunnen aanzien worden, als gedaan zijnde met het oog op zijn fortuin. De oudste be reidde zich om kloosterling te worden, en de jongste bewoonde een kkin ap partement in Tempk Bar, waar hij de rechten studeerde. Het was heel anders met Reginald Eversleigh; sinds zijne eers>e jaren was hij bij zijnen oom opgevoed, en eerder als een zoon, dan als een neef behan deld. Hij was een echt bedorven kind. Maar de verblindheid door ene diepe verkleefdheis veroorzaakt, kan niet im nver duien. Er kwam een dag dat dc baronet overtuigd werd dat de zoon zijns broeders onwaardig was van de liefde die hij hm toedroeg. D: jongeling was in he' leger inge l'.jfeF. Zijn oom had hem als officier aangesteld in een schitt iend ruiterij regiment, zodat Reginald zijne militai re loopbaan n de best-s voorwaarden begon. Doch welhaast werd sir Oswald door de schuldetschcrs var. Reginald lastig gevalkn en had daarbij feiten verno men die onloochenbaar bewezen da de kieschhesd en d- rechtschapenheid van zijnen neef veel te wensen heten. CONCERT WILLY VAN DER MEIRSCH TE AALST OP 19 FEBR. 1948 N ettegc nstaaruh !k; gure w n'crw. r was een select publiek opgekom.n voor het eerste der reeks var» drie concert.n, welke de violist Willy Van dc i Mei r sch in de feestzaal van het stadhuis l Aa|s" geeft, met medewerking van dc p aniste Lydia V an Eeghenr. Dil concert, dat een rijk en gevarieerd programma ten b.ste gaf. was zeker van aard om de- gunstige reputatie van beide solisten nog luister bij te zetten. Het opende met het concerto in sol kken VM Max Bruch. Al dadelijk kreeg de vio list dc gelegenheid om zijn gave sonor t it en zijn sterk interpretatie vermogen in dit wérk dat tol de heerlijkste uil dc reeks der vioolconcert* behoort, t-n volk ten toon tc spreiden. .Meeslepend was h allegro moderato, gevoelvol en r.jk het pathetisch adagio, en begecsic rend de finak. In <k sonate in sol groot van Eduard Grieg. wellicht het hoogl-rpuni van de avond, wisten beide vertolkers volk» men dc stemmige sprookjesachtige at mosfeer. regen aan de inuztek van die grote Noor. op te roepen. Zij gaven een hoogstaande en Ivarmoriisc-he vertolking van dit werk. niet zijn thema's, ds: schoon en plechtig als korakn ruisen en overgaan in een hartstochtelijk en n brio gespeeld Allegro animato. Hier toonde V an der Meirsch zich niet enkel een begaafd V irtuoos inaar tevens een stijlvolk en genuanceerd interpretator van kamermuziek, ontdaan van valse pathos en goedkojx romantiek. Dc j»ia niste Lydia Van Fjeghem vertolkte met ongemene zuiverheid van gevoel en met ten feilloze techniek dc klavierpartïj. Dc Teigane van Ravel was een gek genheid voor de violist om zijn gepit zen techniek, zijn buitengewone vinger vaardigheid nog eens glansrijk le bc wijzen. Het was een staaltje verbluffen de virtuositeit, iels waartoe het gees driiftig werk. van Ravel, in*! zijn s'rrk gerhythmeerdc. wilde zigeunerklanken zich uitstekend kende. Enk:1e kleinere werkjes. aaio^de» de wals in la van Johannes Brahms, en de Slavische Danswijzen van Dvorak kreiskr zeer gesmaakt werden, vulden het programma. Kortom, hr» eerste -.nocert was «en méér dan beloftevolk inzet, die vuor de komende avonden de hoogste ver wachtingen wettigt. De beide kunste naars mochten dan ook een wann cn welverdiend applaus in ontvaiUs'. m- Mct belangstelling zi_n wij" uit naar het twééd e concert dat op 18 Maart e. k. plaats grijpt. RIJKSGEWESTF.LJJKE TUINBOUWSCHOOL AALST Zondag 29 Februari, can to; II u.. op het Stadhui* i Kkine Vergader zaal) les door M. Wuyte O.. G n', over Ziekten en Insekten». BELANGRIJK BERICHT AAN DE MELKVEEHOUDERS. De landbouwer* wier mcHcveeVapel NA 31 JANUARI l'MH Gl fJZIOI> w. moeten hiervan tip ZAIERDAG iH FEBRUARI 1046. van 9 tol 12 uur aangifte doen bij he; Kantonnaal bu reel. Sta'icstraat. 27. De aangifte knn ook per aanv»tek« ad schrijven gebeuren aan adr s v.ir. kan tonnaal Burr I. Stat-»-'raa' 27. AaM. op voorwaarde dal dc brief oj. 2 Maalt aan dit adres lockomt Dv Burgemeest.r, J BORRLMAN. Hij had aan Reginald geschreven om hein urt te nodigen, hem ciicn dag zelv.-n nog om drie ure te komen be zoeken. Het denkbeeld var. deze snmcnki :n*t was pijnlijk voor hert.; wan; hi had besloten dat. het rl- iaaUilc zou zijn. di; hij met Reginald hebben zou. Wanneer het uurwerk drie ure sloeg, di-nde men M.Reginald F.verskigh aan. He was een jongeling met acrhjkc cn aristokraUse manieren, the eerde; den stl -nijxel cener verwijfde b aüighctd droegen, dan enen indruk van sterkte en wilskracht; zjn gelaat. was nc volmaakt* schoonheid aan wier be koorlijkheid weinige weers-'onden. Hi»' was de gunsteling var. alk kring der grootst* wereld. Hij kwam in Arlingtonstree*, voor bereid om eene berisping t-: ontvangen, zelfs ene hevige berisping, maar hij re kende op de invloed di n hij unmet op zijnen oom gehad ha d Hij kwam ine* lachend vclaat de boekenzaal binnen «n naderde zijnen oom met uitgestoken band. Doch sir Oswald weigerde dc hem aanerboden hand te aanvaarden. Ik dmk alken de hand van e nrn edelman waardig van den naam. ett van de eerlijke lieden, zeid: hij met hooghartigheid: en gii, mijnheer. gij behoort noch Jot de een noch tot andere dc2er beide m»-nsc hen klassen. Rev na ld was er w.l aan .-woon, zijner, oom met gramse!u»p te hooren spreken, doch nooit had hij van sir Oswald zulke mispnjzenden toon ge hoord. Zijn gelaat verblek' hij aanzag zijne oom met eene ui'drukking van buitengewoner, angst X'T VERVOLGT.)

Digitaal krantenarchief - Stadsarchief Aalst

De Gazet van Aalst | 1948 | | pagina 3