^F3
De geschiedenis van het
Wereldberoemde Kerstlied
Stille ftacht J4eiiige jSlaefat
PIERLALA
Begroting Verkeerswezen
1950-1951
'B£3
EN OMSTREKE
Nummer 103
(Verschijnt den Donderdag en Zondag van iedere week.
Zondag 24 December 1950
BURELEN Kerkstraat 9, Aalst Telef.nr 24.114 P C. ar 881.72 7" Jaarg. 1,25 fr. 't Nr..
VOLKSE OPVOEDKUNDE
(Familiale Kronijk voor Opvoeding en Onderwijs.)
DIT ONS KERSTMISGESCHENK
In onze Volkse Opvoedkundige Kro
niek van verleden week verwezen wij
terloops naar het eeuwenoude Kerstlied
Stille Nexht... Heilige Nacht...
Enkele lezers vroegen ons de ge
schiedenis op te sporen van dit eni;;
mooie, stemmingvolle kerstlied.. Graag
voldoen we aan deze vraag en wij bie
den U allen, als Kerstpresent, wat wij
desbetreffend konden opsporen.
HOE HET KERSTLIED
STILLE NACHT... HEILIGE NACHT
ONTSTOND.
Nog altijd is «Stille Nacht... Heilige
Nacht» het meest gezongen Kerstlied...
De componist ervan is genaamde Frans
Grüber, op 25 November 1787 gebo
ren in een dorpje te njjdden de hemel
hoge bergen van het Oostenrijkse land
niet ver van Oberndorf. Zijn ouders
waren doodarme linnenwevers. Frans
zou linnewever worden.
Na gans de dag gewerkt te hebben
sloop hij des avonds stiilekens het hut
je uit en ging naar dc schoolmeester
Andreas Peterlechner. Die leerde hem
allerlei nuttige dingen en ook speelden
zij samen vaak op een oud spinet, een
soort klavier, want de kleine Frans was
dol op muziek.
Op een Zondag was zijn meester
ziek. De dienst in de kerk zou begi
ze, door het gezellige vertrek, en van
lieverlede vloeien ze samen toe een har-'
monisch geheel. Dan neemt hij pen en
papier, schrijft, zet zich nogmaals vóór
zijn instrument en de wijdbekende, tot
hart en ziel sprekende melodie treft
het luisterend oor der gespannen toe
hoorders.
De goedige dorpsherder beschikt
over een prachtige tenorstem; de dich
ter wordt zanger en de componist be
geleidt met hart en ziel het heerlijke
lied; beiden gaan geheel op en ver
staan elkaar wonderwel in hun meer
dan aardse muziek...
O verrukelijke Kerstnacht in het
nederige woonhuis van Arndorf's mees
ter. Ziet de beide reeds bejaarde man
nen, in onschuldig genot kinderen ge
worden, ter wille van Hem, Wiens
heilaanbrengende geboorte zij zo op
recht bezongen hebben. Hartelijker
dan ooit is het afscheid van de pastoor,
die op reeds gevorderd uur naar
Oberndorf heensnelt.
A! spoedig galmden de jubelende
tonen der middernachtsklokke over
berg en dal en melden van dorp tot
dorp, in de wijde ronde, aan het gelo
vige hart «Christus, de Redder, is
daar
't Wordt langzaam levendiger langs
de wegen en straten, want in hun war
me mantels gewikkeld begeven d>
DE GILDE VIERT
DE GILDE JUICHT
«MIJN LIEFSTE SCHAT». —II.
Het vierde bedrijf van het gildefeest
is, zoals we reeds schreven het langste,
het komiekste en het laatste.
Na 'het soliede maal wordt met de
kaart gespeeld, bakgeschoten, gevogel-
pikt, gebiljart en gebabbeld. Ah ja
het bezonderste zou ik nog vergeten,
en gedronken.
De anders zure gezichten zijn vro
lijk gedronken en de anders zwijgende
Willems zijn nu de 'luidruchtigsten.
Uurwerken zijn op zulke dagen en zul
ke avonden van geen te' en zelfs vrou
wen sermoenen, waarvan de meesten
gewoonlijk nog banger zijn dan van
een missie preek, kunnen de mannen
niet schelen. Pantoffelhelden zijn bij
dergelijke gelegenheden in staat de
kwaadste wijven te trotseren.
Tot klinkende bewijs vertel ik u een
ware geschiedenis.
't Was middernacht. Victor Kabas
en Pros den Engel zater samen in de
verste hoek van een caféken tegen el
kaar op te stoeffen. De bijnaam «Ka
bas» en den Engel» hadden beiden
aan hun halve trouwboek te danken.
De eerste omdat hij altijd te zien was
met een kabas daar h:Madam haar
boodschappen doen moest. In de zak
droeg hij toen een briefje met soms wel
dertien boodschappen op. De tweede
noemt men «den Engel, omdat zijn
vrouw zich eens had laten ontvallen
dat zij harén vent in eén paar weken in
nen engel veranderd hack
Toen de Vikken en de Pros de nach-
REDE UITGESPROKEN DOOR
SENATOR DE HAECK, BIJ DE BE
GROTINGEN VAN VERKEERSWE
ZEN 1950-1951, OP' 20-12-1950*
MEVROUWEN, MIJNE HERFEN,
Bij het begin van mijn tussenkomst,
houd ik er aan vooreerst mijn bewon
dering uit te drukken voor het werk
gepresteerd door de verslaggever van
de begrotingen, de heer de la Barre
d'Erquelinnes, die ons een uitgebreide
documentatie over
departementen
vatbaar, wijzigingen die besparingen
moeten medebrengen.
Men staat verwonderd van de poli
tiek die de bevoegde instanties na de
bevrijding hebben gevoerd, door zich
te houden aan het vervoer met stoom-
tractie in plaats van resoluut de Diesel
trekkracht aan te wenden.
Gelukkig schijnt men thans die dwa
ling in te zien. Het is werkelijk niets te
vrofeg en wellicht had het financieel
probleem niet zo belangrijk geweest
der belangrijk- indien met vroeger tot de constructie
beschikking van autorails overgegaan was om deze
heeft gesteld. I te kunnen inzetten op de lijn
Sedert jaren is het vraagstuk van de zwak verkeer.
Nationale Maatschappij der Belgische Dezelfde opmerking geldt voor de
Spoorwegen aan de orde van de dag.electrificatie.
Herhaalde malen zijn van deze tribu- J Ons net heeft een grote achterstand
ne, bij de bespreking van de begroting in vergelijking met deze van de na
der voorgaande jaren, stemmen opge-1 buurlanden. Er dient absoluut met
gaan om de toenmalige Ministers er toe spoed gehandeld en ik druk de wens
te bewegen, de financiële toestand uit dat de huidige controverse over de
aanwending van de 3000 volt gelijk
stroom op de 20.000 volt wissel
stroom geen oorzaak te meer zal zijn
om de verwezenlijking van het electri-
ficatie-prograimma, op een lange baan
te schuiven. De Maatschappij beschikt,
niet j ingevolge een lening die haar is toege
en'staan; over de gelden die zij nodig
heeft. Wij verwachten dan ook van de
Heer Minister dat hij over de hervat
ting van de werken en de aangewende
methode nadere toelichtingen zou ver
strekken.
Er is tenslotte de vervanging van de
reizigerstreinen door auto-bussen op de
lijnen met weinig verkeer.
Wij weten dat dit een zeer delikate
zaak is. Edoch ik ben van mening dat
nen maar niemand was er die het orgel vrome landlieden zich naar Oberndorfs t®hjke stilte ron om un, oe s e \oe -
kon bespelen, want dat deed de mees- j Sint-Nicolaaskerk, wier bescheiden invallen keken ze 'bffi en naar e
ter altijd zelf. Eensklaps weerklonk j vensterbogen stralend verlicht, heer-
een verlegen stem Mag ik het eens lijk betoverend uitkomen op de don-
proberen En Frans Grüber, die in-kere achtergrond.
van de Spoorweg
krachtdadig in te grijpen, door het in
evenwicht brengen van de ontvangsten
en de uitgaven, de zware last van een
deficitaire exploitatie uit te schakelen.
Men moet dan ook hulde brengen
aan Minister Segers, omdat hij
geaarzeld heeft deze ondankbare en
soms onpopulaire taak op de schouders
te nemen.
Wij weten dat hij een saneringsplan
heeft, gebaseerd op de twee voor de
hand liggende middelen die in aanmer
king kunnen komen om het doel dat
door iedereen wordt gewenst, te berei
ken: namelijk en enerzijds de Maat
schappij nieuwe ontvangsten bezorgen
en anderzijds paal en perk stellen aan
de buitensporige uitgaven die zij zichzij noodzakeujk is om de hnanciele
in het verleden heeft veroorloofd, ja toestand aan te zuiveren. Er zijn voor-
zelfs DIE maatregelen uitvaardigen1 standers en tegenstanders van Oeze
welke de nutteloze uitgaven radikaalmaatregel en persoonlijk kan ik, ^deze
moeten doen verdwijnen. politiek, in principe
Wij weten ook dat bepaalde pun
ten van dit plan in het stadium
verwezenlijkingen zijn getreden en on
tussen 1 2 jaar oud was geworden, ging
voor het orgel zitten én begon te spe
len. Het ging uitstekend; iedereen
stond er verbaasd van, dat de kleine
Frans het zó prachtig kon
Van dat ogenblik af ging Frans, met
de toestemming van zijn ouders, echt
muziek Ieren en wel te Arnsberg. In
1816 werd hij benoemd tot organist
van de parochiekerk te Cbernsdorf, dat
een uur lopens was van Arnsdorf.
Men schreef toen het jaar onzes Heren
1818. Kerstavond.
ïn de met maagdelijke sneeuw be
dekte bergvlakten lagen de kleine
schilderachtig gelegen huizen '/an het
vriendelijke stadje Oberndorf in 't
Salzburger hoogland, treurig maar
vreedzaam aan de voet van de wi
glinsterende bergtoppen... In christe
lijke feeststemming zit Frans Grübei
in de gezellige kring van zijn duurbai
familie bij de helder flikkerende Kerst
boom...
Over de krakende sneeuw naderden
tamelijk haastige voetstappen Grüber's
woning en het duurde niet lang of de
lage deur ging open en de kleine feest-
kring werd vergroot door het welko-
men verschijnen van een huisvriend,
de zeer eerwaarde Heer Josef Mohr,
hocv-c^chte herder der parochie.
«'s Heren vrede zij met u op deze
heilige avond juichte hij opgeruimd
IN DE STILLE DORPSKERK. WAAR
VOOR 'T EERST WEERKLONK HET
«STILLE NACHT, HEILIGE MACHT»
KERSTLIED
Spoedig was het kerkje gevuld met
biddende gelovigen. De zielverheffen
de Kerstmetten beginnen, èn in hemel
se harmonie golven zangen, orgel en
gebeden, prijzend, dankend en sme
kend samen, en stijgen geuriger
dan welriekende wierook onafgebro
ken ten troon van de Allerhoogste,
door Wiens innig gèüefde Zoon deze
zalige nacht voor immer gewijd en ge
heiligd is
Langzaam spoeden de Metten ten
einde... Hemelschcon, als door de en
gelen zilveren stemmen aangeheven,
ïuisen dan op eens zacht trillende, ge
lijkmatig melodieuze orgeltonen langs
de heilige gewelven
Met ingehouden adem vangt de sa
mengepakte menigte die zo vloeiende
melodie op het eerste Kerstliedje van
de nacht Merkbaar is de indruk
hij dringt onwillekeurig door in ieders
gemoed; alles- luistert in diep plechtige
devote stilte
't Aangrijpend voorspel leeft uit,
als de zangerige tenorstem van de bra
ve pastoor vol aandoening, vol geloof,
terstond invalt
Stille Nacht... Heilige Nacht...
populairste aller Kerstliederen
en drukt zijn goede organist en diens j heeft zijn zegetocht door de ganse
vrouw hartelijk de hand, om zich dan reld begonnen, daar 't iedere Keist-
tot de kleinen te keren en met kinder- j nacht voortaan jubelend zaï herhaald
lijke eenvoud enige ogenblikken in worden in stad en dorp, in kathedraal
hun vreugde te delen over de vele £n kloosterkapel bij de Kerstkribbe,
fraaie Kerstgeschenken, die het god- waar het christenhart zijn Verlosser zal
delijk Kindje hun meebracht. Daaropverwelkomen, en over de zeeën klinkt
haalt hij een beschreven blad papier j het even aangrijpend in al de wereld-
uit de binnenzak van zijn overjas en talen als op Oostenrijkse geboorte-
reikt het zijn vriend over. Met zicht- grond, dank de twee echt vreme man
baar zoete ontroering smaakt deze de
keurige versregelen bij de eerste le
zing.
Een gedicht Ja want de eenvou
dige pastoor was dichter met hart en
ziel en liet bij tijd en gelegenheid zijn
zangerige ziel haar vrije vlucht nemen.
Dit jongste geesteskïndje, ofschoon
reeds menig, menig jaar in 't leven, be
zit nog steeds het jeugdige frisse van
een lieve speelse kindsheid, want elke
Kertstavond wordt het wijd en zijd ge
zongen.
Stille Nacht, heilige nacht
Begeesterd door de zalige stemming,
waarin de heilige Kerstnacht, het recht
gelovig hart jaarlijks weet te brengen,
v/aren ze zo even uit zijn zangerige
hart gevloeid, de eenvoudige, maar
treffende, zo diepgevoelde stroffen en
in vrome geestdrift was hij terstond
naar zijn muzikale vriend, de mees
ter geijld, met het heus verzoek de
korte tekst in een passende melodie te
gieten.
Frans Grüber, nog geheel onder de
weldanige indruk van het pas gelezene,
gaat naar het klavier zachte tonen
golven langzaam, eeheimzinnigerwij-
nen: pastoor Mohr en meester Grüber:
Stille Nacht... Heilige Nacht
Alles slaapt; dcch trouwe wacht
houdt bij 't kribje 't hoogheilige paar.
Lieflijk Kind met goudblond haar,
rust op uw bedje zacht
Stille Nacht... Heilige Nacht
Arme herders werd gebracht
door een jublen-de Englensohaar
't eerst de grote vreugdemaar
Hij kwam dien Isrêl wacht
Stille Nacht... Heilige Nacht
Zoen var. God, hoe minlijk lacht
liefde ons toe uit Uw kleensn mond,
nu Ge ons, trouw aan irw verbond,
Verlossing hebt gebracht
vonden wij, in een oude oorkon
de de geschiedenis beschreven van t
ontroerend lied... geschreven door eer
onbekende... Wij hebben het vrijelijk
naverteld... en bieden het U aan ah
onze Hoogdagwens... op deze Kerst
dag van het Heilig jaar O. H. 1950...
OPVOEDER.
(Nadruk verboden.),
der meer, wat de nieuwe ontvangsten
betreft, de volledig gerechtvaardigde
verhoging der tarieven op einde 1949,
evenals het in laste nemen door de
staat van de door haar opgedrongen
uurwerk dat reeds lang twaalf slagen vervoeren tegen verminderde prijs, en
door het caféken had 'aten zinderen, anderzijds, voor de uitgaven, het stop-
Victor wiens beurt het was om te trak-1 zetten der aanwervingen en exploitatie
teren sprak natuurlijk h;t eerst om
naar huis te gaan. Pros die nog enen
«voor niks» kon binnen lappen zei dat
ze nog tijd genoeg hadefcn en dat het
vandaag toch hunnep,r;«j| was.
Hier begon de volgèncfe tweespraak:
Victor Uwen dag zegt ge.Is het
wel ooit uwen dag En uw Trien
dan
Pros Mijn Trieneken Och Viks-
ken 't beste wijveken van de wereld.
Victor Tiens, dan moet ze de laat-
te tijd toch veel veranderd zijn. We
hebben samen bij den troep geweest
en toen noemde men u toch nog «den
niet Wat uw moeder zaliger
nooit heeft gekunnen dat wist uw Trien
enkele dagen klaar te spinnen.
Pros 't Is zeker omdat gij met «ne
commandant» getrouwd zijt dat ge
meent dat alle mannen onder de pan
toffel liggen Toen we bij de troep
soldaten waren noemde men u ook nog
_een «kabas». Zelfs onzen eersten pit,
nen brusselsen Belg, waart ge nog te
slim af om corvees te doen. Nu zijt ge
eiken dag van corvé.
Victor: Da's uit pure liefde. Het is
om 't goede vrouwken wat te ontlasten.
En, Wilt ge wat weten, Prosken 't Is
toch beter boodschappen te mogen
doen dan alle dagen thuis te moeten
blijven om 't werk van uw chieke ma
dam te moeten doen
Pros Chieke Madam (Pros zijn
vuist op tafelMijn wijf heeft handen
aan haar lijf dat weet ik het best.
Victor Dat weet iedereen en voelt
den engel het best.
Pros Wa wilde daarmee zeggen ?-
(weer viel zijn vuist op tafel).
Victor Hoorde gij niet goed of
steekt er watte in uw oren
Pros: Geen uitvluchten Wat bete
kent dat! den engel voelt het best
Victor Och, wien het schoentje
past trekt het hem aan.
Pros 'k Zeg, Kabas, ge zoudt gij
alrap kunnen ondevinden -dat nen en
ge! alleen geen handen maar ook vuis
ten aan zijn lijf heeft
Victor En... nen engel zou ook
kunnen ondervinden dat er 'harde ka
bassen zijn
Nu kwam de Baas er tussen en zei
«Zeg mannen in mijne café wordt er
niet gevochten. Daarvoor is de straat
groot genoeg.
Pros Jamaar ik wil niet hebben
dat ze mijn vrouw scandaliseren.
Victor Allez mijn engelken laat er
ons voor wedden wie t beste wijf
heeft. Gij gaat met mij mee en 't eer
ste woord dat mijn vrouw tegen mij
zal zeggen moet zijn «liefste schat».
Als ze dat niet zegt trakteer ik en zegt
ze het wel dan trakteerrl gij. Akkoord.
Pros Aangenomen! De Baas is on
ze getuige en drinkt mee.
Kabas en den Engel trokken op
naar het huis van de Vikken. Daar ge
komen begon op de deur te tromrae-
vereenvoudigingen op de lijnen met
zwak verkeer.
Wij verwachten ook dat de Heer
Ministers ons voor deze politiek van
essentieel nationaal belang, een .over-,
zicht zal geven van hetgeen hij verder
zinnens is te verwezenlijken en welke
maatregelen hij voorziet in de naaste
toekomst, voor te schrijven.
Zeker, wij geven ons rekening van
de grote taak waarvoor het departe-
oedkeuren. Doch
)un_ ik meen dat men soms te ver gaat, wel-
jerlicht uit noodzaak des middels, omdat
ik geloof dat men deze vervanging
nooit zo ver had moeten doordrijven
indien, zoals ik het daareven heb ver
klaard, de Spoorweg onmiddellijk een
politiek van Dieseltractie had aange
nomen.
Ik geloof ook dat de studie van elke
lijn die voor de maatregel in aanmer
king komt, niet wordt gedaan, zoals
het behoort. Men stelt een büan op die
de exploitatieuitgaven van de stoom-
tiactie of van de autorailuitbating op
geven en vergelijken deze dan met
kosten van een autobusuitbating. Op
het zicht- van dit b;lar. ert rekening
houdend met de bezetting van de trei
nen, trekt men alsdan een besluit.
DOCH MEN HEEFT ZICH NIET
AFGEVRAAGD OF DE EXPLOITA
TIE MET STOOMTREINEN OF MET
AUTORAILS IN DE EERSTE
«nentshoofd zich geplaatst ziet. De cri- J PLAATS ZELF NIET KON VEREEN-
tiek verschenen in een bepaalde pers VOUDIGD WORDEN,
kan wel de vinger op de wonde leggen, i jk denl_ hier vooral aan de lijnen
doch geeft tevens het bewijs van dc me^ enkel spoorbaan en aan b.v. het
omvangrijke, ja zelfs reusachtige te.fgjj. dat de inning van de vervoeiprijs
verwezenlijken prestatie. evengoed op de autorails zou kunnen
Het is bovendien niet altijd gemak- gebeuren aJs dat zij nu geschiedt op de
keüjk een instelling waar de Minister autobussen.
slechts een controlerecht bezit, te be
wegen in een bepaalde zin te handelen.
Doch het nationaal belang, evenals
dit overigens van de Maatschappij
zelf en van het personeel in het bij
zonder, vereist een doorgedreven en
stelselmatige waakzaamheid. Men kan
het immers niet loochenen dat het be
stendigen van de huidige toestand van
de spoorwegmaatschappij te wijten aan
vijf jaar partijpolitiek beheer 1 EN
SLOTTE HET SOCIAAL WELZIJN
VAN HET PERSONEEL IN GE
VAAR ZOU BRENGEN.
De Spoorweg moet terug op de
rechte baan gebracht worden opdat zij
haar rol zou vervullen, die haar in de
samenleving is toebedeeld, 't is te zeg-
haar machtig technisch apparaat
in dienst van de bevolking en van de I op alle bussen
nationale economie stellen, wars van
buitensporigheden, om DE goedkoop
ste dienst te kunnen aanbieden.
Wij weten allen dat besparingen
mogelijk zijn; dat de laatste jaren o.m.
het bestuursapparaat van de Maat
schappij aangezwollen is geweest met
het doorvoeren van nutteloze struc
tuurhervormingen, die alleen maar
voor gevolg hadden, enkele vriendjes
te bevredigen, doch de Maatschappij
ook verplichten steeds meer en meer
bij de Staat te gaan aanleunen om
haar budget in evenwicht te brengen.
Zo belangrijke besparingen in het
kader zelf van de Maatschappij moge
lijk zijn en zij heeft haar plicht haar
organisatie functionneel in te richten
derwijze dat deze verenigbaar is met
een economisch industrieel beheer
dan is de technische uitvoering van de
dienst oók voor heel wat wijzigingen
Een tweede opmerking het vervoer
op de spitsuren.
Wat men er ook moge van zeggen,
het vervoer per autobus is, misschien
op enkele uitzonderingen van in uitste
kende staat verkerende banen na, niet
zo confortabel als het vervoer per
len. Na enkele ogenblikken werd er
beven met een caleid'g geweld een
venster opengerukt. Victor riep direkt:
Ah liefste schat doe eens open.
Het wijf riep verontwaardig terug
liefs! e schat Ik zal u gaan liefste
schatten.
«Ziet ge wel Engelken dat ge verlo
ren zijt» zei Victor Kabas.
PIERLALA.
spoor.
Ze kunnen in zekere gevallen het
voordeel hebben dat de reizigers de
bus dicht bij hun woonhuis kunnen ne
men omdat zij zich niet meer naar een
min of meer verafgelegen station die
nen te begeven. Doch er dient opge
merkt dat de tijdspanne gewoonlijk
wordt opgeslorpt door de langere rit-
duur van een autobustraject.
Er is tenslotte de bezetting. Recht
staan in een autobus en dit gebeurt
legd op de spituren
is niet hetzelfde als b.v. rechtstaan
in een autorail of in een stoomtrein.
De Heer Minister heeft overigens,
bij gelegenheid van de verhoging der
tarieven in 1949, beloofd dat er zo
veel mogelijk zou voor gezorgd wor
den dat elke reiziger over een zitplaats
zou beschikken. Ik hoop dat hij deze
belofte voor het vervoer der arbeiders
met autobussen pp de spituren zal in
dachtig zijn.
Het gaat bovendien, mijns inziens,
niet op dat autorails die op de spituren
reeds overbevolkt zijn, te vervangen
door autobussen.
Samengevat, wil ik dan ook voor dit
punt de bijzondere aandacht j-estigen
1. Op de eventuele mogelijkheid tot
vereenvoudigen van de huidige exploi
tatie zelf op de lijnen die in aanmer
king komen, alvorens enig besluit tot
vervanging te nemen.
2. Op het vervoer van arbeidskrach
ten cp de spitsuren
3. Op de wederbenuttiging van het
personeel.
Speciaal dient vooral gewaakt op
de agenten die soms verplicht worden
op reeds gevorderde leeftijd, zich een
dagelijkse verplaatsing van vele kilo
meters te getroosten.
Een ander exploitatieprobleem is de
I snelheid van de treinen. Zes jaar na de
bevrijding i§ deze nog ver van het-
