en omstreken
in Vlaanderen de tijd voor ver
draagzaamheid tussen
vrijzinnigen en gelovigen
definitief aangebroken?
Kultureel kalender
Aalst steunt zijn missionarissen
Toondichter-dirigent GUSTAAF PAPE (1857-1920)
üe machtige bezieler van het muziekleven te Aalst
-4-
NEC SPE, NEC METU
Nogmaais krisis van
het regime
ALSTERSE FIGUREN
Gazet van Aalst
MIEL COOLS
met zi.fn gitaa^
'^:U*
JOS GHIJSEN
op de kolder - snaar
en de SCHEUTISTEN
met een ganse schaar
op 20 april Zaal Rink
19e JAARGANG Nr. 32
Zaterdag 20 april 1963
SCHOOLSTRAAT, 26 AALST
2 F HET NUMMER
te
e teij
•ip n
le rij
uit»
s gel
ndigi
kur..
ilik j
ilomlrofessor Dr José Aerts, katoiiek priester
niagieraar aan de katolieke universiteit te
op «ven, vooral gekend onder zijn auteurè-
Ini ALBERT WESTERLLNCK, heeft on-
Nee&s in het Komnkl.jk kunstverbond
eel, kntwerpen naar aanleiding van de
dfchtige uitreiking van de Prijs voor Let-
ihe iunde van de Vlaamse Provincies aan
Er jard Walschap, een feestrede gehouden
oor niet alleen gericht was tot de laureaat
en vnend van spreker doch tot allen
mina het horen wilden en over hen heen,
;n. alle vrijzinnigen en gelovigen .n het
pctnnjamse land. In deze rede hield profes-
iveiiï Aerts een hartstochtelijk pleidooi voor
nu idraagzaamheid.
me|ijn woorden in dit verband waren niet
Cien aktueel op 1 maart doch zullen het
hfjd büjven zolang de tolerantie tussen
rdt, isen van. versch.llende overtuigingen
ngc'l een vaststaand feit is geworden. Z. E.
is aAerts was zo welwillend ons de integrale
ijke pt van zijn feestrede ter beschikking
itellen. Wij ontlenen uit deze tekst dat-
el'onifc wat op de aanwezigen in het Antwerp-
[tijd Kunstverbond zulke indruk maakte
ha Eerst en vooral .s het verheugend dat
ury en de deputatieraden der betrok-
Vlaamse provincies, die in mèerderhe.d
ïek zijn, het merkwaardig werk van
ongelovige hebben bekroond. Hiermee
ien zij een standpunt ingenomen, dat
igt van een eerl.jkg en hartelijke ver.
lamheid. Hun gebaar kan bijdragen
[de zo gewenste groei van een eerbiedige
antie in onze gewesten. Iedereen in
zaal of daarbuiten, die in het literaire
lemeen kultureel leven van Vlaande-
sinds de oorlog egn plaats heeft inge-
of dit leven van nabij heeft gevolgd
welke verderfelijke rol de politieke
wijsgerige intolerantie in ons land heeft
ild, en dat zij ook haar nefaste in.
op het officiële mecenaat heeft doen
Men kan zich ijdel amuzeren, zo-
van links als van rechts, met de vraag
in alle kindèrruzies te berde komt
'ie het eerst is begonnen Er zijn
icht nog intellektuelen in ons landl,
zoals de twee bekende bokken op het
n van de brug willen blijven staan en
stoten tegen eikaars horens, tot ze
'n8 fiei in het water vallen.. De besten
ons echter, zowel links als rechts,
w'
ami i
indei
willen dit dwaas bedrijf staken, en elkaar
met beminnelijk respekt het ruime léven
onder de zon en de vrije weg gunnen. Dit
is wat vandaag hier is gebeurd. De «Vlaam
se provincies» hebben een zeer eerlijke,
rechtvaardige, buitengewoon sympatieke en
wijze beslissing genomen bij deze bekro
ning. En afgezien van het zuiver litéraire
feit dat zij een groot schrijver geeft wat
hem billijk toekomt, geeft zij aan allen die
blijven hopen op een tolerant Vlaanderen
tolerant in wederzijdse gulle eerbied
niet in achterdochtige strijdposit'e weer
nieuwe hoop
Verder in zijn merkwaardig betoog had
Z E H Aerts het over de eerlijke en édele
ziel van Walschap die met een Savona-
rolageest in het huidige Vlaanderen tégen
de muren van meer dan één heilig huisje
heeft gestampt Hij had het ook over de
afschuwelijke schande die aan Wal
schap werd gedaan omdat sommigen dit
eerlijke, zedelijke verantwoordelijkheids
gevoel in zijn eerste werken hebben mis
kend. Ook de terreur in een tijd dat
haast ieder belangrijk modern katoiiek
schrijver werd gécensureerd en openbaar
gedislcrediteerd alleen maar omdat zoveel
katolieke schrijvers wijsgeren of exegeten
strèefden naar vernieuwing van het kris-
tendom in de kuituur, liet Westerlinck niet
onbesproken.
En zich bij deze laatste woorden tof
Walschap richtend, zegde professor Aerts
Ook Gerard Walschap, ik ben ér zeker
van. heeft gekonstateerd dat een nieuwe
vernieuwde kristelijke houding in Vlaan
deren groeit én steeds groeiend blijft. Ook
al heeft hij de katolieke Kerk verlaten,
toch heeft de Voorzienigheid gewild dat
hij in ons klein land als literator én ook
daarbuiten het zijne daartoe heeft bijge
dragen.
De slotwoorden van Weslerlinck's rede
luidden aldus: Indien Vlaanderen boven
al iets nodig heeft, dan is het die geeste
lijke ontwapening, die geestelijke vrede,
en geen leuze zou ons vruchtbaarder kun
nen verenigen dan géén geestelijke oorlog
meer Ik hoop en vertrouw dat gij (Wal-
scharp) samen met eén steeds groeiend
aantal vrijzinnigen en gelovigen in ons
land, in deze arbeid en strijd voor de Vrede,
een grote rol zult kunnen vervulen.
Telkens wanneer de parlementaire in
stellingen $r blijkbaar niet in slagen de
grote problemen van het ogenblik op te
lossen, spreekt men gemakkelijk van een
krisis van de instellingen of zelfs van
een krisis van het dgmokratisch regime.
Een gemakkelijk antwoord op deze klacht
is de bewering dat niet het regime of de
instellingen ziek zijn maar wel de mensen
het politiek kader dat er zich van bediènt.
Zulke verklaring vereenvoudigt de zaken
echter te zeer en is onrechtvaardig voor de
politici.
Wat stellen wij immers vast Dat de
kleinste wetsbepaling, elk politiek pro
bleem stéeds megr studie en kennis vraagt.
Dikwijls zijn de politici niet in staat deze
studie zelf te ondernemen bij gebrek aan
documentatie of aan tijd.
Aan de anderé kant ziet men de sociale
organisaties, de partijen, de nijverheid, de
drukkingsgroepen allerhande over steeds
grotere én meestal zeer degelijke studie
diensten beschikken. Zij bereiden nota's
amendementen, wetsvoorstellen voor en
trachten zoveel mogelijk parlementsleden
voor hun gedachten en stellingnamen te
winnen.
Daarbij komt nog dat de partijen zich
beter organiseren, zodat hun onderscheiden
Bureaus met meer gezag kunnen optreden.
Het zijn trouwens meestal de leden van
deze Partijbureaus welke deel uitmaken
van de zogenaamde kontaktkommissies of
werkgroepen. Ook hier worden verdragen
de beslissingen genomen welke in feite èen
groot gedeelte van het Parlement binden.
Het Parlementslid dat deze zaken rond
om zich ziet gebeuren en er zich zeer wei
nig betrokken bij voelt, kan verscheidene
houdingen aannèmen ofwel gaat hij in
het verzet, stemt sysf- natisch tegen en
schrijft met een in azijn gedoopte pen,
ellenlange redevoeringen en artikels over,
het verval vèn het regime, zonder redelij"
kg hoop dat er ook maar iets zal verande
ren.
Anderèn vluchten weg in de handels
reiziger - status zoals het onlangs kern
achtig werd uitgedrukt. Zij spreken nog
alleen over lokale belangen die steenwèg
dient vetrb/reedi, die overweg afgeschaft,
dezè bushalte terug ingevoerd. Verder vul
len zij hun dagen met het schrijven van
(vervolg op blz. 4)
Belfortzaal vanaf zondag 21 april tentoonstelling Frans Pereboom tot en met
5 mei.
Zaterdag 20 april te 20 uur Zaal Rink, De Ridderstraat Afvuren 100e Raket
Werken mee Miel Cools, Jos Ghjisen, Kunstgroep der E. P. Scheutisten.
Zondag 21 april te 14 uur Zaal St. Laurentiuscollege. Kapucijnenklooster, jeugd
film Wanneer de klokken rinkelen
Zondag 21 april te lz uur Feestzaal Groen Kruis opvoering van Vandaag
de dag door de Rederijkerskamer De Catharinisten
Maandag 22 april te 20 uur Feestzaal Groen Kruis opvoering van Vandaag
de dag door de Rederijkerskamer De Catharinisten
Maandag 22 april te 20 uur Stadsschouwburg Vredeplein, Toneelopvoering van
Claudia door het Kon. Letterkundig Toneelgezelschap Voor Taal en Vrij
heid
Dinsdag 23 april te 19,30 uur Kazerne O. C. - G. B. Graanmarkt 4, Voordracht
avond over Leiderschap - Basisprincipes De tucht en het moreel inge
richt door de Vriendenkring Officieren, Aalst.
Donderdag 25 april te 20 uur Stadsfeestzaal, Vredeplein, opvoering van «Clau
dia», door Voor Taal en Vrijheid
op 20 APRIL wordt in de Zaal RINK
andermaal hiervan bewijs geleverd
Ook U zult er zijn
- MIEL COOLS JOS GHYSEN Kleinkunst en Koor van de
E. P. Scheutisten
Algemene inkom 20 F (geeft recht op gratis tombola)
Te Aalst werd door verschillende biljartclubs der stad de
ereprijs Oktaaf Uvin betwist. De finale werd gewon
nen door Iwein met de spelers F. De Gendt, J. Van de
Maele, P. Corthals en R. De Cock.
AH
:n sj
lil
rgrd
ies. I
ng..Iten wij er dadeijk alle nadruk op leg-
Gustaaf Pape. bestuurder der muziek-
ulcfol zijner grootstad, heeft er een'enorme
ilersgespeeld in het muzikale leven. En on-
'epen we daarbij wat de bekende mu-
listoricus, Lambrechts, in zijn boek
Zingende Vlaanderen destijds ge-
Als dirigent mocht hij onver-
atioÉbare lauweren plukken. Zijn beeld is
'o te zeggen met de Grote Markt van
nietpt vergroeid. Zulkeen prachtmens mag
ig» I vergeten worden. Vlaanderen heeft
>teii {dichtingen aan hem
laanderen voorzeker, doch Aalst wel
meest! Wat Gustaaf Pape er o.m. ais
Jent presteerde, blijft iets enigs. De
iden van dagen zullen zich nog met
!Voel van fierheid die triomfdagen van
nzicl julimaand) herinneren, toen de Grote
tt letterlijk door een zee van volk was
achlfspoelcJ om' geboeid en muisstil, een
■terlijke uitvoering van Benoit's reu
compositie Rubens-cantate te be-
Want Pape, niet enkel voor het
•oneren doch ook voor het dirigeren
'o wieg gelegd, had beslist dat, naar
iding van de 50e verjaring der stich-
der stedelijke muziekschool, de Ru-
•cantate voor gemengd koor, kna-
:°or en dubbel orkest, op de Grote
zou worden uitgevoerd. En zo ge-
'dde! Met zijn impulsief temperament
["t als 't ware volgepropt zat het mn-
iteit, en zijn ongelooflijke over-
'gskracht, slaagde hij er in een massa
zangertjes^ zangeressen zangers,
orkest van bij de 100 man, waar
de beste violén van het land, te mo-
!ren. Aalst is altijd zo wat een vecht-
pijdstad geweest, doch wanneer een
Pape grootse plannen wou uitwer
ken, werd telkens la trève des partis
het ordewoord! Het waren tijden van een
enthousiasme dat iedereen scheen te be-
roezen. In de voormalige zogenaamde Hof
der Harmonie aan het einde der Nieu-
straat, hadden de herhalingen plaats, en
wij vergeten nimmer hoe indrukwekkend
en meeslepend de brede muzikale frazen
van Benoit er in de zoele zomeravonden
weerklonken. Maar dit alles was nog maar
een voorspel. Pas op die onvergetelijke
zondagen van 4 en 11 juli 1909, zouden de
duizenden dié zich op de Aalsterse markt
verdrongen, letterlijk gehypnotiseerd wor
den door de muziekstroom der vermaarde
cantate. Nog zien wij vooraan op de bom
volle kiosk de imposante gestalte van Pape
rijzen, die met vuur en vlam de dirigeer
stok hanteerde, zonder één enkele noot
voor zich, want hij droeg heel die grand-
diozé partituur perfekt in het hoofd. En als
dan ook de beiaard, \bespeeld (door de
klokkenvirtuose Karei De Mette, van de
partij was, en de klokken der hoofdkerk
aan het bonzen gingen, werd het een su
blieme apotheoos. Een hoogtepunt in het
openbaar muziekleven van Aalst- De dur
vende en zegevierende dirigent ontving toen
een bronzen borstbeeld van Beethoven.
Zijn prestatie 'had een grote weerklank
buiten de Denderstad. Wij herinneren ons
nog hoe jaren nadien wijlen de begaafde
Gentse toondlchteö-dirigent Oscar Roela,
een en al lof was voor de leider der Ru
benscantate Citeren wij hier even de
namen der zangleraars die tot het prachtig
welslagen van dit episch waagstuk het hun
ne bijdroegen: iHektor Bontinck, Jozef
Courtoeaux, Remy De Clercq, Karei De
Réu. Polydoor Dé Vos, Andreas De Vaeg-
nare, Rgimond Venneman.
Als meesterlijk orkest- en koorleider, met
het gezaghebbend en bèzielend gebaar;
heeft Gustaaf Pape zijn geboortestad nog
op menig kunstfeest vergast; de kinder
cantate De Wereld in van Benoit, de
cantaten De Leie en Van Rijswijck
van dezelfde toondichter; Klokken Roe-
landt van Edg. Tinei, Zangersgroet
van O. Roels, Cantaté op Oude motieven
L. Lambrechts over hem schreef: Hij
had inspiratie en vorm. Hij had adem, kon
sierlijke volzinnen scheppen. Hij was het
geen men heet: een heerlijk aangelegde na
tuur. Hij was een zanger bij Gods genade,
die, als de vogelen in de lusthof der natuur,
geschapen was om te zingen.
Tal van Aalstenaars zullen zich nog het
een mooi foto-dokument van de uitv oering der Rubenscantate in 1909
van Paul Gilson, Zeemanskinderen van
Andel hof. Nog amper één jaar voor zijn
dood, zijn enige zoon en schitterend
student Fritz sneuvelde in 1917 te Rams-
kapelle, stond hij, zijn droefheid over
mannend, andermaal op de kiosk der
Grote Markt om het mooi werk Yolande
van Wambach te leiden. Maar, naast de
dirigent is daar ook de toondichter die met
zijn gaven heeft gewoekerd. Wij gaan hier
niet beweren dat dit alles geniaal is te
noemen, doch in zijn composities gaf de
betreurde Aalsterse meester blijken te
over van zijn rijke muzikaliteit en dito
inspiratie. Graag ondèrstrepen wij wat
succes herinneren van zijn Passiespel
en, Mariaspel (beiden op tekst van
Ev. Bauwens. S J) en niet minder zijn dra
ma Iwein van Aalst (tekst van Dr Is.
Bauwens) dat zoveel populariteit vér wierf.
Tijdens de opvoeringen van het Passie
spel (waarvoor hij o m majestatisch
klinkende koren schreef) bewees hij daar
bij ook een knap acteur te zijn. Wij heb
ben het meegemaakt hoe hij telkens stie
kem achter de schermen verdween, om voor
het voetlicht te verschijnen en op echt
aangrijpende wij zé de figuur van de be
rouwhebbende Petrus uit te beelden. Even
daarna had hij van her de dirigeerstok ter
hand. Hij was een niet minder knap San
ger, en heeft als dusdanig g)ijn |v!riend
Adelhof eens uit 'n netelige situatie ge
holpen. Want, toen hij naar Aalst, op uit
nodiging van 't stadsbestuur was gekomen
voor de uitvoering van zijn' Zeemans-
kSnderen bleek de (tenorzanger plots
ziek gevallen. Pape was echter de man niet
om voor zulk 'n tegenslag te capituleren.
Hij bestijgt kalm de kiosk, de uitvoering
begint en op 't passend moment heft hij
zelf de solozang aan met heldere stem en
onloochenbaar talent, tot niet geringe ver
bazing der toehoorders die niet konden
vermoeden dat de kunstzanger met de rug
naar het publiek gekeerd stond en niemand
anders was dan de dirigent zelf Jaren
lang heeft hij niet alleen als een dynamisch
dirigent echte wonderen verricht, maar was
ook een even dynamisch muziekleraar. Dit
bleek in het St.-Jozefscollege waar hij, bij
zijn 25-jarig professoraat, geestdriftig werd
gefeest, en het gezamenlijke ambt van le
raar, kapelmeester en. organist vervulde.
Naast forse mannenkoren als «De Lente»,
De Nachtegaal Oogstlied Waar
de Dender vloeit die een ereplaats kre
gen op menig repertorium, heeft hij ook
zeer frisse en bekoorlijke liederen op zijn
actief. Hij publiceerde er enkele van in
1912. De sierlijke bundel was opgedragen
aan Mevrouw de barones Lodewijk de Be»
thune. Déze liederen, door meester Gilson
savoureux en Trés flamands gehe
ten, werden o.a. door de Antwerpsel toon
dichter-dirigent H. Willems >(in De
Vlaamu Gids 1913) geprezen als prach
tige volksliederen, fraai van opvatting, met
hier en daar een guitig tintje, nergens iets
banaals, en toch volks, fijn bewerkt en toch
niet stroef
Jef Crick.
