en omstreken
Te Aalst... vijftig jaar geleden
Klein Logboek
Herinneringen 1914-18
SPE, NEC METU
De getuigenis van een frontaalmoezenier
e^-loió ^Tlaevfer vertelt..
(5)
Vt Gazet van Aalst
20e JAARGANG Nr. 66
VERSCHIJNT
TWEEMAAL PER WEEK
3 maandab. 62,50 F
6 maandab. 120,F
laarabonnement 230,F
Postrekening 881.72.
Telefoon 241.14.
Zaterdag 22 augustus 1964
MET BIJVOEGSEL
2,50 F HET NUMMER
De getuigenissen van de Vlaamse legeraalmoezeniers behoren tot de meest be
trouwbare bijdragen tot de geschiedenis van de Vlaamse Beweging aan het IJzer
front.
Dat hebben we ooit kunnen ervaren, luisterend naar onze eminente stadsgenoot
Z. E. H. Alois De Maeyer, wiens figuur als niet een is vergroeid met de jaarlijkse
bedevaart naar het Vlaamse Vredesmonument.
Met hetzelfde kalme en nauwkeurig ge- blad in De Panne, is de rol niet te onder-
kozen woord verhaalt Z.E.H. De Maeyer schatten van de blaadjes van de H. Hart-
zijn herinneringen aan die tijd die nu stil- bonden.
aan geschiedenis is geworden. Naast familiale en geestelijke mededelin-
Het mobilisatiebevel, aldus de oud-leger- gen werden weldra ook de nodige aandacht
aalmoezenier, kreeg ik op 1 augustus 1914. besteed aan de ergerlijke toestanden aan
Verzamelpunt te Hemiksem, alwaar we een- het front. Het feit dat de aalmoezeniers een
maal aangekomen... terug huiswaarts wer- ruimere bewegingsvrijheid genoten en o.m.
den gezonden. jaarlijks op een algemene vergadering me-
Men wist precies niet goed wat aan te kaar ontmoetten, was ter zake zeer belang-
vangen met soldaten. Terug opgeroepen, rijk.
kwam ik terecht te Mechelen op het ogenblik
dat de. oorlog reeds begonnen was. Hier OORZAKEN VAN DE IJZERTRAGEDIE
hoorde ik opmerkingen die bewezen hoe
zeer tie Vlaamse soldaten, in weerwil van ^onmiddellijke oorzaken van de Uzer-
hun vaderlandsliefde, een afkeer hadden traged,e' aWus ZEH_ Alü,s De ku"-
voor de heersende oorlogspsychose en op- nen 5amengevat worden in dne punten,
gedreven stemmingmakerij, die sedert lang Vooreerst het feit dat de beroepsof-
in Frankrijk en flc»eren, zowel in hoger als in lager kader,
zich nooit psychologisch aangepast hebben
aan de jonge Vlaamse intellectuelen, die
het leger kwamen vervoegen.
In tweede instantie, de konfrontatie
van dezelfde intellectuelen met de volks
hun oorsprong vonden
Belgie.
«KUNST AAN DE IJZER»
De oorlog maakte Z.E.H. De Maeyer mee
als aalmoezenier in verschillende artillerie
en linieregimenten. Einde 1914 maakte zich jongens uit het militieleger, waaruit het
reeds een rechtmatige misnoegdheid mees- besef groeide, voor zover nog niet aanwezig,
ter van de soldaten. van de dringende noodzaak van de Vlaamse
strijd.
In 1914, op 8 april, dit was vier dagen Al$ derde reden dient aangestipt, de
na Pasen, hadden wij een eerste studiever- toenmalige anti-katolieke geest in de kaders
gadering voor Vlaamse brancardiers in een van het beroepskorps. De invloed van anti
pasteibakkerij in De Panne. Hoewel in stu- godsdienstige machten is nimmer gering ge-
dentikoze stemming, kwamen de knoeierijen wcest.
ter sprake waarvan tal van Vlamingen reeds Wanneer een of andere reis, bv. naar
het slachtoffer waren. Parijn in deze geest werd ondernomen,
kreeg men ruim verlof Maar het is gebeurd
In 1916 hoorden wij in ons regiment voor dat verlof werd geweigerd voor de begra-
het eerst over een geldverzamehng voor een fonis van vader of moeder in het nog vrije
Ileldenhulde, waarbij zich toen reeds een gebied,
tweespalt vertoonde, enerdeels diegenen die
ten teken van Vlaams protest passief bleven
anderdeels diegenen die in een geest van
patriotisme het hunne wilden bijdragen. Er
was afgezien van talrijke aparte initiatieven,
die naarmate de tijd vorderde, een uitge
sproken Vlaams karakter vertoonden, in de
eerste twee jaren van de oorlog nog geen
verband in wat men achteraf de Frontbewe
ging heette.
HET NIEUWE SLACHTHUIS
Ruwbouw klaar einde 1965
Het nieuwe slachthuis, dat zal opgericht
worden op de Albrechtlaan kreeg de goed
keuring van de hogere overheid en sinds
enkele weken is het terrein afgebakend
waarop dit kunstwerk zal opgericht worden.
Vooraf dient men meer dan 400 palen in de
men meer dan vierhonderd palen in de
grond te brengen. Hiermee zal over enkele
dagen aangevangen worden zodat de eerste
werven in de loop van september zullen
verschijnen. De termijn loopt tot volgend
jaar omstreeks juni, zodat er een goede
kans bestaat dat een gedeelte al in 1965 in
gebruik zal kunnen genomen worden.
PLECHTIGE OPENING VAN
GERESTAUREERD
OUD - GASTHUIS
Tentoonstelling
Aalsters Kunstbezit
In het kader van de vijfde week van
Kunst en Kuituur zal de officiële opening
doorgaan van het gerestaureerde Oud-Gast-j
huis met een tentoonstelling van Aalsters
kunstbezit.
Een ander aspekt van de IJzertragedie is,
ondanks het opstandig karakter van de
Frontbeweging, de loyaliteit tegenover Bel
gie vanwege de frontgeneratie.
EEN REUZE-TANK TE AALST
In de omgeving van de Brusselse steenweg
aan de brug van de steenweg AalstBrus-1
sel ter hoogte van de spoorlijn, wordt mo-
menteel een reuze-tank opgericht. Dit ijze
ren gevaarte, met een inhoud van 10.000
kubieke meters, zal aangewend worden door
de N.V. Intercom, de maatschappij die de
stoomverdeling in de stad verzekerd. Het
kunstwerk heeft een hoogte van dertien
meter en een breedte van 31 meter en zal
over enkele maanden in gebruik genomen
worden.
Een wereld van volslagen materialisme, verzuchten wij. En wij vergeten
de duizenden missiezusters, missionarissen en leken die in de onderont
wikkelde gebieden zich belangloos blijven inzetten.
Bovenstaande Amerikaanse dame, Maura Leavy is een jonge idealiste
ja, er zijn er nog die zich ergens in Indonesië ten dienste stelt van de
plaatselijke bevolking.
EEN MINUUT TE LANG IN
'T NEDERLANDS
Typisch voor de heersende toestanden aan
het front deze ervaring van onze stadsge
noot, als legeraalmoezenier.
In 1916 was het werk «Kunst aan de Zekere dag stelde een Waalse majoor vast
IJzer» ontstaan, met Cyriel Verschaeve, Mej. dat Alois De Maeyer precies 1 minuut langer
M. Belpaire, Prof. Daels, Dr J. Rombouts, iri het Nederlands had gepredikt dan in
Juliaan Platteau, de studiekringen en later 't Frans. Dat was te veel naar de mening
het Fronttoneel, enz. van de majoor, die dan ook de Vlaamse
frontaalmoezenier wou ter verantwoording
Pas echter wanneer een onderlinge en roepen,
vertrouwelijke berichtgeving meer en meer z.E.H. Alois De Maeyer heeft het ons
doordrong, kregen verschillende aktiviteiten niet verteld maar wij twijfelen er niet aan
alsmede de afzonderlijke, maar talrijke ge- dat de majoor heeft ingebonden gekonfron-
vallen van onwaardige behandeling van de teerd voor de overtuigende argumenten van
Vlaamse soldaten, een grotere weerklank een Vlaams priester aan wie het leed van
in het leger. de Vlaamse IJzerjongens niet voorbijging.
Benevens de toen bestaande bladen als
«De Belgische Standaard», een Vlaams dag- jjg
DIKSMUIDE 1964
Morgen zullen opnieuw tienduizenden Vla
mingen ter bedevaart naar Diksmuide gaan.
Een bedevaart in de eerste plaats ter in-
tenlie van de Vrede, indachtig de gruwelen Vf f, van de leuzcn "n dc VIaamse
HIER ONS BLOED,
WANNEER ONS RECHT
Diksmuide blijft ook het symbool van de
Vlaamse good-will, van het onuitputtelijke
Vlaamse geduld. Zij die deze jaarlijkse ma
nifestatie nog steeds beschouwen als een
uiting van extremisme vergissen zich, al dan
niet ter goeder trouw.
De Vlamingen, ook de bedevaarders aan
de IJzer, zijn in wezen geen extremisten.
Dit bewijst het feit dat zij niettegenstaande
zoveel miskenning, onrecht, nog steeds be
reid zijn mét de Walen in één land te leven.
Kan men zich één ogenblik voorstellen dat
de Walen in een situatie als de Vlamingen
evenveel lijdzaamheid tijdens meer dan een
eeuw zouden betoond hebben
Daarbij moge men bedenken dat iedere
rechtmatige Vlaamse eis, zo sociaal als kul-
tureel, telkenmale als het ware is afgedwon-
van twee voorbije oorlogen, het immense
leed dat nog steeds in zovele harten nawerkt.
Het is goed dat men zich hierbij bewust
IJzersoldaten kunnen in hun formulering
verouderd en romantisch klinken daarom
verwoordt de jongere Vlaamse Beweging
is dat de Vrede in dc wereld steeds wankel «fnUld» wij». Daarom ook groeit
blijft. In deze zo memorabele augustus- elk jaar het aantal jonge bedevaarders naar
maand - 1914 - 1939 - hebben bepaalde ïe' "^monument. In het grondig besef
gebeurtenissen aangetoond dat de kleinste dat, do V'?amsV'r,jd ee" str,)d 15 van s0"
i 'i In rw»h hi'jnrrliiihiiirl
BOUWVERGUNNINGEN
N.V. Le Lion D'Or, Bredestraat Aalst, ver
bouwen van woning, Bredestraat.
De Pelsmaeker Acfyel, Nieuwbeekstraat
153 Aalst, bijbouwen van badkamer, Nieuw
beekstraat 153.
Van Eeckhout Gastoin, Naarstigheidstraat
120 Aalst, vergroten vpn venster, Naarstig
heidstraat 120.
Pijck Roger, Wijngaardstraat 43 Aalst,
bouwen van woning nut garage, Lambrecht-
straat.
E. H. Goethals, O.L. Vrouwplein 10 Aalst
bouwen van froebelschool Nederveldstraat.
Witzoreck Emiel, Vooruitzichtstraat 35
Aalst, bouwen van woning, Welvaartstraat.
VAN 19 TOT EN MET
27 SEPTEMBER
Vijfde Week van Kunst en
Kuituur, met Boekenbeurs
De vijfde week van Kunst en Kuituur en
de vierde Boekenbeurs worden gehouden
van zaterdag 19 september tot en met zondag
27 september. De boekenbeurs heeft plaats
in het Belfort. Tijdens deze week staan er
talrijke kulturele manifestaties op het pro
gramma o.a. toneel voor kinderen en vol
wassenen, een literaire avond, optreden van
het ballet en een groot orkest van de Ko
ninklijke Vlaamse Opera van Antwerpen, in
de zaal Rink, De Ridderstraat, uitreiking
van de literaire prijs en de prijs Valerius
de Saedeleer, tijdens een academische zit
ting op het stadhuis; verschillende tentoon
stellingen en de opening van een discoteek.
EERSTE BESTELLING
AALSTERSE VUILNIS
EMMERS VERWACHT
Niet vechten, kinderen.
EEN der «problemen» die even oud
zijn als de Aalsterse gemeenteraad
krijgt thans virtueel een oplossing. In
derdaad de 3000, zegge drieduizend vuil
nisemmers, gaan eerstdaags arriveren.
De anderen zullen geleidelijk volgen.
Deze grote emmers met deksel en hen-
sel worden gratis ter beschikking van
de bevolking gesteld.
Meteen is het papierenzakken - plan
van het bekende B.S.P. raadslid in rook
opgegaan.
Blijft nu de vraag die alle Aalsterse
huismoeders gaan stellen Wie komt
het eerst aan de beurt
Motorad-Fahrer Harras uit een voorstad van Hannover zou 12 september 1914 nooit
vergeten...
Samen met twee andere makkers is hij die dag, in de vroege ochtend te Aalst op
weg naar Ninove. Hij bewondert de Aalsterse Grote Markt en zou liefst in een van
die vele herbergen zijn dorst willen lessen. Maar hij is een trouw dienaar van de
Keizer en het Vaderland. Eerst de opdracht uitvoeren en dan tijdens de terugrit naar
Brussel even uitrusten te Aalst. Er zijn niet zoveel Duitse soldaten in de stad maar
het lijkt er toch rustig.
En Harras keert terug naar Aalst. Hij is de laatste van de groep. Ter hoogte van de
Meiboom verliest hij de twee andere motorrijders uit het zicht. Denkelijk hebben zij
een verkeerde weg genomen. Maar Harras houdt zich aan de afspraak op de Aalsterse
Grote Markt. Hij rijdt tuffend de Korte Z outstraat in, vertraagt aan de bocht en merkt
dan aan het einde van de Lange Zoutstraat enkele uniformen. Maar soldaat Harras is
niet bang, hij is moedig want jong en roekeloos.
En dan klinken de fatale schoten. Precies aan het huis Taeymans stort soldaat
Ilarras neer. Hij is gewond aan de schouder, maar verliest zijn zelfbeheersing niet
en schiet met een revolver terug...
Maar opnieuw klinken schoten. Nog een maal komt de motorrijder overeind, stort
dan zwaar gewond ten gronde. Maar nog he eft de oorlog de harten niet versteend.
Amper zijn de Belgische soldaten vertrokken of verschillende Aalstenaars komen toe
gelopen. Te laat de oorlog is voor Motorad-fahrer Harras gedaan. Hij zal rusten op
het Aalsters kerkhof. Tevergeefs zal het meisje in Hannover wachten
vergissing van ondergeschikte militaire lei
ders onherstelbare gevolgen kan hebben.
In dit verband is de rondreis van de Ame
rikaanse vertegenwoordiger Cabot Lodge
ciale rechtvaardigheid.
LEGERORGANISATIE OF
DEPANAGE AALST LUIK
Dit is een sterk verhaaltje dat een of an-
veelbetekenend. Officiële communiqué s blij- der vlijtig volksvertegenwoordiger zou kun-
ven uiteraard in vage termen over de ge- nen inspireren om aan de Minister van
sprekspunten van Lodge met verschillende Landsverdediging eens pertinente vragen te
West-Europese staatslieden. Men ontkomt stellen, de schatkist ten bate.
in sommige kringen niet aan de indruk dat Ken legervoertuig had dezer dagen een
de Amerikaanse president vooral de West- defect ergens langs een belangrijke ver-
Europese leiders heeft willen inlichten over keersader in het Aalsterse. Men kan met
zekere voornemens met betrekking tot toe- van alle soldaten verwachten dat ze auto-
komstige gebeurtenissen in Zuid-Oost A?ie. techmekers zijn, zodat het inroepen van de
Het Nooit meer Oorlog, deze leuze in hulp van een (burgerlijk) garagist normaal
vier talen aangebracht op de flanken van is. Maar het is niet meer normaal dat het
dc IJzertoren heeft dus niets aan betekenis «leger» de brave garagist verzoekt met een
verloren. Integendeel Vervolg laatste blaz.
volking. Het is duidelijk dat een geweldige
Duitse overmacht de Belgische verdediging
te Aalst totaal wil vernietigen, zo nodig ook
de oude Keizerlijke Stede.
Burgemeester Gheeraerts vreest ditmaal
het ergste Daarenboven is de bevoorrading
van de bevolking zeer in het gedrang geko
men. De Aalsterse burgervader, na afspraak
met de andere leden van het schepencollege
besluit naar Gent te vertrekken om de
gouverneur in te lichten over de situatie te
Aalst. Aldaar wordt hem vooral geduld en
moed aangeraden, want zegt men, de ge
vechten te Aalst kennen een gunstig verloop.
In de late namiddag vernemen de Bel
gische soldaten evenwel dat zij zich gelei
delijk zullen moeten terugtrekken.
Zeer hevig wordt er gevochten in de
omgeving van de Zwarte Hoek waar de
Duitsers er met in slagen de brug te over
schrijden.
Voor de burgerbevolking langsheen de
Drie Sleutelsstraat zal dit dramatische ge
volgen hebebn
In de nacht van zondag op maandag treedt
een pauze in De Belgische soldaten ver
laten hun Denderstellmgen.
Kort na de middag rukken de Duitsers
opnieuw over de Dender Ditmaal is hun
Denderfront en andere schuilplaatsen. Boven het hospi- bezetting «definitief». Ca. 30 Duitse soldaten
Einde september lijkt het dat de Duitsers taal wappert de Rode Kruisvlag. Ongeveer zouden te Aalst hun laatste rustplaats vin-
uit Jiet Aalsterse terugtrekken. In feite 200 zieken verblijven aldaar nog. Het ge- den in deze eerste oorlogsweken.
beogen zij door enkele schijnbewegingen en bouw zelf wordt beschadigd en een viertal
een sterke troepenconcentratie in Moorsel, gehospitaliseerden worden door obusscher-
Teralfene en Hekelgem een definitieve door- ven dodelijk getroffen. E.H. Clement Borre- Kari 'i^nhionhfi^'Ti, 'S °°u i
braak af te dwingen in het zuiden van man heeft alle moeite om paniek te 3 1 KohlenberS- HlJ "ordt door de Aalste-
Oost-Vlaanderen. komen.
In het Aalsterse stadscentrum wappert Aalst kent bange uren. In de vroege zon-
weldra opnieuw de Belgische vlag. Uit Oor- dagochtend nemen de gevechten in hevig-
degen, komen Belgische infanteristen aan heid toe. Van <le nachtelijke duisternis de Drie Sleutelsstraat en de Geldhofstraat'
en nemen stelling langsheen de linkeroever hebben de Duitsers gebruik gemaakt om Ettelijke onschuldige Aalstenaars sterven
van de Dender met alleen te Aalst, maar op hun beur, aan de andere rijde van de onder de revolversSoten vfn ïronken sol
dë^iid Ife™b"de®em' Denderleeuw en an- Dender hun stellingen in te nemen. Een daten. Hulzen worden geplunderd en in
derzijds te Hofstade, en Gijzegem. Meer in Belgische ruiterijafdeling waagt tevergeefs brand gestoken. Dr lied Hoorens zal later
de richt,„g van Dendermonde is he, kon- een uitval langsheen de Denderbmg te een sober maar vernmtigend rapport ma
takt tussen de twee legers verbroken. De Krembodegem, in de richting van de Hoge- ken over de uijze waarop de Aalsterse bur
andere^hrmroerf zpn. is gedynamiteerd. De weg. De strategische Zeebergbrug wordt be- gers ais een .dovend schild» worden ge,
re ruggen zijn versperd. heerst door Belgische kavaleristen wier bruikt door de Uhlanen
2li r s neemt paar<k'n aa" de Houtmarkt opgesteld staan. Ober Leutnant Karl Kohlenberg gaat ten
se artillerie de stad onder vuur. In de Een zeer «aggresieve» mitrailleusepost is onder aan de vernietiging die hi1 Jtf L r»
rUmTopgesteld Be,giSth" Snf' i^" TT, »,j woW^L^/de
op zondag 27 september slaan ongeveer St Annabrèg e<"8<1 t"*dsedraaida TeT trtestS" t Tï - ,B
1000 Belgische soldaten aldus opgesteld te- Wanneer langsheen de Dender verschil- sterse burgers komen "Yin'1 het"levé f3'
ge"Z lend" brant"'n °ntS,aan ingevolge de SmS^ienZenbevechten
De Aalsterse bevolking leeft in kolders riebeschieting neemt de angst toe van de be- ('t vervolgt)
Das Militar
Onder die doden is ook Ober Leutnant
naars aangezien als de voornaamste verant
woordelijke voor de uitspattingen van «Das
Militar» op 27 september in verschillende
wijken van Mijlbeek, inzonderheid dat in
Clk,
