Nog katoliake setioien in pluralistische samenleving
V
Memorandum van het N.C.M.V.
St. Vincentius Instituut
door F. T.
Eigen en soliede
levensvisie
Evenwicht
Pluralistische opvattingen
en katolieke universiteit
Anders
Gijzegem
I
We weten allemaal dat er tegenwoordig heel wat slogans in verband met plu
ralisme en tegen de verzuiling aan de orde van de dag zijn, en grotendeels de
mentaliteit van een brede massa gelovigen beïnvloeden, zodat bij sommigen onder
hen zich de vraag opdringt naar de opportuniteit van eigen katolieke scholen.
Het probleem werd vooral scherp naar voor gebracht op universitair niveau; het
stelt zich echter even praktisch voor de lagere of secundaire school bij iedere
huisvader die voor de keuze staat aan welke school hij zijn kinderen zal toever
trouwen een katolieke school of een zogenaamde neutrale school.
Daarom menen wij er goed aan te doen, gedurende dit verlof, nu onze ouders
terug met dit probleem gekonfronteerd worden, enkele algemene beschouwingen
hieraan te wijden.
liefde gemaakt heeft en opgetild heeft uit
onze eigen ellende, dat iemand die gelooft
dat God hem persoonlijk geroepen heeft tot
een geluk-in-liefde met Hem, en dat hierin
precies de zin van het leven ligt, dat zo
iemand aan zijn kinderen diezelfde zin van
het leven als goddelijke roeping en het
zelfde vertrouwen in de geborgenheid van
Gods liefde zal willen meegeven.
Wie leeft in het geluk van zijn godde
lijke roeping als kristenen, wil dit geluk
aan anderen mededelen, en heeft op de eer
ste plaats de plicht dit te doen tegenover
diegenen waarvoor hij rechtstreeks verant
woordelijk is.
zUxJLii
Een van de verworvenheden van het twee
de Vatikaans Concilie is voorzeker dat het
de godsdienstvrijheid en de verdraagzaam-
verkeerd in naam van de ontzuiling ieder
eigen vereniging als een voorbijgestreefd
getto te verketteren. Wij hebben er behoef
te aan, om onze eigen overtuiging te ver
diepen en steeds opnieuw te funderen, we
hebben het nodig om samen dat stukje weg
nog af te leggen waar de andersdenkenden
ons begrijpelijkerwijze niet volgen, we moe-
Die plicht hebben de ouders echter niet
alleen thuis, ze hebben diezelfde plicht over
al waar ze zich in hun opvoedingswerk laten
7 7** ten samen werken om naast of in het brokje hHctoon 1, u,
°p levensfcfescnouweiijk gebied met nIllil1rllll. b')staan, dus °°k de school. Het is inder-
daad zo, dat de meeste ouders niet de be
kwaamheid en zeker niet de tijd hebben
om de volledige vorming van hun kinderen
alleen te verzorgen; zij laten zich hierin
helpen door de school. Maar dan is het ook
sioneel gesloten gebieden praktish overal „aleer" het 'gepaard gaT-neT eeT^fte son„« T' F""*
tot hot verleden hehoron ook h„ oor ,n h„ ter buIp Sl>rm« da Vorming van de jon-
alleen in beperkte kring heeft laten verde
digen maar zelfs tot gemeengoed heeft ge
maakt van een grote meerderheid van het
Gods volk.
natuurlijke voorspoed dat wij aan de wereld
brengen ook nog een sprankel bovennatuur
lijk geluk, de vonk van Gods liefde bren
gen.
Het is inderdaad een feit dat de confes-
tot het verleden behoren, ook bij ons in verdraagzaamheid en eerbied voor de opvat
ge mens, zich bezwaarlijk kan beperken tot
Jing van de anderen, kan niemand ons ten één terrein Men kan de mens moeiUjk jn
Zoais men sinds 1649 in Duitsland een kwade duiden. Ik zou zelfs meer durven zeg- schuifjes delen. Daar waar de school tussen
groeiend confessioneel pluralisme kende, zo gen we kunnen maar waardering hebben komt in het vormingsproces van de jongen
kennen we thans op de meestee plaatsen v00r de overtuiging van anderen in de mate 0f ket
meisje, beinvloedt zij zelfs onge
een pluralistische samenleving bestaande dat we Klf overtuigd zijn. Verdraagzaam wild of onbewust de ganse mens. De
uit gelovige en niet gelovige bevoikings- ma,a,1 ontwikkeling van het verstand, de vorming
van karakter en wil, godsdienstverdieping
Tenslotte willen ze ditzelfde probleem toch ook nog even aanraken op universi
tair niveau, waar de stemmen voor een pluralistische opvatting ook het levendigst
zijn en waar men zich ook de vraag kan stellen is een katolieke universiteit
nog even nodig en is zij voor iedereen even gemakkelijk bereikbaar
Merken we vooreerst op, dat we deze vragen theoretisch en praktisch kunnen
behandelen.
Het is nu de verdienste van deze conci-
lietijd dat wij allen beter zijn gaan inzien
veronderstelt het; het is evident dat er zelfs
geen spraak kan zijn van pluralisme in een
wereld van onverschilligheid, in een ge
meenschap waar niemand nog een overtui-
We moeten dus onze eigen geloofsover
tuiging niet prijsgeven, we moeten er zelfs
en -beleving laten zich niet vastleggen op
een uurrooster; zij liggen verstrengeld, zij
worden ingeademd in éénzelfde klasatmos
feer, zij worden beleefd in éénzelfde school
gemeenschap. (Natuurlijk veronderstelt zo
een opvoeding ook een knstelijke naasten
liefde die zich ook moet uiten in begrip
dat wij niet enkel uit louter humanitaire ging heeft-
motieven, maar zelfs uit knstelijke naasten
liefde met alleen een negatieve verdraag
zaamheid moeten weten op te brengen voor .„„v*
de andersdenkenden, maar dat we ze zelfs e.c 1 V001 zorsen dat we een eigen en solie- en waardering voor de anderen.)
moeten trachten te benaderen met een posi- levensvisie hebben
lieve waardering voor hun oprechte overtui
ging; dat zelfs ieder apostolische inzet dit
respect voor de andere als basisgegeven
moet aanvaarden.
Eens dit aanvaard, kunnen we ook beter
begrijpen dat er de laatste tijd heel wat
stemmen opgegaan zijn om dit niet alleen
in theorie te belijden, maar evenzeer in
praktijk te beieven; vandaar de felle reak-
tie tegen wat men eea modewoord noemt
de verzuiling. Inderdaad we kunnen de an
deren niet kennen of waarderen wanneer
we ons altijd opsluiten in onze eigen ivoren
toren en ieder kontakt of samenwerking
met de andersdenkenden weigeren.
En dat is dan toch precies het werk van
de opvoeding.
Slechts wanneer onze jonge kristenen zo
gevormd zijn zullen zij opgewassen zijn voor
een positieve bijdrage in een pluralistische
samenleving, zullen zij in de waarde-erken
ning van eigen overtuiging ook de waarde
ring vinden voor deze van anderen.
toch in zijn schema over de kristelijke op
voeding de katolieke ouders er aan herin
nert dat «zij de plicht hebben hun kinderen
in de mate van het mogelijke naar een ka
TI tolieke school te sturen», zoals dit vroeger
Het is de plicht van de kristenen de reeds voorgeschreven was in canon 1374.
wereld op alle terreinen beter te maken en
hiertoe alle goede middelen, ook de samen- Wanneer we het recht en de plicht heb-
werking met de andersdenkenden, te gebrul- gen er die levensvisie op na te houden waai
nen. Het is immers een feit dat heel wat
Welnu, het is te duidelijk dat niemand
in de wieg wordt gelegd met de volwassen
Het mag dan ook niemand verwonderen man„enmaat van de gevormde kristen, dat
dat in deze concilietijd waar de godsdienst het d00pseI slechts een jn. en ejnd
vrijheid en de verdraagzaamheid aan de stadlum is in onze geloofskennls en loofs
orde van de dag waren, dat zelfde concilie belevlng Dil moet )e„ „edurende de
kinder- en de jeugdjaren.
Theoretisch bekeken zijn er wel sommige in overeenstemming is en doordrongen var
argumenten voor een pluralistische struc de heilsboodschap ons door en in Christu-N
tuur van een universiteit. Er valt immers gebracht. et
iets voor te zeggen dat mensen die later
onze gemengde samenleving zullen moeten Tot daar enkele theoretische beschouwinN
m handen nemen, ook in dit opzicht moeten gen betreffende de universitaire structuuifet
voorbereid zijn door de ervaring; dat men
sen wiens eigen overtuiging reeds voldoende j«j
gevormd is, deze ook steeds opnieuw moeten Tot slot willen we het probleem ook eve^
leren toetsen aan en konfronteren met de praktisch bekijken en ons de vraag stellei.
opvatting van anderen. Nochtans kunnen °f» konkreet voor ons land, met de univeij^
we ons de vraag stellen of we reeds niet siteiten zoals we ze vandaag de dag hiegj
te veel gezegd of verondersteld hebben, kennen, ook nog hoger aangehaalde ver.
waar we daar juist schreven «mensen wiens Püchting geldt voor de ouders, dat «zij
eigen overtuiging reeds voldoende gevormd Plicht hebben hun kinderen in de mate vare^
is». Wie zou er durven beweren dat in onze het mogelijke naar een katolieke school to.
huidige tijd de doorsnee jonge mens op 18 sturen.»
jarige leeftijd reeds voldoende filosofisch j 1
en theologisch gevormd is om iedere ratio f.
nalistische kritiek die hij in zijn profane We hebben immers de indruk dat te vele-
intellectualistische vorming voorzichtig ouders zich te gemakkelijk van deze vraagt
voorgeschoteld kan krijgen, op te vangen en afmaken. We geven toe dat het probleen'-
te verwerken. Juist omdat er een normale ZiCh anders stelt dan voor het lager of se
osmose zal zijn tussen onze profane en filo- cundair onderwijs. De universiteit is minA(
sofische denkwereld, moeten beiden gelijke der bedoeld als opvoedingsmilieu en beperk u
tred houden. Daar waar het ene een univer- zich spijtig genoeg tot het onderricht; w»p
sitair niveau zou bereiken, terwijl het an mogen ook veronderstellen dat een jonger
dere in de kinderschoenen zou blijven ste of meisje van 19-20 jaar reeds meer pen
ken, groeit er een gevaarlijke onevenwich- soonlijk is en vaster staat in eigen overtui
tigheid. Vandaar dat ook de meerderheid ging dan een jongen of meisje van 12 jaa£n
der voorstanders voor een pluralistische en we aanvaarden vooral dat het «mogelijke/zU
universiteit akkoord gaan dat er toch nog hier meer begrip vraagt,
een filosofische vorming aan de universiteit
zou gegeven worden, die ieder zou kunnen
kiezen volgens zijn eigen levensbeschouwing
en geloofsovertuiging. Dit is precies het ver
schil tussen een pluralistische en een neu
trale universiteit.
Wij herhalen het, er valt wel iets te
lin
Dit belet echter niet dat principieel de
ouders hier ook de plicht hebben een katatN
lieke universiteit te verkiezen boven eetoj
neutrale. Zoals we immers hoger reeds onf
derstreepten kunnen we in onze modernL
tijd de filosofische vorming van onze l£j
gen over een dergelijke opvatting van een jar'8en moeilijk als reeds voldoende «afj
universiteit en zij lijkt ons zeker te ver beschouwen en opgewassen tegen de su«
kiezen boven de formule van een neutrale tiele vloed die z,j in de pr°fane vakken aai
universiteit. Nochtans willen we hier toclj
een dubbele bemerking aan toevoegen.
onze neutrale universiteiten kunnen te vea
werken krijgen en in feite ook te verweij
ken hebben, ook te Gent.
Vooreerst is deze formule gemakkelijker
in theorie dan in praktijk. Zij veronderstelt
Evenmin als in onze snelontwikkelende immers dat in de gewone professionele cur
wereld onze jeugd niet degelijk en* lang
genoeg kan gevormd worden op profaan in
tellectueel en technisch gebied, zo kan in
deze gistende wereld ook de karakteriele en
godsdienstige vorming niet diep genoeg zijn
Daarbij is het absoluut ook noodzakelijk dat
Anderzijds stelt «de mate van hel moge
sussen de docent zijn evenwicht kan houden lljke>> rich v00r de universiteiten toch an*
gens de visie van God op de wereld.
ongelovigen zich inspannen om de wereld !f VOlgens ,ons het "ltei"d®!^k geluk van er een gezond geestelijk evenwicht zou zijn
oplouterhumaan STecht^ter te ma we °ok de tussen de profane kennis en de godsdienst-
7 nuniddn gcoieu eenr Deier ie ma- plicht en het recht diezelfde levensbeschou- verdipnintr
ken, zodat we samen met hen heel wat wing aan onze kinderen door te geven. P g"
weg kunnen afleggen, ook al doen we het TT..
met een andere bezieling, de bovennatuur- Dat is de nlicht van kristeliike onvoedine sY 1 70 pcn
lijke liefde; ook al bekijken wij die weg voor iedere oudeJ on de eerYtf nLats voor l n'Ct ®,lleen lagere
anders nl met de oeen van het eelnnf vol f iedere ouder, op de eerste plaats voor school, maar ook de secundaire school (zo
J L „I dle opvo«dlng waarvoor hij zelf instaat, Wel de technische als de humaniora) noe
thuis, maar ook voor de opvoeding die hij een rol te spelen heeft in de godsdienstige
Deze samenwerking met de anderen, deze ITsdiMl' hUlP a"deren' °a' 'angS vormi"f T™ de leuSd- zodat h'«
eerbied en waardering voor de andersden- voor de knstelijke ouders de aanmaning
kenden veronderstelt dus not? wen onver- c van het concilieschema geldt, nl. dat zij de
schilligheid en no" veel minder een afstand Somm,ge J0nge zmn echter met plicht hebben hun kinderen naar een kris
doen van eigen overtuigtaf oMevefsSm .Tf h opvoeding die zij als kris- lelijke school tc sturen «in de mate van het
telijke ouder aan hun kinderen moeten ge- mogelijke». Welnu, we geloven dat dit voor
Fn it h v ven <<aQders» moet zijn dan die van een on- de meeste ouders ook mogelijk is, dat er in
h i H H H 1 somm,gen z,ch dovige (wij willen het woordje «beter» ons land nog weinig finantiele of geogra
g«d ven?«den- #n,d,t Mll« PW«ttk!tB tische obstakels zijn: hoogstens kan vooi
goed als wij van de anderen moeten kunnen wordt verworpen). Het is nochtans normaal sommige mensen een morele nlicht of druk
verdragen dat ze anders zijn da. wij, moe- dat iemand die gelooft in een persoonlijke dtt onmoSk maten Tb? kinSn vm™e
ten zij d,t kunnen tegenover ons. Het ,s God, die ieder van ons in een persoonlijke raars in de offS school^
(Vervolg van le blz.)
5. FINANCIEEL EN FISCAAL BELEID
de normale prijsvorming beschermd. De ge
voerde prijzenpolitiek dient gesteund op de
gelijke behandeling van alle productiefac
toren en op de erkenning van het onderne
Het NCMV dringt in het bijzonder aan mersloon, met name in de distributiesector
op de voortzetting en versterking van een
door Staatswaarborg en rentetoelagen aan- De eventuele uitwerking van een in
gemoedigde kredietpoiitiek (wet 29 mei '59) komensbeleid dient rekening te houden met INTEGRATIE
gericht op de rationalisatie en de opvoering de inkomensvorming van de zelfstandigen
van de productiviteit der K.M.O. in ambacht zowel inzake beroepsinkomen als inzake so
ning en regionale economische ex
in de organisatie van de verbruikers-
voorlichting.
DE EUROPESE ECONOMISCHE
op het gladde en broze vlak der strikte neu ders dai1 ÏOOr dc la£cre- of secundaire scho
traliteit en dat hij dus volledige abstractie len- De Soografische ligging en dc ermcl
zou kunnen maken van eigen wijsgerige sepaard gaande familiale en finantiele moeiDe
overtuiging, wat haast onmogelijk is. li'kht'dcn mII,;n hi« toderdaad veel fre**
quentcr een voldoende excuserende rede#1
aanbrengen. De ouders (en de studenten!
Ten tweede betekent een aanvaarden van moeten dus zelf in geweten uitmaken o|
de argumenten voor een pluralistische uni er in hun konkreet geval een geproportio
versiteitstruktuur nog veel minder dat we neerde «ratio excusans» of m.a.w. een vol
een eigen katolieke universiteit als voorbij doende verontschuldiging is (finantiele, fa
gestreefd of overbodig mogen beschouwen miliale of gelijk de welke); of de konkreti
We willen hier daarom ook de argumenten faculteit waar ze gaan inkomen geen tNe«
voor een katolieke universiteit in herinne groot gevaar oplevert; of ze hier voldoendApi
ring brengen die Mgr. Deschamps belichtte tegen opgewassen en voor gevormd zijn; oNe<
bij de inauguratie van de Kortrijkse fakul ze bereid zijn om hun godsdienstige votApi
ming en geloofsinzicht mede op peil te houApi
den met hun profane vorming door persoonNe<
lijke studie, door kontakt met een wijApc
raadsman, door het aktief meewerken mcAp<
studiekringen of genootschappen die op uniNet
versitair niveau dit doel nastreven. Apt
Net
Tot daar enkele morele beschouwingen^1
omtrent de praktische keuze van een unre€
versiteit. Apc
teit van de Leuvense Alma Mater.
De katolieke kerk en een katoliek land
zullen steeds nood hebben aan een eigen
katolieke universiteit, als aan e;n eigen
denklaboratorium waar de aanwezigheid
van de theologische en de profane fakul
teiten elkaar gunstig beinvloeden en waar
de ene zich voortdurend moet en kan aan
passen aan de bevindingen van de andere
Mochten al onze
WA
katolieke mensen e£R
Ten tweede toont zij in haar korps
(zowel leken als priesters) aan de wereld
(lat de hoogste intellectuele vorming kan ,v00ral onze ""teliectuelen tot het inzicb
samengaan met icen nederige geloofsaan- k0™cn- dal slechts een waardiS gesprek!
vaarding en vormt zij als dusdanig in haar partner kunnen zijn voor de anderen war
geheel een licht op de berg, een niet te ver ne<!r 2cIf d,ep overtuigde en ernstig g,
vangen uitstralingscentrum. vormde mensen zijn en dat zij des te mee
eerbied en waardering voor de andersdeir"
kenden moeten en kunnen hebben, naai
Tenslotte biedt zo een homogene uni- mate zij zelf dieper doordrongen zijn vaPog
versiteit voor de studenten ook de meeste Gods liefde voor en en voor alle mensen Ap
garanties voor een vorming in weten en ge
weten, in denken en beleven, die volledig FT
handel en dienstverlening.
ciale zekerheid.
De investeringen dienen voorts aange
moedigd door de mogelijkheid van versnel
de afschrijvingen.
Het NCMV vraagt de beteugeling van
de oneerlijke concurrentie en van het eco
nomisch machtsmisbruik, <*n maatregelen
ter ^vordering van een ordelijk economisch
Het NCMV dringt aan op de hervor- verkeer,
ming van de onrechtstreekse belasting in
dd -8^'.k^kat'e dpI pr°d"aten - De Nationale Sociale Commissie var
r"r7K,,haLdL7777la^da7!ld0?l da KM-0 dient gelast met een onderzees
lopen, bij voorkeur door een eenmalige ta
xatie m het productiestadium.
'fi. DE K.M.O. EN HET ALGEMEEN
SOCIAAL-ECONOMISCH BELEID
In het licht van de totstandkoming der
EEG dringt het NCMV ten slotte aan op
Vertegenwoordiging en medezegging
schap van de K.M.O. in de consultatieve or
ganen der EEG.
Participatie van ue K.M.O. aan de door
het Europees Sociaal Fonds verstrekte voor
delen.
Behartiging van de vitale belangen
naar dc specifieke problemen der kleim der K.M.O. in het raam van het I.ur'opees
rinrlprnpminixin fn Hr.» i i-mrwic- v,,..
ondernemingen. In het bijzonder dient he
vraagstuk van de terugslag der soc-ale bij
dragen op de loonintensieve ondernemingei
effectief te worden aangepakt.
vestigings-, cartel- en concurrentiebeleid
alsmede t.a.v. de harmonisatie der fiscale
en sociale wetgevingen.
Het NCMV dringt aan op een volwaar- NCMV dringt aan op erkenning
dig medezeggingschap van de middenstand en medezeggingschap van de middenstand tuten,
en de vrije beroepen in een gefusioneerde en van de K.M.O.
Coördinatie van het studie- en re-
searchwerk der diverse middenstandsinsti
Sociaal-Economische Raad met uitgebreide
consultatieve bevoegdheid, alsmede in alle
organen waarin het bedrijfsleven vertegen
woordigd is.
In verband met het prijzenbeleid dient
Institutionalisatie van het contactcomi
bij de voorbereiding en uitwerking té der middenstadsbewindslieden van d£
der sociale en economische progra EEG landen,
matie;
Studie en uitwerking van een gemeen
in de politiek van ruimtelijke orde schappelijk middenstandsbeleid in de EEG
Godsdienstige vorming
Gehomologeerde getuigschriften
Gemakkelijke verbinding
Kleuterklassen
Lagere klassen
Geschoolde leerkrachten
Gezonde omgeving
Gezellige atmosfeer
SECUNDAIR ONDERWIJS
1. Moderne Humaniora economische- en wetenschappelijke afdeling
2. Oude Humaniora Latijn-Grieks
Latijn-Weten schappen
3. Familiale afdeling middelbaar familiale met ruime toekomstmogelijkhedei
NORMAALONDER WIJS
1. Lagere Normaalschool economische- en wetenschappelijke afdeling ij
2. Normaalschool voor kleuterleidsters N*'
Psycho-medisch-sociaal centrum Gezondheidscentrum Nieuwe, ruime sporttercincl
Kosteloos onderwijs 'Zeer gunstige voorwaarden voor internaat en voor haif-internaa
EXTERNAAT
INTERNAAT
HALF INTERNAAT»
