Vroywenkroniel Een basisrapport m Sodegecstudie over de Denderstreek door A. DELOBELLE, Assistent Universiteit Leuven (2) Vlaamse bedevaart) naar Tirol Vandalen aan het werk a< De nieuwe kriteriumomloop in kalmte bekeken 3. DE EKONOM1SCHE PRODUKTIE A. DE LAKENNIJVERHEID. Het begin In het begin van de XlVe eeuw zijn de lakenweverijen van de Dender zeer voor spoedig en hun produkten bereiken de Ita liaanse markt langs de Brabantse hande1 om. De machtige maatschappij der del Bene van Florentie koopt, door bemiddeling van haar agent te Brussel, laken te Aalst. De «Albert#», een andere grote Florentijnse maatschappij, koopt daar in 1306 een lot van 2.000 stuks Dendermonds laken. Tussen 1318 en 1322 verkopen de del Bene aan de Bardi Aalsters laaken en in augustus 1320 eveneens aan een zekere Bancheltc Angelotti, met het doel dit te verkopen op de jaarmarkt van Salerno (3). Indien w< er tevens rekening mee houden dat in deze periode (XlVe eeuw) ook aan de andere zijde van de bestudeerde streek, namelijk te Oudenaarde, «een graaf der handelaars> verschijnt (4), dan kunnen we gerust ver onderstellen dat in de XlVe eeuw de vallei van de Dender profiteert van de interna tionale expansie van de lakenhandel. Hierbij komt in de XlVe eeuw nog het groeiend belang van de landweg in de tran sithandel tussen Engeland en het Rijnland Het goederenvervoer had tot dan toe voor een groot deel de loop van de Rijn gevolgd in het noorden van het Hertogdom Brabant Dit werd echter hoe langer hoe moeilijker door de vele oorlogen tussen de riviervor sten en vooral veel kostelijker, daar elk van deze riviervorsten er zijn doorvoerrech- ten aan toevoegde. Het oprichten van 2 ver plichte stapelplaatsen, de eerste te Keulen op de Rijn en de andere te Dordrecht op de Maas, versterkte nog het belang van een direkte landverbinding tussen Keulen en Brugge (5). Dat dit alles de handel van Aalst ten goede moest komen spreekt wel vanzelf. De krisis Op het ogenblik dat er op deze wijze voor spoed schijnt te heersen in de Denderstreek is de lakennijverheid eigenlijk reeds in pen krisisperiode geraakt in Vlaanderen. Vanaf het midden van de XHIe eeuw ontstaan ei in de steden sociale moeilijkheden. De im migratie wordt beperkt door wederzijdse overeenkomsten tussen de steden (1249-74) Bij het einde van de XHIe eeuw veroor zaakt de daling der lonen stakingen en ei ontstaan opstanden tegen de rijke gilden handelaars. De sociale revolutie van 1302 brengt echter ook de ambachten samen met de gilden aan het hoofd van de Vlaamse ste den. Op dit ogenblik is het hoogtepunt van de lakennijverheid voorbij, vooral in Frans sprekend Vlaanderen, terwijl in het noorde lijke deel van Vlaanderen, de steden nog gedurende driekwart (1375) van de XlVe eeuw aan de ondergang van de lakennijver heid weerstaan. Tijdens deze veertiende eeuw is de laken industrie overal in een tussenstadium ge raakt, tussen privé-artisanaat en staatsin- dustrie in. Overal doet men pogingen om de stedelijke industrie te reglementeren en in de verschillende steden heerst er een sterk partikularistische geest die in een konkurrentiele positie tot elkaar staan. De grote steden manifesteren allen dezelfde tendens de konkurrentie van de kleinere steden zoals Oudenaarde en Geraardsbergen evenals die van het platteland te vernieti gen. Meer en meer kwam het voor dat men strafexpedities stuurde naar het rond de steden liggend gebied (6). In 1314 organiseerden de Gentenaren, op basis van hun privilegieen, zulke expedities naar Assenede, Dendermonde en Zottegem; in 1315 naar Gavere, Velzeke en Boeckhout, in 1316 naar Gavere, Assenede en Boeck hout. Verder waren er nog expedities in 1322 en 1324. Tussen 1326 en 1331 gaan zij naar Wetteren, Schellebelle, Assenede, Lo keren, Boeckhout, Daknam, Vinderhoute, allemaal gemeenten die gesitueerd zijrr in of rond de Denderstreek zoals ze hier be studeerd wordt. Eenzelfde verschijnsel deed zich voor in het Brugse en in het Ieperse. In de tweede helft van de XlVe eeuw vermenigvuldigde Gent zijn expedities in de zone die begre pen was tussen de drie en de vijf mijlen rond de stad (7). Later, in 1420, trachtte Dendermonde de lakennijverheid in de om ringende plattelandsgemeenten te vernieti gen. Keizerlijk Vlaanderen, dat slechts secun daire steden telde, werd onrechtstreeks on derworpen aan de voorwaarden en aan de belangen van de grote steden van het Kroonvlaanderen. Dit is tenminste wat de haast van de handelaars uit de Denderstreek om zich in het Brabantse te integreren, schijnt aan te tonen. Bovendien waren er nog de konflikten tussen Vlaanderen en Frankrijk die deze handelaars er toe deed neigen eerder aan te leunen bij Brabant om zo hun handelsbetrekkingen met het Zuiden te vrijwaren. Tenslotte was de la kennijverheid er meer onderworpen aan de Gilde der Kooplieden dan in Vlaanderen. In de XVe eeuw heeft de Engelse laken nijverheid een zulkdanige ontwikkeling be reikt, dat zij een direkte konkurrentie be tekent voor het Vlaamse laken. Het ergste daarbij was, dat de Vlamingen een zeer hoge prijs moesten betalen voor de Engelse wol, die daarenboven op het eiland zelf bewerkt werd. De uitvoerbelastingen in En geland en de devaluatie van het Vlaamse geld kwamen dit nog verergeren. DE «NIEUWE DRAPERIJEN» Op deze wijze gehandicapt in zijn afzet gebieden en in zijn bevoorrading van grond stoffen, geraakte de Vlaamse lakennijver heid in een ernstige krisis, die verregaande strukturele veranderingen meebrengt in de steden, wiens voornaamste industrie ze is De emigratie van wevers vergroot. In Den dermonde verhinderen de autoriteiten uit alle macht hun vertrek (8). Terwijl de grote steden op deze wijze afhangen van verbodsbepalingen en protektionistische be werkstellingen, door het feit dat hun kor- poraties minder machtig waren en aan min der reglementering onderworpen. Zij gin gen over tot de fabrikatie van wat men toen noemde «nieuwe draperijen», in tegen stelling tot de oude lakennijverheid. Zij aarzelden niet, wol van minder goede kwa liteit te kopen en te bewerken, zoals de wol komende uit Spanje of uit Schotland, die veel droger was. Hun laken is dan ook grover en van minder goede kwaliteit. Bo vendien stelden zij zich tevreden met klei nere winsten en werkten ze in gezinsver band. Deze ambachtslieden lieten aan de handelaars toe zich nog te weer te stellen tegen de Engelse konkurrentie. De Prinsen beschermden deze nieuwe draperijen uit alle macht. Deze betekenden voor hen im mers niet te verwaarlozen inkomsten, ter wijl het hun ook toejiet enigermate de macht te breken van de grote steden welke hen door hun politieke aktiviteiten hinder den (9). Het platteland en meer speciaal de streken rond leper, Brugge en Gent ont wikkelden op deze wijze een rijkere eko- nomisehe aktiviteit. Als gevolg daarvan kan dan op een gegeven ogenblik een migrato- rische beweging van de stad naar het plat teland vastgesteld worden. De ineenstorting van de Antwerpse han del tengevolge van de oorlogen tussen En geland en Spanje (1566) zou deze «nieuwe draperijen» ten onder brengen, zoals 36 ook katastrofale gevolgen had voor de vlasin dustrie. Want vooral langs deze haven mtt een minder strakke organisatie, vond Ue uitvoer van deze produkten plaats. Een sterk verhoogde werkloosheid resulteerde hieruit bij de ambachtslui. Het was vooral in deze kategorieen dat de protestantse pre diking sukses had. De beeldstormers in 1586 komen eveneens uit hun rangen. De reaktie van Filip H was dan verder de oorzaak van de emigratie naar Engeland van een groot aantal onder hen. De haat van de oude steden deed de rest. Sommige van deze dor pen werden verwoest en vooral deze welke het best geslaagd waren in de produkLe van «nieuwe draperijen». De sluiting van de Schelde en de Engelse konkurrentie de den stilaan uitsterven wat nog overbleef. In de XVIIIe eeuw bleef er van deze «nieu we draperijen» niets meer over (10). (3) LAURENT H. O.C., p 186, 196-197 (4) LAURENT H. o.c., p 235, nota 7. (5) STURLER J. «Die Niederlandisch- rheinischen Wirtschaftsbeziehungen in der ersten Half te des 14 Jahrhundert» in Jahr- buch der Arbeitsgemeinschaft der rheini schen Geschichtsvereine. T. II, Dusseldorf 1936, pp. 90-95 passim. (6) cfr. VAN WERVEKE H. in Alge mene Geschiedenis der Nederlanden. T. III Utrecht-Antwerpen, 1951, pp. 14-15. (7) SABBE E. De Belgische Vlasnijver heid. TX De Zuidnederlandse vlasnijver heid tot het verdrag van Utrecht (1713). Brugge 1943, p. 75 en p. 140. (8) PIRENNE H. Histoire de Belgique, t. II, 1903, p. 388. (9) PIRENNE H. Histoire de Belgique t. II 1903, p. 182. (10) PIRENNE H. «Une crise industriel- le au XVIe s. La draperie urbaine et la «nouvelle draperie» en Flandre». In Bulle tin de l'Académie Royale de Belgique 1905. Heruitgegeven in Histoire économique de l'Occident médiéval 1951, pp. 621-643 en pp. 640-642. Bijna vijfhonderd Vlamingen, o.w. een3l groot aantal uit het Aalsterse, hebben te Solbad-Hall in Tirol een bedevaartsplechtigfj" heid bijgewoond aan het graf van de Vlaam se dichter Cyriel Verschaeve. Vooraf werd in het parochiekerkje eeijer H. Mis opgedragen door Z. E. P. DumonP* oud-sekretaris van wijlen Dom Modest var Assche, geassisteerd door Z. EE. HH. en Stassen. De kanselrede werd uitgespro® ken door Z. E. P. Van den Bussche, terwij: Wies Pee het orgel bespeelde. Aan het borstbeeld werden verscheiden! toespraken gehouden, o.m. door de burge meester van Solbad-Hall. GI Rond het graf van de priester-dichte? sprak Z. E. H. Deken van Solbad, terwij® Z. E. P. Dumon het gebed uitsprak. Een twintigtal mooie bloemenkronen na'm mens verschillende Vlaamse kulturele veref?! nigingen werden op het graf neergelegd. 's Avonds woonden de aanwezige Vlamin l gen een concert bij van de plaatselijkqj muziekkapel. int ERGE BESCHADIGINGEN TE EREMBODEGEM EN TE AALST ,Q Onbekenden hebben in de voorbije dager zware schade toegebracht aan weekendhuisje jes, te Erembodegem en te Aalst. In Erembodegem werden in het Ress^a bekebos deuren en vensters ingebeukt va$R het zomerhuisje van Henry Van Biesen ui Aalst. Ook in de woonkamer werd schadt aangericht en de ganse inboedel door me kaar gegooid. Op de grensscheiding Nieuwerkerken Aalst op een weide langsheen de snént weg werden de zomerhuisjes bezocht vai j. «Belpark» toebehorend aan de h. Van Be^ Hogeweg Erembodegem. De deuren en vert 5 sters werden beschadigd, zodat grote he^t stellingen moesten uitgevoerd worden j KEUKENGEHEIMEN Schiften van botermelk bij het koken kunnen we voorkomen door een lepel aan gemaakte bloem per liter botermelk toe te voegen en tijdens het aan de kook brengen in de vloeistof te roeren. Croutons (driehoeken gebakken brood) worden het meest gelijkmatig van kleur, als we het brood voor het bakken met boter besmeren. Om het storten van gelatine-puddingen te vergemakkelijken, houdt men de vorm te voren even in warm water. Prinsessenboontjes is een van de wei nige groente, die zich in gekookte toestand heel goed bewaren. Men kan ze gerust een of twee dagen bewaren, zonder hiervan na deel te ondervinden. Men kan ze dan als salade opdienen met mayonaise of met een sausje van olie en azijn. Om ze meer smaak te geven voegt men er een gesnipperd uitje een tomaat of wat knoflook aan toe. Zijn gekookte aardappelen te zout, dan kan men het best ze verwerken tot puree, waarin melk wordt gebruikt. De melk zal het teveel aan zout neutraliseren. Men doet er goed aan, de aardappelen die men rauw wil bakken (bv. patates fri tes) zorgvuldig in een doek te drogen, zodat al het overtollige vocht is verwijderd. Het vet gaat dan niet zo bruisen en de patatten krijgen een aantrekkelijke bruine kleur. Moest men geen bindmiddel voor de groente bij de hand hebben, dan kan men snel een rauwe aardappel raspen, door de groente (andijvie, spinazie, kool en derge lijke) mengen en laten gaar worden. Een te zoute soep is geen ramp men kookt enkele schijfjes rauwe aardappel mee. Deze nemen het zout op, en voor het op dienen van de soep kunnen ze verwijderd worden. Beter te vroeg dan te laat een huis middeltje tegen winterhanden baad deze in lauw aardappelwater. Wanneer men dit iedere avond voor het naar bed gaan her haalt, vermindert allengs de jeuk. NUTTIGE WENKEN De grote nieuwigheid op het gebied van regenmantels is de mantel van glim mend lak-plastic. Van bevoegde zijde ver nemen wij dat het geraadzaaam is een der gelijke mantel na een fikse regenbui met een doek droog te wrijven, daar er anders snel vlekken op achterblijven. En een regel matig insmeren met machine- of olijfolie voorkomt het hardworden van het lak-plas- tic. Uit goed wasbare stoffen kan men heel vaak inktvlekken verwijderen op de volgende manier leg op de vlek eens een doorgesneden tomaat en laat deze ei een half uurtje intrekken. Daarna op de gewone wijze wassen. Hoe goed onze moderne vloeibare af- wasmiddelen ook zijn wanneer het porse lein betreft met goud of zilver afgebiesd was dit dan liever in een sopje van gewone huishoudzeep. In een alkalivrij wasmiddel loopt bovengenoemde versiering de kans om te verdwijnen. Schotels en borden, die met gekookte lever in aanraking zijn geweest wast men ook liever eerst of met soda of huishoudzeep, alvorens ze met een vloeibaar afwasmiddel te behandelen. Borden, die niet gekookte lever in aanraking zijn geweest en dadelijk in een alkalivrij wasmiddel worden afgewassen verspreiden een onaan ge name geur. KLANKJES UIT DE MODEWERELD DE WINTERMODE Nu de shows achter de rug zijn en we ons een algemeen beeld kunnen vormen van de nieuwe mode, moeten we toegeven dat het er nog met zo slecht uitziet. Onge twijfeld is het een jonge mode en... men moet er wel mooie benen voor hebben, want we ontkomen het komende seizoen niet aan de zeer korte rok. Dit heeft Courrèges er dit voorjaar al ingehamerd en hieraan heb ben alle couturiers zich gewonnen gegeven Dit wil echter niet zeggen dat we rokken moeten dragen tot 10 cm boven de knie de meeste ontwerpers kozen de gulden mid denweg, d.w.z. rokken tot de knieschijf! De schouders zijn een ietsje breder ge worden en de taille wordt slechts luchtjes aangegeven ofwel door figuurnaden ofwel door een ceintuur. De ruimte van de plooien en plissé's in de rokken, die men in het voorjaar als dé grote evolutie in de lente mode beschouwde, zijn totaal verdwenen en heeft plaats gemaakt voor een licht gerende rok. De enige die nog een wapperend aksent aanhoudt is Dior, maar dan in hoofdzaak met rugdraperieen. Verder treft men overal een beheersing van ruimte aan de stof wordt vakkundig volgens vaste lijnen gesneden. Bij de japon nen bv. zien we vaak het bovenlijf soepel en mooi passend tot op de heupen waarna de rok openwaait tot een prettige loop-ruim te. Eenzelfde beeld zien we bij de mantels naast het rechte model tamelijk veel ele gante redingotes in prinsesselijn. Wat de pakjes betreft, die we vooral in de herfstmaanden zullen dragen, geloven we dat het Chanel-pakje het weer eens zal ha len. Ditmaal zonder de bekende galon-gar nering, maar overigens bijna onverander lijk dus het soepele vest met lange of driekwart mouwen op een rechte rok. De grote nieuwigheid is de kleur wit. sneeuw wit met daaronder een gekleurd bloesje De harige en losgeweven stoffen zijn verdwenen. De nieuwe weefsels zijn stevig en glad tweed, gabardine, whipcord, crepe, fluweel en jersey. En wat de kleuren betreft die doen ons geenszins denken aan donkere winterse da gen, maar eerder aan een uitbundige zomer se pracht. Naast wit en zwart is daar rood geel, groen, champagne en lila. RAADGEVINGEN AAN MOEDERS OVERDAAD SCHAADT Terwijl er door de massa waarschijn lijk door de slechte zomer die we beleven steeds meer gesproken wordt over een gebrek aan vitamine, fronst men in vakkrin gen het voorhoofd en spreekt men van een vitamine-rage! De mensen slikken maar vitamine-tabletten en vinden het nauwelijks de moeite waard hun dokter hieromtrent te raadplegen. Pas op! Vitamine overdaad kan schaden! We hebben in werkelijkheid maar heel klei ne hoeveelheden nodig. Weet u dat tegen woordig veel meer mensen te veel aan vita mine tot zich nemen dan te weinig Nu is dat overmatig gebruik van sommige vitami nen niet zo erg, maar bij enkele kan het schadelijke gevolgen hebben. De bezwaren gelden vooral voor vitamine A en D. Een groot en langdurig overschot kan tot bepaalde vergiftigingsverschijnselen leiden. Geef uw kind dus niet op eigen houtje extra druppeltjes of extra capsules vitamine A en D «omdat het zo goed voor hem is». Alleen de dokter kan dit beoor delen. Vitamine C kan minder kwaad. Raakt het lichaam hiermee verzadigd, dan wordt het overschot met de urine naar buiten gewerkt Op 29 april 1958 werden door offi' personen ten overstaan van het stadsbest formele beloften gedaan, waaraan in li nogmaals werd herinnerd. Nog zeven hebben honderden handelaars zich be gezien van een normale zaterdag-winst. Onze brief was uitsluitend een schrift#6*1 lijke herinnering aan het Dekenij-standpuP van 1958. Niets meer! *n Na zeven jaar hadden de officiële Pers^ nen nog niet de beloofde oplossing gev<j den. Plots kwam uit een andere hoek h» 13! I voorstel tot eep nieuwe onuuup uie tl f cJ t T S1 8 yl 8! 11 O was afgewerkt. Deze was toch zo verleidelil v to C I w II I M O om vele redenen! En met die Dekenij-bril^ was immers de zondebok gevonden. ER WERD NIET GEPRAAT NU de geesten tot kalmte gekomen zijn dient een laatste woord gezegd dat veel wil rechtzetten. Al te veel veronderstellingen zijn immers uitgegroeid tot onrechtvaardige verdachtma kingen. Heel wat onzinnige praatjes hebben zelfs (zij het dan buiten de wil van de be trokken instanties) geleid tot ware laster en opzettelijke broodroof. Het Verbond der Aalserse Dekenijen waarvan ik ondervoor zitter ben, heeft zich nooit verdedigd uit vrees de hartstochten van sommigen nog aan te wakkeren. Maar het resultaat van dit stilzwijgen bracht mee dat het Verbond, me de door de schuld van een eenzijdig inge lichte pers, in de ogen van velen een groe pering is geworden van nijdige egoïsten De Dekenijen verdienen die naam niet. Daarom dit artikel. PERSOONLIJK WOORD Mijn naam werd al te veel in verband met die anti-kriterium-hysterie vernoemd zodat ik gerechtigd ben eerst mezelf even te verdedigen. In 1958 weigerde ik de protest-vergade ringen tegen het kriterium ten stadhuize bij te wonen omdat de zaak mij niet in teresseerde. Toen het bestuur van het Verbond op 30 maart jl. voor de eerste en énige keer over het kriterium handelde, en besloot een proetstbrief naar de Burgemeester te sturen, was ik afwezig. Ik tekende de brief drie dagen later bij mij thuis, uitsluitend uit solidariteit met al de andere straten Evenmin als de andere ondertekenaars deed ik één enkele voetstap bij om het even wie, die met de wielerkoers iets te maken had. Wij hebben geen invloeden gebruikt noch relaties aangewend, noch kontakten gelegd. Alle praatjes over welke aktie ook voor of tegen de omloop langs de Molenstraat, waren eveneens uit de lucht gegrepen. Toen wij de fameuze brief naamtekenden heeft NIEMAND van ons vermoed dat er ooit sprake had kunnen zijn van een ge wijzigde of een nieuwe omloop. GEDULD Zeven jaar geleden hebben alle inwoners van een (andere) Aalsterse straat, de vier hebergiers inbegrepen hun handteke ning geplaatst onder een petitie tegen de koers op een zaterdagnamiddag. Eigenaardig genoeg werd geen enkel is tiatief genomen door om het even wie, o met de Dekenijen te praten, of te ond handelen of te bemiddelen. Er was gf enkel kontakt, zelfs niet van persoon B persoon. Veel erger nog de Dekenij? wisten niet eens dat «een avondcrtteriu£ op de gewone omloop» onmogelijk was. vernamen dit pas uit een naamloos ariilP^ in de Aankondiger van... de donderdag voPja de koers. Ik beweer formeel dat de DeF?® nijen hun verzet onmiddellijk hadden inr^ trokken, indien ze geweten hadden dat h tot een andere omloop had geleid! M#°°; NIEMAND heeft het hen verteld. AlgJ'; werd veilig achter de schermen bedissePJJ Zeven jaar geleden vermochten vinnig diskussies helemaal niets. Thans zou é574; enkele rappel zulke ongevraagde ommeke*»' veroorzaakt hebben «Dan moet er toch iets anders achter P96; zeten hebben zal de lezer denken. Ja, ol5i derdaad. Maar géén Dekenijen. SPIJTIG MANEUVER 6342 6572 6679 6794 Ik had het daarnet over het naaml#M3 artikel in De Aankondiger van 15 juli. groep mensen beging daarmee een dubb/363 flater. Vooreerst wierpen zij (naamlo#615 een blaam naar de Dekenijen, alhoewel mand daar voordeel bij had en het all#13 nog de goede verstandhouding onder sta|219 genoten kon bedreigen. Ten tweede leenden zij zich tot een sfj?33 tig maneuver. Want het naamloos arti|843 publiceerde wel een lang stuk uit de faml®8 ze Dekenij-brief, doch m.i. de belangrijkAll passage daaruit werd weggemoffeld. Dat|38 niet sportief. r®® Ik neem aan dat de hoofden nu afgokoé«7 zijn en dat de bedoelde heren hun ver,®°2 sing zullen willen inzien. 100! 102' IN VREDE LEVEN 103' 1041 In het Verbond der Dekenijen zetetjOK mensen die ontelbare uren per jaar be«10^i den aan gemeenschappelijke belangen, l109^ is ook het geval met het stadsbestuur,^^ gemeenteraad, de politie en de twee schillende sportkomitees. Laten wij naar mekaar geen pijlen scl ten. Di B En dat de herbergiers van (vooral)».. Grote Markt, die de eigenlijke slachtof"1-1 werden, eens aktief, konstruktief en s B dair naar voren treden. Er blijven z,o*AL mogelijkheden tot vruchtbare samenwe rkiek en initiatieven. Pol De PacÉ^B

Digitaal krantenarchief - Stadsarchief Aalst

De Gazet van Aalst | 1965 | | pagina 2