Gesprek
ÏÏÏSSST PLEIDOOI VOOR EEN
MODERNE STAATSSTRUKTUUR
Van auto's en mensen
met kunstschilder Etienne Le Compte,
terug uit Boedapest
Schokbrekers
85-jarige autovoerder
haalt rijbewijs
Iets voor slapende
automobilisten
BIJVOEGSEL ««DE GAZET VAN AALST.»
VAN ZATERDAG 14 OKTOBER 1967
Amper terug uit Boedapest, zat kunstschilder Etienne Le Compte reeds in zijn
atelier te Hekelgem, drukdoende met de laatste voorbereidingen voor een reeks be
langrijke tentoonstellingen in het Vlaamse land, waarvan als eerste in november a.s. bij
Galerij Vyncke te Gent.
9 Aan de wand, een serie recente schetsen in zwart-wit een stuk Donau met ar-
beidswerven bij wijze van anti-romantiek, zegt Le Compte voort o.m. het Balatcn-
meer met zijn splinternieuwe hotels-buildings Hungaria en Europa...
tr']| Omdat wij zelf toevallig in 1956
verder waren geraakt dan de Oosten-
evctajks-Hongaarse grens, en ook omdat in Boe-
^uldapest nog een vriendelijke dame woont,
ur'6ie wij zovele jaren geleden aan het Aal-
sters station een «tot weerziens» hebben
toegeroepen, interesseerde ons wel de in
drukken van een «Westers» toerist.
Als die toerist dan iemand is die reeds
voordien heeft gezworven in het adembene
mende Tokio, het toverachtige Bangkok, het
van sukkels wriemelende Calcutta, het jach
tige New York en het levenslustige Mexico,
een stuk Noord-Afrika en zowat gans Europa
heeft geexploreerd en daarbij vooral naar
mensen, steden en landschappen kijkt de
politiek is niet zijn terrein dan zijn dat
meer dan gewone indrukken.
Evenmin als het schilderen en het schrij
ven kan ik het reizen laten, zegt de kunst
schilder. In beide laat ik me niets gelegen
aan wat en vogue is, maar volg mijn eigen
weg. Misschien dat ik daarom precies Hon
garije koos, ook al lag dit thans voor de
a hand, ingevolge de uitnodiging voor een
kongres. Want momenteel is Hongarije nog
het land dat van alle Oost-Europese in het
Westen het minst aan zijn toeristische trek
ken komt.
De niet zo talrijke toefiste'n die men in
Hongarije vooralsnog ontmoet zijn hoofdza
kelijk afkomstig uit Duitsland, Yoegoslavie
en Nederland. De Nederlanders zijn de Bel
gen altijd wat voor...
Toerisme bevorderen
De Aalsterse kunstschilder die meer
dere pijlen op zijn boog heeft kongres-
seerde te Boedapest als jeugdschrijver
(ps. Lode Stevenberg, wiens jeugdboeken
in 't Vlaamse land jaarlijks bij ettelijke
duizenden aan de kinderen wordt gebracht).
Neen, Le Compte gelooft niet dat dit ge
brek aan belangstelling vanwege het Wes
ters toerisme te maken heeft met remini-
centies aan de opstand in 1956.
Overigens de Hongaarse instanties doen
momenteel een krachtdadige inspanning om
In onze vorige uitgave publiceerden wij
reeds het eerste gedeelte van de toe
spraak van Gilbert Claus voor de Oost-
Vlaamse provincieraad.
Hierna volgt het tweede en laatste ge
deelte, waarin de Aalsterse schepen
pleit voor een moderne staatsstruktuur
waardoor aan de provincies in het kader
van de decentralisatie meer politieke
macht zou toegekend worden.
Bij de aanvang van ue bespreking der
provinciale begroting menen wij dat het nut
tig is ons enkele ogenblikken te bezinnen
over het door de heer Houben aangekondig
de voorstel betreffende de herverdeling van
de politieke macht in dit land. inhoudende
een radikale decentralisatie naar de provin
cies toe.
De studie van de inhoud en van de doel
stellingen van dit voorstel, kan vermijden
dat we elkaar bestrijden op grond van een
steriel woordenspel terwijl deze woorden
bij degenen die het oprecht menen dikwijls
dezelfde reeel-politieke bedoeling hebben.
Decentralisatie zelfbestuur autonomie
het toerisme naar Hongarije te bevorderen
en. naar men mag aannemen, zullen ze de
eerstvolgende jaren niet zonder resultaat
zijn.
In funktie van het toerisme zijn bv. aan
het prachtige Balatonmeer het grootste
<n Europa, op ca. 100 km. van Boedapest
een reeks hotels-buildings aangebouwd,
die qua vormgeving en komfort met de mo
derne hotels in het Westen mogen wed
ijveren.
In de nabijheid van deze hotels zijn zoge
naamde Konzum-Toerist voorzien, waar de
vreemdeling bij aankopen moet betalen in
dollars, maar eventueel ook in dollars wordt
terugbetaald.
In het kader van deze planning zijn 7.000
nieuwe bedden voorzien, terwijl, ook ten be
hoeve van de Hongaren zelf, uitzonderlijke
zorg wordt besteed aan de uitbouw van kom-
fortabele kampings.
Belangrijke infrastruktuurwerken, o.m. de
aanleg van autosnelwegen, komen ook het
autotoerisme ten goede.
Opvallend is ook de aandacht van over
heidswege voor historische gebouwen, niet
het minst voor de talrijke prachtige histo
rische kerkgebouwen.
In vrijwel alle belangrijke steden zijn aller
hande grote openbare werken aan gang.
Villa's en Landhuizen
voor arbeiders
Over Hongarije, weleer het land bij uit
stek van groot grondbezitters en de adel
uit het Oostenrijks-Hongaarse Keizerrijk,
zegt Le Compte nog Men ontkomt niet aan
de indruk dat het huidige regime vooral
wenst tegemoet te komen aan de massa.
Er is in tien jaar tijd veel veranderd. Aan
de oorlog en de opstand worden de Honga
ren blijkbaar liefst niet meer herinnerd.
Zo het tempo van de nieuwbouw mis
schien onvoldoende is. wordt er anderzijds
gezorgd dat de arbeiders een behoorlijk
verlof kunnen genieten. Daartoe staan de
duizenden villa's en landhuizen van de voor
malige rijke burgerij in de toeristische oor
den ter beschikking.
E>genaara;g genoeg genieten met de ar
beiders ook de kunstenaars van een zekere
voorkeurbehandeling. Arbeidersgezinnen en
kunstenaarsgezinnen kunnen bv. ook gebruik
maken van speciale toeristische komplexen
a rato van 40 F per persoon, dit voor vol
ledig pension.
Yé-Yé muziek
Langs de lanen van Boedapest toch
een van de prachtigste steden die ik ooit
heb gezien wordt je af en toe wel ge-
konfrónteerd met het Westen mini-meisjes
en Ye-Yé-muziek in sommige drankgelegen
heden.
En Le Compte, die eenmaal uit zijn be-
scheidenhe.d en zwijgzaamheid is wegge
rukt, een prettig causeur is En ook wel
toveracht-ge modeshows met knappe Hon
gaarse mannequins en romantische zigeu-
nermuziek.
Totaalindruk
Maar wat toch hoofdzakelijk treft en
ais het ware mijn totaalindruk is Het
rustige levensritme van de Hongaarse
mens, zowel in zijn arbeids- als ont
spanningsmilieu. Niets van het jachtige
nerveuze tempo van onze Westerse
steden.
Er zijn natuurlijk van die kleine dingen
die bijblijven Een Brueghel in het
kunstmuseum van Boedapest, een van
de vele Vlaamse Meesters aldaar. Het
prachtige, indrukwekkende parlements
gebouw met in de grote vergaderzaal,
geschaard rond een centraal aange
brachte «ster», een serie onverstoor-
mare, rustig toekijkende, want gestand-
beelde Hongaarse koningen.
En ook nog dit het standbeeld van
Stefanus, als ik me niet vergis de
eerste katolieke koning van Hongarije,
staat in het centrum netjes onderhou
den, maar over het voetstuk van het
in 1956 neergehaalde Stalinmonument
is een grote kist geplaatst.
Wat mijn belangrijkste ervaring is tij
dens vele zwerftochten Alle mensen
houden van de vrede. Ook de Hongaren
charmante mensen, hebben vooral een
grote wens dat iet nooit meer oorlog
wordt.
Clk.
Zonder een stel goedwerkende schokbre
kers op onze wagen zou het onmogelijk zijn
op onze wegen een rit te doen. De auto
zou hevig beg.nnen te trillen van zodra we
met een van onze banden in een oneffenheid
van het wegdek komen. Want een schok-
breker heeft als eerste taak de beweging
van het wiel af te remmen.
Een voorbeeld Een wiel gaat over een
hindernis. Het gaat omhoog en botst dan
weer door de kracht van de stalen schroef-
veer op het wegdek. Daar de rubberen band
zeer veerkrachtig is, zal het wiel weer om
hoog gaan om dan terug op het wegdek te
komen en dit verschillende tientallen malen
voordat het tot rust komt. Bij een volgende
oneffenheid herbegint de beweging.
(Dit voorbeeld geeft zeer traag de bewe
ging weer van een onafgeveerd wiel. De
schokbreker heeft nu als doel de beweging
van het wiel te onderbreken, af te remmen.
Een voorbeeld Het wiel gaat over een
hindernis in 'het wegdek. Het gaat omhoog,
maar als de band op de weg terug komt.
zal hij niet meer omhoog wippen, want de
schokbreker verhindert dat.
Een schokbreker is een stalen buis waarin
olie zit. Bovenaan is een zuiger aangebracht
voorzien van een ventiel. Dit ventiel laat toe
dat de olie traag naar boven 'kan geperst
worden om zo de nodige weerstand te heb
ben om de krachtige beweging van het wiel
af te remmen. Die kracht is zeer groot want
de middenpuntvliedende kracht heeft een
handje in het spel.
De schokbrekers die op onze wagen staan
werken normaal gedurende ongeveer 50.000
km. Daarna zal de werking verminderen.
Dit ondervinden we vlug. Het stuur zal be
ginnen te trillen, een verschijnsel dat men
«shimmy» noemt. Dit kan zijn oorzaak vin
den doordat de schokbrekers «dood» zijn.
Bij hoge snelheden kan het zeer gevaarlijk
zijn.
Een eenvoudige test om te zien of de
schokbrekers nog in goede staat zijn is
men duwt krachtig op de bumper van de
wagen. Daarna mag de auto hoogstens twee
maal op en neer bewegen.
Schokbrekers die langs buiten vettig of
olieachtig zijn moet men vervangen. Schok
brekers vervangt men steeds per paar, om
een gelijke werking te krijgen.
Laat uw schokbrekers tijdig vervangen
u zult komfortabeler rijden
de wagen zal veiliger zijn
u zult met een gerust geweten naar
de technische kontrole gaan.
E.V.D.B.
Reeds tussen de beide oorlogen was men
er van overtuigd dat onze staatsinstellingen
fundamenteel moesten worden herdacht en
aangepast aan de nieuwe noden en aan de
gewijzigde situaties.
Een koninklijke kommissaris voor de her
vorming van de Staat werd benoemd.
Toen reeds werden vormen van deconcen
tratie en decentralisatie uitgewerkt.
Wanneer in 1945 het leven van onze de-
mokratie weer mogelijk werk, schreef de
C.V.P. in haar Kerstprogramma «De de
centralisatie zal voornamelijk doorgevoerd
worden ten bate van de provincies... som
mige belangen echter, nl. inzake taal en
kuituur, gelden een streek en moeten door
interprovinciale organismen behartigd wor
den.»
Koningskwestie, schoolstrijd, bekendma
king der talentelling en dergelijke, gaven
telkens zo'n schok aan het volksgemoed
dat in onze rangen steeds meer konkreet
aan nieuwe strukturen werd gearbeid, zodat
de reeel-politieke synthese hiervan in de
vorm van een wetsvoorstel bij het parlement
zal worden neergelegd.
Wij hebben de indruk dat de andere par
tijen minstens met de principes van deze
herverdeling van de politieke macht akkoord
gaan.
Daar deze herverdeling van de politieke
macht in hoofdorde de wijziging van art. 65
van de provinciale wet van 30-4-1936 voor
ziet, past het hier, het in deze raad meer
van nabij te bekijken.
Deze herverdeling heeft als eerste doel
de efficiëntie van onze instellingen te ver
beteren, doordat alleen deze materies aan
het centraal gezag voorbehouden zullen blij
ven welke nodig zijn om de gemeenschappe
lijke belangen te behartigen en de eenheid
van het land op politiek, sociaal en ekono-
misch gebied te vrijwaren en te verstevigen.
Zodoende zal dit centraal gezag ontdaan
van de onnodige overbelasting, zich beter
kunnen wijden aan zijn werkelijke taak.
De provincies en de interprovinciale vere
nigingen zullen autonomie, dit is eigen regle
menterende bevoegdheid en zelfbestuur, d.i.
administratieve beslissingsmacht en uitvoe
ringsbevoegdheid verwerven, zonder onder
worpen te zijn aan de opportuniteitsvoogdij.
Dadelijk valt het op dat deze herverdeling
van de politieke macht radikaal is, daar ze
fundamenteel de verdeling van de wetgeven
de en uitvoerende bevoegdheden tussen
centraal gezag en provincie wijzigt, vermits
voortaan al wat niet tot de eigenlijke op
dracht van het centraal gezag behoort, vol
ledig binnen de provincie zal afgehanJeld
worden, alleen beperkt door de legalite ts-
kontrole. De voorgestelde hervorming heeft
ook het voordeel realistisch te zijn, in die
zin dat ze decentraliseert naa>- bestaan-de
strukturen, nl. de provincies en dat ze te
zelfdertijd interprovinciale :ooperatie uit
drukkelijk in het vooruitzicht steit.
Het belangrijkste gevolg van deze her
vorming zal zijn dat de Vlaamse en de Waa.-
se gemeenschappen een eigen polit eka ge
stalte verwerven door de inrichting van vol
waardige wetgevende, uitvoerende en rech
terlijke organen.
oooo
Welke materies zullen door deze herver
deling van de politieke macht aan de pro
vincies worden toegewezen
In het algemeen alle zaken van provin
ciaal belang, welke met uitsluiting van het
centraal gezag, provinciaal of interprovin
ciaal geregeld zullen worden en onder meer
de volgende
1. De regionale ekonomie, met de institu
tionalisering van de provinciale ekonomische
raad als stud'ie- en adviesorgaan voor elk
openbaar gezag met de stichting van pro
vinciale instellingen en de stimulering van
interprovinciales en interkommunales met
het oog op de realisatie van regionale ini
tiatieven op volgende domeinen
Ekonomische uitrusting en reconversie.
Aanleg van het grondgebied.
Huisvesting.
Watervoorziening en infrastrukturen.
Deze opdracht houdt ook in dat de pro
vincie de toelagen verleent aan ekonomisch
zwakke gewesten.
2. Onderwijs alle onderwijs met uitzon
dering van het universitaire. De minimale
normen betreffende de programma's, de
vereiste diploma's en de betoelaging zullen
door het centraal gezag worden bepaald.
3. Kuituur Institutionalisering van een
provinciale kultuurraad en van 2 interpro
vinciale kuituurraden, een voor Vlaanderen
en een voor Wallonië, met als doel kulturele
aktiviteiten te programmeren, openbare en
private initiatieven in verband met volksop
leiding aan te moedigen en kontrole uit te
oefenen op de kulturele instellingen en ak
tiviteiten afhangende van de openbare sek-
tor binnen hun gebied.
4. Openbare Werken Alle wegen en
infrastruktuurwerken, met uitzondering van
de autosnelwegen, de radiale rijkswegen,
de havens, stuwen en de bevaarbare water
lopen. De urbanisatie zo nodig interprov.
5. Justitie met a) het benoemingsrecht
van magistraten, gerechtelijk personeel en
notarissen binnen de provincie en tot en met
de rechtbank van 1ste aanleg; b) de jeugd
bescherming; c) de bisdommen en paro
chies.
6. Landbouw a) Technisch landbouw
onderwijs en landbouwhuishoudscholen;
b) Veeverbetering - melkkontrole; c) Ziekte
bestrijding; d) Infrastruktuur van de land-
bou w-ruilverkaveling.
7. Gezin en huisvesting a) De institu
tionalisering van een provinciaal komitee
voor de huisvesting; b) grondbeleid;
c) Krotbestrijding; d) De gezinspolitiek.
8. Toerisme De reglementering van het
onthaaltoerisme.
9. Volksgezondheid a) Algemene pro-
phylae, b) Drinkwaterkontrole; c) Bestrij
ding der lucht'bezoedeling; d) Steun aan
behoeftigen.
10. Arbeid en tewerkstelling a) Beheer
der beurzen van de Arbeid; b) Herklas
sering der gehand'ikapten.
Een bijkomend voordeel van deze regeling
is hierin gelegen dat de centrale overheid
verplicht wordt wil ze het toezicht op
de provincies verzekeren nationale pro
gramma's uit te werken, bv. voor ruimte
lijke ordening, oprichting van gezondheWs-
centra, ziekenhuizen, kuituurcentra, zuive
ring van afvalwaters, enz.
De voogdij
De passieve voogdij
De goedkeuringsvoogd'ij zou worden af
geschaft, d.w.z. dat geen enkele beslissing
goedgekeurd dient te worden door de cen
trale overheid vooraleer uitvoerbaar te zijn,
met uitzondering van de beslissingen inzake
begrotingen en rekeningen.
Deze zouden slechts kunnen vernietigd
worden door een in de ministerraad overlegd
en met redenen omkleed koninklijk besluit.
Alleen de wettelijkheidsvoogdij blijft be
houden.
De nietigheid op grond van het in strijd
zijn met het algemeen belang vervalt; deze
regel holde de provinciale bevoegdheden uit
De aktieve voogdij
Geen enkel gemeentelijk dossier verlaat
nog de provincie vermits het de bestendige
deputatie zal zijn die deze voogdij uitoefent
en niet de koning.
De provinciale organen
Een Nederlandse ambtenaar uit Maarn,
F. Terborgh, heeft zopas op 85-jarige leef
tijd na 120 lessen en drie eksamens zijn
rijbewijs gehaald. De h. Terborgh liet zijn
in 1936 behaalde eerste rijbewijs vijftien
jaar geleden uit zuinigheidsovorwegingen
verlopen. Hij ging toen over op een klein
wagentje, waarmee hij echter sinds 1 jan.
van dit jaar niet meer op de Nederlandse
autowegen mag komen.
Omdat hij het rijden niet wilde opgeven
zag hij zich genoodzaakt opnieuw proeven
af te leggen voor het bekomen van een rij
bewijs.
Hij heeft de lessen bij vier verschillende
instrukteurs genomen. «Ik wilde me op de
hoogte stellen van de diverse opvattingen
der instrukteurs», voegde hij er veelbeteke
nend aan toe.
Het aantal verkeersongevallen gaat de
jongste jaren zowat overal ter wereld on
rustwekkend de hoogte in. Overal wordt
uitgezien naar een oplossing voor dit angst-
wekkend probleem dat reeds zoveel mensen-
levens kostte.
Het laatste snufje in dit verband is zeker
de kreatie van een Amerikaanse automobiel
fabriek, die een radartoestel heeft ontworpen
ten dienste van... slapende automobilisten.
Het blijkt inderdaad dat vele ongevallen
op de weg worden veroorzaakt door het feit
dat de autovoerder tijdens de rit in slaap
valt.
Het toestel dat vooraan in de auto dient
geplaatst, stelt onmiddellijk de remmen in
werking van zodra een hindernis opduikt.
Hoe origineel en praktisch deze uitvinding
ook is, vinden we het toch geraadzaam wak
ker te blijven tijdens een autorit, met of
zonder radar I
bij de rechtbanken van 1ste aanleg in te
richten.
C. De gouverneur
wordt de kommissaris van de regering, de
hoeder der wettelijkheid, beslissingen van
de provinciale raad of van de deputatie zijn
inderdaad alleen wegens onwettelijkheid ver
nietigbaar. Hij is tevens het hoofd van de
gedeconcentreerde staatsdiensten in de pro
vincie.
Interprovinciale samenwerking
Het spreekt vanzelf dat deze uitbreiding
der provinciale bevoegdheden de aange
paste politieke en administratieve strukturen
vereist.
A. De provinciale raad
Deze zal zijn huidige geatrophieerde vorm
dienen te verlaten om een volwaardig pro
vinciaal parlement te worden. Zijn rol zal
erin bestaan
1) De algemene normen van de provin
ciale politiek te bepalen en uit te werken.
2) De begroting te stemmen.
3) De bestendige deputatie te kontro-
leren.
Hij zal van rechtswege vergaderen op
vaste termijnen en het recht hebben besten
dige kommissies te vormen, specialisten te
raadplegen. Hij zal recht van onderzoek
hebben.
B. De bestendige deputatie
zal de werkelijke executieve worden van
de provinciale macht, het zal de provinciale
regering zijn, aangeduid door de provinciale
raad en verantwoordelijk tegenover hem.
Het aantal bestenldig afgevaardigden zal
aangepast moeten worden. De jurrsdictionele
bevoegdheden van de bestendige deputatie
o.m. inzake gemeentekieswet, fiskale be
twistingen, enz. worden overgedragen aan
de gewone rechtbanken. Volgens mij is dit
een gelegenheid om administratieve kamers
Onder de vorm verenigingen met rechts
persoonlijkheid kunnen meerdere provincies
materies regelen, welke een gemeenschap
pelijk belang vertonen (bv. interprovinciale
plannen van aanleg, regionale ontwikkeling,
kultuurbelefd, enz.) cf. interkommunales.
De financiering
De herverdeling van de politieke macht
zal dode letter blijven indien de provinciale
raad niet over eigen financiële middelen
beschikt.
De hier besproken toekenning van nieuwe
bevoegdheden heeft betrekking op 61 mil
jard of op een derde van de gewone begro
ting van het jaar 1966 en op 5,5 miljard
of op een vierde der buitengewone begro
ting, terwijl de oorspronkelijke begrotingen
der provincies van 1966 5 miljard bedroe
gen, waarvan 1,2 rr.iljard geput uit het
fonds der provincies.
Om over 66 miljard te kunnen beschikken
zullen aan de provinciale raden een dubbele
fiskale bevoegdheid worden verleend
a) een eigen normatieve fiskale bevoegd
heid;
b) een toekenningsbevoegdheid op de
ontvangsten door de centrale overheid
geirfd, volgens centraal te bepalen nor
men.
Opdat alle provincies gelijke kansen zou
den hebben zal er een interprovinciaal fonds
moeten tot stand komen.
oooo
Deze enkele cijfers tegenover elkaar ge
steld geven ons een beeld van de radikale
en fundamentele ommekeer in de verhouding
der politieke macht.
Wij zijn er van overtuigd dat deze her
verdeling dringend dient te gebeuren, zo
eensgezind mogelijk.
Het zal de taak zijn van de provinciale
raden de aanzienlijke macht welke ze zullen
bekomen efficient aan te wenden o.m. door
het uitbouwen van een moderne adminis
tratie. om zodoende aan onze demokratische
instelling nieuwe inhoud te geven, in het j
belang van onze provincie en langs daar om
in het belang van de Vlaamse gemeenschap
en voor het ganse land.
