een korte
reisreportage
de oase
een man en
35 vrouwen
koetsch-
koetsch
bedoelen
nooit ter
bestemming
land van
toekomst
een moment - opname
in de spaanse sahara
Na reistochten doorheen Mexico
en Hongarije, vorig jaar, zwierf
kunstschilder Etienne Le Compte
aanvang maart in de Spaanse Sa
hara, waar de legendarische ie-
gionnairs nog steeds de militaire
toon aangeven en een vrouw be
taald wordt in natura, bij voor
keur... kamelen.
Voor ons blad schreef Etisnne Le
Compte enkele korte indrukken
van dit recent verblijf in een land
van zon en zand.
Ergens ontdekt men in de waas van do nakende horizon een
bruinrode streep. Het is moeilijk deze kleur precies te be
schrijven. Men is betoverd door het doel van de reis de
Sahara. Die, Spaanse, Sahara, een stuk van he*
Noord-Afrikaanse woestijngebied, is gelegen ten Zuiden
Marokko en een oord dat slechts een honderdtal toeristen
daags op bezoek krijgt. De meesten logeren er niet. Zij
maken de reis met het vliegtuig vanuit een van de nabij
gelegen Canarische Eilanden. Een vliegtuig van het oude
Douglastype, nog altijd zeer betrouwbaar en vrij komfortabel.
Men zet voet aan land in Aaiun,
de hoofdstad van het Spaanse
Saharagebied. Op het vliegveld
een rij Spaanse militaire toestel
len van het ouderwetse type, zo
als wij die kenden in onze jeugd
jaren.
Regende het te Aalst, de dag
van ons vertrek, het regende ook
bij onze aankomst in dit stuk Sa
hara. Geen grootse moderne lucht
haven een kleine hangar, gefa
briceerd uit betonnen platen. De
regen druipt er onophoudelijk bin
nen.
Maar in de schaduw van de
hangar staat glimlachend een
man met zware pij en enorme
kap op het hoofd. De authen
tieke woestijnbewoner. Hij is
gelukkig, want het regent in
de Sahara.
Buiten de omheining van het
vliegveld wachten een reeks taxis.
Onze groep wordt verdeeld naar
gelang de taal waarin de resp.
gidsen zich uitdrukken. De weg
gaat naar het enige hotel in Aaiun.
Aaiun 9.000 inwoners. Wit
gekalkte huizen met koepels.
Het stadje wordt beheerst
door de kazernen van het le
gendarische Spaanse Vreem
delingenlegioen, zoveel jaren
geleden de trouwste soldaten
van generaal Franco bij het
uitbreken van de dramatische
burgeroorlog.
De eerste tocht gaat naar een
oase. Dwars door een enorme
vlakte, zacht glooiend. Links en
rechts laag kruid, mager en dor
en dun gezaaid. Veertig kilometer
rijd je zo, dan zwaait de eerste
taxivoerder plots naar rechts.
Dan wijst de gids het geraam
te van een kameel bezijden
de «weg». Het herkennings
teken voor de reistocht.
En daar is dan de oase. Een
woestijnbewoner wenkt van ver...
We daien zacht en voorzichtig de
heuvel af. Een zandheuvel ogen
schijnlijk, maar eigenaardig ge
noeg, dra loopt men als op klom
pen en moet men voorzichtig stap
pen wil men niet uitglijden. Een
groep palmbomen die er groeien
omdat er een bron is. Wai verder
staat een tent, blauwe lappen, ver
schoten en hersteld. Daar woont
de man bij wie we op bezoek
gaan.
Wij krijgen een zitplaats in een
door palmbladeren omheinde ont
vangstplaats. Onze gastheer, een
rasecht woestijnman, weet zelf
niet hoe oud hij eigenlijk is. Zijn
taal is voor een groot gedeelte
gesteund op het uitstoten van kor
te klanken. In een sierlijke koperen
waterketeltje maakt hij muntthee.
Het vuur wakkert hij aan met een
blaasbalg, kunstig versierd met
koper. Een uniek stuk. Het suiker
wordt ook al met een koperen ha
mertje gesplitst. De glazen worden
gevuld. Uit beleefdheid drinkt de
gast steeds drie glaasjes van deze
wel zeer lekkere thee.
De gids is een man die zijn
vak verstaat en hij vereenzel
vigt de gastheer ten behoeve
van de uiteraard nieuwsgie
rige bezoekers, als een man
die in zijn leven vijfendertig
vrouwen heeft gehad. Het
geld dat hij van de toeristen
dagelijks ontvangt wordt gro
tendeels aangewend om nieu
we vrouwen te kopen. Zijn
laatste aankoop een vrouw
van 12 jaar. De prijs ervoor
honderd kamelen.
Tot dusver hebben zijn resp.
vrouwen hem in totaal zeven
enveertig kinderen geschon
ken.
Hoe wordt de prijs van een
vrouw geraamd vraagt ie
mand uit ons gezelschap.
En de gids zegt laconiek
Hoe jonger de vrouw, hoe
meer kamelen.
Later op de middag Eten in
een typisch Mohamedaans restau
rant. Schoenen uit en rustig zitten
op de bekende lederen kussens.
Het hele vertrek is belegd met
prachtige tapijten. De tafels, laag
bij de grond, zijn belegd met een
koperen blad, met sierlijke kunst
motieven.
Natuurlijk, we hadden er ons
aan verwacht geen bier, geen
alkohol. De mannen uit het gezel
schap, o.w. ook verschillende Zwe
den, zijn uiteraard wat ontgoo
cheld.
«Koetsch - koesch» is de
hoofdschotel geie rijst met
groenten en stukken kip. Alles
besprenkeld met een zeer pi
kante saus. Maar het stilde
in elk geval mijn honger niet
en vaak hunker ik naar een
stevig Ereugheliaans maal uit
't Pajottenrand.
Een nieuwe rit van vijftig kilo
meter. De gidsen willen hun gas
ten waar voor hun geld bieden.
Af en toe, langsheen een smalle
asfaltweg, steeds verder doorheen
de Sahara, hangt de taxiwagen
soms vervaarlijk schuin.
En plots de silhouetten van 8e-
doeiententen. Men is er berekend
op de Europese toeristen. Een van
de tenten dient als ontvangst
plaats. Vijf mensen die in drie ten
ten leven in de desolate woestijn.
Een man blaast op een zeer
primitief fluitinstrument. De
oudste van de «slavenvrou-
wem>, ongetwijfeld een van
de gekochte echtgenoten van
de man, speeit hartstochtelijk
op een tam-tam, met ruste
loze donkere blik in een
adembenemend ritme. Zij
draagt enorme zilveren ringen
aan de enkels en aan de
armen.
En dan de bittere konfrontatie
van de Europese weivaart en de
have-nots in dit Bedoeienkamp.
Fooien geven, foto's maken.
Maar het hoofd van dit kleine ten
tenkamp wil geen Engels, geen
Frans geld. Hij wil pesetas, want
er zijn nu eenmaal geen wissel
kantoren in de woestijn.
Het blauwzwarte gelaat van de
man wordt toornig wanneer iemand
uit de groep hem toch geen pese
tas kan of wil overhandigen.
Buiten de tent brandt ditmaal
de zon genadeloos. Ais mor
gen de felle woestijnwind
gaat opsteken is de kans
groot dat van dit kleine ten
tenkamp niets meer overblijft.
Dan trekken ze weer verder,
bouwen een nieuwe tent in
een oase.
Leven zij gelukkig Vlfin zal
het zeggen. In zover zijn zij
reeds vrij gevochten dat zij
niet langer meer de werkelijke
slaven zijn van de Sjeiks. Zij,
a»:.».-;? de mannen, hebben
reeds de vrijheid, maar aan
de rust en het definitieve ter
Bestemming rijn in dit stuk
woestijn zijn zij nog lang niet
toe,
Men zegt ons Hier in de
Spaanse Sahara zijn onschatbare
rijkdommen in de grond aanwezig
De reserves aan petroleum bv.
worden niet eens ontgonnen. Nog
een stuk Spanje in Noord-Afrika.
Nieuwe steden, nieuwe havens,
exploitatie van de petroleumvel-
den je vraagt je af waarop men
wacht.
Ook hier een stukje van een
onbegrijpelijke wereld, een stukje
van een nog onderontwikkelde
wereld, amper een uur vliegen van
de Europese beschaving.
En toch zegt een intelligente
gids toch wordt dit een land
van de toekomst.
Maar vooralsnog is het een
land van bevreemdende erva
ringen, van een soms beang
stigende poezie, maar ook
van felle kleuren. Als later op
de dag een karavaan kamelen
geladen met mannen, vrou
wen, kinderen en huisgerij
langs onze autokaravaan ge
ruisloos heenglijdt, sta je die
na te staren.
En de donkere vriendelijke
blikken van de kinderen blij
ven je bij...
ETIENNE LE COMPTE.
