MENSEN ZOALS WIJ...
lachen
gezond
Schrijvers hebben leeuwenaandeel in
Oost-Europees liberaliseringsproces
Amerikaanse Veiligheids
dienst beschikt over
125 milj. vingerafdrukken
3
Gans Oost-Europa is momen
teel het toneel van een revo
lutie tegen voorbijgestreefde
ideeen en verouderde opvat
tingen die de nieuwe genera
tie niet meer nemen. Verant
woordelijken voor deze om
wenteling zijn studenten, on-
dernemingshoofden, zakenlui,
vakbeweging e.a., maar de
grootste impuis wordt even
wel gegeven door een der
meest geprivilegieerde klas
sen van het kommunistisch
regime, met name de schrij
vers.
In Tsjechoslowakije zijn het de
letterkundigen die begin van dit
jaar de golf van ontevredenheid
hebben geleid, en die tenslotte is
uitgelopen op de afzetting van de
partijsekretaris Antonius Novotny
en de publikatie en verspreiding
van een reeks liberale ideeen in
pers en radio.
In Polen en de Sovjet-Unie,
waar de strijd heel wat moeilijker
is, zijn reeds verschillende schrij
vers achter slot en grendel gezet
omdat zij zo vermetel waren open-
tijk voor hun ideeen uit' te komen.
In Bulgarije en Hongarije is het
liberaliseringsproces minder uitge
sproken, maar ook in die landen
staan de schrijvers aan de spits.
Vandaar wellicht dat in gans
Oost-Europa de kommunistische
bewindvoerders alles in het werk
stellen om de letterkundigen voor
hun zaak te winnen. Immers in
alle landen van Oost-Europa wor
den zij veel beter betaald dan de
doorsnee arbeiders; zij zijn vaak
eigenaar van indrukwekkende ap
partementen, beschikken over va
kantiehuizen en speciaal ingerichte
rekreatiecentra en genieten daar
enboven van talrijke gunsten waar
voor de gewone burger niet in
aanmerking komt.
Mijn man zat op een ochtend in de
bus waarmee hij naar zijn werk
gaat naast 'n aantrekkelijke vrouw
wier parfum hem bijzonder goed
beviel. «Neemt U me niet kwalijk,»
zei hij, «maar zoudt U me de naam
willen noemen van het parfum dat
U gebruikt Ik zou het graag
eens voor mijn vrouw kopen.» Na
dat ze hem met een hooghartige
blik van top tot teen had opgeno
men, vertelde ze het hem. Toen,
terwijl ze opstond om de bus te
verlaten, voegde ze er aan toe
«Ik zou het maar niet voor haar
kopen als ik U was. Als U het
doet, zullen alle mogelijke vreem
de mannen proberen een praatje
met haar te slaan.»
Iemand knipte een verslag uit de
krant over een man die echtschei
ding had verkregen op grond van
het feit dat zijn vrouw steads zijn
zakken nakeek. «Wat ga je daar
mee doen vroeg een vriend. «In
mijn zak stoppen,» antwoordde hij.
•i
Vele teksten op aanplakbiljetten
schijnen uit te nodigen tot een we-
SCHR1JVEN OM
KOLONEL TE WORDEN...
Een van de redenen van de wel
stand van de schrijvers is dat zij,
zoals in het Westen, lang na het
verschijnen van hun werk aan
spraak blijven maken op auteurs
rechten. Deze rechten worden be
paald door de staat, die op dit
stuk zeer vrijgevig is, terwijl de
tarieven stijgen met de beroemd
heid van de auteur. Roemenie is
op dat stuk bijzonder genereus
de auteursrechten worden uitge
keerd naargelang het aantal ge
drukte boeken en niet volgens de
hoeveelheid verkochte werken.
Over het algemeen werkt een
Oost-Europees schrijver geregeld
voor een magazine, een uitgeverij
of voor een radio- of T.V.-station.
Bulgarije mag terecht beschouwd
worden als het aards paradijs
voor schrijvers. Krachtens officiële
verordeningen kan een tijdschrift,
dagblad of andere een schrijver
niet verplichten meer dan 3 uur
per dag te werken (over het alge
meen van 9 tot 12 of van 17 tot
20 uur). De rest van de dag is hij
vrij om zich met eigen werken of
soms ook teaterstukken bezig te
houden. Zijn honoraria bedraagt
100 tot 180 levas per maand (een
Bulgaars geneesheer verdient 100
a 120 levas en moet daarvoor
heel wat meer presteren).
Alle kommunistische regeringen
bedienen zich natuurlijk van hun
letterkundigen om werken te schrij
ven die de propaganda dienen,
maar doorgaans zijn het wel twee
derangsauteurs die zich tot derge
lijk werk lenen. Bulgarije heeft dit
systeem echter derwijze geperfek-
tioneerd dat het zelfs de beste
schrijvers aanlokt. Zo belast het
Ministerie van Defensie elk jaar
een aantal auteurs werken te
schrijven over eender welk aspekt
van het militair leven. De schrijver
ontvangt daar wel de auteursrech-
is
derwoord. Een affiche waarop her
scholing wordt aanbevolen en
waarop een ingewikkelde elektri
sche toestand staat afgebeeld,
vraagt «Als dit apparaat uw werk
leert doen, wat gaat U dan doen?»
Er staan o.m. de volgende ant
woorden achter gekrabbeld Be
delen; de stekker eruit trekken;
elektrische apparaten vernielen.
Een biljet met de vraag «Hebt U
uw stad vuil gemaakt vandaag
was voorzien van het vinnige ant
woord De stad maakt mij elke
dag vuil.
ten voor, maar het meest ongeloof
lijke van de zaak is wel dat onder
deze selektie de militaire overhe
den drie tot vijf boeken kiezen die
voor een prijs in aanmerking ko
men. En deze prijs bestaat precies
uit het toekennen van de titel van...
ere-kolonel van het Bulgaarse leger
en gedurende een gans jaar wordt
de laureaat ook betaald als een
werkelijke kolonel en geniet hij alle
prerogatieven die aan deze graad
zijn verbonden.
Dank zij dit systeem is een dra
matische auteur, Belistcho Neshe-
roff, specialist in romans over Ame
rikaanse spionnen, er in geslaagd
gedurende ruim tien jaar de titel
van ere-kolonel te dragen
Dit alles kan verleidelijk zijn in
de ogen van een schrijver, maar
de waarheid is helemaal anders en
ook in Bulgarije is het leven van
een letterkundige niet allemaal ma
neschijn en rozegeur. Immers door
de uitgeverijen wordt een recht
streekse en uiterst scherpe cen
suur uitgeoefend en werken die
kritiek uitbrengen op het regime of
«gevaarlijke ideeen» verspreiden,
worden ipso facto geweigerd.
De meest arglistige censuur is
evenwel deze van het blad of tijd
schrift waarvoor een Bulgaars au
teur werkt de minste onvoorzich
tigheid kan het ontslag van de
schrijver voor gevolg hebben. Een
treffend voorbeeld is dat van een
Bulgaars schrijver die in zijn maga
zine een stukje pleegde onder de
titel «De zege van het socialisme
op het kapitalisme in de Sovjet-
Unie». Het zetduiveltje maakte er
van «Een zege van het socialisme
EN kapitalisme in de Sovjet-Unie».
Er waren slechts enkele exempla
ren gedrukt toen men zich bewust
werd van de vergissing. Maar het
kwaad was geschied en het kostte
de auteur zijn betrekking en het
verbod gedurende twee jaar één
letter op papier te zetten I
Een vriendelijke reklame waarop
staat «Hoe noemt u uw bank-
direkteur lokte een menigte on
vriendelijke antwoorden uit; éér.
der welwillendste Shylock
Op een reklame voor haarlak wordt
deze retorische vraag gesteld
«Wie zegt dat vrouwen wispelturig
zijn Iemand antwoordde Verdi.
Een liftbediende werd het beu dat
de mensen hem steeds maar weer
vroegen hoe laat het was en daar
om hing hij een klok In de lift. Nu
vragen de mensen hem de hele dag
door «Loopt die klok gelijk
Een vliegende schotel landde pal
voor een uitermate luxueus hotel in
een deftige badplaats en een twin
tigtal heel kleine mannetjes drom
den naar buiten. «Wat wenst u,
heren zei de portier bibberend,
klaar om te vluchten. «Het gaat
ons eigenlijk maar om één ding,»
zei de leider stralend, «kleine
vrouwtjes.»
Vrienden van ons vertelden dat ze
op hun reis door Amerika eens
langs de weg waren gestept bij
een meioenstaüetje waarop stond
«Vijf voor één dollar». Ze gaven de
eigenaar, een boer, een dollar, en
deze legde daarop zes meloenen
in cïe kofferruimte van hun auto.
Onze vrienden wezen de boer op
zijn vergissing en deze zei «ik
geef er iedereen zes. Ik zou ook
'zes voor één dollar' op het bord
kunnen zetten, maar nu denkt elk
een dat ik een aardige vent ben.»
Op een goeie dag kwam mijn man
thuis en toonde trots een cheque
van zijn firma met daarop een mooi
bedrag aan tantième. Het was voor
ons beiden een volslagen verras
sing en mijn eerste kommentaar
was «Laten we het op onze spaar
rekening zetten en doen alsof we
het niet hadden gekregen.» «Dat
zou prachtig zijn,» antwoordde m'n
man, «als we niet hadden gedaan
alsof we het al hadden.»
Samen met een groep vrouwen uit
mijn woonplaats hielp ik een lief-
dadigheiüslunch bereiden. Mijn
«WANTED BY THE F.B.I.»
Het is tegenwoordig voor de
gangsters uiterst moeilijk om
te ontsnappen aan de arm
van het gerecht. Zowel de ge
wone inbreker als de grootste
misdadiger leiten er nauwkeu
rig op dat zij bij hun «opera
ties» nooit vingerafdrukken
achterlaten, omdat het in dat
geval voor de politie een koud
kunstje is om de dader op hot
spoor te komen. In de Vere
nigde Staten is het op dat
stuk voor de misdadigers nog
veel moeilijker, vermits zij af
te rekenen hebben met het
fameuze F.B.I.
De speciale afdeling van bet .n
1924 opgerichte F B.I., de dienst
der vingerafdrukken, beschikt over
circa 125 miljoen vingerafdrukken
en heeft steeds een voorname rol
gespeeld in de strijd tegen inter
nationale dieven en de boevenwe-
reld. Nochtans is dit systeen niet
nieuw, vermits het reeds gebru.kt
werd voor 2.000 jaar.
Het nemen van vingerafdrukken
werd reeds gebruikt bij de oude
Babyloniers en de Chinezen, die
duimafdrukken plaatsten onder de
belangrijkste handelsovereenkom
sten. In het midden van de 17e
eeuw wees de Engelse dokter Ne-
hemiah Grew zijn kollega's op de
grote verscheidenheid van vinger
afdrukken, maar het was slechts in
1858 dat een andere Brit, Sir Ja
mes Herschel, een officier in Ind.e,
er een nuttig gebruik van maakte.
Hij deed nl. al zijn onderdanen
hun kontrakt tekenen met 'n duim
afdruk en 20 jaar later bezat h'j
een dossier met alle gegevens over
de voornaamste volksoproerlingen.
Tussen de 125 miljoen dossiers
die er in de bewaarkassen van het
F.B.I. zitten, zijn er 34 mijoen van
dochter zou weldra trouwen en we
vertelden elkaar allemaal voorval
len uit ons eigen huwelijk en hoe
we in bepaalde situaties hadder.
gehandeld. Een der vrouwen, ge
boortig uit Hongarije en met een
Deen getrouwd, zei «Als Carl en
ik ruzie hebben, schreeuw ik tegen
hem in het Hongaars en hij tegen
mij in het Deens. Op die manier
kwetsen wij eikaars gevoelens
niet.»
Ik parkeerde bij een klein winkel
centrum en ging snel een winkel in
om iets te kopen, terwijl mijn
vrouw in de auto bleef zitten. Toen
ik terugkwam vertelde ze, dat een
vrouw had geprobeerd haar auto
op de grote parkeerplaats naast
de onze neer te zetten. Maar hoe
wel een truc met oplegger er nog
gemakkelijk in had gekund, had zij
er grote moeite mee. Nadat ze
voor de derde keer onze bumper
had geramd, draaide ze haar por-
tierrampje naar beneden en vroeg
mijn vrouw of ze onze wagen een
beetje opzij kon zetten. «Hei spijt
mij,» antwoordde mijn vrouw be
leefd, «maar dat gaat niet ik kan
ook niet rijden.»
allerhande misdadigers, 49 miljoen
van de strijdkrachten, 51 miljoen
van de bedienden en industriëlen
die hun medewerking verlenen aan
het Ministerie van Landsverdedi
ging, 11 miljoen van oorlogsinva
liden en vreemdelingen in de V.S.
en 5 miljoen diversen, waaronder
deze van de piloten der voornaam
ste Amerikaanse luchtlijnen.
Een elektronisch systeem laat
toe van in een uiterst spoedgeval
de bewuste vingerafdrukken te vin
den in nauwelijks 30 minuten tijd.
Een gewone verifikatie vergt onge
veer 2 dagen. Immers, moesten
alle dossiers op elkaar gestapeld
worden, dan zou men een toren be
komen die nog hoger is dan de
vermaarde Empire State Building,
de hoogste wolkenkrabber van
New York.
Volgens de statistieken staat
het vast dat in Amerika elke maand
ongeveer duizend misdadigers van
alle slag tegen de lamp lopen door
het systeem van de vingerafdruk
ken.
Misdadigers van alle soort, en
vooral de grote gangstermaffia's,
die dan toch alle middelen ter
beschikking hebben, zoeken sedert
tientallen jaren om van vingeraf
drukken te veranderen. En nog al
tijd hebben zij het middel niet ge
vonden; maquillage en zelfs ver
minkingen kunnen het eeuwig ge
laat van de vingers niet uitwissen.
Dank zij diezelfde vingerafdruk
ken zijn reeds duizenden misdadi
gers die zo meendende zij im
mers alle sporen hadden uit
gewist, aan de galg gekomen. Met
andere woorden waar voor de
Amerikaanse politie de deuren toe
slaan, blijven nog altijd de ven
sters open.
