Drie dagen voor Wapenstilstand
ontsnapte Het lalsierse
aan een ramp
It NOVEMBER
§geni!efiM)e@s
Eedje Anseele
afgesnauwd
Sint Maarten 1918
Vrijdag
8 november
Duitse
Munitietreinen
te Aalst,
Erembodegem
©n Denderleeuw
werden
niet geraakt
door Engelse
vliegtuig
bommen
De Gazet van A
6 Fr. het nummer
24ste jaargang Nr. 44
Zaterdag 9 november 1968
NEC SPE. NEC METU...
ONAFHANKELIJK REGIONAAL WEEKBLAD
VOOR AALST EN OMLIGGENDE
Redaktie en Beheer
Schoolstraat 26 Aalst
Tel. 241.14
Op 20 oktober 1918 wordt
het Aalsterse tot operatiege
bied uitgeroepen, een maat
regel vanwege de bezetters
die het gevolg is van de na
derende geallieerde troepen.
Ofschoon de bevolking de be
vrijding verwacht is men toch
bevreesd voor een militair
treffen tussen de oprukkende
geallieerden en de in het de
fensief verdrongen Duitsers.
Het feit dat Graaf Sixt von
Arnim, opperbevelhebber van
het 4e Duitse leger in Vlaan
deren, zijn hoofdkwartier op
geslagen heeft ten huize van
de toenmalige schepen Ro-
main Moyersoen aan de
Nieuwstraat en tal van andere
burgerhuizen te Aalst in be
slag genomen zijn door staf
officieren van von Arnim, is
geen gerustwekkend teken.
In de loop van 1918 is de voed
selvoorziening dramatisch gewor
den. De meeste melkerijen in de
streek zijn gesloten of moeten nog
uitsluitend leveren aan de Duitse
troepen.
In de lokale pers uit die periode
kan men lezen dat Van Cutsem,
wonende aan de Sint Kamiefetraat
te Aalst, «alle slack van honden
opkoopt». De handel in kloefen is
vrijwel uitgesloten, want alle be
schikbare reserves moeten even
eens aan Das Militar worden ge
leverd. Sedert januari van hetzelf
de jaar is er officieel geen vlees
meer te krijgen. De bezitters van
een wijnkelder ontsnappen ook niet
I aan de Verordnungen. Ze mogen
~,"jiog maximum 20 flessen behou-
"t/ den, de rest moet aan de burge-
l - meesters worden afgeleverd ten
behoeve van de Duitsers.
Maar merkwaardig genoeg, na
maanden verplichte sluiting mogen
opnieuw tal van drankgelegenhe
den, maar dan uitsluitend voor de
Duitse soldaten, geopend blijven.
Het Sint Antoontje aan de Molen
straat, het Paviljoen aan de Grote
Mankt, Ruelens aan de Graanmarkt
en Au Messager aan de Stations
straat moeten evenwel hun deuren
dicht houden.
Vanaf einde 1917 tot oktober
1918 heeft Hauptman en Komman-
dant Sanguinetto, ;in feite adjudant
van de plaatsbevelhebber Wittich,
'het voor het zeggen.
Sanguinetto is een Berlijns Athe
neumleraar die dra blijk geeft van
een zelfs voor de bezetting onge
wone brutaliteit en er zelfs niet
voor terugschrok de Gentse socia
listische voorman Eedje Anseele
tijdens zijn bezoek te Aalst in
verband met bemiddelingspogingen
voor de voedselvoorziening van de
bevolking, af te snauwen. De socia
listische pionier dwong nochtans
bij de hogere Duitse overheid ont
zag af door zijn kordate houding.
Dezelfde Sanguinetto, waarvan
Aaistenaars na de oorlog zijn pre
cies Berlijns adres wisten te ach
terhalen, werd overigens verant
woordelijk gesteld voor de moord
op tal van Aaistenaars en de aan
houding van honderden Aaistenaars
in de toenmalige stedelijke ge
vangenis aan de Kapellestraat.
Met de komst van Von Arnim
werd Freiherr Von Richthoven, een
typische Duitse aristokraat, tot
plaatsbevelhebber aangesteld en
naar getuigen uit die periode later
zouden bevestigen, werd meteen
een einde gesteld aan de terreur
van Sanguinetto en trad een ont
spannen atmosfeer in. Daaraan
was ongetwijfeld niet vreemd het
besef van een Von Richthoven dat
zijn land het pleit verloren had.
Het luidt overigens dat deze Duit
se aristokraat met voldoening het
einde van de oorlog zag naderen.
Het was overigens in de maand
oktober dat Von Richthoven bevel
gaf het onderhoud van het vlieg
veld aan de Hoezekouter en het
effenen van andere velden, ten be
hoeve van de Duitse luchtmacht
deed stopzetten.
Einde oktober stonden de geal
lieerde legers voor de lijn Gent-
Doornik. Op 1 november werd
Oudenaarde door onze legers be
vrijd. Tijdens de daaropvolgende
dagen hoorde men in de Dender
streek het steeds toenemende ar-
tilferiegeschut. De Duitsers betrok
ken langsheen de Dender bruggen
en andere strategische punten en
verlieten hun stellingen niet. Enige
dagen zag het er naar uit dat zij
de Dirk Martensstede ten allen
prijze zouden verdedigen. De be
volking van de Stationswijk, de
Varkensmarkt ontruimden hun wo
ningen en zochten elders onder.dak.
En toen in de nacht van vrijdag
op zaterdag te 2 uur brak boven
de streek een hels artillerievuur
los. Tot overmaat van ramp ston
den in de stations te Aalst, Erem
bodegem en Denderleeuw verschil
lende Duitse munitiewagens opge
steld. Engelse vliegtuigen kruisten
doorheen het luchtruim boven de
agglomeratie. Verschillende vlieg
tuigbommen hadden hun eigenlijk
doel gemist, met name het station
en de Denderbruggen, en waren
terechtgekomen in de omgeving
van het stedelijk hospitaal, met
name de Borluutstraat, de Gast-
huisstr. en de F. de Hertstr. Geluk
kig beperkte het bombardement
zich tot een eerder geringe stoffe
lijke schade.
Aalst en omliggende gemeenten
konden herademen in de vroege
ochtend van 9 november. Want
bijaldien de munitietreinen waren
getroffen, had de ramp niet te
overzien geweest.
Die zondag, 10 november, kre
gen de Aaistenaars het beeld 4e
z-ien van inderhaast vertrekkende
Duitsers die de diverse komplexen
ontruimden, o.m. de Vakschool
aan de Meuleschettestraat en de
fabrieken Le Clercq aan de Sint
Jozefstraat, de breigoedfabriek
aan de Nestor de Tièrestraat en
de talrijke burgerhuizen waar ze
hun verschillende diensten hadden
geïnstalleerd.
Het is op die dag dat het ge
rucht werd verspreid dat «Dar
Kaiser» de biezen had gepakt en
in de heimat de revolutie was uit-
nog dezer dagen bevestigd dat
gebroken. Ooggetuigen hebben ons
terugtrekkende Duitse soldaten aan
de Gentse steenweg met een rode
vlag zwaaiden en de Aaistenaars
«guten leuten» noemden. Sommige
ontdeden zich van hun wapens en
gaven zich spontaan over aan de
bevolking.
En toen, maandag 11 november,
kwam de mare van de wapenstil
stand. Nog waren de laatste Duit
se soldaten niet verdwenen. Voor
het stadhuis stond nog de schild
wacht. Geleidelijk groeide de me
nigte aan op de Grote Markt. De
euforie van de overwinning. Vol
gens Petrus Van Nuffel was het
de Aalstenaar Oscar Van Caus-
broeck die aan de Pontstraat het
eerst de Belgische driekleur uit
stak. Nog waren de geallieerde
legers niet de Aalsterse agglome-
Bavenstaand
14-18 exemplaar
stond vele jaren
in het Aalsters stadspark.
ratie binnengetrokken. Meteen ont
stond een gevaarlijke situatie, een
deels door de aanwezigheid van
Duitse troepen die weliswaar offi
cieel door hun officieren in kennis
waren gesteld van de wapenstil
stand maar anderzijds hadden af
te rekenen met provocaties van
groepen uit diverse gemeenten die
naar het Aalsters stadscentrum
waren gekomen met andere bedoe
lingen dan zo maar de overwinning
te vieren, tenzij op hun manier
het plunderen van diverse handels
huizen onder het voorwendsel dat
deze met de Duitsers hadden sa
mengewerkt.
Het werd op die 11 november
een bijna dolle karnaval die de
Aalsterse politie noopte tot ingrij
pen maar wat toch niet verhinder
de dat niet minder dan ca. 40
handelshuizen in het stadscentrum
werden geplunderd. Op 14 novem
ber slaagde het stadsmagistraat
er in de orde te handhaven en dit
op aandringen van vooraanstaande
ingezetenen.
Te noteren in dat verband liet
stadsbestuur besloot de verkoop
van alkohoiische dranken te ver
bieden. De drankgelegenheden
dienden tijdig te sluiten. De Aal
sterse brandweermannen hielpen
de politie de orde handhaven.
Voor het eerst, drie dagen na
de wapenstilstand, verschenen de
plaatselijke bladen met de foto's
van het Belgisch Vorstenpaar 'in
een tricolore kader. Op 17 novem
ber verlieten de laatste Duitsers
de streek en werden de Belgische
soldaten te Aalst en omgeving op
ontroerende wijze onthaald. Enkele
dagen later werd overgegaan tot
de oprichting van een Aalsterse
Vaderlandse Bond, een initiatief
van vooraanstaande industriëlen.
Een statistiek dd. 25 maart '19
vermeldde 150 gesneuvelde Aaiste
naars en 14 vermisten en 131
invaliden. 60 opgeeisten overleden
in Duitsland en een 20-tal werden
verminkt Het bevolkingscijfer 1914
bedroeg 36.101, einde 1918 neg
35.861. Tijdens de vijandelijkheden
1914-18 sneuvelden te Aalst en
randgemeenten 317 Duitsers die
lange tijd op het stedelijk kerkhof
begraven waren, samen met een
Franse marinier die gesneuveld
was te Kwatrecht.
En de beruchte Vloeren Hoet
ofte Leutnant Bergmann, de schrik
van de toenmalige woekeraars
zullen oudere lezers wellicht vra
gen. Wel die arriveerde na de
'ineenstorting van het keizerrijk te
Berlijn en huwde er en het was
nog wel toevallig een Aalstenaar
die er tot zijn eigen verbazing
getuige was van de huwelijksplech
tigheid.
(Arch.)
