TELE-ONTHAAL
een luisterende vriend aan
andere kant van de lijn
DE BENDE VAN
JAN DE LICHTE
Morele opkikker voor mensen in nood
TRAGISCH LEVENSEINDE
VIN 17-JARIGE KNAAP
LOUIS PAUL BOON
li 4
Woendagmorgen werd in een garage aan de Kapucienenlaan het
verkoolde lichaam ontdekt van de 17-jarige Jan Verleysen, wonende
Gentsesteenweg 131 te Aalst. Het was de vader die aan de hand
van een poisuurwerk zijn zoon kon identificieren, en voordien een
brief van zijn zoon had gevonden waarin deze zijn voornemen te
kennen gaf zelfmoord te plegen, uit liefdesverdriet.
Blijkens het gerechtelijk onderzoek zou de jongen om het leven
zijn gekomen ingevolge verbranding met mazout.
Het is, in hun ogen, een heel ge
makkelijk en winstgevend haantje.
Ge moet maar de anderen laten
stelen en de -built in uw eigen zak
steken. Ge moet ma-ar af e-n toe
eens naar «de Honger» komen of
naar «het Vertonen Hol», het geld
■in uw zakken proppen om dan
-naar de schoonste herbergen van
de stad gebraden kalkoenen t-e
eten, en wijn te zuipen».
En Zie, Jan de Lichte heeft dat
alles in het Waals gezegd, in het
Waal-s giellijk men dat spreekt langs
de kanten van Charleroi. En toch
staat de Waal er nog van de ene
naar de andere te kijken, gelijk ie
mand die in een gezelschap li-s
wa-a-r men zijn taal n-iet spreekt.
Zeker, hij weet dat het geen
Vlaams meer is dat daar gespro
ken wordt, dat het ook niet de
taal der zigeuners is, dat het
even-eens nli-et het Bargoens i-s, de
taal der -dieven. Neen, h-ij hoort
genoeg wat -het -is, h'ij begrijpt
plots overduidelijk -dat h-ij -in e-e-n
valstrik werd gelokt, dat zijn dub
bel spel dooraten -i-s.
Een ogenblik denkt hij er nog
a-an, -in een ongewoon vlugge be
weging z-ijn pistolen te trekken,
en Zich al schietend naar buiten
te ba-asten. Maar deze twee man
nen staan hem langs bei-de zijden
té dicht tegen het lijf, om zijn ar
men te kunnen bewegen. En die
ma-n daar, die hem doorzien heeft
en in een val gelokt, en die hoogst
waarschijnlijk Jan de Lichte zelf
is, ontdoet zich ondertussen van
■zijn kazak, legt zijn pistolen en
zijn ponjaard af, en ontbloot de
armen.
VERVOLGT
Hij keert zich daarna terug tot
hem, en spreekt hem nu aan in
het Frans. Neen, het is geen koe
terwaals meer, het is zuiver en
vloeiend Frans. H-ij zegt dat ieder
een, -die wil, zic-h als kapitein der
bende mag komen voorstellen,
daar dat daarvoor eerst 2 tegen
hem moet gevochten worden?
«Ik vraag u niet of ge sluw en
behendig genoeg zult zijn», zegt
hij. «Ik vraag u -n-iet of ge de
grootste taak, we-l-ke ons te wach
ten ligt, tot een einde zult weten
te brengen. Ik vraag u niet of ge,
ja dan neen, een Fra-nse kapitein
Zi-jt, die onder het mom van een
zogezegde Waal 's nachts de laat
ste stuiver wilt stelen, die ge bij
dag niet hebt kunnen of durven
-meenemen. Ik vraag U dat al-les
n-i-e-t, -ik beroep u ju-ist ma-ar op
een gevecht van man tegen man».
Een vermende Franse kapitein,
-heeft h-ij gezegd. En hoe moedig
-de Waal ook is hoe h-ij zich,
slechts op zi-jn kracht en zijn goed
geluk vertrouwend, heel alleen in
deze kroeg heeft gewaagd toch
-spijt het hem, naar dii-e duivelse
Brusselaar te hebben geluisterd.
Toen hij een artikel publiceerde
over homoseksualiteit, kreeg do
minee Chad Varach in Londen als
reak-ti-e daarop een stroom van
300 -brieven, waarvan er 200 spra
ken van zelfmoord. In de pers
lanceerde hij toen het volgend be
richt «Vooraleer zelfmoord te ple
gen, bel eerst even op naar MAN
90-00 (-dat was zijn telefoon-num
mer). Van dit ogen-blik af stond
zijn telefoonlijn roodgloeiend. Het
ging nii-e-t alleen over homofilie en
zelfmoord. Zowat -alle problemen
waarmee de mens van de twintig
ste eeuw te kampen heeft, kwa
men aan bod. Dat was -in 1953,
en het betekende meteen de start
van Tele-Ontha-al. Dit ver-klaart ook
dat, naast Belg ie -en Italië het de
protestantse Kerken zijn die i-n de
verscheidene landen het initiatief
tot het oprichten van dergelijke
hulpdienst namen. Wat bij ons
Tele-Ontha-al -heet, kan in verschil
lende tanden de meest verschillen
de namen dragen Les Samari-
tains, SOS Telefonische Hulpdienst
SOS Ami-tié, Voce Arnica, La
ma-in tendue, Die dargebotene
Hand. Sommige naties spreken
van Telefonsorge, Seeli-sdhe Not
-enz...
In Brussel werd :i-n 1959 ge
start -met Tele-Onthaal. Het tele
foonnummer van Tele-Onthaal
21
H-ij -is niet bang voor een ge
vecht, om het -even met welk wa
pen. Hij hoeft zich maar in al zijn
kracht -te' laten neerkomen op die
Jan de Lichte, welke kleiner va-n
postuur -i-s, om hem te verpletten.
Hij k-e-n-t zijn eigen ontzagwekken
de kracht.
M-a-ar hoort, daar herhaalt Jan
de Lichte zijn ijzingwekkende be
schuldiging, e-n nu in het Vlaams,
dat h-ij een vermomde Franse ka
pitein is.
En h-i-j aarzelt, h-ij -kijkt onzeker
om zich heen. Dat eerlijk gevecht
waarover men -komt te spreken,
die blote handen welke na-ar hem
sta-a-n uitgestoken, h-ij weet dat
het slechts komedie is, slechts
wat armzalige schijn om hem o-m
de tuin te leid enEven wijkt h-ij uit
onbewust naar de groep van Tine
ke toe, alsbf da-a-r nog hulp zou te
verwachten zijn. Doch Tineke en
Pi-er Putte staren hem valslachen-d
-a-a-n. Le Houcke buigt zich zelfs
n-a-ar de vloer, a-ls wil hij de paar
voeten m-et-en die de Wa-a-l reeds
geweken is. En in dit uur, waarin
hij zijn meesterschap zou kunnen
tonen, breekt zijn lafheid naa-r bui
ten.
38.28.08 is overbekend: we zien
het -i-n de stadstrams, lin openbare
gebouwen en in vele kerken. Tele-
Ontha-al i-s ook werkzaam -in G-e-nt,
Luik, Antwerpen, Bergen en Oos
tende. Samen vormen zij een na
tionale vereniging aangesloten bij
de internationale federatie met ze
tel te Genève. Geregeld hebben
-internationale kongressen plaats,
waarvan het jongste georg-an-izeerd
werd te Stockholm i-n ju-l'i 1970.
DAG EN NACHT
Naar Tele-Onthaal kan m-e-n dag
en nacht opbellen. Aan de andere
kan-t van de lijn i-s er steeds
-iemand die luistert. Iemand die
tijd -heeft om te luisteren. In een
wereld waar -haast niemand rnee-r
ti-j-d heeft om lang te luisteren
-naa-r e-en mens in n-o-od, wil Tele-
Onthaa-l precies luisteren, zoals
de a-ndere er behoefte aan heeft
te spreken. De gesprekken die
Tele-Ontha-al voert, duren van 5
minuten tot 2 uur. Op elk moment
van de dag of va-n de nacht. Als
een mens zich wil uitspreken is
-hij zeker -bij Tele-Ontha-al een ge
duldig gesprekspartner te vinden.
Daarbij ga-at Tele-Onthaal uit
van het prindipe dat overal en al
tijd geldt: de onvoorwaardelijke
eerbied voor de overtuigingen en
NADRUK VERBODEN
De garde -is opgestaan en komt
ha-ar kapitein omringen.
«La-at ma-ar!» zegt Ja-n de
lichte. En zich tot de Waal wen
d-end, vraagt h-ij m-e-t wrede- spot,
waarom h-ij zweet.
«Wacht, ik zal u een weinig la
ten afkoelen!»
En op de kroegdeur toetredend
zet h-i-j die vierkant op-en. Het is
een veelbetekenend gebaar. Het -is
de grootste hoon die men een man
kan aandoen: de weg van alle la
faards wordt voor hem vrijge
maakt. Er wordt hem zonder woor
den gezegd dat h-ij, zo hij bang
is, -nog steeds vluchten kan.
En -inderdaad, een doffe en wil
de wanhoop, een blinde en onge
kende angst ma-a-kt zich van hem
meester. He-t is n-iet de angst om
dit gevecht, zogezegd van man
-tot man. Het is zelfs rviet de
angst om een gewisse dood. Want
ja, hij voorvoelt reeds dat h-i-j hier
n-iet meer levend zal buiten raken.
En toch is het niet daarom, dat
het koude zweet hem op de sla
pen komt parelen. Hij heeft angst
om de stomme en zw-ijgende gela
ten d-ie hem aanstaren, d-i-e i-n hem
een Franse kapitein zien, e-e-n.
de handelwijzen van degene d-ie
b-eilt, met uitsluiting van -elke po
ging tot ideologische, politieke of
godsdienstige be-i-nvloeding. Heel
sterk hangt hiermee een ander ken
merk sa-men van Tele-Onthaal de
ano-niirniite-ït d-i-e vo-lstrekt geeerb'ie-
digd wordt, zowel langs de kant
va-n degene die de telefoon op
neemt a-ls va-n degene die belt.
In totaal werken 31 mannen eri
vrouwen mee aan Tele-Ontha-al.
Onder hen kan men een generaal
of e-e-n luitenant kolorel aantreffen
evengoed als een n'iet-gesprecia-
li-ze-erd arbeider. Tele-Onthaal
krijgt zowat 12 oproepen per
etmaal, Lange gesprekken hebben
nogal een-s plaat-s -i-n de nachte
lijke uren, momenten waarop de
eenzaamheid het grootst wordt e-n
de nood aan een luisterende vriend
het meest wordt aangevoeld.
Op -iedere vraag naar interes
sante gevallen weigert de dienst
kordaat 'i-n -te g-a-a-n. Maar al wat
een mens zich kan indenken aan
lichamelijk en zedelijk leed,, komt
bij Tele-Onthaal terecht. Er was
reeds sprake van zelfmoord, van
h-om-of'olïie, van eenzaam-he-id. M-aia-r
ook alle psychische stoornissen,
nevros-en -en psychosen, gezinsdra
ma's, gewetenvragen e.-d.m. zoe
ken en vinden solaas bij .Tele-Ont
haal.
vreemde officier van Lodewijk de
Vijftiende, en d-ie nu stila-an, voet
je bij voetje, dichter na-ar hem op
dringen.
Hij heeft a-n-gst v-oo-r dat vrouw
volk, -dat hem met bleke wangen
en koortsig schitterende ogen aan
kijkt. Hij heeft angst voor deze-
Anne-Marie de Clerck, die schou
der a-an schouder me-t h-e-t mans
volk opdringt. Hij heeft angst voor
dat kii-n-d, Marieke Bleecker, wier
prille borstjes duidelijk zichtbaar
opgericht staan in hun geerte om
-hem, -wellustig en wreedaardig v-a-n
kant te ma-ken. Hij heeft angst
om dat vrouw-mens met de zwarte
lap rond het -hoofd, en wier ene
oog hem tegenglariet, met een
v-a-lse e-n hi-tti-g-e blik. Zo k-a-n me-n,
-in zijn beklemmendste dromen,
a-n-gst hebben om e-en drom rat
ten, die opdringen om u aan flar
den te knagen.
Z-ijn vuisten staan gebald. Ze
staan klaar om i-n de uiterste nood
z-ijn lew e-n duur te verkopen. Maar
wa-t of hij zich daar ook tegen
verzetten mag, h-e-t angstzweet
blijft met dikke droppelen, en ki'-l-
lig, a-an zijn slapen parelen. Deze
angst -is een d-iep en zwart gat
waarin h-ij verzinkt, een poel met
drab e-n zwarte brij d-i-e -he-m om
sluit en machteloos maakt.
En ook, i-n de v-e-ro-n-de-rs-te-lliiing
-dat h-ij zich i-n een gevecht met
Jan de Lichte waagt i-n de ver
onderstelling dat -h-i-j he-m zelfs
overwint dan zullen deze rat
ten toch steeds verder n-a-a-r ti-é-m
opdringen, steeds dichter, steeds*
beklemmender.
