Honderd jaar geleden-.
Hst eerste nummer van
De modernizering
van Pariliaan
If
Voorontwerp woonwijk
de Biolley
Het Administratief
Centrum
Stedebouw niet afwijzend
inplanting Administratief
Centrum Koolstraat
VATIKAANSE ZEGEN
OP 16 augustus 1872, precies een eeuw geleden, verschijnt te
Aalst de eerste editie van DE WERKMAN, aanvankelijk veertien
daags, na enkele maanden wekelijks.
Uitgever en hoofdredakteur Pieter Daens tevens drukker van be
roep.
Twee centiemen per nr, een jaarabonnement 2 fr.
De Werkman, mijn kind, schrijft Pieter Daens later, dat aanvan
kelijk veel zorg en opoffering vroeg, drukker Spitaels had gezegd
Nooit zal Daens er 'ne cent aan winnen.
Maar zelden is een weekblad zo populair geweest als De Werkman
en dit reeds voor de oprichting van de toenmalige Christene Volks
partij (1893) te Okegern.
Het ontbrak niet aan konkurrentie, want in die jaren verschenen
alleen reeds in Oost-Vlaanderen ca 93 weekbladen van diverse strek
king In de streek zelf verscheen toen Van de Putte's De Dender-
bode, De Gazette van Aalst, (vanaf 1895 - De Volksstem), Het Land
van Aalst (dat later eigendom zou worden van P. Daens), De Stad
Ninove, fel anti-kristen-demokratisch en een ander (Daensistisch
blad) Kiokke Roeland, dat eerst te Ninove bij Anneessens, later bij
Petrus van Schuylenbergh zou gedrukt worden, maar na de breuk van
deze laatste met het Daensisme als dusdanig in 1905 zou verdwij
nen.
Het invloedrijke Gentse katolieke dagblad Le Bier. Public noteert
bij het eerste nr. van De Werkman «Un journal populaire, destiné
a combattre la propagande liberé et socialiste
Het is de periode dat P. Daens nog ortodox «katholiek» is en
hoezeer ook sociaal bewogen vooralsnog geen graten vindt in
Woeste.
ONAFHANKELIJK
REAKTIES
Over De Werkman heeft Jan
M. De Smet enkele jaren geleden
een verhandeling geschreven voor
zijn Licencie Pers en Kommunie-
katiewetenschap (R.U.G.). De
Werkman, schrijft J.M. De Smet
is het vaandel en de ziel geweest
van het Daensisme.
Maar eenieder die beroeps
halve aan de pers geinteresseerd
is, wordt reeds geboeid door de
geschiedenis van een blad dat qua
populariteit, nimmer meer zou
overtroffen worden. Een volkskrant
die het lijforgaan zou worden van
duizenden gezinnen van Aalst tot
Oudenaarde, tot 't Land van Waas
tot in het Pajottenland. Meer dan
een regionaal blad. De verhande
ling van de Smet is niet aileen
een nieuwe bijdrage van de ge
schiedenis van het Daensisme
(met de vele andere werken van
af P. Daens over Priester Daens,
de studies van Dr. Elias, Prof. Van
Isacker, Prof. Wils en de familie-
mémoires van L. Delafortrie en
Boons Pieter Daens) ze accentu
eert ook de betekenis van de
Daensistische pers, als strijdor-
gaan, en onwillekeurig ook van de
onafhankelijkheid van een blad,
van een redaktie (voor De Werk
man was dat in feite P. Daens)
E.H. Lode Haumont, een pries
ter die te Aalst ook een belang
rijke rol heeft gespeeld bij de op
richting van het Davidsgenoot-
schap (1865) is blijkens de ge
tuigenis van Pieter Daens zelf, de
man geweest die er hem toe aan
gezet heeft De Werkman op te
richten.
(Pieter Daens zou L. Haumont
opvolgen als voorzitter van voor
noemde vereniging).
Als andere medestichters van
De Werkman noemt Daens ook
E.H. Van Vynck, toenmalig onder*
pastoor te Ophasselt en E.H. Van
der Haegen, pastoor te Steenhuize
Wijnhuize, die een belangrijke
aandeelhouder was in Het Land
van Aalst,
De Werkman ziet P. Daens als
een blad dat «de arbeider zal hel
pen als vrienden broeder, hem op
voeden in kristelijke eer en
deugd...» Daens is vooral bekom
merd om het zedelijk en geestelijk
verval van de arbeider Het blad
is er voor de lotsverbetering van
de arbeider.
Maar van meet af wordt De
Werkman, lang voor de Daensis
tische periode, gekonfronteerd met
boze reakties. Waarschijnlijk, no
teert J.M. de Smet vanwege de
toen hevige anti-klerikale liberalen.
Waarschijnlijk, maar in elk ge
val wel niet uitsluitend vanwege
liberale anti-klerikalen.
Einde 1872 wanneer De Werk
man reeds wekelijks verschijnt is
de Bond der Belgische Katholieke
Werkmanskringen dermate gein-
terresseerd dat hij aan P Daens
een aanbod doet om het blad als
Vlaams orgaan van de Bond te
laten verschijnen.
P. Daens gaat hierop niet in,
houdt vast aan zijn onafhankelijk
heid.
De Werkman heeft vrijwel geen
reklame inkomsten. P. Daens heeft
ten andere diverse bezwaren te
gen reklame.
In 1874 wordt het blad duurder
5 centiemen per nr en 2,5 fr voor
een jaarabonnement. Vanaf 1875
wordt het gedrukt op een mecha
nische pers.
Tussendoor heeft P. Daens een
bezoek gebracht aan Rome. In
1877 krijgt het blad de officiële
zegen uit het Vatikaan. Waarvan
de uitgever dankbaar gebruik
maakt.
Het blad neemt steeds meer
uitbreiding. Een grotere geogra
fische verspreiding, ruimere kan
toren bij schoonvader Mayaert
aan de Achterstraat. Ook het for
maat wordt aangepast.
Vijftien jaar na het eerste nr.
schrijft Daens 't Socialismus is
ontstaan, de wereld is in beroe
ring gekomen; Vraagpunten van
leven en dood zijn gesteld...».
Mgr. Stillemans, bisschop van
Gent is nog een trouw lezer van
de Werkman «Door dien kip-kap
weet ik alles, het bijzonderste
nieuws, schoon kluchten en verha
len, er komt geschiedenis in, Phi-
lisophie, Theologie, alles».
Ook de abt van de abdij van
Affligem prijst De Werkman. In ris
eerste maanden na de oprichting
van de Christene Volkspartij
scheert De Werkman qua oplage
de hoogste toppen. Maar dan
treedt Woeste op de barrikade.
Het blad is een gevaar voor de
katholieke zaak, vooral dan op het
platteland.
Geleidelijk komen van katholie
ke zijde de felle reakties. Het
scherpst is De Denderbode. Maar
de Daensisten replikeren in dezelf
de stijl.
En G. Hoyois schrijft over deze
polemieken «Les journaux alostois
de cette époque fourniraient ia
matière d'une superbe anthologie
de l'injure. Un Henri Conscience
désirieux de se documenter sur les
luttes intestines des vieilles com
munes flamandes, n' eüt certes
pu mieux faire que de s'installer
a Alost, vers 1894, pour observer
tout simplement le langage des
journalistes et les fagons des poli-
ticiens».
(Clk.)
De Werkman
Het weekblad van Pieter Daens
Lie. Jan M. De Smet.
De mogelijkheid dat het Administratief Centrum dat aanvankelijk
zou aangebouwd worden op de terreinen van de voormalige fabriek
Geerinck-De Nayer aan de Pontstraat, uiteindelijk toch zou ingeplant
worden tussen Astridpark en Koolstraat blijkt reëel.
Alvast stedebouw staat positief ten aanzien van dit voorstel waar
over reeds kontakten plaats hadden met het Ministerie van Oper
bare VS/erken.
VERANTWOORDE URBANISATIE
Ofschoon de realisatie niet voor de onmiddellijke toekomst is.
gaat Schepen De Neve die enkele maanden geleden dit projekt te
berde bracht, verder met de diverse kontakten die zowel voor de
stadsurbanisatie als voor het Ministerie van Openbare Werken be^a.e
perspektieven bieden.
Het terrein aan de Pontstraat, staatseigendom en voorlopig par
keerruimte, blijkt qua oppervlakte te beperkt voor een modern Ad
ministratief Centrum dat sedert jaren noodzakelijk ic voor de thans
in de stad verspreide staatsdiensten.
Anderdeels kunnen de ten dele reeds onteigende terreinen aan de
Gentsesteenweg (in funktie van de modernizering van de kleine
Ringlaan) een bestemming krijgen via de aanbouw van het Admini
stratief Centrum aldaar, die daarenboven aansluit op de proje en
van de stad i.v.m. het Astridpark en direkte omgeving. Met in 't fc e
zonder een ruime groenzone, kortom een fraaie en verantwoorde
urbanistische aanpak, precies aan deze inkom van de stad.
De verwezenlijking van dit projekt zal dan uiteraard mettertijd de
onteigening tot gevolg hebben van de Koolstraat, meer bepaai-.. de
woningen tussen het Astridpark en de Gentsesteenweg.
Ingevolge een verzoek van de aannemer zullen de modernizerings-
werken aan de Parklaan en de aanpassingswerken aan het Rond-
punt De Haring pas op 1 oktober aanvangen.
Aansluitend hierbij zal het wegendek vanaf het Burgemeesters
plein tot aan de Zeebergplein worden verbeterd.
VEILIGHEID AAN BURGEMEESTERSPLEIN
De werken aan Parklaan en Burgemeestersplein die bevestigd
werden door Schepen de Neve, bieden ongetwijfeld de gelegen
heid om bij de betrokken instanties aan te dringen opdat meteen
ten behoeve van de voetgangers de nodige veiligheidsmaatregelen
zouden getroffen worden, eventueel via een aangepaste verksers-
signalisatie.
Reeds jaren geleden werd daarop o.m. ook in de gemeents aaa
aangedrongen waarop dan telkens verwezen werd naar de Rijks
instanties.
Tenslotte ligt in de onmiddellijke nabijheid de toegang naar het
stadspark. Dit is er zeker niet het minst ten behoeve van kinde
ren en bejaarden. Is het zo vanzelfsprekend dat bv. moeders in
een drafje een babywagentje moeten voortduwen en voor de rest
maar moeten hopen op de omzichtigheid van autovoerders? Dus
wel stilaan tijd om de belofte in te lossen van oud-burgemeester
Blanckaert dat ter zake de nodige voetstappen zouden gedaan
worden.
TIJDENS AS. RAADSZITTING
Met het oog op een princiepsbeslissing zal tijdens de ek. gemeen
teraadszitting het voorontwerp van de toekomstige woonwijk ds
Biolley worden voorgelegd.
Dit voorontwerp is zoals reeds eerder werd gemeld opgemaakt
door architekt L. Van den Broeck.
