SHANGHAI
HOTEL
12
V I C K I BAUM
ROMAN VAN NEGEN
MENSEN
Plotseling stond een Chinese
jongen voor hem met een soort
trekpot, waaruit hij iets in een
heel klein kommetje schonk. «Niet
bang zijn,» zei Liu,« het smaakt
naar sherry.» Bertie ergerde zich
dat zijn hand zo beefde, dat hij
de helft uit het kommetj£jjio_rste,
voor hij het aan zijn mond kon zet
ten.
Liu keek tactvol opzij. De drank
liep warm en prettig door Bertie's
keel en hij wou nog meer hebben.
«Ook Oxford vroeg Liu.
«Sandhurst» antwoordde Bertie,
iets beter gestemd en Liu salueer
de even. Dokter Chang kwam bij
hen zitten. «U moet de militaire
academie in Nanking zien, Mr.
Russell,» zei hij, «dat is de moeite
waard.
«Absoluut», zei Liu. «Daar wor
den officieren uitgebroed, zoals in
andere delen van het land zijde
rupsen. De Japanners zijn tegen
deze nieuwe Chinese industrie
Hij wenkte en liet Bertie's komme
tje opnieuw vullen.
«Kampei!» zei hij. «Dat is 't
Chinese voor «bottom-up». Bertie
DEEL II
DE STAD
50
dronk en hield dadelijk zijn kom
weer bij.
Helen voerde een verstrooid
Duits gesprek met de oude dokter.
«Hoe lang bent U al in Shan
ghai Bevalt het U Neen
Waarom niet 't Is veel moderner
dan Parijs, niet waar
Dokter Hain maakte zijn ant
woord klaar. Hij was niet meer aan
conversatie gewend en had de ver
roeste stem gekregen, eigen aan
vereenzaamde mensen. «Shanghai
is geen stad,» zei hij. «Shanghai
is een gif. Hier leven menseneters,
hier regeert 't naakste kanniblis-
me. Deze stad is de vuilnishoop
van de wereld. Wie hier komt 't
zij blanke of Chinees die heeft al
een knak beet en Shanghai doet
de rest.»
«En zijn er geen uitzonderin
gen vroeg Helen, naar Frank
kijkend, die dokter Chang's vrouw
meloenpitten presenteerde. Hij
leek haar buitengewoon jong. Da
delijk voelde hij haar blik en kwam
naast haar staan.
«Hebt U nieuwe patiënten ge
kregen dokter?» vroeg hij. Dokter
Hain glimlachte triestig «Die Chi
nese collega's halen me er altijd
bij als het te laat is, daarom ster
ven al mijn patiënten. Het bevor
dert mijn goede naam niet,» zei hij
Pearl leidde Helen aan tafel en
de beide kelners zetten een paar
schotels in het midden.
«Het was niet makkelijk, de
dokter hierheen te lokken, hij is
een kluizenaar,» zei ze glimla
chend.
Helen nam werktuigelijk de eet
stokjes in de hand, de greep was
haar nog vertrouwd sinds de tijd
toen ze bij de Japanse studenten
in Parijs was.
«Ik zal in ieder geval bijtijds
weg moeten,» zei dokter Hain in
zijn houterig Engels, «'t Is woens
dag, dan spelen we kamermuziek.
Dat is zo'n dwaze gewoonte, waar
ik mijn hele leven aan vastgehou
den heb.»
«Als 't U makkelijker is, Mr.
Russell, gebruikt U dan toch ge
rust mes en vork,» zei dokter
Chang tegen Bertie. «Dit hier is
een specialiteit waarvan U zeker al
wel eens gehoord hebt, geconser
veerde eieren.»
Russell luisterde verbluft en zon
der enig begrip. Hij was even bang
voor de donker groene eieren als
voor een of ander onbekend, stin
kend ongedierte.
«Interesseert U zich voor litera
tuur vroeg Liu, wiens beminne
lijkheid steeg met zijn geprikkeld
heid. «Niet? Wat jammer! Ik, als
schrijver, heb de Engelsen altijd
hun taal benijd. Alleen de Engelse
taal bezit zulk een kort en krach
tig proza, zo bijvoorbeeld de zin,
die tot voor kort in Hongkew-park
te lezen was. Een meesterstuk van
uitdrukkingskracht en duidelijk
heid.»
«Dogs and Chinese not allo
wed.» Kampei, Mr. Russell,» zei
hij, zijn kommetje leegdrinkend.
«Als er fn Shanghai elke woensdag
kamermuziek gespeeld wordt, dan
kan de stad niet zo erg zijn als
U zegt,» riep Helen luid en viug,
nog voor er een stilte zou kunnen
intreden.
«Ja, we zijn een merkwaardig
quartet,» zei de dokter. «Drie
Duitse Joden en een Nazi - muziek
schijnt belangrijker te zijn dan po
litiek.»
«Dat is bijna Chinees,» zei dok
ter Chang beminnelijk. «In Confu
cius' analecta staat al, dat welis
waar zede en fatsoen het karakter
vormen, maar alleen muziek de
laatste volmaking schenken kan.»
«De mens neemt deel
Aan 't kort bestaan van al 't
geschapene,
En slechts zijn lied verwijlt
Met honderdvoudig' echo door
de tijd.
Maar gij, cicade
Maakt slechts voor L) alleen
muziek...»,
De voorgerechten bleven op ta
fel staan en een schotel garnalen
met een scherpe saus werd erbij
gezet. Pearl nam met haar eigen
staafjes de lekkerste eruit en legde
ze op Helen's kleine, diepe bordje.
«U gaat met de stokjes om of
U een oude Shanghaische bent,»
zei Frank enthousiast tegen Helen.
Ze glimlachte hem toe en 'dwong
zich tot eten. «Maar dat is ver
rukkelijk,» zei ze toen verwonderd.
De mooie, sneeuwwit gepoeder
de filmactrice, die totnogtoe nog
geen mond had opengedaan, zei
onverwachts in 't Frans «Onze
koks weten het maal te bereiden
voor jeugd en ouderdom verschil
lend, en verschillend voor hem, die
de slaap zoekt en voor hem, die
de nacht in bed wil doorbrengen
met zijn geliefde.»
Liu lachte luid en voegde er in
't Frans bij «Van deze kippenve-
louté kunnen de geachte gasten
rustig eten, er zit geen erotisch
tovermiddel in.»
De nieuwe schotel was gevuld
met een lichte, schuimige massa,
die met porseleine lepels opge
schept werd.
«Waarom blijft U in Shanghai,
wanneer U de stad zo haat, dok
ter vroeg Helen aan dokter
Hain. Deze keek haar aan met
ogen als van een zieke hond en
antwoordde, na de woorden ge
wikt en gewogen te hebben
«Het is de enige stad die arme
vluchtelingen binnenlaat. Hier ko
men die Joodse emigranten, die
het in Londen, Parijs en New-York
tevergeefs geprobeerd hebben. Ve
len waren in Spanje of Palestina,
totdat ze moesten vluchten, voor
bommen en Arabieren.»
«Gelooft U de dokter maar niet,
als hij op Shanghai scheldt,» zei
Pearl. «Hij offert zich voor onze
koelies op en is de enige Europe
aan, die onze taal probeert te le
ren. Hoeveel tekens kent U al
dokter Hain
«Nog geen zeshonderd,» zei hij
teneergeslagen. «Dat betekent, dat
ik ongeveer de beschaving van een
portier heb, Mrs Russell. Maar ik
zal het nog wel leren Goddank
hebben Duitse hersens de geschikt
heid, leerstof op te nemen. Ik heb
me voorgenomen, Chinees te ken
nen, als mijn vrouw hier komt.»
«We zullen grote feesten te vie
ren hebben,» zei Liu. «Mister Tai,.
Lo's aanstaande wordt de volgen
de week verwacht en dokter Hain's
vrouw zal ook spoedig hier zijn.
Pearl, je zult moéten beginnen, ei
eren rood te kleuren.»
Dokter Hain keek voor zich op
het witte tafellaken. De hemel weet
wat hij daar zag.
Nu verscheen het kunstwerk,
door de restaurateur zelf binnenge
bracht. Het was een grote kip, die
volmaakt haar vorm behouden had,
hoewel het kleinste beentje eruit
verwijderd was. Het geheim van
deze bereiding wisten maar enkele
oude koks, die vroeger aan 't kei
zerlijk hof in Peking gediend had
den. De kip was gevuld met lotos-
pitten en Dokter Chang sneed haar
behoedzaam voor en reikte zijn
gasten op stokjes de beste stuk
ken aan. Zoals de beleefdheid ver
langde, liet hij de kok komen, een
vette, slappe, oude man, die bij
de deur een heel diepe buiging
maakte. Hij zag er gevaarlijk uit.
Chang dankte hem voor zijn kun^t:
hij boog weer en verwijderde zich.
Nu begonnen allen tegelijk te
praten Liu improviseerde een Chi
nees gedicht, want de rijstwijn had
hem een fijne, scheppende roes
bezorgd, de roes van Li Tai To.
zoals hij het noemde.
Met een onbelangrijke schotel
champignons met toebehoren was
men gauw klaar en het tweede
hoofdgerecht verscheen de man-
darijnvis.
Ten tweede male op deze avond,
opende de filmactrice haar mond
en zei in de plotselinge stilte
«Is het wel raadzaam, dat die
beide heren hun bruid en hun
vrouw over laten komen, op een
tijdstip, dat Shanghai beschoten
zal worden
«Het is niet zeker, dat we hier
oorlog krijgen,» zei Liu snel, want
politieke gesprekken waren niet
bevorderlijk voor de feesstemming
aan een diner. Maar Yutsing Chang
was al te veel verhit om dergelijke
overwegingen te laten gelden.
«We zullen oorlog krijgen en h*
zal een lange en een grote zijn
zei hij met een gloeiend gezicht
«China heeft zich op deze oorlog
voorbereid en zal doorzetten. Chi
na is een reus, die duizend jaar
geslapen heeft en zich nnu uitrekt
en bereid is, erop te slaan. Te lang
heeft ons land de schande van
vreemde heerschappij verdragen
Vreemde oorlogsschepen op onze
rivieren, vreemde rechtspraak,
vreemde spoorwegen vreemdelin
gen die invoerrechten heffen en al
les wat waardevol is in ons land
in hun handen Kouden. Niet lang
meer, niet lang meer, dat zeg ik
Kampei
Bertie Russell had met groeien
de verbazing naar zijn gastheer
geluisterd. Hij voelde, dat er nu
iets gebeuren moest. Hij moest-nu
opstaan en die Chinees neerslaan,
of iets dergelijks. Maar half opge
staan, merkte hij dat alles begon
te draaien en hij ging vlug weer
zitten.
Frank Taylor hief zijn kommetje
op en riep lachend «Kampei, dok
ter Chang U bent geestig, als U
wijn gedronken hebt Hoe stelt U
zich dat voor met Chinese rech
ters en Chinese douanebeambten,
die over de vreemdelingen te zeg
gen zullen hebben Ik weet zelf
best, dat de Chinese justitie alleen
uit omkoperij bestaat en dat alleen
vreemde douanebeambten het land
ervoor beschermen, dat er alles en
nog wat binnengesmokkeld wordt.
Voer gerust oorlog tegen die Ja
panse bende, maar laat ons vreem
delingen met rust. Zonder ons zou
het in dit land helemaal niet gaan
en dat weet U ook
Pearl keek verschrikt van Frank
Taylor naar haar man. Eén gevaar
lijk ogenblik leek het, alsof er ruzie
zou, komen om deze zwaarbeladen
tafel. Maar reeds had Yutsing
zichzelf weer in bedwang, hij be
gon te glimlachten, een glimlach
die tastbaar over zijn gezicht ge
trokken werd, als een goedzittend
masker.
Dokter Hain had erbij gezeten,
alsof hij van deze driftige uiteen
zetting niets begrepen had. Hij
hief het hoofd op en zei «Zult U
ook vechten, als het zover komt,
mister Liu
«Ik? Neen, beslist niet,» zei de
dichter. «Van goed ijzer maakt
men geen spijkers,» citeerde hij
in 't Chinees. «Wanneer de oorlog
in Shanghai komt, dan zal ik mij
;n een der vele kloosterhermitages
terugtrekken en daar in harmonie
mét de duizend dingen van het
Heelal leven. Het zou onzinnig zijn,
de weinigen, die nog calligrafie
kunnen schrijven en een gedicht
maken in klassieke stijl, dood te
laten schieten.»
De schone Linying keek hem be
wonderend aan.
Plotseling stond Bertie Russell
wankelend op en steunde met bei
de handen op de tafel. «Laf> zei
hij, «lafaard. Chinese lafaard, vui
le Chinese lafaard.» Hij keek allen
beurt om beurt aan en ging toen
weer zitten, alsof hij een bevredi
gende toespraak had gehouden.
Liu antwoordde onverschillig in
de stilte «Die helden overschat
ting heeft van de wereld het slag
veld gemaakt, dat ze nu is. Idioten
hebben moed. Lafheid is de groot
ste deugd van de wijsgeer
Vervolgt
Nad'uk »erboöen
