Derde festivalconcert:Ton Koopman musiceert briljant
in verkeerde ruimte
Van Ingeigem speelt zich over
geschreven en ongeschreven
improvisaties naar de hoogste toppen.
PATRICK gf\
DE SMEDT
GEEN WOORDEN MAAR DADEN
1000 artikelen aan weggeefprijzen
fO
°s
JOo
POLITIEK een VUILE BOEL
maak haar zelf PROPER
SP
Op 1, 2 en 4 oktober stemt U
Kattestraat 45 - 053-21 18 87 - AALST
ALLES voor de baby.
o|o
Sn
LOUIES JAN 17de SP 1
Samen voor hun toekomst
SP lijst 1
38e kandidaat
4e lijstduwer
Nieuwe Gazet van Aalst 1 oktober 1982 11
Dankbaar applaus maar geen staande ovatie zoals we dat de jongste jaren in
Sint-Martlnuskerk gewend zijn geraakt. Opmerkingen zwevend van het ene
uitersteeen briljant werkstukje, naar het andereHaydn is een saaie piet.
Ogen die spraken van verwondering eerder dan van bewondeiing. Dit tekent de
sfeer in de kerkruimte na het optreden van Ton Koopmans Amsterdams baroke-
nensemble met religieuze kerkmuziek van Haydn. Controversieel dus.
Over een paar dingen zullen we het krijgt een bijna ideaal klankbeeld maar
je komt in de rode cijfers terecht.
Bovendien moet het oor zich aanpas
sen. Een vriend van mij die onlangs in
Brugge voor het eerst the Academy of
Ancient Music hoorde spelen, had
daar heel wat tijd voor nodig. Zijn
gehoor was immers afgestemd op de
gepolijste klank van de Wieners, op de
glans die afstraalt van moderne strij
kers.
Met vijftien zijn ze, de leden van'het
Amsterdams Barokensemble. De sna
ren zien er doodgewoon uit, de bla
zers niet. De hobo's lijken schal
meien, de hoorns missen ventielen.
Ton Koopman is een wat hoekige
enthousiasteling die het vuur doet
overslaan. Het programma behelst het
orgelconcert in D en drie symfonieën,
alle drie in mineur. De geest is er een
van ingetogenheid. Je kan je natuur
lijk vragen steiien over de keuze.
Haydn schreef toch 104 symfonieën.
Waarom dan niet als variante, als con
trast iets kommerloos, een stukje
aards paradijs. Maar ik denk aan het
thema 'instrumentale kerkmuziek'.
Dus...
wel eens zijn. De kwaliteiten van
Koopman als pluizer en musicus staan
buiten kijf. Samenspel, musiceer-
vreugde, vaardigheid van het ensem
ble zijn niet te betwisten. Maar Haydn
heeft deze kerkmuziek bedoeld voor
de kapel van vorst Esterhazy, beperkt
van afmetingen, intiem van sfeer. Dit
impliceert dat de Amsterdammers in
Baardegem hadden moeten aantre
den. Er was immers een grote kloof
tussen klank en ruimte. Van bij de
inzet van de 26® symfonie «Lamenta-
tione» waande ik me in Plato's grotik
hoorde geen strijkers maar de echo
ervan. En verder: over uitvoerings
praktijk valt een aardig woordje te wis
selen, maar wie op oude instrumenten
speelt of op degelijke kopieën ervan,
wie een zo groot mogelijke authentici
teit nastreeft, zou dat ook ruimtelijk
moeten kunnen doen. Ik zeg kunnen
en werp geen stenen. Want dit is een
duidelijk voorbeeld van een dilemma
je kiest Sint-Martinus en geraakt
financieel uit de problemen met het
risico van een te dunne klank. Of je
opteert bv. voor Baardegem en je
Het orgelfestival zit er weer op. De sluitstenen zijn geplaatst.
Kristiaan Van Ingeigem speelde vorige zondag de 12e reeks naar de archief
kast. Van Widor ging het naar Widor, via Bach, Reger en een duo improvisaties,
een discipline waar de organist stilaan een meesterkursus kan van opzetten.
De rijkgevulde septembertafel is afgediend, de herfst kan de straten weer in, de
mist kan de grond uit.
Reger kan weer gaan bloeien, alles is volbracht.
Widor uds, als inloopband. Direkt
barst het hele palet van het symfo
nisch vuurwerk met het allegro uit de
6e symfonie boven uiteen. Als bewust
contrast komt daar Bach tegenaan-
staan CAIIein Gott). De tegenstelling
tussen het (soms bijna pompeus)
geweld en het intieme aquarel is wel
zeer frapperend. Hier ligt de melodie
als een rijpe appel, blozend van genot
en frisheid zo bijtens-gereed in je
hand, zo rijp is de grond van de har
monieën, waarin het koraal noot na
noot als korrels in de voor gezaaid
wordt, dat Bach hier wel de meest
romantische onder de barokkers lijkt.
Zo klaar is het weven van stem en
tegenstem, dat het hele stramien wel
tien keer de voorwas gepasseerd is.
Improvisatie is een discipline, waar
over we eindeloos kunnen doorbo
men.
Na de 'geleide' dicteeoefening die Van
Ingeigem vorig jaar over Bach 's naam
ten beste gaf, gaat het nu een stap
verder: de opgave van de thema's
komt pas bij het aanvangen van het
concert. Uit het aanbod van 9 kiest de
organist de twee: een volksliedje, dat
in de klassieke stijl ontwikkeld wordt,
verknipt in variatievorm opduikt, in
een Bachjasje voortneuriet, zich in
een reidansje onderdompelt, en zich
waarachtig in een echte fuga stort.
Het tweede thema, het anonieme
«L'homme Armé», een gegeven waar
zo menig polyfonist de tanden inzette,
krijgt een eigentijdse ontwikkeling.
Het stuk zelf groeit in een reusachtige
climax het ademt een tijdeloze sfeer
uit met de reuk van verbrande
aarde en de opgekropte angst
schreeuw tegenover een alles door
dringende sopraan-grondnoot, die het
geheel uiteindelijk op een verzoenend
en berustend akkoord opvangt.
Reger (ais tegenhanger van Widor en
Franck) gooit met twee delen uit op
129 (9 stukken voor orgel) de poort
open naar de tuin waar het dwalen
wordt in het dichte struikgewas. Een
verrassende fijne melodie (met
natuurlijk een overvloed aan croma-
tiek) verglijdt naar een vervreemdende
fuga, waarbij Reger alle mistlagen als
vliesjes op elkaar lijmt.
Op weg naar Widors beroemdste toc
cata, gaat de delicatessewinkel over
een Pastorale van Herzogenberg. Wel
interessant om te horen hoe ruim 150
Dynamiek en doorzichtigheid van
klank, waarmee we sinds Harnon-
court en Hogwood zo vertrouwd zijn,
blijken direct aanwezig. Geen wazige
brij waarin alles zonder duidelijk her
kenbaar patroon of timbre afglijdt naar
ieder instrument met een eigen stem,
een klare taal. Strijkers en hoorns zijn
agressief en bitsig in het allegro assai
van de symfonie «Lamentatione». Ze
vertalen het 'kruisig Hem' in zuivere
klanken. Het adagio, gebaseerd op
Jeremias' klaagzang voor mij het
mooiste moment van de avond is
een prachtige, ingehouden koraal van
de houtblazers. En het vreemde
menuet combineert Weense charme
met een wild stretto. Maar ik herhaal
het klankbeeld is uitgedund.
Zelfde euvel in het orgelconcert. Het
orgel moet zwichten voor de over
macht van de gotische lijnen. Koop-
mans bewegingen zijn krachtiger dan
de klank van zijn orgel. Het adagio,
een gebed, een bezinningsmoment,
klinkt wat lijzig en mist reliëf. Het is
duidelijk: hij voelt dat zijn instrument
als tegen windmolens vecht. Maar de
lijnen blijven scherp gekarteld en
doorzichtig. Het lijkt een bleke
Rouault: afgelijnde contouren, wat
vale kleuren.
De grotere inbreng van de blazers m
de «Trauer» symfonie geeft meer
volume maar is niet zonder gevaar
jaar na Bach een componist de her
dertjes en lammetjes laat spelemeien
in de gebruikelijke fa-miliale toonlad
der.
Met de hoogste toccata uit Widors 5e
Symfonie sluit dit concert dat, qua
aanbod, opbouw en verrassing tot een
der mooiste uit de laatste jaren gere
kend mag worden.
Toccata perpetuum
Op een Van Peteghum. (F.C.)
voor evenwicht en harmonie. Maar de
kracht en de aandrang in het unisono
van het allegro con brio zijn er, het
verfijnde contrapunt in de canon en in
het trio van het menut, en de hoopvolle
sfeer van het adagio, een treurmars
die door zijn bezonkenheid veel meer
aangrijpt dan het geweld van Berlioz
en de vitaliteit in Beethovens Eroica.
«La Passione» is de raadselacnuye
titel van de 49e symfonie. Hij zou naar
de Goede Week kunnen verwijzen,
naar de majestatische boetetocht voor
het kruis, naar de bijtende spot van de
soldaten tegenover de lijdende Chris
tusfiguur. Het spoor zou echter ook
naar een persoonlijke ervaring van
LA PASSANTE DU SANS SOUCIS
In 1933 is Elsa Wiener verplicht Duits
land te verlaten omdat ze anti-nazi is.
Op haar vlucht neemt ze een joodse
knaap mee wiens ouders reeds zijn om
gebracht. Ze voelt zich verantwoordelijk
voor het kind en wordt serveuse in een
kabaret om aan het nodige levensgeld te
geraken. Om haar eigen man te redden
wordt ze bovendien maïtresse van een
Duits officier...
Doorsnee frans produkt. Romy Schnei
der speelt in deze film haar laatste rol
voor ze besliste dat leven voor haar
geen zin meer had. Haar tegenspeler is
Michel Piccoli.
Haydn zelf kunnen leiden, op dat
ogenblik in een «Sturm und Drang»
crisis. Hier evenmin discussie over
geest en aanpakeen stemming van
drukkende wanhoop met sporadisch
wat licht, een oase van rust in het
menuet, een hijgende ren in het
presto waar eerste en tweede violen
en blazers mekaar in toom houden
tenge de onverbiddelijke polsslag van
de bas. Koopman doseert goed. Zijn
ensemble speelt met vaart en liefde
maar moet buigen voor de ruimte.
De stilte bij het buitengaan laat dieper
indruk na dan het applaus na het con
cert. En misschien was dit de uitein
delijke bedoelingbezinning. (W.D.B.)
HAMMETT
Hammett is gerealizeerd door het troe
telkind van de internationale kritici Wim
Wenders. Hammett is een ontzettend
mooie maar volkomen spanningloze,
imaginaire biografie van de misdaad
schrijver Dahiel Hammett, suksesama-
teur van «Red Harvest» en «The Mal
tese Falcon».
ON GOLDEN POND
De inmiddels overleden Henry Fonda
speelt DE rol van zijn leven als een oude
universiteitsprofessor die volledig met
zichzelf in de knoop ligt omdat hij geob
sedeerd is door de dood en daardoor
zijn omgeving het leven zuur maakt,
metJane Fonda, Henry Fonda en Kat-
harina Hepburn.
FILM IN DE STAD
FEESTPALEIS
Hammet X
The sword and the sorcerer O
Honey O
PALACE
Porkey's O
La passiante du sans souci X
On Golden Pond XXXX
Ik vind O onbelangrijk X matig XX goed
XXX zeer goed XXXX niet te missen.
(CAN)
smeJiens
Vaak krijgt de kiezer, «de toeschouwer», de indruk dat het steekspel tussen
coalitie en oppositie de meeste energie der politiekers opslorpt. De bestuurs-
meerderheid mag niet in de kaarten laten zien, de oppositie moet persé afbre
ken.
Een machtsspel met beslissingen genomen over het hoofd van de kiezer...
Het besturen van AALST is te kompleks om overgelaten te worden aan een be
perkte groep mensen een stadsbestuur, een gemeenteraad... Er komen dan
ook meer en meer niet-gebonden actiegroepen op voor de burger Vóóral als het
om tastbare materies gaat (ruimtelijke ordening, milieu, stads- en dorpsherwaar
dering) bieden deze groepen valabele oplossingen aan. Zij bewijzen dat de
vertegenwoordigers-democratie tekort schiet.
INFORMATIE geven over de BELEIDSOPTIES voor de plannen uitgewerkt zijn, zodat
een buurt of de betrokkenen alternatieve voorstellen kunnen doen.
De POLITIEKE WIL om de MACHT MET DE BEWONERS TE DELEN
ZO KUNNEN WE POLITIEK PROPER MAKEN
Geef Uw stem meer waarde
Stem op verscheidene kandidaten van de SP-lijst
De jongste SP-kandidaat
82/16/54
