Het Beeld
16»
Ban TWMffc?
rnrtfSilliflai» lugttHjiïf
■irr it kifk&raktait,
gillist üiwblspif a hurlgtrs
jAiarttai it Tlafairryra.
tf frnan, ra air
nirf allrraipfc Pear y»r latfisfer.
tiis|r,briimBius|r,fB is
lirtrehtr aptBaura.as?? tóf
r sr|r ifftfl- ra
i «ai fraan.
Itmrin r»ra
itofltt n I* fasSllii
a# Dr sai ftn iarr
n m it Nwalftw.
mótrrlm
mMN
Bronvermelding
Freddy Caudron
,ken TOCH
Z.W H P>T a
Eft
a 80 fs&jfi;''if
Bi®*!» rflP JSfljjrlSgl,
In de rechterhand houdt Martens een vel papier waarop een
gedrukte tekst staat afgebeeld "speculum conversionis
peccatorum., de titel van het le gedrukte boek in de Nederlanden
(1473). Martens wordt afgebeeld op 26-jarige leeftijd, periode
waarop na zijn werk in andere steden in Aalst het eerste boek van de
pers komt. Vroeger was het beeld op het 8-hoekig 5 meter hoge
voetstuk omgeven door een smeedijzeren hek met 4 lantaarns. De
lantaarns verdwenen rond 1920, het hekken rond 1935.
Op het paneel leest men vooraan en rechts in het Latijn en het
Nederlands dezelfde tekst. Het paneel van de achterzijde draagt het
beeld van een anker, het meest voorkomende drukmerk van
Martens. Het paneel links is een gedenksteen met de vermelding van
de namen der aanwezige personaliteiten, de leden van de
Commissie en de gemeenteraad. Jean Geefs was klaar met
boetseren in 1854. Het werd in brons gegoten bij Vittozte Parijs in
maart 1855.1 n hetzelfde jaar wordt het op de Wereldtentoonstelling
van Parijs met goud bekroond.
(Oud burgemeester De Bisschop verklaarde me dat het de
uitdrukkelijke wens was van de toenmalige minister van Bin. Zaken
De Decker dat het voetstuk een Nederlandse tekst zou dragen. Het
is inderdaad best mogelijk dat deze Dendermondenaar, die amper 1
week voor de Aalsterse feesten de, klachtencommissie voor de
Vlaamse Zaak,, (met voorzitter Conscience) installeerde hier een
bewijs van zijn,Vlaams-voelen,, wou geven).
woord. Mijne Heren, ik neem de
gelegenheid te baat om uit naam van de
gemeenteraad onze burgemeester te
feliciteren en te bedanken voor de grote
eer die onze stad te beurt gevallen is,
omdat hij met zoveel waardigheid onze
stad vertoond heeft aan Hunne K.K.H.H.
de Hertog en Hertogin van Brabant. De
raad vraagt U ook, meneer de
burgemeester om onze tolk te zijn bij
mevrouw, uw gemalin (Henriette -
Catherine Govaert) om haar te feliciteren
voor de opmerkelijke waardigheid
waarmee ze zich met hare K.H. de
Hertogin onderhouden heeft.
Ter zelfder tijd drukt de raad zijn dank uit
aan de commissie die de oprichting van
het standbeeld mogelijk maakte. Ook de
stadsarchitect krijgt felicitaties. Luide
acclamaties barsten nu los
22 juli 1856
De harmonieverenigingen van Lokeren,
Lessen en Ath krijgen een herinnerings
medaille aangeboden.
25 juli
De stadsontvanger krijgt de winst van het
bal (1930 fr.) en het ringsteekspel
(435 fr.).
4 aug. 1856
De secretaris geeft lezing van een brief van
de goeverneur. Daarin deelt de
goeverneur ruime pluimen uit voor de
manier waarop Aalst de hoge gasten
ontvangen heeft.
8 aug. 1856: naar de goeverneur
bevestiging van de ontvangst van de 5e
subsidie (KB 27 dcc. 1855) ten voordele
van de Dirk-Martenscommissie ten
bedrage van 6000 fr.
13 aug. 1856: naar De Bost,
restauranthouder te Brussel,
betreffende de factuur voor het banket.
De commissie kan niet akkoord gaan met
het cijfer van 110 gasten, vermits er slechts
96 geteld zijn. Na afspraak hebben wij
besloten dat U slechts 4000 fr. of 100
couverts kan betaald worden.
18 aug. 1856: de eindbalans
De inwijding van de spoorweg en het
standbeeld hebben 30.625,00 fr. gekost.
Het buitengewoon crediet van 15.000 fr.
Het banket kostte dus 40 fr. per
aanzittende. Daarin is de prijs
van de wijnen niet inbegrepen,
want die werd door de plaatse
lijke handelaars geleverd. Een
gigantisch bedrag, 40 fr.
betekende ruim het bedrag van
anderhalf maandloon van een
arbeider. Een "vorstelijk,, maal
dus.
En... toch maar een peulschil
voor de prijs van het banket dat
het Parlement op 21 juni 1856
aanbood aan de koning, en
waarop elke volksvertegen
woordiger verplicht aanwezig
diende te zijn. Kostprijs82 fr.
plus de subsidie van 7000 fr. gegeven door
de concessiehouders van de spoorweg en
enkele particuliere ontvangsten geven een
totaal van 25.065 fr. Er blijft een tekort
van 5.560 fr.
Er is geen andere weg over dan andermaal
een supplementair krediet van 5.560 fr. te
stemmen.
27 sept. 1856 naar de goeverneur.
De stad meldt de ontvangst van de laatste
subsidie (2000 fr.)
21 okt. 1856: gemeenteraad.
De Denderbode krijgt gelijk toen hij
schreef: '"t liedeken van "den boer zal 't
betalen,, zal hier niet te pas komen, 't zal
Recherches sur la vie de T.
Maertens De Gand 1845
Thierry Martens (Biographie)
(A. Van Iseghem S.J.) 1852 Alost
Dirk Martens (P. Van Nuffel)
briefwisseling Stad Aalst 1849-
1856
Verslag gemeenteraadszittin
gen 1849- 1856.
Beslissingen Schepencollege
1854 - 1856
Notulen der stad Aalst 1850 -
1857
Memoriaal 1855 - 1857
De Denderbode 1856
Echo des Flandres 1856
Catalogus Dirk Martensher-
denking 1973
Het beeld van Martens V.
Caudenberg
Kunst in Vlaanderen (Elsevier
Sequoia) 1979 Br.
Aalst in Vlaanderen (Jos.
Ghijsens 1981)
België (Elsevier Sequoia 1980)
Onze dank aan
Karei Baert, stadsarchivaris Volksvertegenwoordiger
Drukkerij Van de Putte, Jan Caudron
Korte Zoutstraat
NABESCHOUWING Op het ogenblik dat de Regering ruim 7 jaar vóór het beeld onthuld wordt een
speciale commissie benoemt, verdwijnt de. stad naar het 2e plan. Deze commissie zou immers de
dagelijkse beslommeringen, de wedstrijd, de administratie, de publiciteit, de briefwisseling en zelfs het
financieel aspect regelen. Zo is het op zijn minst vreemd te noemen dat geen documenten van deze
werkgroep gevonden zijn. Zelfs bij navraag in de Kamer van Volksvertegenwoordigers bleek, de
Commissie Bruneau geen spoor nagelaten te hebben. Het beeld van Martens is het enige tastbare bewijs
van hun activiteit.
10 Nieuwe Gazet van Aalst 11 mei 1984 het verhaal van een beeld van een man
heeren ministers, gencraels, gouverneur,
senateurs, volksvertegenwoordigers en
verdere overheden gezeten waren... Bijna
van stap tot stap wierde de doorluchtige
reyzigers met dreunende vivat's en
vreugdegeroepen bejegend; de bevolking
was zoodanig in geestdrift vervoerd, dat
zy zich rond het koninklyke rytuyg
samenpakte en, door hare aenhoudende
geroepen van blijdschap en ware
vaderlandsliefde het gebrom van de
triomphklok, van den schelklinkende
beyaerd, het geschal van 't muziek en het
kanongebulder verdoofde...
In het begin van de Molenstraat staat een
reusachtige triomfboog en op de Grote
Markt staan twee kiosken en overdekte
estraden. Daar worden de burgerwacht en
de troepen der bezetting geschouwd,
waarna in het stadhuis de overheden van
de stad aan de Hertog worden voorge
steld.
3 uur: Inhuldiging van Martens' stand
beeld.
Het ogenblik is nu gekomen waarop Van
Duyse zijn bronzen verzen, waarbij het
gegrom van het kanon, de ontkurking van
een fles spawater lijkt, over de Markt mag
galmen. - "Nee, 't is geen feest eens mans
het is het feest der volken,, - "klinkt het op
het ogenblik dat het beeld "ontdekt,,
wordt. Nu komt een pijnlijk moment,
want Bruneau, de voorzitter van de Dirk
Martenscommissie betreedt het podium
om de feestrede te houden. Bruneau die in
de vorige parlementsverkiezingen niet
herkozen werd, had in de organisatie van
de feesten eigenzinnig enkele beslissingen
doorgevoerd. De rede die ruim een half
uur duurde wordt door hem zo stil
voorgelezen dat niemand een woord
verstaat. De (katholieke) Denderbode
geeft een schitterend stukje proza weg
over de waarde van de speech..."t was
alsof er eene tandeloozen ongewilligen
penitent de 7 psalmen met de litanie van
alle heyligen binnen s' monds had
afgeknoeyd. Den hertog en de hertogin
schenen onverduldig dat dit geknoei zoo
bitter lang duerde, en zegden bij zich
zelvedien zeeveraer meent misschien dat
wij eene spaensche struysvogelsmaeg
hebben, om zulke indigeste vervelende
vodden te verteeren?..,,.
Gelukkig wordt nu de echte cultuur
aangesneden. Een zanggedicht door de
koorgemeenschap van de boekdrukkers,
die op dezelfde dag de inhuldiging van
hun vlag vieren (67 fr.) wordt uitgevoerd,
waarna de overhandiging van de
gedenkpenningen begint. Intussen steekt
het Festival van wal. De Koninklijke
Maatschappij "Al Groeyjend Bloeyjend,,
steekt van wal.
3.45 uur: Bezoek aan de hoofdkerk.
...hertog en hertogin hebben zich daer op
de voor hun bereydde kniebanken
vernederd en in de godvruchtigste en
meest eerbieduytdrukkende houding
eenen geruymen tijd gebeden...
4.10 uur: Kampwedstrijd met de
handboog.
In het lokaal der sociëteit "St.-
Sebastiaan,, in de Nieuwstraat zijn
immers grote prijzen te verdienen (ontbijt-
gestel in verguld zilver, 2 zilveren
kandelaars, lepels, fourketten,...).
Eveneens kampwedstrijd met de balboog
in "de gouden ster,, (Vaertstraat).
6 uur: banket in het stadhuis.
Terwijl 2 muzickgenootschappen hun
beste muziekstukken uitvoeren, defileert
een waslijst lekkernijen waarvan de gewo
ne Aalstenaar zelfs niet het bestaan
vermoedde. Na het banket begeven de
koninklijke bezoekers zich naar het huis
van de burgemeester om enige tijd uit te
rusten.
9 uur: bal ten stadhuize.
In de respectievelijke rijtuigen worden de
prins, de prinses en de hofdames nu naar
het stadhuis gevoerd waar ze in de opge
slagen tenten het schitterend bal
bijwonen. Terzelver tijd is er eveneens een
bal in het lokaal "St.-Antonius,, voor de
families die een lid hebben dat dienst doet
in de Burgerwacht Er is ook een volksbal
op de Keyzerlijke Plaats.
11 uur. afscheid
De koninklijke gasten nemen nu afscheid
van de stad. Langs de Leopoldstraat en de
Esplanade keren ze terug naar het station.
Op het ogenblik dat ze op de Esplanade
aankomen wordt daar het vuurwerk
afgeschoten. De toren van het oud-
stadhuis wordt met Bengaals vuur verlicht
en op de Vacrt begint een Venitiaans feest.
Duizenden en duizenden blinkende
lampions, oogverblindende lichtbollen,
doorschijnende vuurlantaarns,
helderwitte kaarsen branden in de
voorgevels van huizen en gestichten. De
Hertog en de Hertogin zouden van hun
kant de dag daarop de inhuldiging van de
spoorweg in Gent nog eens overdoen.
De feesten zulleri onafgebroken van
maandag 7 tot 14 juli onafgebroken
doorgaan.
Er komt nog ringsteken, een concert (met
een symfonie ter ere van Martens), vee-en
paardenmarkt, een groot bal, volksspelen
aan de Vaart op de Houtmarkt, en buiten
de Zoutstraatpoort. festivals, enz...
De Hertog en de Hertogin zouden van
hun kant de dag daarop de inhuldiging
van de spoorweg in Gent nog eens over
doen.
8 juli 1856Zitting van de Pronvincieraad.
mededeling van de voorzitter: Z.K
Hoogheid heeft me gevraagd om U mee te
delen, hoezeer hij geraakt is door de ge
voelens van sympathie en aanhankelijk
heid, die hij ondervonden heeft bij de
bevolking van Oost-Vlaanderen bij het
bezoek dat hij bracht aan Aalst en Gent.
Deze mededeling wordt gevolgd door de
vreugdekreet "leve de Hertog van
Brabant,,.
13 juli 1856: gemeenteraad.
De heer Van Herreweghe vraagt het
1957Dhr.en mevr. Dirk Martens (foto H. Louies).
zijn"den burger zal 't al betalen,,. Dus
praten moogt ge, maar betalen zult ge.
En inderdaadde stad gaat een lening aan
van 38.000 fr. (intrest 4,5
terugbetaalbaar in 8 jaar vanaf 1860. Die
lening zal dienen voor
(punt 4)voor een supplementaire
subsidie voor de afwerking van het beeld
van Martens (5.440 fr.)
punt 5voor de extrakosten, gedaan
voor de feesten ter gelegenheid van de
opening van de ijzeren weg (5.560 fr.)
De zwarte man deed wel heel vlug zijn
dagelijkse historische intrede in de stad...
