ÊTES DU 6 JUILLET1856.
mmi
Zondag 6 juli
1856
Over de maker van het beeld
a la Staiiiiii du Cheinin de Fcr.
X
V1LLE D'ALOST.
het verhaal van een beeld van een man
Nieuwe Gazet van Aalst 11 mei 1984 9
aanwezigheid van de Graaf van
Vlaanderen. We verbeiden met ongeduld
de dag waarop wij U, vergezeld van
prinses Charlotte in onze stad zullen zien.
de gemeenteraad dankt U van harte
voor de belofte dat Mevrouw de Hertogin
en Uzelf onze uitnodiging aanvaard hebt
(de hele koninklijke familie komt dus)
ondertekendles trés humbles, trés
obéissants, et trés devoués serviteurs.
18 juni 1856
Invitaties naar de minister van Buitenl.
Zaken en Financiën. Ze komen.
19 juni 1856de stad naar de stationschef
wil U in het station een salon inrichten om
Z.K. Hoogheid te ontvangen?
koning deze namiddag aan het station
hebben we de eer de koning te groeten om
4.45 uur.
naar de rijkswachtcommandant te
Gent
verzoek om tijdens de feesten een
detachement van 20 man te leveren.
naar Jean Geefs, beeldhouwer te Brus
sel.
het beeld van Martens is in onze stad
aangekomen. Naar het oordeel van de
stationschef zou het best binnen de 6 uur
verwijderd worden. Gelieve de nodige
maatregelen te treffen.
naar de groten der stad
Meneren, de koning zal de burgerlijke,
militaire en kerkelijke overheden ontvan
gen tijdens zijn verblijf in de stad. Deze
ontvangst zal plaats hebben om 3 uur in de
namiddag. Indien U en Uw diensten
willen voorgesteld worden, gelieve ons
hiervan dan in kennis te stellen. (21
invitaties)
naar de commissie, banket
We delen u mee dat het tot uw
bevoegdheid behoort tijdens het banket
muziek te laten spelen (het steekt
blijkbaar niet nauw "quelques
morceaux,,).
naar de minister van Openb. Werken
We verzekeren U, dat het bestuur der
Spoorwegen een ontvangst van 1.200 fr.
zal hebben voor de 4 extra treinen, die u na
het vei trek van de koning zal inleggen
(Brussel, Ath. Gent. Lokeren). We vragen
u, dat behalve de speciale trein met geno
digden die een kwartier -voor het
koninklijk gevolg om 1 uur uit het
Noordstation zal vertrekken een extra
trein uit Brussel tijdens de voormiddag
zou ingelegd worden. We verzekeren u,
dat er een minimum inkomst van 300 fr.
aan verbonden is.
interne onderrichtingen
de burgerlijke en militaire overheden
zullen op 6 juli om 1 uur samenkomen in
het stadhuis om zich vandaar naar het
station te begeven, om na de ontvangst
van de koninklijke familie door de
gemeenteraad, de koning en zijn familie in
stoet naar het stadhuis te begeleiden.
29 juni 1856. De Denderbode (uittreksel)
...als het programma der plegtigheid
opgemaakt door eenen vreemdeling reeds
was gedrukt en uitgegeven, was er nog
geen enkele drukker van de stad
uytgenodigd om het feest bij te wonen,
integendeel er stond in volle letters "dat
deputatiën van boekdrukkersgezelschap
pen van de vremden en van het land de
plegtigheid zullen bijwonen, verder dat
eene omstandigheydsredevoering zal
worden gehouden door den voorzitter der
commissie. M. Bruneau... Wie had ooit
gedacht dat eenen walenadvokaat, gans
vremd aan de stad en die bovendien ver 4
jaar, om zware redens, door de kiezers van
ons arrondissement uyt de kamer is
gedreven, wie zou ooyt gedacht hebben,
dat zulken persoon zou belast worden met
het uytgalmen der lofrede van eenen
Aalstersen drukker... Doch wij zeggen u
ronduyt. God zij dank als er moeten
redevoeringen uytgesproken worden, om
onze Patron te verheerlijken, daarvoor
hebben wij geene vreme walen, geenen
afgekookte advokaten nodig, zulke
mannen mogen in hun stad blijven
(de voorzitter Bruneau heeft blijkbaar
heel weinig punten
29 juni 1856: Echo des Flandres
...Bij de intrede van de koninklijke familie
in het station te Aalst zullen de verenigde
muziekmaatschappijen uit de steden van
Dender en Waas gezamenlijk de
Brabangonne spelen. 300 muzikanten zijn
daartoe aangesproken. Intussen is men
volop bezig het voetstuk van het beeld te
versieren.
30 juni - 5 juli
Op het stadssecretariaat vallen de
antwoorden binnen van de 21 groten der
stad. Er zijn 15 schriftelijke antwoorden.
Ze komen wel allemaal naar de
voorstelling.
1 juli 1856
koning Leopold is in Oostende waar hij
verbleef voor zijn afreis naar Londen
tijdens de troepenparade onwel
geworden. De reis wordt voorlopig uitge
steld.
in Aalst leeft men nog altijd op hoop, of
doet men alsof.
intern bericht"de koning,, zal het lokaal
en de activiteiten van de St.-
Sebastiaansgilde bezoeken rond 4 uur.
Om halfvijf komt de parochiale kerk aan
de beurt, deken De Blieck moet zich
klaarhouden.
2 juli 1856 Echo des Flandres
Het standbeeld is in de stad. Het is
gedurende enkele minuten ontbloot
geweest en zij die het gezien hebben
spreken er over als over een heel
merkwaardig werk, dat een bewijs is van
het vakmanschap van Jean Geefs, de
beeldhouwer. Vandaag wordt het op het
voetstuk gehesen waar het bedekt zal
blijven tot volgende zondag. In
afwachting is er reeds de herinneringsme
daille. Deze werd uitgevoerd door Alex
Geefs, de jongere broer. De stijl, de
zuiverheid en de Finesse van het werk zijn
andermaal een bewijs dat ons land een
nieuwe talentvolle graveur rijker is.
officiële bevestigingde koning komt
niet.
In Aalst hoopte men dat de koning zou
gekomen ziin. Men zou er in 1 feest de
spoorweg, het standbeeld en de troonsbe
stijging van 25 jaar vieren. De koning kan
dus niet komen wegens de onverwachte
reis naar Londen. Hij wordt vertegen
woordigd door de Hertog van Brabant.
4 juli 1856
aan de notabelen en gefortuneerden der
stad, de heren Van der Smissen, Leirens,
De Wolf, D'Aubième.
Vriendelijk verzoek van de stad om voor
nakend feest uw koets met 2 paarden
bespannen te mogen gebruiken. Meer
specifiek zou deze dienen om de stoet van
1 tot 3 uur te vormen. De heren ministers
zouden daarin plaats nemen.
naar de beiaardier
de beiaard moet spelen van 7 tot 8, en van
1 tot 2.30 uur. De trimfklok en de grote
klok moeten eveneens op hetzelfde tijdstip
luiden.
naar de gendarmeriebrigade
vriendelijk verzoek om zich om 12.30 uur
in het stadhuis te melden.
eerste rekeningen (Ned. tekst)
voor het schuren en kuyssen der raemen in
Natuurlijk had men in Aalst
veel liever gehad dat de hele
koninklijke familie kwam: 1
koning, 2 prinsen en 2
prinsessen, zo'n kans zou men
nadien in de stad nooit meer
krijgen. Bovendien herinnerde
men zich hier nog zeer goed hoe
Leopold I 25 jaar ervoor op weg
naar zijn troonsbestijging te
Brussel de Aalstenaars begroet
had. Maar goed, de Hertog van
Brabant ons veel beter bekend
als Leopold II zou nu de
honneurs voor de grote dag
waarnemen. Hij is 21 jaar oud,
en bijna 3 jaar gehuwd met de
20-jarige Maria Hendrika,
Aartshertogin van Habsbucg-
Lorreinen. Hij is een strenge
zwijgzame jongeling, zij wordt
omschreven als "d'une gaité un
peu folie,,. Uitgerekend in 1856
wordt in de opvoeding van de
kroonprins en in zijn levenspad
op weg naar het koningsschap
de cultuur aangesneden, en
1856 il manifeste son interêt
pour les lettres et les arts... In
hoeverre de prins persoonlijk
geïnteresseerd was in het
inwijden van een standbeeld en
een spoorlijn is natuurlijk een
andere vraag. Feit is, dat hij
zijn hele leven gepassioneerd
was door reizen, en op latere
leeftijd zelfs een verwoed
automobilist werd. Als je ziet
wat hij in Brussel presteerde,
lag de beeldende kunst hem
zeker aan het hart. In hoever
zijn geestdrift naar het
avondbal ging is wellicht af te
leiden uit de biografieën waar
hij onveranderd beschreven
wordt als "danseur mediocre,,.
Bij het hele bezoek aan Aalst en
de reeks manifestaties is er een
vraagtekenhet garnizoen werd
bij de feestelijkheid niet
betrokken. De officieren
werden voorgesteld, maar
Leopold II die zeer goed het
belang van de militie inzag, en
geen gelegenheid liet
voorbijgaan om het leger als
een geolied en geducht
mechanisme te oefenen, werd
bijna opvallend ver van de
kazerne beziggehouden.
landhuis (15.60 fr.), voor wassen en
strijken der gordijnen (3 fr.)
5 juli 1856
naar de gouverneur
het betalingsorder ten voordele van A
Benoit Bruneau en Ferd. Evit, respektie-
velijk voorzitter en secretaris van de D.
Martenscommissie heeft ons bereikt
(1000 fr.).
rekening van v anaenoossche
Imprimerie Alost
voor het drukken van 500 oproepingsbrie
ven. 125 uitnodigingskaarten (2 formaten)
1500 uitnodigingen voor het bal, 1000
litho's met de volgorde der dansen 108.58
fr. Alle kaarten vermelden verkeerdelijk
dat de hele koninklijke familie zal aanwe
zig zijn.
losbrandingen om 7 uur des avonds van
het kanon zullen de plechtigheden aan-
kohdigen.
En natuurlijk wordt de stad koortsachtig
versierd: ...kunstwerken in papieren
ornamenten, Veelkleurige drapperijen in
schitterende merinos- en damasten
festoenen guirlanden, de vensters
behangen met oorbeilles, vazen en schil
deringen. Overal welkomstgroeten
jaerschriften, versen, vaendëTs, bannieren
en wimpels. Overal zag men chineesche
lanteernen en gekleurde vuerbollen weme
len...
In de stad is die avond de meest gehoorde
zin "nog 1 keer slapen,,.
6 uurhet begin der feesten wordt aange
kondigd door losbrandingen, de grote
klok en de beiaard.
10 uur: buitengewone brooduitdelingen
worden gedaan aan de armen der stad
door de zorg van het bureel der
Weldadigheid en de heren armenbezoe
kers.
11 uur: de verschillende muziekkorpsen
die tot het festival uitgenodigd zijn,
evenals de hand- en balboogmaatschap-
pijen verenigen zich op de Statieplaats,
waar ze ontvangen worden door de
commissarissen aangesteld door het ge
meentebestuur.
1 uur: de burgerlijke en militaire overhe
den worden uitgenodigd om zich eveneens
op de Statieplaats te verzamelen.
1 uur: Vanuit het station aan de Keulse
Poort te Brussel vertrekt eerst en alleen de
locomotief. "Thierry Martens,,. Hij wordt
gevolgd door een eretrein met de minister
van Openbare Werken Dumon, de
minister van Bin. Zaken De Decker,
hoofdinspecteur van Bruggen en Wegen
Noél, de secretarissen-generaal van alle
ministers en andere overheden. Dan komt
de volgende trein, waarin dêTlertog en de
jonge Hertogin met een klein gevolg
hebben plaats genomen. De directeur-
generaal der staatsspoorwegen bestuurt
zelf de trein.
2 uur: In het station staat de garde civiek
langs de ijzeren weg in slagorde opgesteld.
De ministeriële trein is aangekomen, en de
burgerlijke, rechterlijke en militaire over
heden staan nu eveens gerangschikt in
afwachting van het koninklijk convooi.
Een ontelbare menigte is samenge
stroomd, alle plaatsen, straten en pleinen
zijn met toeschouwers bedekt. Nu komt
een locomotief bevlagd met de nationale
kleuren aangereden. Het kanon buldert
101 keer, de muziekcorpsen spelen,
daverende hoera's stijgen van alle kanten
op. In het salon van het station worden de
hoge gasten door de burgemeester verwel
komd. De stoet begeeft zich nu langs de
laterale straat, de kaey en de Molenstraat
naar de Grote Merkt.
Een flits uit de pen van de reporter ter
plaatse: ...In een schitterend rytuyg, met
vier rijk geharnacheerde peerden
bespannen, reden de Hertog de Hertogin
en den Burgemeester statig door de volks
massa, deze was gevolgd door een groot
aantal allertreffelijkste voituren waerin de
Het beeld van Belliard (Brussel). De gelijkenis met onze Martens
is frappant. De rechterarm (met de brief) is identiek. Heeft Jean
Geefs bij zijn oudere broer leentiebuur gespeeld
Op de achterzijde van het beeld van Dirk Martens staat de naam van de schepper en
de datum: Jean Geefs, 1854.
Is dat wel zo?
De familie Geefs bestond uit 6 broersGuillaume, Joseph, Aloys, Jean, Theodoor en
Alexander. Ze lieten de bakkerskunst van hun vader achter om stuk voor stuk
beeldhouwer te worden. In het jonge België, dat zijn plegen en straten vol grote
mannen wou plaatsen, was er een enorme vraag naar deze producten. De vraag
overtrof duidelijk het aanbod.
De beroemdste uit de familie Geefs, Guillaume was van 1852 tot 1856 burgemeester
van Schaarbeek en had daar zijn atelier. Sedert 1845 was hij bovendien lid van de
Kon. Academie van Schone Kunsten. Het Hof verleende hem de officiële titel,
beeldhouwer van de koning De broers gingen in het atelier het vak leren en iets aan
de overvloed van bestellingen proberen te doen. Het atelier was een soort fabriek
waar armen, benen, rompen en andere vitale onderdelen in elkaar gepuzzeld werden
en klaar was de beroemdheid.
Jean Geefs bracht deze uitvinding zelfs gedurende 7 jaar over naar een filiaal in
Londen. Wanneer de stad Aalst een wedstrijd uitschrijft en bij de kandidaten een
Geefs zit, zal de beroemdheid van die naam wellicht iets aan de beslissing van de jury
gedaan hebben. Merkwaardig is dat de stad in de eerste officiële vermelding van de
winnaar (16 juni 1851de naam van de broer Joseph Geefs vernoemt. Inde volgende
briefwisseling wordt de naam Jean Geefs behouden. Twee weken voor de grote
feesten van 1856 publiceert de plaatselijke pers de weekkalender (die het
Stadsbestuur opgemaakt heeft) en daarin wordt het "gewrocht,, weer aan Joseph
toegeschreven. Op 6 juli wordt aan de Hertog van Brabant de maker voorgesteld en
daar komt Jean weer tevoorschijn. In de daaropvolgende jaren worden van het beeld
postkaarten gemaakt en daarop defileren om beurt Jean, Joseph en Guillaume als
maker van het beeld.
Algemeen wordt aanvaard dat Jean (Jan) Geefs als 25-jarige de Aalsterse wedstrijd
gewonnen heeft, en in de brede schoot van de familie Geefs de
"verantwoordelijkheid,, voor het beeld droeg. Hij zou amper 4 jaar na de onthulling
op 35-jarige leeftijd te Brussel overlijden.
Het beeld was nog niet afbetaald.
21 juni 1856:
Verschillende maatschappijen die
ongerust zijn over het uitblijven van de re
ductie van 50 schrijven de stad aan. Die
kan op haar beurt alleen maar andermaal
op de vervoerkosten bij de minister van
Openb. Werken aandringen. Het
verlossend antwoord komt op 26 juni met
een hele resem technische voorwaarden.
Wat nu wel al in de stad is zijn een waslijst
ministeriële beslissingen over de accessoi
res en op de geplogendheden die voorzien
moeten zijn voor het koninklijk bezoek.
26 juni 1856
In het dagblad, "l'echo des Flandres,,
verschijnt een regeltje waarbij men in
Aalst toch even zou moeten stilstaan
"overmorgen zaterdag vertrekt de
koning, vergezeld van de Graaf van
Vlaanderen en prinses Charlotte op reis
naar Londen,,...
28 juni 1856
telegram naar de gemeenteraadsleden,
ter gelegenheid van de doorreis van de
De hele gemeenteraad, met de
burgemeester op kop, maar ook
de deken en de geestelijkheid
gingen inderdaad nun opwach
ting aan de trein maken. Het
behoorde tot de gebruiken dat
Leopold I zich tijdens zijn
reizen onderhield met de plaat
selijke overheid wanneer daar
reden toe bestond. Amper een
week ervoor liet de koning de
trein in Denderleeuw halt hou
den. Het lijdt geen twijfel dat
Leopold hier persoonlijk de
staa Aalst op ae hoogte wou
brengen, dat noch hij, noch de
firins noch de prinses op de
eesten aanwezig zullen zijn. De
Denderbode vermoedt iets
maar schrijft toch heel voor
zichtig dat het misschien wel
zou kunnen dat de koning de
werken niet zal bijwonen.
y
L. f.wlrtit* „V Wt C rat Je i ,*.,ur.t
Toegangskaartje tot het bal
Toegangskaartje tot de IJzeren Weg
