De Middenstand
in de verdrukking
Het Willemsfonds
OPROEP
Jubileert te Rupelmotide
Zondag, 5 September,gaat
onze Oude Garde naar
Biankenberghe.
Men kan zich laten in
schrijven in het Liberaal
Huis.
Alle liberale vrienden
worden tot deze reis zeer
vriendelijk uitgenosdigd
De taak van het Libera
lisme in de Vlaamsche
Gewesten.
BIJ DIT BLAD BEHOORT EEN BIJVOEGSEL.
BLADZIJDE EEN
PRIJS PER NUMMER 50 CENTIEMEN
VRIJHEID
SOLIDARITEIT
VERANTWOORDELIJKHEI»
DE LIBERAAL
NEGENDE JAAR
ZONDAG 22 AUG. 1937
Nummer 34
WEEKBLAD DER LIBERALE PART IJ VAN HET ARRONDISSEMENT AALST.
AANKONDIGINGEN 1.00 fr. per regel (voor kleine) voor groote aan
kondigingen, prijs volgens te vragen tarief. Aankondigingen en artikels
te weigeren is voorbehouden. ALLE toezendingen moeten onderteek end
zijn. RECHTERLIJKE AANKONDIGINGEN 3 frank de regel.
Verantwoordelijke Uitgever
EMIEL VAN LIL, Groote Markt, AALST.
DRUKKERIJ Michel BRACKE-DUBOIS
ST-GILLIS-DENDERMONDE
Voor aankondigingen binnen het Arrondissement Aalst, wende men zich
rechtstreeks tot de Redactie «GRAAF BGMONTAalst, Tel. 370, Fostch.
Rek. 41.11.44. Voor aankondigingen buiten het Arrondissement Aalst,
wende men zich tot den DRUKKER.
HIER EN ELDERS.
Voor de nachtwakers en de politie
mannen
Voor deze laatste zou de nachtrust
nu wel totaal te verwezenlijken kunnen
zijn als voor de Hollandsche bakkers-
gasten, op voorwaarde alleen maar,
dat de heeren dieven en inbrekers, zoo
«sociaal zouden willen voelen» om haar
ook in hun bedrijf tot een algemeene
wet te maken.
RIP.
WAAR 'T NOG ERGER IS DAN HIER
Als onze putten in de steenen kla
gende middenstanders ons om 'n troost
woord zouden vragen, dan zouden we
hen kunnen wijzen op landen waar hun
klassegenooten er nog veel erger aan
toe zijn.
Op Noorwegen bijvoorbeeld.
In dit land, dat op groote schaal de
zegeningen van het socialisme onder
vindt, is de regeering begonnen aan 'n
systematische uitroeiing van den klein
handel.
Waarbij ze dan nog in zekere mate
de hulp ondervindt van het religieus
fanatisme onder de neringdoeners-zel-
ven.
Zoo «rood» kan Noorwegen niet zijn,
of de Zondagrust heerscht er met zoo
sterk mogelijk godsdienstigen inslag.
Op den schoonsten Zondag van heel de
wereld, hebben we de stad Bergen als
één sterfhuis kunnen zien. Alle zaken
hermetisch gesloten.
Een Noorsch vriend te Antwerpen
had ons op dit schouwspel voorbereid,
maar erbij gezegd, dat de neringdoe
ners in zijn land de Zondagsheiliging
vanzelfsprekend vonden en zelfs zouden
weigeren, zaken te doen, indien hun dat
vrij mocht staan.
...Wat niet wegnam, dat onze mede
passagiers van de «Leopoldville», die
zich toen toch van «souvenirs» voorzien
wilden, op vele plaatsen langs een zij -
of achterdeurtje toegang konden vin
den. Alleen werd hun dringend ver
zocht, hun aankoopen weg te bergen,
net zoo goed alsof ze die gestolen had
den.
Die «Zondagsheiliging» blijkt echter
lang niet de ergste bezoeking voor de
Noorsche neringdoeners te zijn.
Onder de tallooze wetten en regle
menten, die geen ander doel hebben,
dan hun het leven onmogelijk te ma
ken, was sinds geruimen tijd reeds deze,
waardoor de coöperatieven door den
Staat worden gesubsidieerd.
«Gesubsidieerd» is misschien niet het
rechte woord. De toestand is, dat de
coöperatieven van alle inkomstbelas
ting vrijgesteld zijn. Nu is wel bepaald
dat deze coöperatieven slechts aanhaar
leden mogen leveren, maar... staat het
niet iedereen vrij, lid van een coöpera
tief te worden
En, als zulke coöperatieven, dan voor
zekere producten eigen fabrieken op
richten, dan worden de winsten van
zulke fabrieken, ook van belasting ont
slagen.
Om het den neringdoeners nog moei
lijker te maken, heeft men in Noorwe
gen enkele jaren geleden nog een wet
ingevoerd, in den aard van deze, waar
aan onze Minister Van Isacker werkt en
die door een groot deel onzer midden
standers als een redmiddel wordt be
groet.
Aan hen die een winkel openen wil
len, worden bepaalde eischen betreffen
de ouderdom, kennis van hun artikel en
onderwijs gesteld. Zoo wordt feitelijk
het beginsel van het corporatisme ge
huldigd, maar naar 't blijkt, om des te
gemakkelijker de neringdoeners in
blok te kunnen nekken.
Geen winkelier mag in of buiten zijn
woonplaats meer dan één zaak hebben.
«Succursalen», «filialen» worden niet
geduld, en het straatventen is zoo
goed als totaal verboden. En dan is
daar dit jaar zelf nog een wet bijgeko
men, die den maximum werktijd voor
het winkelpersoneel op acht uren
daags stelt, het maken van overuren
onvoorwaardelijk verbiedt en bepaalt,
dat in een zaak slechts één enkel per
soon beschouwd mag worden als den
eigenaar of als den chef, die niet aan
deze wet is onderworpen.
Deze wet laat zich in Noorwegen niet
ontduiken, door familieleden in 't be
drijf op te nemen. Ook dezen mogen
niet .langer dan acht uren te werk wor
den gesteld. En zoo gebeurt het dan dat
knechten en meiden, die gelijk
meestal op den Noorschen buiten het
geval is bij den patroon inwonen, ge
zellig voor het huis een luchtje zitten
scheppen, terwijl de baas binnen zich
afslooft om de klanten te bedienen
Iti Nederland ook hebben de nering
doeners met nog veel meer belemme
rende wetten af te rekenen dan ten
onzent.
Daar is dan bijvoorbeeld de wet op
de bakkerijen die van socialistischen
oorsprong is en tot welker invoering in
Engeland zooeven een proef werd ge
daan, die voorloopig nog is mislukt.
Wij willen het hier hebben over het
verbod van nachtarbeid in den bak
kersstiel.
Het hierdoor gestelde dilemna kan
luiden Wat moet het zwaarste we
gen Versch brood 's morgens voor
iedereen, of nachtrust en dagvermaak
voor de bakkers
Door de voorstanders van de tweede
vraag wordt niet slechts aangevoerd,
dat, terwille van het versch brood bij
't ontbijt, de bakkersgezellen hun
nachtrust moeten missen, maar ook dat
ze niet van het dagleven profiteeren
kunnen, als ze in hun bed liggen.
Deze laatste overweging heeft wel
eenige kans gegeven aan de bakkers
wet in Engeland, waar men zoozeer op
den «vrijen tijd van den arbeider» en
niet van den «arbeider» alléén, maar
van iedereen, gesteld is.
In geen land ter wereld misschien
wordt het werk meer als een onaange
name, maar voorloopig neg noodzake
lijke onderbreking van den vrijen tijd
beschouwd als in Engeland.
Maar... men houdt ook nergens meer
dan daar aan een versche boterham bij
het «breakfast» en in de commissie
van het Lagerhuis die het wetsvoorstel
betreffende de nachtrust voor de bak
kers te onderzoeken had, is deze laat
ste overweging nog sterk genoeg ge
weest om dit voorstel met vier stemmen
tegen een te doen verwerpen.
En onder de bedenkingen en bezwa
ren die de schaal naar den kant der
tegenstanders van deze wet deden
overslaan, was dan ook nog deze dat
zij de bakkerijen met groote® omzet in
het nadeel zou stellen tegenover de
kleine bakkers, aangezien zij veel vroe
ger aan 't bakken voor den volgenden
dag zouden moeten beginnen en dus
gevaar loopen, met een boel oud bakken
brood meer te zitten dan de kleine bak
ker, die veel later in den namiddag
z'n oven zou hebben kunnen aansteken.
Men weet dat in Nederland deze
kwestie sinds lang reeds in bakkers
taal is 't wel het passende woord
haar beslag gekregen heeft.
De nachtarbeid in de bakkerijen is
er verboden, en de Hollander heeft zich
voor zijn ontbijt aan oudbakken brood
te wennen gehad.
Zoo gemakkelijk is dat evenwel niet
gegaan en gaat dat nog niet. Nog steeds
is het «versche kadetje» een eisch, die
stellig ingewilligd zou moeten worden,
indien hij, zooals in Zwitserland, aan
een referendum mocht kunnen wor
den onderworpen.
Een deuk moest zelfs in deze wet
reeds gegeven worden onder de druk
king van de hotel- en restauratiehou
ders, die bewijzen konden, welke aan
zienlijke schade door deze wet reeds in
het vreemdelingverkeer was aangericht.
Er werd dan namelijk toegestaan, dat
bakkers, die aan hotels en restauraties
leverden, des nachts voor versch brood
zouden mogen zorgen, maar met deze
strenge bepaling er bij dat uitsluitend
de vreemde klanten van het hotel of
het spijshuis, met versche kadetjes
mochten worden bediend en dat het
aan het personeel van het huis zelve op
straffe van boet, verboden was, er voor
het middaguur de tanden in te zetten.
Dat is dan een van die wetten, waar
door de Chineezen zich den naam van
«Hollanders van Azië» waardig zouden
maken.
Nachtrust voor de bakkers, als uit
z'n aard-zelf de bakkersstiel een
nachtstiel is Als iedereen, die zich het
vak van broodbakker kiest, toch op
voorhand weet, dat hij daarvoor bij
nacht moet werken
Waarom dan ook geen wettelijk ver
bod van nachtarbeid voor de werklie
den in de gasfabrieken en de electrici-
beitcentrales
Voor de spoorwegbedienden en de
taxichauffeurs
Toekomende week meer hierover.
Ontegensprekelijk zijn ook in de libe
rale partij in de laatste jaren de toe
standen in taaiopzicht verbeterd.
In leidende kringen heeft men stel
lig een krachtinspanning gedaan om de
Vlamingen beter te begrijpen, zooals er
eveneens heel wat vooroordeelen ver
dwenen zijn ten opzichte van de libera
le Vakbonden en de andere maatschap
pelijke werken.
Maar vooral in tijden van politieke
spanning duiken nog al te dikwijls oude
gevoelens op, met het gevolg, dat een
deel van de vruchten, welke een ver
zoenende en tegemoetkomende politiek
aan het liberalisme kon verzekeren,
weer voor een groot deel verloren gaan.
Dezer dagen nog heeft men onder
vonden, hoe een stemming ontstond,
welke een deel van de liberale opinie,
die op onvoldoende wijze in de partij
leiding vertegenwoordigd is, tegen de
borst moest stuiten. Ja, men kon zelfs
d-e verbluffende meening hooren ver
kondigen, dat voor de Vlaamsche ge
westen, de liberale partij alleen reke
ning dient te houden met de «elite» en
het was niet moeilijk te raden, dat met
deze «élite» eigenlijk diegenen werden
bedoeld, die buiten het volk staan en
nog niet tot ruimer inzicht zijn geko
men.
Vermits gepoogd werd den invloed
van het demokratisch Vlaamsch libe
ralisme te kleineeren, zou de verleiding
groot zijn om eens na te gaan wat hoo-
gergenoemde «élite» nog in de Vlaam
sche gemeenschap vertegenwoordigt en
welke haar toekomstmogelijkheden
zijn. Maar wij wenschen het liberalis
me niet op een dergelijke kleinzielige
wijze op te vatten en wij zijn van oor
deel, dat alles moet gedaan worden om
de goede verstandhouding te bevorde
ren in het land, zoowel als in de libera
le gelederen.
Deze verstandhouding moet steunen
op meer waardeering en op een helder
inzicht op de nieuwe toestanden. Ook
is het noodig, dat wanneer de liberale
landsraad bijeen geroepen wordt en al
vorens er nieuwe politieke besluiten ge
troffen worden, de statuten zullen
goedgekeurd en toegepast worden, die
een billijker vertegenwoordiging in het
partijbestuur moeten mogelijk maken.
VLAAMSCH EN DEMOKRATISCH
Het liberalisme steunt op de vrije
ontwikkeling van de levende krachten
van het land. Deze ontwikkeling, welke
sinds lang door de vooruitstrevende li
berale Vlaamschgezinden werd voor
speld, heeft betere arbeidsvoorwaarden
voor de arbeiders meegebracht, alsme
de een toenemenden invloed van den
Vlaamschen middenstand.
Op ekonomisch gebied heeft onze
middenstand voorzeker met groote
moeilijkheden te worstelen, ook ten ge
volge van de wisselvallige ekonomische
en politieke toestanden op internatio
naal gebied. Maar de Vlaamsche intel-
lectueelen, de handelaars en de nijve-
raars nemen in het openbaar leven een
grooter plaats in.
Eindelijk, ten gevolge var) de toepas
sing van het algemeen kiesrecht, heb
ben de demokratische Vlaamsche ver
zuchtingen zich beter doen gelden in
EENIGE INDRUKKEN
«Het Laatste Nieuws» bracht ons een
uitvoerig relaas over het congres te Ru-
pelmonde door het Willemsfonds ge
houden, naar aanleiding van de vijftig
ste verjaring van de stichting der
plaatselijke afdeeling. We kunnen ons
dus beperken tot eenige algemeene in
drukken...
Eerst en vooral trof ons de gulle ge
negenheid en geestdrift, de verknochte
medewerking van de afdeelingen, uit
alle hoeken van het land samenge
stroomd om de Rupelmondsche afdee
ling, en dat wil eigenlijk zeggen, het
werk van een halve eeuw van Lodewijk
Scheltj ens, den held van den dag, te
komen huldigen Niet alleen de dra
maturg, maar vooral de onvermoeide
Willemsfondser, de verdediger van den
vrijzinnigen geest, de strijder van het
eerste uur, werd hier toegejuicht. Door
zulk voorbeeld van taaie wilskracht,
wend elk congressist gedreven tot nog
meer samenwerking, om onverschillig
heid en bekrompenheid te helpen be
strijden in het land, door onze vrijzin
nige vereenigingen talrijker en machti
ger te maken. En die verwachtingen
zullen" niet beschaamd worden, want de
jeugd is op elk congres talrijker verte
genwoordigd. en staat borg om het werk
van zoovelen, die Vlaanderen groot en
rijk hebben gemaakt, voort te zetten.
Misschien is dat dan nog wel onze le
vendigste indruk geweest hoe verheu
gend, een verschijnsel dat immers, trots
allerlei lokstemmen, de jeugd ons toch
trouw blijft en het werk van meer dan
tachtig jaar, door Willemsfondsers ver
richt, niet nutteloos is en ongewaar-
deerd.
De zaakrijke en heldere uiteenzettin
gen van de sprekers, de heeren Montey-
ne, Schepens en Vanderpoorten, die
voor een aandachtig publiek, tot een
ware academische les uitgroeiden, be
wijzen, dat het Willemsfonds nog altijd,
kwalitatief gesproken, de eerste cultu-
reele inrichting in ons land is. Dat er
nog veel te doen valt, om onze cultuur
te vrijwaren, onze zelfstandigheid te
bewaren, de gelijkberechtiging van ons
volk te verzekeren, daarvan is elk con
gressist overtuigd, en dat ons «oude»
Willemsfonds «jong» is door een on-
wrikbaren Vlaamschen wil, om te be
reiken, al wat ons nog onthouden wordt,
dat bewezen de' jeugdige bezieling, niet
alleen van de jongeren, maar ook van
de ouderen. Het Willemsfonds groeit,
ten spijt van wie 't benijdt De Vlaam
sche vrijzinnigen hebben een hoogdag
gevierd, dien ze nog lang zullen her
denken en waarvan de herinnering hen
sterken zal in den komenden strijd
voor volledige volksontvoogding.
Heil de Rupelmondsche Afdeeling
Heil de jubilarissen Schelt j ens en Ha-
mendt, stichtende leden. Heil het Wil
lemsfonds
Wij kunnen niet genoeg nadruk leg
gen op den indruk, teweeg gebracht
door het historisch van de Afdeeling
te Rupelmonde, zoo roerend door den
Heer Scheltjens voorgebracht. Ook
zullen de toehoorders lang onthouden,
de sterke en overtuigende redeneering
van de sprekers, die bewezen hoe de
Vlamingen hun cultureele belangen op
een hoog peil weten te tillen.
Het beste bewijs, dat de talrijke aan
wezigen ach geboeid voelden is, dat de
vergadering ruim 2 uur en half duurde
en niemand de zaal verliet voor het
einde. Luid weergalmde het donderend
applaus, waarop het voorstel, een hul-
oetelegram aan den Heer Minister Hos
te te sturen, onthaald werd.
Vlaamsche gezelligheid, kenmerkte
den disch, die er op volgde. Het onthaal
bij den beeldhouwer Aubroeck, die het
indrukwekkend standbeeld van Koning
Albert, voor Nieuwpoort, schiep, en die
door zoo talrijke kunstwerken zijn oor
spronkelijk talent laat blijken, ver
schafte een onvergetelijk esthetisch
genot. Met lof gewagen wij van het
puike tooneel en muzieKfeest door de
Afdeeling Temsche, de congressisten
aangeboden, waarop het verrukkelijk
«Bietje» van Prof. M. Sabbe door de
dichte schaar toeschouwers werd ge
smaakt.
Het bezoek aan de voorname scheeps
werf van de firma Boel, onder de be
voegde leiding van de Heer Ketels, was
een voorname les in wilskracht, volhar
ding en durf. De boottocht van Tem
sche naar Dendermonde was een idylle,
de rustpoos voor het graf van Verhae-
ren een roerend cogenblik, met de inge
togen voordracht van den declamator
Bulterys.
Het afscheid te Dendermonde, waar
bij een blik geworpen werd, op het de
gelijk werk, verricht op deze welgevul
de twee dagen en een hartelijke dank,
betuigd aan den Hr Scheltjens en zijn
medeinrichters, o.a. de heeren De Lam
pei-, Van Steen, Van den Broeck en Van
Cleemput, was het gepaste besluit van
die merkwaardige jubeleumviering.
Het Willemsfonds is in waarde ge
stegen. Volksbelang.
het Parlement en werden de taalwetten
aangenomen, die geleidelijk normale
toestanden moeten waarborgen.
Hoe sommigen er ook over mogen
denken, een partij, die in de Vlaamsche
gewesten niet Vlaamsch en niet demo
kratisch zou zijn, is een onmogelijk
heid geworden.
EERBIED
VOOR HET VOLKSGEMOED
In het verleden is dc Vlaamsche Be
weging, in wat ze rechtvaardig endiep
menschelijk heeft, maar al te dikwijls
verdacht gemaakt in de oogen van
onze landgenooten, die de gelegenheid
niet hadden de Vlaamsche toestanden
van naderbij te onderzoeken of te ken
nen.
Men moet eens de bibliographic van
den Vlaamschen taalstrijd open slaan
om te zien welken onzin en welke drog
redenen verkocht werden.
Eenige jaren geleden werd nog be
weerd, dat het Vlaamsche volk onver
schillig stond tegenover het vraagstuk
van de Vlaamsche Hoogeschool. En ook
nu wordt de openbare meening in ons
land op een dwaalspoor gebracht door
diegenen die beweren, dat de Vlaam
sche bevolking zich niet bekreunt om
de Vlaamsche kwestie en er eerder
vijandig tegenover staat, juist zooals
men ook verkondigd heeft dat de ar
beiders in den grond tegen de pen
sioenregeling en de maatschappelijke
wetten gekant waren.
Dergelijke drogredenen zijn dubbel
gevaarlijk. Zij weerhouden degenen,
die geneigd zouden zijn billijke rege
lingen te steunen en zij kwetsen het
volksgemoed. Reactionnairen aan den
eenenkant, extremisten
worden met het scheppen van derge
lijke misverstanden gediend. Het land
zelf en de goede verstandhouding on
der lie inwoners ondergaan er de na-
deelen van.
EEN OPBOUWENDE TAAK
Wij blijven de meening toegedaan,
dat aan het Liberalisme in de Vlaam
sche gewesten een opbouwende taak
beschoren blijft.
Eerst en vooral dient de strijd aan
gebonden tegen het fanatisme, zoowel
het fanatisme dat zich tegen 't Vlaam
sche rechtsherstel wil kanten, als het
fanatisme, dat de Vlamingen op de
dcolwegen van het extremisme zou drij
ven.
De Vlaamsche bevolking, mag aan
spraak maken, op een volledige gelijk
heid met de Walen, niet alleen op pa
pier, maar in werkelijkheid. Het zou
onmogelijk zijn, evenwichtige economi
sche en politieke toestanden in het land
waarborgen, indien deze gelijkheid niet
z:u verzekerd zijn.
Het Vlaamsche rechtsherstel, evenals
de lotsverbetering van de arbeiders be
rust bij uitstek op Liberale grondbegin
selen. Het moet de taak zijn van de Li
berale Partij, wil zij beantwoorden aan
de behoeften van den tijd, om in de
Vlaamsche gewesten een gezondé taal
en maatschappelijke politiek voor te
staan, welke de verzoening en de ver
draagzaamheid ten goede zullen ko
men.
Na dit blad gelezen te hebben geef
het voort aan een gebuur of vriend,
ten einde ons abonnementen te ver-
andereijds meerderen.