zoo de jongen zingen.
De Liberale Partij
en 't Volksonderwijs
Om de Ziel des j(inds
V
Liberale Vlaatnsche
Opbloei
Strijd of Vrede
BU DIT BLAD BEHOORT EEN BIJVOEGSEL.
BLADZIJDE EEN
PRUS PER NUMMER 50 CENTIEMEN
VRIJHEID
SOLIDARITEIT
VERANTWOORDELIJKHEID
DE LIBERAAL
W EEKBLAD DER LIBERALE PART IJ VAN HET ARRONDISSEMENT AALST.
NEGENDE JAAR
ZONDAG 5 SEPT. 1937
Nummer 36
AANKONDIGINGEN 1.00 fr. per regel (voor kleine) voor groote aan
kondigingen, prijs volgens te vragen tarief. Aankondigingen en artikels
te weigeren is voorbehouden. ALLE toezendingen moeten onderteekend
zijn. RECHTERLIJKE AANKONDIGINGEN 3 frank de regel.
Verantwoordelijke Uitgever
EMIEL VAN LIL, Groote Markt, AALST.
DRUKKERIJ Michel BRACKE-DUBOIS
ST- GILLIS - DENDERMO NDE
Voor aankondigingen binnen het Arrondissement Aalst, wende men zich
rechtstreeks tot de Redactie «GRAAF EGMONT», Aalst, Tel. 370, Postch.
Rek. 41.11.44. Voor aankondigingen buiten het Arrondissement Aailst,
wende men zicih tot den DRUKKER.
Het oude spreekwoord «zoo de
ouden zongen, zoo piepen de jongens-
past niet meer voor dezen tijd. De jon
gen zijn het, die thans het lied aanhef
fen, dat meeste epend, overweldigend,
den toon zal geven.
De ouden, die in de algemeene staat
kunde het niet eens kunnen worden om
wanorde en oorlog, met het afschuwe
lijke gevolg van ellende en wee, te
weren, zulten mede instemmen in het
machtig koor, dat den eindtriomf van
vrede en broederliefde verkondigt
zoo niet moeten ze plaats ruimen voor
de nieuwe strekkingen, die doelmatiger
strooken met het algemeen heil. Palei
zen oprichten als het Vredeshof in den
Haag en het indrukwekkend gebouwen
complex te Geneve, waar de volken
bond uiterlijk majestatisch troont,
maar innerlijk ondermijnd, verzwakt
wordt door ijver-, baat- en eerzucht,
vergt geen bijzondere gaven. De kracht
om het goud daarheen te laten vloeien
en de talrijke commissies in stand te
houden, den ontelbaren aanhang van
sekretarissen, sekretaressen, dactylo's,
bedienden van allen aard rijkelijk te
bezoldigen, een voldoende kunstzin
voor de stoffelijke architecturale uit
voering van grootsch ontworpen' plan
nen volstonden om de buitenstanders te
imponeeren.
Met holklinkende redevoeringen kan
men ook niet meer paaien luidruchti
ge reizen van Ministers naar verre ge
westen en eindelooze conferenties doen
het ijle van die pogingen uitkomen
het geschipper van de groote natiën
bevestigt de machteloosheid der huidi
ge deplomatie de aanhoudende broe
dermoord, die voort in Spanje woedt,
de wreedheid waarmee sommige na-
tiënleiders hun regeeringsstelsel trach
ten te handhaven, de afschuwelijke
slachting in het verre Oosten wijzen op
het vexdooven van alle menschelijk ge
voel en op den dreigenden ondergang
van de beschaving in deze zwaar ge
teisterde wereld. De jeugd richt zich op
en wil een dam opwerpen tegen de
vernieling, die meer en meer haar ver
derfelijke werking wil uitbreiden. De
onlangs in Nederland gehouden We
reldjamboree is er het blijde voortee
ken van. In het verrukkelijke duin
landschap achter Dennebroek zijn de
jongeren van veertig natiën bijeenge
stroomd. Dertig duizend jongens en
meisjes, van alle rangen en standen,
van alle leeftijden en alle kleuren, trok
ken in een stoet die twee uren duurde,
voorbij Nederlandss Koningin, zooals de
Haagsche Post het beschreef «in bon
te afwisseling van kleuren, met gehe
ven zwaaiende nijgende vaandels, in
een mengeling van geestdriftige
cheers», rustig, met wuivende of ge-
strekten arm, de handen aan den hoed
of de hoeden hoog op stokken, alten
verschillend naar hun landsaard zich
uitend, maar één in den geest van hun
groote wereldbroederschap, de lucht
vervullend van hun ongekunstelde
blijdschap».
Het is een onvergetelijk schouwspel
geweest, toen het Koninklijk woord
weergalmde over de duizenden hoofden
en getuigde van de belangstelling Ha-
rer Majesteit in die heerlijke beweging,
die zij mocht bewonderen.
De grijze «Chief», Lord Baden Po
well, hield op zijn beurt een rede waar
van de beteekening kort samengevat,
was «Sluit vriendschap, schept vreug
de, gij zijt in het land van den Vrede».
De jongeren van Sovjet-Rusland,
Duitschland, Italië en het in rook op
gaande Spanje was er niet aanwezig.
De machthebbers dier landen houdt ze
voor andere doeleinden thuis. Om het
even wie de Jamboree volgden heb
ben gelegenheid gehad tot wederzij d-
sche kennismaking en waardeering. In
die dagen hebben ze den grondslag ge
legd van onverbreekbare verbroedering;
Zij hebben een geest van.verstandhou
ding en samenhoorigheid verlevendigd,
een overtuiging van de noodzakelijk
heid van maatschappelijk hulpbetoon
gesterkt en de bezieling gewekt, die be
ter kan verwezenlijken wat tot overeen
komst der volkeren leidt en redding
aan de wereld brengt, dan internatio
nale instituten, die als kaartenhuizen
wankelen op een vulkaan.
Heil de vooruitstrevende, doelbewuste
jeugd
De liberale partij is de partij van
vrijheid, verdraagzaamheid en voor
uitgang. Dit zijn de grondtrekken van
haar wezen, welke in haar alleen on
deelbaar vereenigd zijn.
Geen enkele andere partij kan bogen
op het vereenigd bezit van deze drie
kenmerken aan vrijheid en verdraag
zaamheid hadden en hebben ze vaak
een broertje dood.
Zoolang nu vrijheid, verdraagzaam
heid en vooruitgang waarde voor 't
menschdom hebben, zoolang heeft de
liberale partij een rol te spelen, een
roeping te vervullen en zoolang ook
zulten er overtuigde liberalen zijn.
Van hare stichting af heeft de libe
rale partij ide grootste bezorgdheid voor
het volksonderwijs aan den dag gelegd,
want vrijheid, verdraagzaamheid en
vooruitgang zijn ijdele woorden zonder
den grondslag van een verlicht en ste
vig volksonderwijs.
Met dit volksonderwijs was het de
eerste jaren na de Omwenteling van
1830 treurig gesteld. Uit reactie tegen
het Hollandsch bewind, dat nochtans
op schoolgebied voortreffelijk werk had
gepresteerd, sloten zeer talrijke ge
meenten hunne scholen of schorsten
de uitgaven ten behoeve van den on
derwijsdienst, zelfs de laatste Staats
normaalschool, die te Lier, werd in 1840
gesloten.
Aan den anderen kant vermeerderde
het aantal vrije scholen aanzienlijk en
het Episcopaat riep zeven normaal
scholen in 't leven.
Een woordvoerder der katholieke
partij formuleerde het princiep dat de
Staat onbevoegd is om te onderwijzen,
waaruit volgt dat hij het onderwijs aan
het privaat initiatief moet overlaten. In
die voorwaarden was er van een vrij
heidslievend, verdraagzaam en vooruit
strevend onderwijs geen sprake de
partijschool met haar eenzijdig en be
krompen karakter vierde hoogtij.
De liberalen groepeerden zich weldra
om een onderwijs te eischen, toegan
kelijk voor allen, met uitsluiting van
eiken aanval op de politieke of geloofs
overtuiging der families, los van de
voogdij der geestelijkheid en geplaatst
onder het bestuur van de burgerlijke
overheden.
Aanvankelijk moesten zij zich verge
noegen met het aanvaarden van de
schoolwet van 1842. Deze wet stelde
het openbaar- onderwijs in en verplicht
te iedere gemeente een kostelooze
school te openen zij schreef een be
paald leerprogramma voor en eischte
tot de uitoefening van het ambt van
onderwijzer zekere titels van bekwaam
heid zij verleende ontslaging tot het
bijwonen van de godsdienstlessen aan
de kinderen van andersdenkenden. In
ruil voor deze voordeelen moest de li
berale partij gedoogen dat aan de ge
meenten de vrijheid werd gelaten bij
zondere scholen aan te nemen en dat
aan de geestelijkheid een zeer belang
rijk aandeel in het bestuur der schoten
werd toegekend.
Zoolang de liberale partij aan het
bewind was of een overwegende in
vloed op het landelijk bestuur uitoefen
de kon men met het vergelijk van 1842
zoo goedschiks mogelijk over de baan.
De groote steden maakten er gebruik
van om hun openbaar onderwijs vol
gens de princiepen van vrijheid, ver
draagzaamheid en vooruitgang in te
richten. De toepassing echter welke het
katholiek gouvernement van 1870 tot
1878 aan die wet gaf, zette al de libe
ralen aan te besluiten tot de herziening
van een regiem dat zuiver confessio
neel was geworden, aldus werd de
schoolwet van 1879 uitgelokt.
Die wet was een wet van verwereld
lijking. Zij stichtte de onzijdige school,
zij schafte het vermogen af dat de ge
meenten hadden om vrije scholen aan
te nemen. Het godsdienstonderwijs was
niet langer verplichtend leervak, het
werd aan de families en aan de geeste
lij kheiii overgelaten. Aan de geestelijk
heid werd de mogelijkheid geboden de
godsdienst te onderwijzen in de school
voor en na de klasuren. Het leerpro
gramma wend uitgebreid en gediplo
meerde leerkrachten aangesteld.
Onmiskenbaar lagen aan deze wet de
beginselen van vrijheid, verdraagzaam
heid en vooruitgang ten grondslag
zij beantwoordde aan de wenschenvan
het liberalisme. Bij ide katholieken in
tegendeel stuitte zij op een heftig ver
zet de geestelijkheid wilde toelagen
voor haar eigen schoten en verlangde
bovendien toezicht en gezag op de
openbare school uit te oefenen. De on
zalige schoolstrijd werd ontketend.
De katholieke meerderheid die daar
na lange jaren het bewind in handen
kreeg aarzelde niet het liberaal gebouw
stuk na stuk neer te halen. Het gods
dienst onderwijs werd opnieuw ver
plichtend met vrijstelling voor de kin
deren der ouders die daartoe het ver
langen uitdrukten de gemeenten kre
gen het recht vrije schoten aan te ne
men in vervanging van gemeentescho
len, tenzij twintig gezinshoofden het
voortbestaan van de openbare school
vroegen het princiep der Staatstoe-
lagen aan de vrije aanneembare scho
len werd ingesteld. Kortom toen de ver
nietiging van de openbare school een
ijidele droom was gebleken veranderden
de katholieken het geweer van schou
der en trachten zij thans de godsdiens
tige, confessioneele school aan dezelfde
toelagen van Staat, Provincie en Ge
meente als de openbare school deel
achtig te maken.
Ondertusschen hebben de gelachten
van vrijheid, verdraagzaamheid en
vooruitgang hun weg gebaand en bur
gerrecht verkregen in de groote ge
meenten, waaronder den druk der vrij
denkende en vooruitstrevende opinie
prachtige schoolinrichtingen tot stand
kwamen en een uitstekend neutraal
onderwijs verstrekt werd. In de lande
lijke scholen integendeel overheerscht
de confessioneele geest die de openba
re school overbodig of uit den booze
acht en een gruwel heeft van onzijdig
onderwijs.. Vele landelijke gemeenten
bleven in gebreke tegenover het offi
cieel onderwijs, zoodat onlangs een
wetsontwerp moest worden gestemd,
waarbij die gemeenten verplicht wer
den voldoende en behoorlijk openbaar
onderwijs zoowel voor de meisjes als
voor de jongens in te richten, zoodat
daar ook de poort geopend wordt voor
een vrijheidslievend, verdraagzaam en
vooruitstrevend onderricht, een onder
richt waar de princiepen van vrijheid,
verdraagzaamheid en vooruitgang ten
grondslag liggen.
Evenals vroeger staat de liberale
partij thans nog met de noodige be
slistheid paraat voor de ontvoogding
van de volksmassa door een verlichten
degelijk volksonderwijs.
De zoo schitterend geslaagde kam-
peerdagen te Oost-Duinkerke hebben
het ontegensprekelijk bewijs geleverd
van de heroplevende kracht, die zich in
de Liberale Partij voordoet. De heer
Marcel Hofman, voorzitter van het Pro
vinciaal Verbond der Liberale Jonge
Wachten, die voor de inrichting van de
kampeering op merkwaardige wijze
zorgde, haalt eer van het prachtig werk
dat hij kon verwezenlijken tot ons alter
vreugde en trots. De Vlaamsche gui
lder hoogtij. «Wij willen geen slapers,
geen gapers, geen weeke lammelingen
zijn», luidde de aangeheven kreet en
wie uit West- of Oost-Vlaanderen of
Antwerpen waren toegestroomd, stem
den gloedvol in met den oproep tot
hartigheid, jolijt en geestdrift vierden
strijdvaardigheid voor Vrijheid, Solida
riteit en Verantwoordelijkheid.
Hulde dient gebracht aan de heeren
advokaten Volksvertegenwoordiger Van
Glabbeke, V. Sabbe en Tahon, van wie
de stuwing tot die eerlijke beweging
is uitgegaan. Door hun bezielend woord
en meesleepenjl voorbeeld, zijn zij ge
komen tot den voornamen uitslag, dat
honderden jonge Vlamingen zich scha
ren om de blauwe vlag en beseffen hoe
de Liberale Partij door hare verdraag--
zaamheid, haar eerlijk toegewijd stre
ven naar het algemeen welzijn en de
grootheid van de Natie, hunne vurige
belangstelling en hunne verkleefde me
dewerking verdient. Zooals M. Tahon
Ik verontschuldig mij bij mijn lezers
met die beide opschriften. Zij hebben
onmiddellijk begrepen iaat het hierom
de school gaat. Maar de strijdkreet
komt niet van mij. Ik schreef ze over
uit een katholieke blad, dat morgen zal
melden hoe wij den strijd verklaren
aan het vrij onderwijs
Nog zijn ide scholen niet geopend en
reeds komen onze tegenstanders met
de uitdaging Strijd of Vrede
Strijd als wij niet toelaten dat zij
met alle middelen de kinderen in de
vrije schoten lokken
Vrede als wij alles aannemen wat in
de katholieke pers verschijnt.
Die menschen durven van vrede
spreken en beginnen hun oproep met
vuile leugens.
Daarom wordt nogmaals de schoone
ziel van 't kind op het voorplan ge
bracht. Daarom haalt men oude koeien
uit de gracht en lezen wij
De tijd van uiterlijken, openlijken
strijd om God en godsdienst uit de
school te bannen, strijd zooals die
werd gevoerd na de ongelukswet van
1879, ja deze is nu ruim een halve
eeuw achter den rug. Slechts de oude
ren van dagen zullen zich nog herin
neren wat er toen is gebeurd. Maar
mag er daarom worden gezegd, nu ja
ren over dien strijd zijn gegaan, dat
het uit is met ALLEN strijd Ons ant
woord luidt NEEN Voorzeker met
dien officleelen schooloorlog is het ge
daan, doch onze vijanden zijn er thans
niet minder dan vroeger op gezet het
kristendom in de school te bekampen.
Alleen hun taktiek, hun methoden zijn
gewijzigd die zijn er fijner op gewor
den.
DE NIEUWE METHODE
Waar ze vroeger officiéél, van hooger
uit, den strijd afkondigden over het
heele land, en de reaktie ondervonden
van ons katholiek volk tegen hun wal
gelijke wet, verkiezen zij nu, in hun
geslepenheid, plaatsje na plaatsje te
bewerken en met andere methoden,
hun doel blijft steeds hetzelfde, alleen
de middelen en de werkwijzen hebben
zij gewijzigd. In plaats van de neutrale
school op te dringen van BOVENUIT,
langs den weg van de wet om, zoeken
zij thans in elke gemeente ingang te
vinden bij de ouders ofwel om er het
officieel onderwijs op te richten, ofwel
om het te bevorderen waar het bestaat.
Zeker zijn er veel gemeenten in
Vlaanderen waar de heeren gemeente
raadsteden er verre van af zijn God en
godsdienst uit de school te willen ban
nen, zelfs al weze het een gemeente
school. Zij zien er echter geen erg in,
een klas meer te laten oprichten, en
een onderwijzer meer te benoemen.
Edoch, de venijnige konkelaars die
achter de schermen werken, benuttigen
dit gemis aan doorzicht tot bereiking
van hun doel zij weten opperbest
waar zij heen willen Een klas te meer
in de gemeenteschool is voor hen niet
zoozeer een doel op ZICH, maar wel 'n
middel, om het de officieele school mo-
het zeer terecht deed uitkomen in zijn
indrukwekkende rede, is het echter
noodzakelijk dat met de Vlaamsche
rechten rekening gehouden worde. Het
is de herhaling van hetgeen Julius
Vuylsteke, destijds als een onomstoot
bare waarheid verkondigde «Het libe
ralisme in de Vlaamsche gouwen zal
Vlaamsch zijn of zal niet zijn».
De kampeerdagen bewezen ten dui
delijkste dat wij den breed open weg
opwaarts stijgen. De Waalsche Voorzit
ter van de Liberale Partij, de heer Cou-
lonvaux, heeft de gelegenheid gehad
zelf die vaststelling te doen. In een op
welling van verrukking aarzelde hij niet
zijn opgetogenheid uit te spreken voor
het eenig schouwspel van kampeerders,
vol gezondheid met physische en mo
reels sterkte, faktoren eigen aan de
wilskrachtige jeugd. «Hetgeen ik zie»,
zei hij, «is overweldigend. Het doet goed
aan het hart. Het is een eer voor de Li
berale Partij. Ik aanvaard de voorwaar
de gesteld door vriend Tahon. Ik wilde
Vlaamsche Jeugd rondom mij scharen.
Immers geen vooruitgang kan geboekt
worden zonder haar en geen triomf
zonder haar medewerking».
De heer Coulonvaux bevestigde wat
de heer J. Schepens met klem van re
denen op het voortreffelijk Congres van
het WiUenu-Fonds te Rupelmonde veji
gelijk te maken een grooter aantal kin
deren op te nemen en meteen het vrije
katholiek onderwijs tegen te kanten,
en, als het zijn kan, dood te leggen.
Het is voor hen niet moeilijk, indien
zij nogal los ter tonge staan, een huis
vader aan te spreken en hem tusschen
pot en pint, over te halen, zijn jongens
naar de gemeenteschool te sturen. Zij
zullen natuurlijk hun spel niet bloot
leggen of in hun kaarten laten kijken
zij zulten geen woord zeggen, dat slecht
kan opgenomen worden. Maar indien
zij alzoo eenige leerlingen voor de ge
meenteschool kunnen aanwerven, dan
wordt de oprichting van een nieuwe
klas een zoogezegde noodzakelijkheid
Eerlijk strijdmiddel is dit zeker niet,
maar wat kan het hun scheten Zij
willen eenige minder doorziende ge
meenteraadsleden onzer buitengemeen
ten voor hun zaak winnen daarmede
is het uit. Hebben is hebben, en krijgen
is de kunst.
Ik iaat die proza in haar geheel, om
lien lezer te bewijzen, dat het bij onze
•lieve katholieke confraters is, dat men
van schoolstrijd mag spreken.
Dat er bij de verdedigers der vrije
school veel vuiler strijdmiddelen wor
den gebezigd, dat in dorpen, waar pas
toor en kerkoverheden den meester spe
ten, aan echte schooltyrannie wordt ge
daan, zal wel onnoodig te vertellen zijn.
Er uitbreiding aan geven, zou de kleri-
kalen volgen zijn op een weinig eerlijk
terrein. Laten wij allerlei jezuietieke
argumenten voor lieden die ons van
schoolstrijd, beschuldigen.
In een bijwoord roepen zij tot de
huisvaders «Neem uwe verantwoorde
lijkheid op «Zie klaar uit uw oogen.»
om te eindigen met onze plicht
Voor ons, katholieken, moet onze leus
zijn Geeft steeds uw voorkeur aan het
vrij katholiek onderwijs
Aan den vooruitgang van dit onder
wijs, hebben wij katholieken eerst en
vooral onze beste krachten te ijanken.
We mogen zoo maar niet onverantwoor
delijk de officieele school laten groeien,
TEN KOSTE van de vrije katholieke.
Het officieel onderwijs staat ons niet
in den weg, omdat het officieel is, neen,
maar omdat het een gevaar meebrengt
voor de ontkerstening onzer kinderen
en diensvolgens van ons volk van mor
gen
Welnu, op mijn beurt zeg ik tot al
ten, wat onze plicht is Onze schoten
verdei:igen en steunen.
Waarom
Omdat dat het eenige onderwijs is,
waar het geweten van ieder kind ge
ëerbiedigd wordt dat noem ik voor
het kind een schoone ai el bewaren
Omijat de kinderen er niet worden
opgevoed in den haat van menschen
die anders denken, ja, anders bidden...
want in de officieele schoten worden al
le goddiensten geëerbiedigd, worden
alle menschen broeders.
Dat zal men wel in vrije schoten ver
geten... e. Verschueren.
klaarde «Wie de jeugd voor zich wint,
is voor de toekomst verzekerd».
De West-Vlaamsche Solidaristen heb
ben aan de Partij een onschatbaren
dienst bewezen. Niet met woorden over
plichtsbetrachting en ideale verzuch
tingen hebben zij de liberale beweging
uitgebreid, maar met diaden, die op
beurend werken, het vertrouwen ster
ken en de aanhangers in stijgende ma
te doen aangroeien.
De kampeerdagen zijn meer dan
lichtpunten aan den politieken hori
zont. Zij zijn.de schemering van den
blijden dag, waarop het liberalisme
weer zal straten in glore en macht.
Het gebeurde ga niet zonder les voor
bij het weze een aansporing om met
nog grooter verkleefdheid te volharden
in het rusteloos pogen tot uitbreiding
der liberale gedachten. Het ordewoord
moet zijn, zooals Mr. Tahon. het zoo
gepast aandüiddé in het liberaal Kort-
rijksch weekblad «De Vrijheid»
Tot het volk gaan, het dienen, en
het overtuigen door daad, woord,
schrift, dienstvaardigheid en liefde».
Na dit blad gelezen te hebben geef
het voort aan een gebuur of vriend,
ten einde ons abonnementen te ver
meerderen
