LIBERAAL, DEMOCRATISCH
centiemen het nummer
Eerste Jaargang. Nummer 14
Zondag 7 October 1906.
Cuique Suum.
De verdediging van het
Openbaar Onderwijs.
Zeever in Pakskens.
LeugensLeugens!
Abonnementsprijs 3 fr. voor de stad en den buiten voorop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
fS5;voor de stad, ten kantore van het blad, St-Janstraat, 36, Aalst.
Prijs der Annonoen: f ^one '5 centiemen
1 Reklamen 75 centiemen
per drukregel.
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst.
Vonnissen op de derde bladzijde, 2 frank.
Aalst, O October 1900
Datiseene latijnsche spreuk, lezers van
De Volksgazet, in goed Vlaamscli wil dat
zeggen elk het zijne.
Cuique suum, staat er geschreven onder
den titel eener klerikale gazet en daar ver
andert dat latijn natuurlijk van beteekcnis
en moet de vertaling luiden alles voor ons.
We volgen sinds jaren de politiek in onze
gouwen en wonderbaar genoeg al het goede,
dat ons overkomt hebben we te danken aan
de Woestisten, al het kwade dat ons treft is
de schuld der liberalen.
Dank aan Woeste, Bethune en compagnie
kunnen de zielen als ze van deze wereld
scheiden nog naar den hemel gaan, zonder
hunne tusschenkomst ware de poort des he
mels reeds lang toegeslagen, voor kwezels
en andere schijnheiligen.
Wy hebben een goeden zomer gehad, dank
zij den invloed van Woeste, Bethune en com
pagnie by Gods minister van regen en schoon
weder,bij achtbare Sint Medaar
Wij hebben dus aan die invloedrijke woor
denkloppers alles te danken hemel, schoon
weer, belastingen, forten, opcentiemen... in
een woord al wat goed is.
Ja, beste lezers, als er in ons arrondisse
ment nog een inwoner is, die vliegen krijgt
aan zijnen siroopstok, mag'hij zulks gerust
toeschrijven aan de bemoeiing van Woeste,
Bethune enz.
Als de kiezingen naderen vermeerderen de
bemoeiingen dier woordenkloppers op ver
bazende wijzewordt er een gracht ge-
kuischt een kasseisteen verlegd, eene baan
hersteld, eene brug'gemaakt, 'tis altyddoor
de tusschenkorgst der heeren, zonder welke
wyin ons arrondissement noch siroopstok-
kop, noch kasseisteenen, noch 'wegen, noch
bruggennoch hemel zouden hebben we
gouden mouse vuiligheid vergaan,,.,., zeg
gen ze.
Zoo lazen we verleden week in dekleri
kale gazetten van ons arrondissement een
bericht waarbij men aan al de kiezers liet
weten dat dank aan de voetstappen van de
heeren Bethune, De Saedeleer en Woeste te
beginnen van 1 October een nieuwe trein uit
's Gravenbrakel (Braine-le-comte) naar Gent
(Zuid) zou vertrekken ten 18 uren 32 minu
ten.
Opdat iedereen oordeelen moge wat al die
berichten waard zijn, laten we hier den tekst
ygn d^n brjef volgen, door M. Liet$ert, mi
nister van Spoorwegen, gebonden aan M.
Rens, den liberalen Volksvertegenwoordiger
van het arrondissement Aalst
Brussel. 28 September 1906.
Mijnheer de Volksvertegenwoordiger,
Als gevolg op de vraag welke gy mij hebt
gesteld in den loop eener zitting der Kamers
in December laatst, heb ik de eer u te laten
weten, dat van af 10 october eerstkomende,
de trein 1907, S. D. uit Manage naar 's Gra
ven brakel vertrekkend ten 18 u. 3, in deze
stad Correspondentie zal geven met een
nieuwe gewone trein, die naar Gent Zuid
gal, vertrekken tep. 18 u. 32.
Aanvaayd,
De minister.
get,Jul, biebaert,
Cuique suum, niet waar, klerikale gazet-
kribbelaars, elk het zijne, Wij hebben geen
zins de hoop, dat gij ooit deze spreuk in prak
tijk zoudt stellen, niet zijn, die en dan nog
niet altyd de benedictie en het wy water
voor niet uitdeelen zeggende pax vobis,
maar den wyn zeiven drinken, doch wij heb
ben nog eens doen zien tot welken bluf en
grootspraak uwe verkeerde opvatting van
het cuique suum u drijven kan.
Ernstige menschen nochtans hebben sedert
lang uwe handelwijze naar waarde leeren
schatten, dit nieuwe voorbeeld, zal hen eens
te meer toonen hoe weinig de klerikalen het
verschil begrypen tusschen mijn en dijn.
Zondag laatst heeft advokaat Heupgen
van Bergen, gewezen volksvertegenwoor
diger van het Arrondissement Aath inde
Beurs te Charleroi eene redevoering uitge
sproken, die wij volgens de Gazette van
Charleroi samenvatten en vertalen.
Morgen, zegde de spreker zijn, de vacan
tiën uit. De heropening der leergangen moet
ons een oogenblik onze gewone bezigheden
doen vergeten, 'tls aan het kind dat wij
moeten denken. Al de ouders zouden bij zich
zei ven moeten zeggen «Ziehier 't oogenblik
waarop onze kinderen eene som weten-
schap naar de school zullen gaan putten.
Welnu, indien wij den politieleen toestand
onderzoeken, dan bemerken we dat hetgeen
waarvoor wij stryden, de school is.
Als het de school of het kind betreft, dan
zijn er geene gematigde liberalen, geene
vooruitstrevers of geene socialisten meer,
dan staan er slechts twee legers over eikan
ker het leger der openbare school en het
leger der confessionneele school. Twee par
tijen tegenover elkaar. Het doel van den
strijd is de toekomst van het kind. De strijd
voor de school is grootseh. Twee kampen
tegenover elkaar. Degenen die denken dat
de menschheid zich zonder ophouden moet
vervormen en verbeteren. Degenen die zeg
gen dat de waarheid achteruit, in het verlo
ren paradijs is.
Ziedaar den stryd. Onderzoeken wij de
waarde der twee tegenovergestelde kampen.
Men mag zonder vrees van tegenspraak
beweren dat de geschiedenis van den voor
uitgang die isvan de onophoudende ver
meerdering van de verstandelijke over de
stoffelijke macht,
Twee duizend jaar geleden voedden de
menschen zich door de jacht, de vischvangst
en het vruchtplukken,
De vischvangst heeft weinig of geenen
voortgang gemaakt. Maar de jacht Wij
hebben thans de veekweek, die een buiten
gewone waarnemingstalent vraagt, de slach
terij, de konserven of opgelegde waren, enz.
Het vruchtplukken is de landbouw ge
worden. Deze nijverheid is eene der inge
wikkeldste geworden van de wereld. Dank
aan onophoudende verstandelijke pogingen
is men er toegekomen den stoffelyken arbeid
te verminderen.
Al de voorbeelden zouden, kunnen aange
haald worden. Ije yeryqernpddejen hehhên
zich op wquherharp wijze ontwikkeld, Waar
om Omdat er uitvindingen ?ijn, die de
toepassing zijn van het geegtelyk streven.
De spoorwegen waren er eene grootere.
Kortom, wij leven uitsluiteRjk door onze
verstandelijke kracht. Zoodanig dat wij er
zullen toe, geraken van onze spierkracht te
veranderen in luxekracht die wij bij mid
del van spelen zullen moeten verteren
Als het kind geboren is, leeren wij het
loopenOnze spieren hebben eene opvoeding
noodig, onze geest ook. Wij moeten verstan-
delijker wijze leeren loopen. De geest °°k
heeft gymnastiek noodig. Eg daar deze gym
nastiek teerderder is, zoo is de verstandelijke
opvoeding moeilykerdan de lichamelijke.
Het is klaar dat de menschen het onder-
wysende op voedingontvangen. De allereerste
noodzakelijkheid is, de noodzakelijkheid van
het onderwijs. Onder zuiver philosophisch
oogpunt beschouwd is hot onderwijs overwe
gend.
Ontegensprekelijk is het dat de eerste
plicht der Maatschappy is, aan hare leden
het middel te geven van zich te onderwijzen.
Boven al onze twisten, al onze verdeeldhe
den verschijnt de verplichting van het on
derwijs. De Maatschappy heeft voor plicht
de ouders die hunne plichten jegens hun
kroost vergeten of verzuimen tot de orde te
roepen en hen te verplichten hunne taak te
vervullen.
Het kind heeft niet gevraagd om geboren
te worden. Hy die het schiep heeft het recht
niet de vlam van zijnen geest te laten uit-
dooven, het de slaaf van zijne driften te
maken.
Die zaken zijn zoodanig klaar dat zij niet
meer zouden moeten besproken worden. Wij
hebben het ongeluk geboren te zijn in
een katholiek land. De klerikalen werpen
op dat gedurende heel den tijd der Middel
eeuwen de Kerk scholen open gehouden heeft.
Het onderwijs zou de klerikalen in 't ge
heel niet mishagen indien zij er de volstrekte
meesters over waren.
De beweging voor het verplichtend onder
wijs is zoo groot dat ik vrees dat het Staats
bestuur en de meerderheid eene formule
zullen vinden, die niet het verplichtend
onderwijs maar wel het confessionneel
verplichtend onderwijs zou afkondigen.
Indien zy tegenwoordig het verplichtend
onderwijs weigeren, dan is het omdat zij
zouden verplicht zijn hulde te brengen aan
het onzijdig onderwijs.
Zij zeggen liever de onwetendheid dan
een onderricht dat het onze niet zij...»
Nergens is de hevigheid van den strijd zoo
groot als in de katholieke landen.
In de protestantsche landen, is de dominee
geen politiek tuig. Hier kan men niet droo-
men van een vooruitstrevende of een socia
listische priester men staat hem zelfs niet
toe van christen demokraat te 'zijn.
De Kerk is een buitengewone politieke
inrichting. Indien zy aan de priester en aan
de inonikkeii het recht weigert van eenen
haard en eene familie te hebben, dan is: het
oindat zij er de organen van het grootse he
machien wil van maken. Boven alles heeft
zij iets gedurfd dat niémand voor haar ge
durfd had de onfeilbaarheid van den paus,
de grootste, uitdaging die ooit de menscheRj-
ke rede werd toegeworpen,
Die Kerk moet eenen grond hebben, 't Is
de massa van het volk. Zij zal hare school
niet hehben dan met de studie der weten
schappen op zekere wijze vooigesteld.
Op zich zelf zijn de wetenschappen noch
katholiek, noch liberaal.
't Is de methode die politiek wordt.
De pretentie van de Kerk is van geslach
ten te vormen aan wie zij onderwijzen zal
hetgeen toegelaten of niet toegelaten is.
Tegenover dit idiaal, stellen wij het onze.
Wij willen hét voorstel vormen. En wy laten
vry van ze te gebruiken. Wy zeggen Qp-
derzoekt elke zaak, tracht g\j zelf 'uwen
weg te vinden.
Wij willep manpep die pun leyen zoeken
door zich zei yen,
Daarom is meer dan wetenschap noodig.
Indien gij een karakter aijt zult gij er komen
ondanks alles. Wy willen mannen met ka
rakter, die willen.
De confessionneele school brengt wezens
voort zonder wil, lieden wier kracht men
in éen enkele richting gekanaliseerd heeft.
Ziedaar waarom er tusschen de twee op
vattingen een diepe afgrond is.
Wat is de openbare school geworden 1
In de groote steden is zy qnzijdig gebleven.
Maar in de dorpen De pachters zijn onder
dep hiel der almachtige eigenaars. In dat
midden van vrees is de onderwijzer zelf be
vreesd. Hij wordt de rechterarm van den
pastoor. Hy moet zijn brood winnen.
De klerikalen hebben onlangs de helden
van 1879 gevierd. Zij zijn overgeloopen om
dat zij bevreesd waren. De klerikale party
heeft de onbeschaamdheid gehad onderwij
zers onder haren hiel verpletten en heden
vlecht zy hen kronen. De Grieken ook,
kroonden de slachtoffers die zij naar den
dood zonden, maar niet vyf-en-twintig jaar
daarna.
De Wet van 1895 heeft het godsdienstig
onderwys uitgeroepen. De vader, moet .eene
formule van ontslaging zenden, en de onder
wijzer heeft het recht niet hem te zeggen
dat hy zyn kind mag ontslaan.
't Is jezuietischer dap at hetgeen de jezuie-
ten tot nu toe uitgevonden hebben. Voor de
katholieke Kerk zijn er geene kleine profij
ten zy aanveerdt met erkentenis eenen
centiem in hare offerbloken, met vreugde
trekt zij voordeel uit de vergetelheid eens
vrijdenkers.
Er is iets onbeschaamder nog de Wet
dwingt de Burgers van te doen hetgeen de
Grondwet hun zegt van niet te doen namelijk
schrijven hetgeen zij denken.
Er is slechter nog de kinderen die het on
derwijs in den godsdienst niet ontvangen
krijgen ook geenen leergang van zedeleer.
Men schept afdeelingen tusschen [de kinde
ren. Men leert hun de ketters en de kinderen
van ketters schuwen. In plaats van te spe
len, ziet men reeds de kleinen elkander
vuistslagen geven, de eenen in den naam
van Christus, de anderen in den naam der
vrijdenkerij.
Welnu wij moeten de klerikalen beant
woorden met de wapens die zij ons gegeven
hebben. Wy doen niet alleenn eenen oproep
tot de antiklerikalen, wij doen ook eenen op
roep tot rechzinnige katholieken wij her
inneren hun dat men van hunnen gods
dienst een politiek wapen gemaakt heeft.
Degenen die in den naam van Christus be
weren te spreken kruisen hem eene tweede
maal. Laat den onderwijzer in de school van
allen. Gaat den priester vinden in de Kerk.
Er zijn katholieken zelf die beweren dat
de godsdienstige overtuiging niet noodig is
om behoudsgezind te zijn.
Ten stryde dus Als men voor zich zeiven
strijdt heeft men het recht niet zich tot
zwakheid te laten vervallen, en als men voor
onze kinderen strijdt heeft men 't recht niet
zicli te ontmoedigen. Men moet te velde
trekken, en kaïnpen, om den vijand te ver
pletten.
Waarlijk de opstellers van Dendervodde
zullen de modeziekte niet krijgen|! De belang
rijkste vraagstukken waarvan de welvaart
van onze geliefkoosde stad afhangt, worden
door hen opgelost met zeever in pakskens.
'tls zoo b.... geestig, zijne tegenstrevers
trachten belachelijk te maken met gemeene
persoonlijkheden Niets is gemakkelijker en
vraagt weinig of geene hoofdbreking.
De gewichtige gazkwestie wordt hier in
Aalst druk besproken de regie heeft zyne
aanhangers, ook zijne .tegenstrevers. De lo
kale bladen houden zich met dit belangrijk
vraagstuk onledig om 't publiek, op de
hoogte der kweste te houden en Dendervodde,
't orakel onaer stadhuisbazen, die tegen de
regie is, verdedigt hare princiepen op de
gemeenste, onnoozelste en tevens domste
wijze.
De oude sloor denkt dat het genoeg is ee-
nige beestigheden te'schry ven om door de
Aalstersche bevolking hare klerikale Sociótë
Centrale gemakkelijk te doen slikken.
Maar ge slaat den bal misDendervodd,eons
volk bezit te veel gezond verstand 0111 naar
al dien flauwe zeever te luisteren, en
het begrijpt maar al te wel dat men meesten
deels vuile en.onverdedigbare zaken tracht
te doen aannemen met onnoozelen praat of
wel met laster.
Om ons volk te overtuigen nopens onze
gezegdens, geven wij hier een staaltje der
proza van den opsteller van Dendervodde.
In een artikel van verleden zondag schry ft
hij dat er in Aalst spraak is eene groote bier
brouwerij in regie op te richten, die het bier
aan zeer voordeeligen pry's, aan de inwoners
der stad zou verkoopen.
De snul, die zulke flauwheden uitkraamt,
vraagt wat zekere liberale raadsledens daar
van denken. Hoe geestig toch Maar, kerel,
denkt ge, dat bij ons politiek gemaakt wordt
voor den geldzak, gelyk welgekende ka
tholieke familien alhier politiek maken an
ders niet dan vöör 't profijt en voor de vet
betaalde plaatsen Maar waarom dat aan
onze gemeenteraadsleden gevraagd en niet
aan M. Burny, katholiek gemeenteraadslid
en tevens ook brouwer
Indien wij in den toon wilden blijven van
den opsteller der Dendervodde om onze ge
dachten te verdedigen, dan zouden wij kun
nen schry ven dat wy uit. goede bron verno
men hebben dat de stad Gent zinnens is de
likeurstokerij Le PIurnetin regie te ex-
ploiteeren om aldus aan de gentenaars en
de liefhebbers van nen goeden druppelPlu-
met» deze likeur aan eenen zeer kleinen
prijs te kunnen verkoopen. Dat zal zeker aan
veel aalstenaars genoegen doen dit te verne
men en deze zullen zonder twijfel daarom
aanhangers worden van de regie
Maar neen, wij willen Dendervodde op dit
terrein niet volgen, kalm en ernstig zullen
wij immer de zaken der stad bespreken,
met hart en ziel zullen wy de belangen onzer
medeburgers verdedigen en wanneer hare
opsteller in zijne verwaandheid denkt de
belangen der stad te verdedigen met onze
dappere gemeenteraadsleden te bespotten dan
zullen wij hem de eer derzotten aandoen. Het
publiek zal oordeelen langs welken kant de
goede stryd geleverd wordt.
Groot latoijd.
't Vuilblih van verleden week staat weer
gelijk naar gewoonte, vol leugens. Onbegrij
pelijk is het dat. een pastoorbladje immer zijn
toevlucht moet nemen tot de gemeenste leu
gens, 0111 zijne tegenstrevers te bekampen,
't Moet waarlijk zijne lezers voor snullen en
ezels aanzien om te trachten hun wekelijks
de domste leugens te doen slikken. Dat een
tandentrekker liegt in zijn stiel, dat kan men
begrypen, 'tis de mensch zijn broodwinning
maar dat de opstel Iers van een pastoorbladje
die charlatansmiddelengebruiken, dat is niet
aanneembaar en geeft een fauw gedacht
van hun verstand. Ook moeten zij door alle
verstandige menschen tot welke party zij
ook behooren als groote zeros aanzien wor
den.
Uit een gansche hoop leugens rapen wy er
de volgende uit.
7 Vuilblih schryft dat volgens de Moni-
teur, dus volgens al wat officieel is, de 8
katholieke collegien 186 onderscheidingen
bekomen hebben in den algemeenen prijs
kamp en de 28 officieele scholen, 't geen
voor 't Vuilblik zeggen wil liberale scholen
302.
En om dien uitslag aan zyne lezers te
doen kennendrukt het in groote letters': zege
praal. Ja, Vuiblik, dat moogt ge stout weg
zegepraal noemen, maar niet zegepraal dei-
katholieke collegien maar wel zegepraal
der leugen*Want al die cijfers zijn
valsch, ge weet dat ze valsch zijn, maar ge
zult u wel wachten het aan uwe lezers wijs
te maken.
Wij geven hier den waren uitslag, bekomen
door de katholieke en officieele scholen, ge
trouw weder, volgens 't Staatsblad, en we
beloven 100 frank aan den armen van Aalst
ten beste te geven indien gy Vuilblih ons
bewijst dat onze cyfers niet juist zyn.
Officieele scholen Vrye scholen.
Eerepryzeri 13 4
Pryzen 95 5r
Accessiten 152 20
Eerevolle meldingen 144 31
Benoemingen 467 125
871 185
Dat is heel wat anders niet waar, leugen
blad, als 302 benoemingen voor de liberale
scholen, gelyk gy het aan uwe lezers wilt
wys maken.
Indien wij nu rekening houden van de
verhouding tusschen de deelnemende ge
stichten, 't is te zeggen 28 op 8, dan moesten
de katholieke scholen 248 onderscheidingen
behaald hebben, tegen de 871 onderschei
dingen der Atheneums en gerneentecolle-
gien.
Welnu zij bekomen er slechts 185 dus 63
te weinig.
Een fameuze zegepraal II
In hetzelfde artikel van 't Vuilblih staat
er nog in vette cyfers eene grove leugen. Ge
ziet toch wel dat liegen maar een gewoonte
is, niet waar, mijnheer de Direkteur
Zoo schrytt het dat 't Atheneum vari Luik
30 onderscheidingen bekomen heeft, Ant-
