het ARRONDISSEMENT/i|jq7c~
LIBERAAL,DEMOCRATISCH WEEKBLAD
Zo ruk*
5 centiemen !x>l nummer
Tweede Jaargang. ummer 5
Bij reis graf.
Do Gaskweslie.
Groot-Nederland.
Onderwijs
M. Moyersoen.
Abonnementsprijs '.3 fr. vo<>r de stad en den huiten voorop betaalbaar
Men abonneert zich óp alle postkantooren voor den buiten
voor de stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, 1, Aalst.
per drukregel.
Gewone 15 centiemen
Reklamen 75 centiemen
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst
Vonnissen op de derde bladzijde, 2 frank
Aalst, 1,9 «Fanunvl 1907
Wij kunnenonze lezers niet genoeg aan
raden 't artikel dat wij hieronder ge
ven en dat getrokken is uit De Truie
naar met veel aandacht te lezen 't is
een verheven brok uit den strijd van
't fanatisme tegen de verdraagzaam
heid. Sente, waarvan in't artikel ge
sproken wordt, is de brave, neerstige
huisvader, die lid was van den libera
len onderlingen bijstand Help U Zelve
te St. Tuiden en waarvan wij verleden
week spraken in ons artikel Fanatisme.
Op 4 Januari laatstleden overleed in onze
stad Mr Alfons Sente, werkend lid van Help
U Zelve.
Zijn dood heeft zijn huisgezin onherstel
baar getroffen, doch in den vreeselijken nood,
wanneer de dood reeds zijn lippen kilde, zijn
oogen verglaasde, zijn geest benevelde, heeft
hij toch den troost gehad dat zijn dierbare
vrouw en zijn aangebeden kindertjes een
wekelijkschen onderstand zouden genieten
en dat de kosten zijner teraardebestelling
-de! zouden drukken op de zijnen, maar
zouden worden gedragen door al zijne mede
broeders in Help U Zelve.
Wanneer de som, die in de handen van
n priester wordt neergelegd, gering is,
dan is de begrafenis vroeg in den morgen
en dan is zij arm als de doode zelve gansch
zijn leven was. Doch Help U Zelve heeft
maar één hart en één geest van broederlief
de en de menigte, die het overschot van Al
fons Sente naar de kerk bracht, was talrijk
en treurde mede met de getroffen familie
van den braven beeldhouwer.
Een troost hadden allen Sente had kris-
telijk geleefd, was braaf gestorven, werd
plechtig in de kerk begraven, omdat al de
genen die zijn begrafenis bijwoonden, rond
zijn kist eerbiedig het hoofd bogen en in
stilte baden Heer, dat hij in vrede ruste.
Wat was het goed tusschen die vele treu
rige werklieden 1 Wij dachten aan Christus
den Zaligmaker, aan Hem, den Reine,» die
gepredikt heeftZalig zijn de armen van
geest, want het Rijk der Hemelen behoort
hun toe. Aan Christus, die twaalf arme men-
schen tot apostelen verkoos. Aan Christus,
die Mag'dalena, de zondares beschermde en
z j 1 intrek nam hij den tollenaar.
Wij stelden ons Jezus voor, aanwezig bij
de begrafenis van Alfons Sente, Jezus, pre
dikende by zyn doodskist, Jezus, hem leiden
de naar het kerkhof, Jezus, zijn graf inze
genende en hem toesprekende dé woorden,
die hij zelf tot den goeden moordenaar
sprak Nog heden zult gij met my wezen in
het paradijs.
Verlaten door den priester.
Eilaas! we werden vreeselijk ontgoocheld.
Op het oogenblik dat het lijk ven den geloo
vigen man, naar zijn laatste rustplaats moest
worden gedragen, weigerde de priester dit
lijk te vergezellen omdat het zinnebeeld van
onderlingen bijstand en broederliefde, het
vaandel van Help U Zelve, met rouw behan
gen. medeging om Sente met vereering te
begraven. Het vaandel, onder wiens plooien
hij zich naast zijn broeders had geschaard.
Op voorhand had de priester het geld, het
ellendige geld, den prijs van zijn gebeden
en van zijn wijwater, van Help U Zelve
aangenomen en nu weigerde hij een laatste
gc bed en het betaalde wijwater bij het graf.
Alfons Sente had den priester geroepen by
zijn sterfbed 0111 geholpen te worden op de
baan van den Hemel, in wiens eeuwige glorie
li ij geloofde. Alfons Sente had Onzen Lieven
II. or ontvangen uit de handen van den
pri ter. Die priester heeft gehoord hoe vu
rig zj 1 geloof en hoe sterk zijn hoop waren
in euwige zaligheid. En nu weigerde de
p iet,ter, die de 58,50 fr. van Help U Zelve
bral aanvaard, den armen geloovigen werk
man te geleiden naar het kerkhof. Welk
ontzettend verschil tusschen Christus en
uien priester I
De verontwaardiging'
tegen die ongehoorde daad steeg uit de me
nigte een scherp gemor op. Vrouwen ween
den, Al de menschep die baden voor den
overledene, hebben het akelig schouwspel
moeten bijwonen van een verbolgen en diep
gekwetsten weenenden broeder, die, metéén
hand op de kist van den dierbaren overlede
ne, den deken zijn ergerend gedrag verweet.
Wat gaat er toch 0111 in het hart der geeste
lijkheid, dat deze thans moet worden aange
vallen door gekrenkte arme menschen
Is er dan niets voor hen in den schoot van
de H. Kerk, in wie zij nog zoo vurig geloo-
ven, op wier tijdelijke en eeuwige hulp zij
met hoop en liefde vertrouwen Niets meer P
Volstrekt niets meer P Zoo weinig, dat het
kluitje aarde, dat hun arme kist moet dek
ken, geen druppeltje wijwater meer beko
men kan uit de hand van hem, dien zij roe
pen om naar den Hemel te gaan
Stem uit liet graf.
Hoort, arbeiders, hoort uit het graf de
stem van Sente. Zij heeft reeds verleden
Zaterdag gesproken door den mond van ad-
vokaat Van der Smissen, die nooit in zijn
leven nog welsprekender, nog hartroerender
woorden zal hebben. Hoort uit het graf de
stem van Sente, uwen makker
Heer, Jezus, gij hadt de armen lief, meer
dan uw eigen zelf. Gij hebt den werkman
leeren bidden Geef ons heden ons dagelijks
brood. Mijn vader zong voor uw Ib iHg -Ta
bernakel. Ik heb uw wegen gevolgd en dè
deugden geoefend, die gij gepredikt hebt.
Ik heb, wanneer ik leed en streed, uw kruis
voor oogen gehad, waarop gij, hoog op den
Golgotha, voor het aanschijn der aarde,
stierft tusschen twee moordenaars. Jezus,
mijn Zaligmaker, ik heb geloofd in den
priester, van wien ik meende dat hij goed
was als Gij. Eilaas! de priester, die rijké
zelfmoordenaars naar hun graf leidt, heeft
mij verlaten, alhoewel ik hem ook geld heb
gegeven om voor een armen werkman te
bidden. Spaar den priester, 0 Jezus, spaar
hem op den dag waarop heel het volk tegen
hem morren zal, omdat hij haat draagt.
Heer vergeef het hun, want zij weten niet
wat zij doen.
De dolzinnige, woedende aanvallen
van Denderbode toon en tastbaar dat
al onze beweringen en bewijsvoerin
gen over dit belangrijk punt volkomen
raak waren. Ook zal het hem niet luk
ken aan de bevolking van Aalst wijs te
maken dat zijne persoonlijke aanval
len, booze zinspelingen en verwijtin
gen een voldoend antwoord daarstellen
om onze argumenten te wederleggen.
Ook blijft de gaskwestie, volkomen
onaangeroerd en geheel en wij vragen
nogmaals Waaro.m bestrijdt de Aals-
tersche katholieke partij, die vroeger,
volgens de herhaalde bevestingen van
den heer Burgemeester zulk een hard
nekkige voorstaander der Regie was,
thans die zoo opgehemelde eigenuitba
ting Welke doorslaande beweegrede
nen kan zij inbrengen om zoo in eens
van zienswijze te veranderen Over
twee jaren nog bevestigde zij kracht
dadig dat de Regie, voor onze stad eene
rijke bron van voorspoed zou wezen.
H idden zij dan nooit die kwestie
ernstig bestudeerd en was de inrich
ting der Regie, dan wel zoo dwaas,
zoo stom als hun officieel orgaan het
thans wil doen gelooven Welke rede
nen heeft de katholieke partij gehad
om ons een uitstel van drie maand te
weigeren, ten einde deze kwestie gron
diger te onderzoeken. Overigens, in
dien er in de stad ernstige katholieken
bestaan, die rechtzinnig overtuigd zijn
dat de uitbating der regie hier te Aalst
geene goede vruchten zou dragen, dan
toch, hopen wij, zullen zij begrijpen
dat het met geene hatelijke, laffe en
verachterlij e beleedigingen is dat
men de beweegredenen der voorstaan
ders van de Regie kan in den grond
booren.
Wie uitscheldt, bewijst zijn on
macht Ook verwachten wij van den
heer Moyersoen, verslaggever, een
beredeneerd antwoord. Op onze beurt
zullen wij er op antwoorden, en, daar
alle Aalstersche kiezers op de hoogte
dezer kwestie dienen gebracht te wor
den, zullen wij hun ons antwoord over
maken. Uit de walgelijke karrevracht
beledigingen van Denderbode, rapen
wij met de tang twee, drie argumen
ten (of liever wat de onbeschofte lum
mel als argumenten meent te doen
doorgaan) waarop wij dan ten gepasten
tijde ook zullen antwoorden.
Van Noord tot Zuid is voor het
oogenblik van niets anders spraak
meer dan van eene Belgische-Holland-
sche toenadering, zoo op militarisch
als op economisch gebied. Wat al
wordt bewogen kan niemand op het
papier brengen, en al wie maar iets te
zeggen heeft laat breed en luid zijne
stem weerklinken, 't Wordt al in acht
genomen Zelfs onze hardnekkigste
franskiljons, die vroeger slechts zwee-
ren konden bij fransche beschaving en
irar sche voortreffelijkheid, brengen
ons dag op dag nieuwe verassingen
aan. Alles wel nagezie,? zouden ze
beter laat dan nooitalthans de nood
zakelijkheid voelen weder op te rich
ten wat ze vroeger met woeste onbe
zonnenheid afbraken. Zou, eindelijk,
het striemend woord van de Laveley
hen tot in de ziel het jammerlijke der
groote politieke fout van 1830 hebben
doen beseffen
Wij, Vlamingen kunnen er ons al
leen om verheugen. Maar wat we ech
ter stellig ,in deze belangrijke zaak
zullen weten te eischen, is dat allen
die mede de gewenschte toenadering
mochten bewerken, in 't spel de han
den zouden op tafel houden.
Want zie, waarlijk, we zijn erg wan
trouwig geworden, en na het geniale
boek van dien beruchten franschen
generaal, hebben we zeker veel aange
leerd. Niets kon ons nog ontsnappen,
immers ons goed en bloed stonden op
het spel.
Dit groot militarisch vernuft liet dus
aan de wereld weten dat hij op milita
risch oogpunt eenBelgisch-Hollandsch
verbond met goed-oogluiken te gemoet
zag al de franschen der aarde zouden
in dien zin moeten werken, want uit
dit verbond zou voor hen .eene nieuwe
weerkracht tegen den eeuwigen vijand
geboren worden.
De man sprak metlof over zaken waar
hij best thuis is. Voor een sabelslager
is dit vooral braaf en stichtend want,
nogmaals hebben we kunnen bestadi-
gen welke breed-sociale en menschlie-
vende gedachten, in't wegen en wik
ken der maatschappelijke toekom?';,
zulk een dienstvaardig persoon kunnm
door het brein voeren. Ja, in bewust
verbond ziet hij niet minder dan eene
eerste hinderlaag tegen eene mogelijke
overrompeling van het fransch grond
gebied door de duitsche legerbenden.
De twee kleine staten België en Hol
land zouden eerst hunne mannen laten
den kop inslaan of in de lucht sprin
gen, om dan vervolgens aan de fran
schen gemakkelijker spel te leveren.
Dezen zouden alsdan dn overblijvende
duitschers, 'sochtends van den volgen
den dag, tusschen huunen boterham
leggen op lat de triomfantelijke terug
tocht naar Parijs smakelijker zou we
zen. Hartelijk dank voor de welwillen
de aandacht
Voor iemand die den koker gemar
teld voelt met allerhande Napoleons-
uroomen is 't gedacht misschien niet
al te komisch of al te kreupelig, maar
of hij juist bij ons om kanonnenvleesch
moet komen, dat is eene andere kwes
tie. Want met al zulke grootsche oor
logsplannen en al dien goeden raad die
ons ten allen kante, tot stikkens toe
wordt opgedischt, zijn we toch iet wat
veranderd. We zijn rian ons eigen gaan
denken, en een volk dat aan zichzelve
denkt neemt voorzeker maatregelen
voor de toekomst.
Wat kunnen we dan zooal aanvan
gen om. in geval van nood, in staat te
wezen ons Volk, zijne taal en zijnen
bodem, in een woord él wat ons heilig
is, dl wat we zóo warm en zóo dicht
aan 't harte voelen, voor de toekomst
te redden
We voelen het ats de natuurlijke roep
van gansch ons verleden we voelen
het als eene wondere macht, door de
eeuwen van geschiedenis, in ons in
nigste wezen opgelost
Naar 't Noorden, bij onze stam-en
taalbroeders, moeten we die hulp en
dien troost zoeken naar 't Noorden
moeten we onze blikken wenden en
aapkloppen, want daar alleen zal wor
den opengedaan, daar alleen kan onze
zóo geliefde moedertaal den noodigen
steun en heropbeuring vinden, ddar
alleen zullen we met volle greep inden
wetenschappelijken rijkdom kunnen
putten, om aan ons volk de hoogere
geestelijke ontwikkeling te bezorgen,
waar het sedert zoovele jaren van
verstooten bleef. Dan mocht eindelijk
de goddelijke droom der Vlaamsche
beweging zijne verwezenlijking vin
den
Neen, ors verbond zal nooit als red
plank kunnen dienen van wie ook.
Dicht aaneengeschaard, als spruiten
van denzelfden bloede, zullen wij ons
verdedigen tegen wie ook, de vijand
kome van rechts of links. Wat we wil
len is ons zeiven van verbastering en
ondergeschiktheid redden,en naar mid
delen omzien om ons van de gebeur
lijke vijandelijkheden der toekomst te
vrijwaren.
In een volgend artikel hopen we
onze lezers te zeggen hoe we, als Vla
mingen, het verbond wenschen aan te
gaan, en welk recht we boven alles
zullen doen gelden. Dirk Martens.
Toen de groote fransche geleerde
Michel Bréal, vóór eenige jaren een
reis door Europa deed, met het oog er,
naar de echte bronnen, te onderzoeken
hoever het stond met het onderwijs in
iedere natie, dan schreef hij in een
merkwaardig verslag
Het Belgisch Staatsbestuur zweert
samen tegen zijn openbaar onderwijs
Die woorden waren een harde, klin
kende muilpeer aan ons dompersgoe-
vernement toegediend met een bedre
ven hand.
Dat 's gelogen huilden zij met
dwaze woede.
't Was alles Ernstige argumenten
inbrengen tegen het schrikkelijk ver
wijt van Michel Bréal dat konden zij
niet, en 't bleef voor gansch 't verlicht
Europa een bedongen feit dat ons kle
rikaal bestuur zijn eigen onderwijs af
brak opvoeding en volksonderricht
ten offer bracht op 't outer Van een
partij, die onder den hiel der pastoors
ligt een partij die één doel heeftde
volksontvoogding zoolang mogelijk te
keer gaan
Baatzucht!.. Interest! Winkel!...
De vooruitgang wordt hier gestremd
door iets onhebbelijks een ellendig
kiesstelsel, dat 's lands meerderheid
gebdéid legt voor een schandige min
derheid.
Daar is de oorzaak van alle kwaad,
de bron van alle onheil.. De redelijk
ste hervormingen worden op de lange
baan geschoven de rechtvaardigste
strevingen gehoond, miskend de vrij
beid verkracht, verschopt
Neen, de klerikalen zweren niet sa
men tegen 't publiek onderwijs.
Oordeelt
Sedert 1885 zijn 200 bewaarscholen,
800 lagere gemeentescholen en 1.400
adultenscholen, dus 2.400 scholen af
geschaft en vervangen door scholen van
maseurkens, paterkes, en meesters
met God.
Honderden voorbeeldige onderwij
zers zijn in beschikbaarheid gesteld,
gebroodroofd met vrouw en kinderen
tot armoede gedoemd of gedwongen
hun gebroken leven te herbeginnen.
Duizenden zagen hunne jaarwedden
verminderd tot hongerloonen en waren
gedwongen hunne rusturen te besteden
tot het uitoefenen van bijbetrekkingen,
zoo nadeelig voor hunne gezondheid
als voor het onderwijs.
En wat gebeurt er Na 22 jaren
zien ze zich menschelijkerwijze ver
plicht de ja rwedden van 't leerperso-
neel der lagere scholen te brengen tot
dezelfde sommen welke die vroeger
bereikten vroeger, herinnert het^ u
nog hoe zelf de pastoors, op den stoel
der waarheid donderden op die
budgetknagers
De officiëele onderwijzers zijn nu de
minderheid. Creaturen uit de bisschop
pelijke normaalscholen (zoogezegde,)
broerkens, maseurkens van alle orden
hebben de wereldlijke leermeesters en
leermeesteressen vervangen en nu zijn
de jaarwedden te gering Of ze...
Door alle mogelijke middelen wor
den de onderwijzers-kosters, de onder
wijze s-kerkzangers, de onderwijzers-
schaaltjesmans, de onderwijzers-slip-
dragers vooruitgestoken.
Hoe dat hoor ik u vragen
Een voorbeeld In ons schoolres
sort is een schoolhoofd dat duivels
gaarne potten pakt. Als 't voorvalt dat
hij met nen zwaren kop in de klas
komt, en dat gebeurt nog al dikwijls,
dan zegt hij tot zijn groote leerlingen
Hier is uw werk zijt wat stil ik ga
mijn gazet lezen. Hij zet zich vlak
voor de deur, die langs binnen open
gaat, en begint... te slapen Hij
slaapt onder de schooluren zijn roes
uit. En wat zetten de leerlingen uit
Dat kunt ge aan de hulponderwijzers
vragen of aan de kinderen zeiven.
Hewel In den laatsten landbouw
prijskamp is die fameuze schoolmeester
met God een diploma van eersten rang
en een geldelijke belooning van 100 fr.
die slechts bij uitzondering wordt ge
geven, toegekend.
Of de hulponderwijzers, de ouders
en de kinderen gelachen hebben
f't Vervolgt.) Cephas.
De naam van M. Moyersoen, geacht.' le
zers, is weerdig'dat men liem onthóndv
vooral op bestuurlijk gebied der stad An 1st is
hij onvergetelijk en is bijgeschikt 0111 aan het
nageslacht te worden overgezet. M. Mny.
soen zetelt sinds eenige jaren reeds als ge
meenteraadslid op 't stadhuis, doch lang was
zijne rol er ondergeschikt en hij behoorde tot
de reeks dier vermaarde zwijgers en knik
kers wier naam in de annalender Aalsterscfié
administratie in gulden letters geboekt staan,
wier gedachtenis einde en ver, over berg en
dal de erkentelijkheid der Aalstersche U Ls-
t-ingschuldigen heeft verworven.
De gemeentekiezingen van 1903 h ulden
plaatshet erkentelijke kiezerskorps diende
alsdan de klerikale kasbestuurders eene bor
steling toe waarvan ze nog niet zijn terugge
komen de liberalen werden gekozen en
eene minderheid, samengesteld uit mannen
die het goed meenén met het algemeen be
lang, doet hare intrede in 't stadhuis om er
de bestuurlijke heldendaden van MM. Ghee-
raerdts, Bethune en O van dichtbij na te
gaan en tè onderzoeken.
Toen de kliek op 't stadhuis alleen meester
was, toen ze alleen, zonder eenig k uitrooi de
stadszaken beredderde, dan w; a!k s 0111 het
bestalles wat't schepencol leg'ie verrichtte
was op voorhand goedgekeurd de vriendjes
V////I
-Ai'
