1
YWiJi
m
- - aJU*
Tweede Jaargang, Nummer 4
Zondag.z'i Januari IIMil
Prijs h centiemen liet nummei
m
atp &^e*f f c
1 f 4,^1 5. - -J f;
Voor onze abonnenlen
V ak v e reen i g i n gen
Grool-Nedcrland.
Onderwijs.
émm
SVY«
mj
üi'4
**''r
L
*WFy.'
Abonnementsprijs 3 fr. voor de stad en den buiten voorop betaalbaar
Men abo: neert zich cp alle postkantcoren voor den tuiten
voor de stad, ten kantore \an het blad, Groote Markt, i, Aalst.
Prijs der Annoncen- £«™«n j 1^ drukregel.
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst
Vonnissen op de derde bladzijde, 2 frank
Aalst, 2d Jauuai-i 1907
In de loop der toekomende
week zullen wij, niet de post,
liet abonnement van DE VOLKS
GAZET voor 10»7 doen ontvan
gen.
YVy durven hopen dat al onze
vrienden goed onthaal zullen
doen aan onze kwitantien.
Verleden jaar liehhen verselsea-
dene onzer abonncnten van den
liuiten ons kluchten gedaan
over de handelwijze van som
mige postboden bij het aan
bieden der kwitantien. Wij ho
pen «lat «Ie aangeklaagde feiten
zich niet meer zullen voordoen,
antlers zullen «ij oms genoo«l
zaakt vinden ons tot liet hoogcr
bestuur te wenden en een
streng «mtlerzoek te «loen ope
nen. De Redactie.
In grondbegin zijn vakvereenigingen
genootschappen van lieden tot hetzelf
de vak behoorende, gelijk het woord
zulks genoegzaam aanduidt en waar
van het doel moet zijn de bevordering
der belangen van al de leden in alles
wat hun beroep, stiel of vak betreft.
Hoe kunnen de belangen van al de
leden der vakvereenigingen bevorderd
worden Op verschillende wijze ten
eerste door het volmaken der deelge-
nooten in het vak dat zij uitoefenen
door het inrichten van leergangen,
het verspreiden van vakbladen, het
mededeelen van nieuwe werkwijzen
ten tweede door het geven van inlich
tingen over de plaatsen waar er voor
werklieden van het vak voordeelig
werk te bekomen is, in sommige ge
vallen door het gezamenlijk volbren
gen vaneen werk ten derde door het
ordelijk en eensgezind streven naar
een billijk loon en het bijleggen der
conflikten of moeilijkheden welke er
zouden ontstaan tusschen bazen en
arbeiders.
Opdat de vakvereenigingen beant
woorden zouden aan het beoogde doel
zouden ze geheel onpartijdig moeten
ingericht zijn. En helaas dat zijn ze
voor het overgroote deel niet.
Lang hadden wij gehoopt, dat de
werklieden onder elkander dergelijke
vakvereeniging zouden stichten, omdat
de uitoefening van hun beroep niets
gemeens heeft noch met politiek, noch
met partij-aangelegenheden.
Maar velen van ons volk hebben zich
niet kunnen ontrekken aan den invloed
van loensche politiekers, die alles in
't werk hebben gesteld om de vakver
eenigingen van hun wezenlijk doel af te
keeren en ze uitsluitelijk te laten die-
nenom hunnen winkel te doen draaien,
om hunnen politieke baatzucht te voe
den en om ten slotte meer kwaad te
stichten dan goed meer ellende dan
welstand.
We zien de klerikalen op den bui
ten allerlei boerenbonden stichten,
waarin natuurlijk de pastoors de mees
ters zijn en waarvan het groote doel
is geld kloppen en de buitenlieden
onder voogdij houden, we zullen wel
dra de gelegenheid hebben over die
politieke bonden meer te schrijven.
In de steden zijn het integendeel de
socialisten, die alles in het werk heb
ben gesteld om aan de vakvereenigin
gen eene verkeerde richting te geven
en die nu alle pogingen aanwenden om
die bonden op het verkeerde pad te
houden, er politieke bonden van te
maken welke hen daarenboven nog
stoffelijk voordeel moeten aanbrengen.
Volgens de opvatting en het verlan
gen der socialisten moeten de vakver
een i gin gen socialistisch zijn.
Ze willen niet inzien dat de onpar
tijdige vakbonden de eenige zijn die
wezenlijk nuttig kunnen zijn voor al
de vakmannen. Zoo zien we b. v. te
Antwerpen, de socialisten den Alge-
meenen Diamantbewerkersbond be
strijden omdat die bond onpartijdig is
in plaats van socialistisch, al heeft
de Algemeene Diamantbewerkersbond
reedsveel goeds tot stand gëbrachtvoor
al de diamantbewerkers.
Is het niet zonderling, dat de socia
listen, die alle vakvereenigingen wil
len vervormen tot socialistische poli
tieke clubs, verontwaardigd zijn bij
het vernemen, dat er ook vakvereeni
gingen buiten hunne clubs gesticht
worden
Is zulks te verwonderen de socia
listen zeggen dat de vakvereenigingen
moeten socialistisch zijn; dus kunnende
rechtzinnige arbeiders, die niet socia-
tisch gezind zijn zich bij die vakveree
nigingen niet aansluiten en willen ze
zich groepeeren dan moeten zij het
doen elk van zijnen kant elk in zijne
politieke gezindheid. Het is wellicht
min wenschelijk maar het wordt on-
verm
Het klerikaal goevernement, dat alle
klerikale ondernemingen mildelijk on
dersteunt in zijn eigen klerikaal belang
en intusschen al de gesubsidieerde on
dernemingen aan den willekeur der
haantjes-vooruit overlaat, heeft het
land in dat opzicht op een slechten weg
gebracht. Het stelsel der geldwegsmij-
ting zonder andere tusschenkomst
heeft ons geleid tot een verderfelijken
toestand zoowel in de stad als op den
buiten.
Wij hebben aangewezen in 't begin
van ons artikel hoe wel ingerichte vak
vereenigingen nuttig kunnen zijn.
Waarom die vakvereenigingen niet
officieel ingericht Yves Guyot de
befaamde fransche economist zeide het
nog onlangs veel moeilijkheden zou
den vermeden worden indien de vak
bonden regelmatig en officieel werden
ingericht.
Wat zien we gebeuren Een geschil
ontstaat tusschen een baas en zijne
werklieden. De kopstukken van den
vakboi.d waarvan sommige van die
werklieden deel uitmaken zijn politie
kers, dikwijls te weinig onderwezen en
miskweekt die uitsluitelijk van de poli
tiek leven, ja, er rijkelijk van leven, die
er zelfs belang bij hebben dat er conflik
ten plaats grijpen en niet zoekende
geschillen te vereffenen in der minne,
maar de werklieden aanhitsen en den
baas beledigen en lasteren.
En dan Dan zijn het dezelfde poli
tieke schreeuwers en uitschelders, die
de pretentie hebben bij dien zelfden
patroon die zij walgelijk beledigden
als bemiddelaars op te treden of liever
hunnen wil op te dringen. Of als dus
danige vreemdelingen te doen optre
den die van de zaak niet het eerste
woord kennen. Wat geeft hun eene
staking Het doet hunnen winkel
draaien. De tusschenkomst van die
politieke jannen heeft meer dan eens
de werklieden veel nadeel gedaan.
Zou dat mogelijk zijn indien de vak
bonden algemeen en officieel waren
ingericht Zouden dan de overeen
komsten niet gemakkelijker getroffen
worden en zouden we dan geen einde
gesteld zien aan die jammerlijke val-
sche comedien dergenen die steeds
van onderkruipers, broodroovers er.z.
razen en de eersten zijn geweest om
de kleine neringdoeners en winkeliers
te onderkruipen en ten onder te bren
gen om dan gemakkelijk en vet te le
ven op hetgeen er met die onderkrui-
perii gewonnen wordt.
Werklieden, laat u niet misleiden,
met overdrijving komt men immer tot
slechte uitslagen. De liberalen zullen
bewijzen, dat men met deftigheid en
kalmte verder kan komen en meer kan
verrichten daw met gemeenheid en
geweld.
Een woordje vooraf over Vlaamsche
Beweging
't Ware misschien mijne lezers in
hunne eigenliefde krenken moest ik,
zelfs maar in breede trekken, de ge
schiedenis aanhalen van dien geweldi
gen taalstrijd. Ik heb het dan ook be
paald maar tut eene schets willen bren
gen. Immers, de rijk aan inhoud en
trouw naar het beeld, geschiedkundige
boekjes van het Willemsfonds (koste
loos aan zijne leden uitgedeeld) heb
ben in den laatsten tijd machtig bijge
dragen om eikendeen op de hoogte te
houden en behoorlijk in te lichten.
Houden we ons dus voorloopig tot de
volgende bepaling De Vlaamsche
Beweging is de poging om het jam
merlijke verval der Vlamingen te stui
ten en om hen terug te brengen in den
stroom der moderne beschaving door
middel van het eenig natuurlijk voer
tuigder gedachten de moedertaal
•Vele Vlamingen, vooral de onver
schilligen, begrepen echter niet altijd
of oordeelden soms zonder 't minst
geestelijk doorzicht, het edel pogen en
den verheven strijd van onze eerste
taaikampioenen. Nu nog zien we in
ons midden de meest-verdienstelijke
intellectueelen, bij voorkeur, in al hun
ne schriften, gesprekken, briefwisse
lingen en onderhandelingen, de fran
sche taal bezigen. Is 't uit gebrek aan
breedere en grondigere kennis der
moedertaal is 't uit een misplaatst
gevoel van menschelijke fierheid is
't om een invloe te veroveren of een
gezag te versterken, de feiten zijn er
niet min treurig en beklagenswaardig
om, vooral voor hen die er het wille
keurig slachtoffer van zijn.
Maar, waar moeten we de wortel
van deze haast-onbegrijpelijke toestan
den opzoeken, om hem tot in zijne ge
ringste en dunste vezels uit te rukken
Herinner 11 hoe op de school in ons
Vlaamsch-België met de volkstaal
wordt omgesprongen en, hoe aldus
weinigen van ons, bij 't intreden van
het openbaar leven, die taal machtig
zijn, of zich in staat bevinden haar be
hoorlijk te schrijven en voor te dragen.
En de oorzaak daarvan moeten we
natuurlijk wijten op het taalmoordend
regiem door franschdolle schoolhoof
den toegepast, op de wijze van aan-
leeren en op het weinig gebruik dat
van onze taal wordt gemaakt bij het
studeeren der andere vakken, als re
kenkunde, meetkunde, scheikunde enz.
Zoo w'er dan later iets mochten van
kennen, was 't, met buiten de school
aan te leeren wat ons in de school als
een natuurlijk recht werd betwist en
geweigerd
Dat was de groote misstap der eerste
beleggers van onze belgische onafhan
kelijkheid. De taal van d'eene helft der
bevolking werd opgeofferd voor de taal
van d'andere- Overal in 't Vlaamsche
land werd stelselmatig, als nutteloos
en belemmerend, de taal van het volk
verdrongen in de school, op het ge-
gerechtshof, in den gemeenteraad
klonk het niet dan botste 't werd de
fransche taal als verplichtend opgelegd.
Met het fransch bekwam men alles,
kon men alles, mocht men zelfs onge
straft de Vlaming in 't gelaat spuwen
Maar, hoe verduldig en verdraag
zaam ook, kon deze zich moeilijk in
zijne hartverscheurende ondergeschikt
heid, aan zulke vernederende toestan
den gewennen. De hevige strijd van
volksbestaan brak los. Het volk eischte
in een zucht naar eigenwaarde, een
deel van zichzelven, het verlangde op
geleid en onderwezen te worden in de
taal die het best tot zijnen geest, tot
zijn hart, tot zijne ziel sprak het be
geerde behandeld en bestuurd te wor
den in eigen taal als vrije burgers van
een eigen onafhankelijk land.
De Vlaamsche strijd is dus noch een
klassentrijd, noch een rassenstrijd. Hij
is ook niet gericht tegen eenige andere
taal, want zijne baanbrekers wedijve
ren om aan 't volk de meest noodza
kelijke talen aan te leeren. Wat ze
eischen is dat, in alles en voor alles,
de Vlaamsche taal in 't Vlaamsche land
den voorrang hebbe dat men aan het
volk de natuurlijke macht van zijn
eigen geestelijk wezen, op heilzame
wijze, ter hand stelle.
Dit kan het eenigst redmiddel zijn,
de eenige uitweg
Om iets te worden en aan de wereld
te toonen dat ons wereldberoemd ras
nog niet is uitgeleefd, maar met een
sappiger leven dan ooit nieuwe takken,
in alle domeinen van 't menschelijk
vermogen, te laten bloeien heeftom
waardig te blijven van ons grootsch en
glansrijk geschiedkundig verleden en
den kloof te dempen tusschen de hoo-
gere verfranschte burgerij en 't lijdend
vlaamsch proletariaat, is er slechts een
middel en dit redmiddel kan alleen
door de taal worden aangebracht. Met
de taal zullen we beter en gemakkelij
ker tot op d'onderste sporten der sociale
ladder kunnen peilen, door middel der
taal zullen de ontwikkelden dieper tot
in den geest van't volk kunnen drin
gen, door middel der taal kunnen we
alléén de wederzijdsche tegemoetko
ming verwekken welke onontbeerlijk is
om de gezamentlijke verheffing der ge
scheiden standen van een volk te be
komen.
Aldus weze de onverbiddelijke wensch
welke we boven alles willen doen gel
den een Vlaamsch grondig en veel
zijdig een Vlaamsch lager, middel
baar en hooger onderwijs, op de ver
scheidene trappen van ons Maatschap
pelijk leven.
Holland alleen kan ons hiertoe de
middelen verschaffen, Holland alleen
kan ons de bionnen van licht aanwij
zen waaraan we helaas sedert den
grootsten misslag der vorige eeuw aan
te kort schieten. Bij haar zullen we het
nood.ige geestelijk voedsel vinden dat
ons, in 't moederland, wordt geweigerd
waar, hoe ook anderen er mochten over
denken, men ons steeds, met de hard-
vochtigste en koelbloedigste onver
schilligheid, als ondergeschikten weet
te behandelen.
Om dit alles
Heil Groot-Nederland
En dien roep, als de verhevenste
uitdrukking van onsVlaamsch bestaan,
zullen we aanheffen tot staving van
een kostbaar en onwrikbaar recht dat
niemand bij machte wezen zal nog te
miskennen. Dirk Martens.
O neen, zij zweren niet samen tegen
het openbaar onderwijs
Van tijd tot tijd verschijnt er in het
Staatsblad een Koninklijk Besluit,
meldende dat de gemeente X... ontsla
gen is haar eenige lagere gemeente
school te behouden Nu is 't eens in
Vlaanderen dan weer eens in 't Walen
land dat men van hoogerhand de dood
teekent eener officiëele schooldat
men een onderwijzer in beschikbaar
heid stelt en hem met vrouw en kinde
ren op de straat gooit.
Moest het in 't helder daglicht wor
den gesteld welk ellendig treurspel er
werd afgespeeld eer de gemeenteschool
vielwat pastoor, onderpastoor, kwe
zeis en tartuffen hebben verzonnen en
afgesponnen om het doodvonnis te be
komen, men zou zich niet in België
denken maar in Spanje
Woeste riep het 11 y aura des
pleursëtdesgrincements de dents!...
Hij kende de klerikale partij Hij wist
dat ze niet vergeeft, niet vergeet dat
ze onverbiddelijk is in heur wraak en
onmeedoogend Ja; Woeste, er zijn
tranen gestort en er is tandengeknars
geweest't zijn brave, eerlijke ambte
naars die uw partij heeft getroffen
't zijn vrouwen en kinderkens die heb
ben geschreid 't zi'n bevende vaders
en voorbeeldige echtgenooten die de
tanden hebben geknarstWas het dat
wat ge voorzeidet Was het dat wat
gij hebt betracht met uw schaamteloos:
Qu'ils s'en aillentdan moet gij
tevreden zijn
Maar zwaar zal de vloek van veel
gebroodroofden wegen als uw uur zal
slaan
Neen, zij zweren niet samen tegen
het officieel onderwijs
Gaat naar Teralphene, Santbergen,
Okegem, O. L- V. Lombeek, Meer-
beke en honderden andere gemeenten
te vergeefs zult gij er in de gemeente
scholen rondzien naar knaapjes va-è^y'v
7, 8 of 9 jaren. Een klas staat er
dig!... Lessenaars, borden, kaarten,
telraam, platen, stoof, maten en ge
wichten... alles is er weg Alles is
in 't klooster gesteld, geschikt En
de knaapkens van het dorp hebben me
de den weg naar 't kloosterken geko
zen, bij de lieve, zoete maseurkes
Als zij (de knaapjes) negen jaar oud
zijn komen zij ter gemeenteschool.
Wat hebben ze geleerd Niets
Niets!... Absoluut-niets L.Neen, ik
zou liegen zij leerden er gebeden pre
velen op jammerlijke wijze zoutelooze
en domme gedichtjes afhaspelen, iets
of wat lezen, lijk men 't leerde vóór
vijftig, zestig jaar... en... geld te huis
afbedelen om het aan de zusters te
dragen
In 't verslag over de landbouwprijs
kampen staat dat het landbouwon
derwijs achteruitgaatIk geloof 't wel
Als de kinderen hunne eerste commu
nie doen is voor de meesten de leertijd
uit. Zij gingen dus, strikt genomen
twee jaar ter schoolKan 't anders of
het geestelijk niveau moet zakken
Ook het zedelijk peil daalt op onrust
wekkende wijze Dit een natuurlijk ge
volg van 't voorgaande... Onbekwame
leermeesters, leermeesteressen zijn
veelal onbekwame opvoeders Zij
zijn hunne stof niet meester zij loopen
te ver, onderwijzen dingen die boven
't verstand hunner leerlingen zijn, of
die op onvoldoende wijze worden aan
geleid. Zij houden geen belangstelling
gaande, hun onderricht is niet aantrek
kelijk er is geen orde in hun klas en
weldra is alles er... om zeep...
Volgens de mooie schoolwet moet in
de aangenomen scholen slechts de helft
der leerkrachten gediplomeerd zijn.
De gediplomeerde onderwijzers, broe-
derkens en maseurkens plaatst men
natuurlijk in de hoogste klassen
terwijf degenen die zelfs geen schijn
van bekwaamheid hebben, in de laags
te klassen worden gestooten.
Begrijpt ge nu waarom de kinderen
bij de maseurkens niets, absoluut niets
leeren.
Zou de boer zijn paarden, zijn
koeien, zijn zwijnen door ongeoefende
knechts of meiden laten voederen, laten
verzorgen?... Neen, niet waar?...
Maar 't kostelijkste wat hij bezit, zijn
kinderen, vertrouwt hij aan onbekwa-
men, aan niets-waardigen onder het
opzicht van opvoeding?... Kan men
onverstandiger handelen
Toen de Bestuurder van 't weezen-
huis van Cempuis eenige jaren geleden
met woorden en schriften de gezamen
lijke opleiding van knapen en meisjes
verdedigde, ging er inde klerikale pers
van a le formaat en van alle kaliber een
kreet van verontwaardiging op.
Zulke scholen zijn verkenskoten,
I
A
