1
fc
HE
\/AN
r
'•y/HyvvvV.r;
Ieeïömtn:Z°°dag ©36
op tof Ratte"ber«'ot
i-
P F" pr pp
I"1
Prijs 5 centiemen het nummer
Tweede Jaargang. Nummer 12
/omlag <M Maart 1907
fiPf
r~ T.
V4
olksverhelfiog.
V ij tig jaren geleden.
Be GaskwesJie.
Groote Werkstaking.
gSeern°,nm0geIyk aan °nze Centen
Voorteekens.
k
m
mm
Abonnementsprijs 3 fr. voor de stad en den buiten voorop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voor de stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, i, Aalst.
Prijs der Annoncen:
per drukregel
Aalst) 23 Maart 19GT
I>E VOLKSGAZET, orgaan der
liberale partij van bet ai-ron-
dissement Aalst, wordt door de
zorgen der Liberale Associatie,
meer en meer verspreid In ge-
lieel bet ai'roadisseiiteEit.
»e VOLKSGAZET, is bet best
opgestelde en gretigst gelezen
blad onzer streek, liaar bijval
vermeerdert van week tot week
AA ie dus voor zijn handel of
nijverheid, voor verkoopïngen
oT ondernemingen en voor B>e-
dryven van welken aard ook,
groote Openbaarheid wil ma
ken kan geen beter middel vin
den dan z
Aankondigingen, Berichten,
enz. te plaatsen in
DE VOLKSGAZET
aan hilüjltc voorwaarden s be-
zonder voordeellge condities
voor dikwijis te herbalen ais-
noneen.
Alen wende ziels tot bet Be
stuur der Aolksgazet, Groote
Alarkt, te Aalst, voor also me-
dedoelingen en vragen naar
inlichtingen. Het Bestuur.
Een algemeen Europeesch verschijn
sel is wel het stambewustzijn der klei
nere volkeren, 't is volstrekt niet alleen
een sociale kwestie geen vraag
van medelijden, deernis maar
van rechtuit 't Is een vraag van
menschcultuur, in den wijdsten om
vang. En daarmee van ras en volk-
kweeking. 'tls niet kerkelijk of onker
kelijk, al zullen beide groepen van
menschen hun eigen afzonderlijke
oplossing willen zoeken 'tis geen
vraag van het hiernamaals, maar van
den mensch-op-aarde. Natuurlijk is 't
de ontkenning van de opvatting dat
het aai dsche als het tijdelijke waarde
loos is we achten den mensch om
zich zelf, om het leven en de gaven
die in hem zijn.
Bijna overal rukken de geesten zich
los, een zucht naar eigenkracht en
eigenwaarde heeft zelfs de uiterste
minderen aangetast. Dwars door de
banden van menschlievendheid en ver-
diaagzaamheid welke alle volkeren in
een zelfde streven voorthelpen, wor
den de gevoelens van zijn of niet
zijn als in een spontaan en onweêr-
staanbaar verlangen, op het voorplan
geschoven van alle maatschappelijk
Den lezer is wellicht bekend met
den woeligen strijd der kleine slavische
stammen Ruthenen, Tchekken, Roe-
meniërs, Bulgaren wedijveren, elk
naar hunne kracht en mogelijkheid,
tot het bemachtigen van dat breed-
algemeen denken welke de leden van
een zelfden stam moet vereenden.
Onnoodig dus hierover verder uit te
wijden. Met de aanhaling van deze
volkerenbeweging heb ik willen too-
nèn dat de drang waar 't Vlaamsche
Volk, met welgevallen, zich geleidelijk
laat meêstroomen niet als een zelfstan
dig verschijnsel mag aanzien worden.
Neen, het is veeleer een algemeen.
Het doel dat wordt beoogd, en de
middelen welke te werk worden ge
steld om gewenscht doel te bereiken
kunnen soms alleen verschillen. Daar
we hier in 't bijzonder over ons Vlaam
sche Volk willen handelen, is 't mis
schien niet van nut ontbloot de aan
dacht te trekken op een toestand welke
onze strijd kenschetst.
In een vorig artikel wees ik op de
beteekenis van «Vlaamsche Beweging»
91} terloops ontviel me een woord over
hare sociale en verstandelijke strek
king. Ik sprak over de begoede stan
den, over de rol welke ze dienen te
vervullen en tot welk einde hun toe
vlucht moet genomen worden om eene
algemeene samenwerking, eene alge-
heele verheffing van den Vlaamschen
stam te bekomen.
Want laat het ons bekennen, en
allen hebben we'r schuld aan; 't Vlaam
sche volk volstaat geenszins aan de
hedendaagsche vereischten van vak
kennis en geestesontwikkeling.
Waar vindt men bij ons de knappe
technieken de handige, volslagen
werkman de in zijn vak onderwezen
arbeider Nergens En om dien
toestand zijn wij, ontwikkelden, de eer
ste plichtigen.
Als wanneer, in ons eigen land,
Henegouwen krioelt van beroep-en
nijverheidscholen, waar den arbeider
denoodïge vakkennissen worden aange
bracht, vinden we in Vlaanderen niets,
ol bijna niets. Wat de miskenden besef
geven kan van zijne maatschappelijke
roeping. En dat is juist de oorzaak
van onze pijnlijke achterlijkheid op
nijverheidsgebied. Hierin nochtans, in
de economische ontwikkeling van ons
volk, ligt voor een groot deel de rol
welke we op de wereldfoor zullen te
spelen hebben.
En nochtans, de weg om daarin
verbetering te brengen is gekend met
schuchtere schreden werd reeds een
eindje weegs afgelegd de hoedanig
heid van onze Vlaamsche arbeids
krachten hoeft veredeld te worden
door een goed ingericht technisch en
beroepsonderwijs.
Er bestaan immers tweërlei werk
lieden de fabriekarbeider zonder eeni-
ge bijzondere kennis, die aan den
werkgever zijnen tijd en spierkracht
verkoopt, dat is de ongeoefende, de
onhandige arbeider. Die man is de koe
lie der nijverheid door gebrek aan
kennis of aan aanleg, kan hij het nooit
verder brengen dan overal het grofste
werk te verrichten. Daar er veel van
zulke ongeoefende werkhanden zich
aanbieden, blijft het loon van zulke
werklieden steeds laag.
Van gansch anderen aard, haast tot
een andere klasse behoorend, zijn de
werklieden met vakkennis bedeeld
werktuigkundige, bankwerker, spin
ner. Dit is de toongevende arbeider
der nijverheid, ook de best betaalde.
De industrieele ontwikkeling van
een land berust grootendeels op deze
geleerde arbeiders, naar gehalte en
getalsterkte. Hoe meer zulke werklie
den een land bezit, hoe meer gelegen
heid om goed en goedkoop voort te
hrengen want hooge loonen zijn geen
hinderpaal voor de mededinging dat
eert ons de Engelsche en Amerikaan-
sche productie. Hoe meer kans ook
van welgelukken op de internationale
nijverheidsmacht.
Elk land heeft er dus alle belang bij,
de vorming van geschoolde arbeiders
aan te moedigen daarom kan het tech
nisch onderwijs, zoo hooger als lager,
niet genoeg naar waarde geschat wor
den. Dit heeft mer. in Duitschland
sedert lang erkend, en daaraan is voor
een goed deel de zegepraal der duitsche
nijverheid te danken.
Ireurig is t dan ook om nakijken,
hoe weinig de leidende standen in het
werk stellen, om aan ons volk den
noodigen steun te leenen tot het beko
men van deze onontbeerlijke krachten.
Of zou zulk onderwijs alleen aan an
dere volkeren behulpzaam zijn Zoo
ja, het weze dan gezegd dat het Vlaam
sche Volk nimmer of nooit mannen
gevonden heeft waardig en bekwaam
het in een richtig spoor te brengen.
Zelve en op eigen krachten kon het
alleen steunen.
Echter dient iets te worden opge
worpen en wel de verzekering dat &de
Gewone 15 centiemen
nu. -1 L ,Reklamen 75 centiemen
1 cwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst
Vonnissen op de derde bladzijde, 2 frank
aanstelling van een liberaal democra
tisch goevernement machtig zou bii-
t ïagen, om, in hierboven aangehaal-
den geest, dringende hervormingen te
zien verwezenlijken, tot groot heil der
werkende klas.
Dirk Martens.
n nütf|iniIionoVan den gemeenteraad van
ri?oa i zegde de heer Burgemeester
I eraerdts c< Er kan geene spraak meer
zijn de vergunning aan eene bijzo
maatschappij te verleenen Wie zou er
ooit durven denken hebben dat die zelfde
urgemeester, welke deze woorden uitsprak,
slechts 4 jaar later, de vergunning zou we°-
geven, zonder grondig onderzoek, voor een
termijn van 35 jaren en ditdan nog, zondeo
openbare aanbesteding Hetgeen zich nu
overal in onze vlaamsche katholieke steden
voordoet, begint eenig daglicht te werpen
op de tegenstrijdigheid die er bestaat tus-
schen de woorden van den heer Burgemees
ter in 1902 en zijne daden in 1906 De uitba
ting der gas in onze vlaamsche gewesten
moet gansch in de handen komen der kleri-
?ulen +KC1f-té,Cen^ale- 0 Dat staat vasten
alk katholieke vlaamsche steden zijn het
hierover eens. Waarom die Trust van eene
groote winstgevende industrieele zaak Dat
weten wij metMaar wat wij weten, dat is
dat de actionnarissen dezer gastrust over-
groote winsten zullen inpalmen, en dit op
de2 ru§' yan ons al]en, Hstenbetalers. De
bocieté Centrale, exploiteert reeds de
gas van Brugge en Yper, zij heeft ook de
vergunning bekomen van Aalst en nu van
MechelenZij onderhandelt, - en wij weteü
sPreken hoe vlug dit gaat-met
P^Dendermonde. St-Nikolaas en Lier.
In Mechelen heeft men eene open bare aan be
steding belegd zonder nochtans aan de be
langhebbenden den tijd te laten het lastenco-
betamelijk na te zien. In vijf dagen
moest alles kant en klaar wezen en de
bociete Centrale» ging met de vergunning
weg. Nochtans, door do mededinging" oonor
gassocieteit van Brussel gedwongen, die
ondanks den onvoldoenden tijd nog eene sou
missie inbracht heeft de c< Société Centrale
aldaar merkelijk milder en breeder gehan
deld dan te Aalst. Oordeel liever 13 centie
men m plaats van 15 centiemen voor de bij
zondere verlichting, 0,09122 voor de ver
warming in plaats van 0,12 hier, en 0 06
n°l°n tl8 AP?n+ rf T^htmg in plaats van
0,10 te Aalst. De Brusselsche maatschappij
verleende dan nog bovendien aan de stad van
Mechelen 10.000 sjaars. Haar aanbod is van
de hand gewezen, het moest de Société
Centrale zijn. Protest is tegen die handel-
wijze aangeteekend. Maar wat moeten WIJ
dan zeggen
In plaats van uitsluitend politieke vrien
den te bevoordeeligen, gaat de Liberale stad
Bergen gansch anders te werk. Even als
hier, eindigt het contract daar ook in 1912.
..,€j huidige prijs is er tegenwoordig aan
f 1V- maatschappij, die te Bergen de
verlichting uitbaat stelt aan die stad de
meest verlokkende voorwaarden voor In
derdaad, 0,135 fr. per kubieke meter en
^P£kFhe,HP£betaling aan de stad van
06.000 11., betaling van 65,000 fr. schade-
vergoeding, oogen blik kei ijke toepassing van
deze voordeelen.
Niettegenstaande deze gunstige voorwaar
den aarzelt de stad Bergen dit aanbod te aan
vaarden en zal het hoogst waarschijnlijk van
de hand wijzen.
Het stadsbestuur heeft daar wijselijk ge
handeld met, door eenen man van 't vak
een grondig onderzoek te doen inspannen en
het schepencollegie is tot het besluit geko
men dat het beter is de voorstellen der uit-
barende maatschappij nog te weigeren
Immers de verlichting met de gas heeft
den ouden slenter afgeschud. De wetenschap
zoekt en slaagter in, door het aanhoudend
verbeteren der toestellen, den inkomprijs ge
stadig te verminderen. Te Gent is men reeds
gelukt het getal werklieden, die gelast zijn
met het laden der ovens, van 23 op 6 te
brengen en men doet er proefnemingen die
pbeaJ slagen, de kosten der uitbating van
2o tot 30 zullen verminderen.
M ij, Aalstenaars, zullen van dergelijke
dingen nooit genieten, eene vreemde maat
schappij zal de voordeelen wegdragen Welke
verbeteringen er ook uitgevonden en toege
past worden, wij zullen voor den ganschen
Yan het nieuw kontract, tot in 1947
altijd de gas aan 0,15fr. mogen betalen, prijs
die van nu af reeds overdreven is, vermits
men te Mechelen aan diezelfde maatschappij
slechts 0,13 fr. betaald en dat men te Bergen
nog van 0.10 fr. spreekt.
Joseph DE BLIECK,
gemeenteraadslid.
r,. F) as onder de regeering van Leopold I.
De klerikalen waren alsdan meester van
t land en t hoofd van 't ministerie was M.
De Decker. Fanatiek was deze niet, en zijne
medewerkers werden als zeer gematte-den
aanzien. Juist had Belgie met buïten-
gewonen geestdrift, de eerste vijf-en-twintig
jaien an zijne onafhankelijkheid gevierd.
u Rn+ de 'l'361?16" vaa dien tijd trokken als
dan te velde tegen de klerikalen.
De liberale oppositie, die niet al te eensge-
tetehafen Iuaar weinige kans de zege
Maar, wat men meer dan eens ziet voor
vallen, gebeurde dan ookde groote macht
dtr klerikalen was de oorzaak van hunnen
De dweepers vonden dat 't ministerie niet
klerikaal genoeg was, en ze spoorden 't aan
tot groote middels, onder andere tot de af
stelling van den Staat in zake van onderwijs.
De bisschop van Gent deed een mandement
afkondigen tegen de officiëele scholen, zelfs
tegen die waar de priester toegelaten werd.
Nu volgde de bisschop van Brugge ook.
Het ging zoo ver dat men de hoogeschool
van Gent ook beknibbelde, lessen onderwe-
zen door zekere professors werden door den
paus als de schrikkelijkste pest voorgesteld.
Het cabinetshoofd, die de altramontanen
wilde te vrede stellen, maar die toch niet
gansch wilde bukken onder den bisschop-
staf, zond deneenen omzendbrief op den an
deren aan de professors en onderwijzers, om
hen aan te manen zoo voorzichtig en beschei
den mogelijk te zijn in hun onderwijs.
Maar daarmede hadden de ultramontanen
geen vrede en de tegenpartij kreeg meer om
meer moed.
In de Kamer, bekampte M. Ad. Deschamps,
hoofd der meerderheid, de regeering.
Het ministerie stond op 't vallen.
Maar de wet op de kloosters moest den
genade slag toebrengen.
Den 26 Januari 1856, stelde M. Nothomb
in de Kamer voor, om aan bijzondere stich
tingen met een eenvoudig koninklijk be
sluit, de burgerlijke verpersoonlijking' te
geven. J
In 1857 kwamen de burgers daartegen in
opstand. Ze zagen maar een ding, dit was
dat de kloosters zouden mogen legaten ont
vangen en zoo de doode hand weer zouden
herstellen, doode hand die aan de meeste
burgers een hevigen schrik inboezemde.
Frère-Orban, zegde dat het eene uitdaging
was en dat de dweepers. de liberalen zouden
verplichten in hun programmate schrijven
de afschaffing van aide kloosters.
De menigte volgde de debatten met veel
belangstelling. Wanneer het princiep van de
wet van Nothomb, den 27 mei 1857, in de
Kamer gestemd werd, brak de opstond uit
Men nep Leve de Koning A bas la
Calotte, Weg met de kloosters en
t volk ging de ruiten breken bij de hoofden
der klerikale partij.
De soldaten werden binnen geroepen. Al
de troepen werden geconsigneerd. Brussel
was om te zeggen in staat van beleg.
Maar toch ging het er nog al rustig door.
Zelfs gingen de Brusselaars, met gansch huri
huisgezin, eens gaan zien manifesteeren en
t mag gezegd worden ondanks het schrij
ven der klerikale gazetten die spraken van
moorderijen, opstand, revolutie, enz. dat het
in dien tijd in 't geheel niet zoo erg toegin°-
als onder het ministerie de Smet de Nayer.'
Doch M. Decker wilde het volk tot'het
uisterstemet drijven. Leopold I, die een
echt politieker was, schreef een brief aan
zijnen eersten minister waarin hij hem allen
lot toezwaaide, maar hem aanmaande van
die noodlottige wet af te zien.
M.De Decker die niet beter vroeg- ver
schoof de wet op de kloosters tot later, de
Kamer gmg in verlof en den 14 Juni werd
de zittijd gesloten.
De kalmte keerde weldra op straat weer
maar toch bleven de geesten opgewonden.'
En wat zag men alsdan gebeuren
De Woesten van dien tijd, staken aan De
Decker en zijnen minister door, dat zij zich
achteruit getrokken hadden voor den op
stand en de klerikale gazetten begonnen
elkander te verwijten, juist gelijk heden
hunne opvolgers doen.
De liberalen aangemoedigd, stelden hunne
eensgezindheid tegenover de verwarrin°-
hunner tegenstrevers.
Daar er alsdan geene kaïnerkiezingen
waren, werkten zij eendrachtig voorde ge-
meenteluezing. Zij lukten opperbest ze
werden meester van vele katholieke Ge
meentehuizen en bleven al de hunne behou-
M. De Decker, die zoo vast aan zijn zetel
met genageld was als tegenwoordig M. de
bmet-de Naeyer,gaf zijn ontslag met al zijne
ministers, ondanks de meerderheid die hii
in de Kamer bezat en M. Charles Rogier,
denkoi h e kabinets-overstegëneemddoor
Het nieuw ministerie bekwam van den
koning de Kamer te ontbinden enden 10
December 1857 hadden de algemeene Ka
merkiezingen plaats.
klerikalen gek0Zen 70 liberalen en maar 38
't Was een der schitterendste zegepralen
door onze vrienden behaald. o P
"Vijftig jaren zijn er sinds verloopenen
bijna dezelfde toestand doet zich voor.
^De geineenKkiezingon zijn in 't verschiet
^tanden zijn voordeelig gelijk in
18o7 Het mimsteneis moedeloos I De twist
ril-S i"!J Z,yn Heengedrongen in 't kle-
r kaal kamp, hunne hoofdmannen bekijken
kander als kat en hond wij integendeel
hpersehM naar den striJ'd> rte eendracht
mfrfhF ini°nKe r^8'en' onze hoofdmannen
gaan hand in hand ten strijde.
Moed dus vrienden, na vijftig jaren moe
ten wij m 1907 tot den zelfden uitslag komen
n oet°enZe, Wende» van dien tijd, daarom
moeten wij geen opstand maken, neen
maar enkel ijk goed stemmen.
Aan ons alsdan de zegepraal.
Het syndikaat der stadsbedienden, onder-
wijzers en champetters, van de stad Jïalten-
g hfeR m zijne algemeene vergadering
Aangezien dat, zoodra er een sommeken
hoe klein, bij den stadsontvanger gestort is
de drukkers er mee weg zijn
m(^FfeZifn diat wh allen van ons trakte
ment moeten leven en dat wij bij den ont-
Aangezien dat die toestand niet zal verbe
teren, maar integendeel verslechten, als men
van den™aandelijksch nazicht
\an den geldelijken toestand nog g-een 30
franken in kas is gevonden 8 U
Aangezien ten anderen de stad nuttelooze
werken doet uitvoeren zooals verbreeden en
leggen van rocaille-wegen die maar vo0r
dienen ferS00ri en dan mS «en millionair
Aangezien dat het stadsbestuur maar
t naaste jaar de contributiên mag vermeer
deren, omdat het in Oktober kiezing S en
dat er dus geen hoop is voor den ontvanger
van zijn kas beter gevuld te zien
tiivf nf dat Wi'' dlIS dees jaar nooit op
liaW woS'™'" 1 &e'leel niet zullen bc-
-oMÏfoKet tadwTS;dle "let betaa'J
Om al die redens besluiten wij met eenna-
de, al9emeene werkstaking
uitte roepen en slechts onze bezigheden te
zfl beïï°„wa""eer dal men ons «gelmatig
d»teOJ nnpen dai de weldenkende bevolking
data onze medeburgers, ons in dien ree 10-
besTuuf en da/k ',!at slecht betalend
ondersteunen ïg schePencollegie zullen
onuersteunen. Namens het Syndikaat.
een vlu-scdhWftkerij \an het pastoorsblad is
I ufeschrift verschenen nopens het o-e-
val van den heer Daens in h?t Gasthufs
ktesstriidZffaatH C<-Nu dat die ongelukkig^
i »aat beginnen, nu wil hii kost
Onhetei!ï heth0spitaal binnendringen
len |fi hSlgh6 kiessRiJ'd 1 domper! voe-
vermits ze zilFi S<?lup aan '4 zinken gaat,
kiesstrdd ven v,bekennea moeten, dat de
aï j F en on§'elukkig zal zijn.
Maar de dompers, groot en klein, zullen
wat water in hunnen wijn doen.
We mogen ons bijgevolg verwachten dat
t zwart manneken met den ijzeren arm
geen schandige artikelen meer zal afkondi
gen tegen geleerde en alom gewaardeerde
sprekers enkden alleen omdat ze niet tot
de klerikale partij behooren.
Het Pastoorsblad zal dan ook, zooals een toe
jaren geleden geen lijst meer afkondigfn
van een twintigtal katholieke herbergen
welke door de buitenlieden op kermis moch-
fen bezocht worden, aldus al de overige
katholieke en liberale herbergen als ver
dacht voorstellend en in den ban slaande.
H e mogen ons dan verwachten dat ziine
aanvallen tegen de vuige socialisten en te
gen den frainassons-aanhang eenigen tijd
gaan ophouden, om na de kiezing met meer
razernij en meer hevigheid te hfrbeginnem
De dompers gaan dus hup katholieke
Él
l»|
Mf.J
I
i
A-
a te
^SSSSSTSSSSlTi2SS3SlSS^
Veil
r"v
