I
t
sjm
BERAAUDEMOaPATlftrH
Bi^s con lidlik 11 Kot n winner
Tweede Jaargang. IVwinner 14
Zonilag 7 April 1007
Prijs der Annoncen:
PUBLICITEIT.
Aap <le Ouders.
De Gaskwestie.
Balk
en
Spïin le
De
Vrouwen-Kiezers.
Woorden en Daden.
ken brief uit den Hemel
jar* T e" alle ïwlitieke gSdfêli:
"A
Abonnementsprijs 3 fr. voor de stad en den buiten voorop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voor de stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, i, Aalst.
DE VOLKSGAZET wordt vei-
spreid I11 geheel het Arrondis
sement Aalst.
DE OLKSGAZET Is het beste
weekblad ons er isiet nut en
voordeel Berichten, IIckciMlnin-
king'cn. Aankondigingen enx.
in te plaatsen.
Men wende ziels tot Met Be
stuur der VOLKSGAZET, Groote
Mart, 1. Aalst.
De verloftijd-ia de scholen loopt ten einde
en een zeker getal ouders hebben thans te
bes hsssen naar welke school zij hun kroost
zullen sturen. A an die keuze hangt veel af.
Indien wijde ouders, zonder onderscheid,
van rang óf politieke denkwijze 'beften .raad"
möcnteiïgeven -aan zouden wij htm zeggen
A Sttu"r.t uwe zonen en uwe dochters naar
de officieele scholen, want daar wordt een
ernstig toezicht uitgeoefend, daar spreekt
men de kinderen van geen politiek, daar
eerbiedigt men ook de overtuiging hunner
ouders.
Wfi bekommeren ons geenszins om de
staatkundige of wijsgeerige opinie der on
derwijzers en onderwijzeressen in de offi-
cieële scholen werkzaam wij bekreunen
ons enkel om het onderw.ibs.rfat ér gegeven
wordt; ;.eft weüèivUat het verVe- 'dat der.'vrije:
gestichten overtreft. Daarom aarzelen wij
geen oogenblik aan de ouders te zeggen dat
ze in ,'J belang hunner kinderen, alsook in
hun eigen belang de voorkeur moeten schen
ken fan de Staats-en Stadsscholen.
Immers De Volksstem gewagende van
het personeel der stadsscholen voor jongens
en meisjes schreef* ettelijke jaren letterlijk
het volgende J
De bevolking van da 1st wenscht het
geluk pver hunnen iever en bezorgdheid
om de kinderen, die de ouders aan hunne
zorgen toevertrouwen, een vast en grondig
onderwijs te geven en te trachten van de
leerende jeugd goede christenen te maken
deftige en gehoorzame kinderen in den
huize, neerstige en wel opgevoede leerlingen
ter school.
Wie dus het geluk zijner kinderen ter
harte neemt zende ze naar de staats- en stads
scholen
rechtzinnige medewerking van werkgevers
en arbeiders, de Werk-en Nijverheidsraden
hadden veel nut kunnen stichten, maar a
dadelijk heeft hier de politiek, daar de on
verschilligheid. ginder weer de opgezette
wil van kwaadwilligen, de werkingen van
de Werk- en Nijverheidsraden belemmerd
en hunnen invloed te niet gedaan.
Hoe wilt ge b. v. datdeWerk-en Nijver
verheidsraad nuttig werk zou verrichten,
daar waar aan de bevolking wordt wijs-ge
maakt de werklieden hebben altijd gelijk,
of daar waar lieden zetelen met het denk
beeld de patroons moeten altijd gelijk
hebben En toch is het zoo. De eerste stel
ling hebben we publiek hooren verkondi
gen, de tweede is nog bij enkelen ook hier
ingeworteld. Toch is er maar een grondbe
ginsel goed en praktisch namelijk recht is
recht, voor of tegen wie het ook »veze.
Meer dan eens werd door de liberalen de
hervorming en herinrichting der Werk- en
Nijverheidsraden in vergadingen en congres
sen besproken en de noodzakelijkheid daar
van aangetoond doch drie-en-twintig jaren
geleden, kwamen de klerikalen aan't roer
en van de herinrichting der Werk- en Nij
verheidsraden was ejr van hooger hand geen
spraak: meer. 'T
M. Francotte is de Messias die met het
neerleggen van zijn ontwerp betreffende
de Werk- en Nijverheidsraden het princiep
huldigt van het stemrecht der vrouw, en de
klerikale bladen juichen toe.
Eeuwen lang werden de vrouwen in
Europa door de klerikalen van alle landen,
als mindere wezens bejegend de kerk
verafschuwde de vrouw heilige kerkva
ders hebben haar betiteld met al de namen
welke met de pest en de hel verwant-zijn,
OI1-.M ihruriF tót, in de- middeleeuwen, eer
op- een concilie van talrijke bisschoppen,
abten en godgeleerden, met eene kleine
meerderheid de vrouw erkend werd als een
redelijk schepsel hebbende ook eene ziel
Toen in de middeleeuwen, door de uitvin
ding der drukpers, debeheersching der gees
ten van de mannen aan den invloed van
het klerikalism ontsnapten, werd eene an
dere taktiek gevolgd, en de kerk en het
zen die hare belangen, (in vele gevallen
hare opperste belangen) zullen te verdedi
gen hebben.
M. Rens heeft een wetsontwerp neer
gelegd om de rechtvaardige opmaking
der kiezerslijsten te gebieden die door de
uerikalen overal op schandalige wijze wordt
geclaan ten nadeele van honderden recht
hebbende kiezers en dezelfde klerikalen, die'
aan volwassene mannen het stemrecht
ontzeggen, aan verstandige lieden hun recht,
ontrooven, gaan nu kiesrecht geven aan
kinderen met rokken aan. Is dat ernstig
M. Francotte doet den eersten stap ou den
weg der vrouwen, in de politiek. 'Ziedaar
wataf te keuren is. De plaats der vrouw is
tiek j1 6 doch ook niet in depoli-
Dat men eerst beginne, met de schandalige
kieswetten te veranderen, die ons land ten
spot ii)aken aller beschaafde volkeren.
Gewone 15 centiemen
t Rek la men 75 centiemen Per drukregel,
ik wij ls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst
Vonnissen op de derde bladzijde, 2 frank
Mijnheer Francotte verleent het stemrecht
aan de vrouwen Hosanna! Eere zijden
klerikalen minister van arbeid en nijver
heid zoo steken do klerikale bladen den
loftrompet op tot verheerlijking van M
Francotte.
Mijnheer Francotte is zeer ridderlijk je
gens het vrouwvolk honneur aux dames
zegt hij en hij verleent aan de vrouwen het
stemrecht op een leeftijd waarop de mannen
nog als teppes en kiekens worden be
schouwd in zake van stemrecht.
Den 24 januari legde minister Francotte
zyn ontwerp neder over de wijzigingen te
brengen aan de werk-en nijverheidsraden.
De memorie van toelichting en het wetsont
werp in talrijke artikelen (100 op den kop)
beslaan niet min dan 16 kolommen druks
van de dokumenten der Kamers. Onze lezers
zullen niet verlangen, dat we hun dien koios-
salen boterham opdisschen, hij is van onge-
deesemd brood en zou te zwaar op de maag
liggen.
«De werksters zeggen de klerikale ga-
zetten c< mogen niet vergeten dat zij de er-
kenningen harer rechteh en de zorgen
voor hare belangen aan het katholiek
ministerie te danken hebben.»
De Werk- en Nijverheidsraden werden
ingericht door de liberalen en het doel dat
de liberalen ermede beoogden was in de
hoogste mate loffelijk, immers men wilde
door't optreden vaneen onpartijdig scheids
gerecht de konflikten tusschen kapitaal en
arbeid vermijden, men wilde de geweldena
rijen en knevelarijen te keer gaan die nu
eens op de rekening van den arbeid en dan
weer op die van den arbeid moeten gezet
worden.
Natuurlijk was die inrichting niet vol
maakt, het was immers de eerste proeve
tot het praktisch te keer gaan der misken
ning van onbetwistbare rechten, tot het
vereffenen van betreurlijke geschillen, zon
derrechterlijke tusschenkomst, die soms
kostelijk en maar al te dikwijls lang'durig is.
Hadde men overal mogen rekenen op de
klerikalism begon hare macht te steunen
op den invloed der vrouw.Wie de geschiede
nis van nabij heeft gevolgd zal de waarheid
daarvan hebben bestatigd.
In ons land bestatigen we thans weer
dezelfde strekking De klerikalen zien hun
nen invloed van dag tot dag verminderen
bij de mannelijke bevolking. De mannen
lezen meer, gaan meer op reis, zijn verstan-
delijker, meer ontwikkeld (dit is helaas, on
betwistbaar), het fanatism heeft bij hen geen
vut meer en het klerikaal kraam is op het
punt in duigen te vallen.
De klerikalen willen door de vrouwen de
macht terug krijgen, die ze onwederroepe-
lijk hebben verloren, ze rekenen op de leid-
zaamheid der vrouw om te herwinnen wat
ze verloren hebben en Woeste zelve ver
klaarde het nog niet lang geleden Zoo noo-
dig zullen we het zuiver Algemeen Stem
recht geven, maar we zullen het dan ook
geven aan de vrouwen.
Minister Francotte komt voor de pin-ne
met een wetsontwerp waarbij de vrouw
stemrecht bekomt voor de Werk- en Nijver
heidsraden, waarbij het haar in sommige
gevallen vier jaar vroeger zal toegestaan
worden dan aan de mannen, zoodat de
vrouw kiesrecht zou hebben op 16 jarigen
ouderdom, waar de mannelijke arbeiders
slechts kiezers zouden worden op den ouder
dom van 20 jaren.
We zijn niet stelselmatig tegen de benoe
ming der vrouwen tot zekere ambten en
bedieningen, eene vrouw in het Weldadig
heidsbureel, in het bestuur der hospicièn
enz. zou daar goed op hare plaats zijn en
groote diensten kunnen bewijzen. We zijn
er zelfs niet tegen, dat de vrouwen verte
genwoordigd zouden zijn in de Werk- en
Nijverheidsraden, daar waar gelijk in ons
arrondissement vele meisjes in de fabriek
werkzaam zijn.
Doch wij hebben weinig betrouwen in de
rechtzinnigheid dier klerikalen lijk M. Fran
cotte die het stemrecht willen geven aan
meisjes van 16 jaren ouden het'stemrecht
hardnekkig weigeren aan de mannen van
21 jaren en zelfs voor Provincie en Gemeente
aan de mannelijke Belgen van 29 jaren
Dus nu vallen voor de klerikalen in eens
al de bezwaren weg welke ze maakten
tegen het stémrecht om 21 of 25 jarigen
ouderdom. Toen de herziening der Grond
wet besproken werd, waren volgens de
klerikalen de mannen van 2125 of 29 jaren
niet kalm genoeg, niet voldoende bezadigd
om met overleg en beleid voor een burge
meester of gemeenteraadslid te kiezen°of
de belangen der inwoners te begrijpen.
En nu ineens verklaart minister Francotte
dat zij, klerikalen, meisjes van 16 jaren'
bekwaam, ernstig, verstandig en ondervin
dingrijk genoeg achten om degenen te kie-
De socialisten geven zich vele moeite :om
n ue n ij verheidsgestichten de loonen op te
t™len ¥nka?rte raaken, ze plaatsende
genover de lulans. om aan te toonen dat
de n ij veraars uitbuiters zijn en de socialis
ten waren zij meesters van fabrieken en
ondernemingen veel "meer zouden betalen.
De socialisten hebben W Gent eene we
verij. Dus zal dat fabriek wel tot voorbeeld
tunnen gesteld worden aan al de andere
nijverheidsgestichten, zult ge zeggen ner-
gons zullen de werklieden zoo vrij zijn en
zoo deftig betaald worden als in''t model-
fabriek der Genjsehe,-socialisten.
Ge zijt er -Ave! mee. Nergens is de tucht*'
zoo streng, en dè .Socialisten, die zooveel
doen 0111 eens anders loonen op te zoeken,
wachten zich wel, den staat der loonen die
zij aan hunne slaved der weverij betalenV
af te kondigen. -
Meer din een jaar geleden werd door een'
111 vanVooruit die afkondiging gevraagd
aan de beheerders, de vraag werd niet be
antwoord. Een lid der Weversmaatschappij
stelde nu ppenlijk'de vraag in een nieuws
Welnu, dat lid, werd door het bestuur
uitgebannen om geineend te hebben dat hij
vrij was zulke vraag te stellen. De kopstuk
ken der Gentsche socialisten willen noch
recht, noch vrijheid, wie socialist is moet
slaaf zijn.
Den februari laatst op de algemeene
vergadering vroeg het uitgesloten lid het
woord om zich te verdedigen. Het woord
werd hem eerst geweigerd en als de man
eindelijk zou mogen sprekenden het bestuur
bemerkte dat hij gelijk zou krijgen, stonden
de mannen die aan 't bureel zetelden op.
draaiden het licht uit en schoven er van
onder.
O, vrijheid 0, broederlijkheid 11 Die man
nen zien den splinter in het oog van ande
ren, maar hebben een dikken balk in al
hunne oogen.
Eenige cijfers.
In ons vorig nummer hébben we klaar be
wezen dat de stad mits de betrekkelijke
kleine.som van 4 50,000 fe. de overna-
gesticht ''oen van het huidige gas-
En we voegden erbij dat eene 2de uit
gave van 100,000 franken toerei
kend zou zijn 0111 dat zelfde gesticht volledig
in staat te stellen en met het noodige mate
rieel te voorzien, ten einde het aan al de
eischen zou beantwoorden om de openbare
en bijzondere verlichting te verzekeren.
We willen dat hieronder bewijzen
I. Het eerste werk dat er zou moeten ge
daan worden is eene uitbreiding te geven
aan het buizennet, van omtrent 4000 meters
de kost ervan begrijpende het openen der
straten levering der buizen en andere bij-
hoongheden mag men berekenen op lOfrs. de
meter, t zij voor de 4000 meters., fr. 40000
Iliermoeten we ons ophouden met
De socialisten van Gent zijn de eenigen
die een fabriek uitbaten, eene weverij.
In dat fabriek zijn er vijf of zes wevers
op vier getouwen die omtrent een loon
winnen gelijk in andere fabrieken.
Op de getouwen 10 kwart carreau, is het
■jj Ti ad soc'a,listisch modelfabriek ge
middeld 17 fr. per week, in de andere fa
brieken is dit 20 a 21 frank.
Het gemiddeld loon de wevers is in die
samenwerkende Weverij op getouwen van
en kw, lijndwaad 15 16 fi- ter
week
Vijf goede werkers, die in andere fabrie
ken een goed loon hebben gewonnen heb
ben m de roode Weverij op 2 getouwen van
V r-en kwaart te zamen gewonnen 60 fr
dat is elk 12 fr. ter week 111
Dan dringt men nog aan die menschen
een uitleg op van 25 centiemen ter week
om actiën te koopen van de modelfabriek
ze hebben na hunne arbeidsuren de strooi
briefjes uit te dragen en mogen 's zondags
van 5 uren s morgens optrekken om den
Vooruit op den buiten te verkoopen.
Die inlichtingen treffen wij aan in een
socialistisch blad van Gent.
Niet-waar, werklieden ge zoudt allen
gelukkig zijn, moesten die socialisten de
bazen zijn van alle fabrieken
Er is een groote afstand van de woorden
tot de daden.
Liberalen leest en verspreidt
DE VOLKSGAZET.
eene spottende opmerking die wij
in D enderbode aantroffen aangaan
de de door ons noodig geachte uit
breiding van 4000 meters het
bewijst ofwel de slechte trouw ofwel
de algeheele onkunde in de gas-
kvan het officieel orgaan van
ons schepencollegie.
Ziehier wat het savooiblad schrijft
Men zou aan de gasleiding eene uit
breiding qeven van omtrent 4,000
meterszeggen de 4 deskundige
liberale raadsheereiv, terwijl er
spraak 'iè -van. hetgbfdl straat
lantaarns onmiddelijk dan '305 op
^50 te brengen.
Met deze uitbreiding zou dit
een lantaarn maken op een af
stand van ongeveer 20 of 22 me
ters, terwijl de gewone afstand
wordt berekend op 60 meters.
Hoed af voor zulke cijferaars.
Ge bewijst ons te veel eer, man
doch vooreerst moeten we u doen
opmerken dat er thans 386 gaslan
taarns bestaan en niet 365 zoodus
moeten er slechts 164 bijgeplaatst
worden hewel, doe eene wande
ling in de stad met het plan van
het thans Instaande buizennet in
handen, en ge zult bestatigen dat
men het grootste deel dier 164 nieu
we lantaarns zal kunnen plaatsen
m vervanging van petroollampen
brandende in straten waar nu reeds
de gasbuizen liggen want ge zegt
het zelf dat men voortaan noq
zoo min mogelijk gebruik zalma
ken van petroollampen.
De 4000 meters nieuwe buizen die
wij voorzien, zouden dus eene uit
breiding zijn die zou toelaten boven
de noodige 550 lantaars voor de
straatverlichting er nog ongeveer
70 lantaarns meer bij te plaatsen en
zulks volgens de noodwendigheden
der verschillige kwartieren.
II. Als 2e uitgaaf komen de kosten
1/ Der 164 lantaars die thans voor
de openbare verlichting noodig ge
acht zijn
2/ Der 70 lantaars der nieuwe
buisleidingen.
Met alle toebehoorten mag dit ge
waardeerd worden op 60 fr. het
stuk, 't zij voor 234 lantaars fr. 14040
III- Eene 3de uitgave ware be-
noodigd voor de vervanging van
een deel buizen die nu liggen in de
kuip der stad ongeveer 2000 me
ters door nieuwe buizen van
grooteren diameter, ten einde de gaz
naar de uiteinden der stad te leiden.
Dit werk alsmede de levering van
buizen en alle toebehoorten mao- ge
schat worden op 12 f. de meter,'t zij
dus voor 2000 meters fr. 24000
Dit laatste is het antwoord aan
Denderbode wanneer hij schrijft
Eenvakman zal zich afvragen hoe
M. De Blieek het aan boord zou
leggen om met de bestaande leidin
gen en de huidige inrichting van
het gesticht, bijvoorbeeld de kerk
van Mijlbeek te verlichtenimmers
het uiteinde der leidingen aan de
Moorselbaan zijn van onvoldoende
dimensies om in de verbinding tot
aan de kerk eene genoegzame hoe
veelheid gas te brengen.
IV. De 2000 meters buizen die men
door buizen van grooteren diameter
zou vervangen, zijn voor 'tgrootste
gedeelte in 't geheel niet versleten
en kunnen nog zoowel als nieuwe
hunnen dienst doen 'deze 2000 me
ters zouden dus ook elders kunnen
gebezigd worden derwijze dat men
met de 4000 meters nieuwe buizen
hiervoren voorzien, onmiddelijk
eene eigentlijke uitbreiding aan
het. buizennet zou kunnen geven
van omtrent 6000 meters.
Het herplaatsen dier 2000 meters
oude buizen mag men schatten op
4 tiv per meter of voor 't geheel fr.
V. Het huidige gasfabriek is thans
met ingericht tot het voortbrengen
der nat er gazwaarmede men de
kolengaz tot beloop van 30 per
cent mag vermengen erfedie den
prijs van fabrikatie der uit te leve
ren gazmerkelijk verminderd, zoo
als M. De Blieck met cijfers heeft
bewezen in den gemeenteraad.
Heel de inrichting om die water
gazvoort te brengen is weinig kos
telijk en eene som van 7500 fr.
ware daartoe meer dan genoeg fr.
VI. Eenige vernieuwingen en
herstellingen aan het materiel in
t algemeen schatten wij op fr.
En er blijft over voor onvoorziene
uitgaven fr
8000
7500
5000
1460
Totaal fr. 100.000
ïedaar de omstandige beschrijving der
fediS/onKkosten tenoodigd ten einde het
hedendaagsche gasgesti'cht*in staat testel
len om te voorzien in al de noodwendigheden
licht in "inbare als der bijzondere ver-
W e vreezen geene weerleggingen, want
büfhC*H ,antwoordon aan de wezent-
lijkheid we berusten ons op het gezond
oordeel en den praktisch en geest onzer lezers
die, ofschoon ze de gazfabricaRé in den
grond met hébben bestudeerd,' onze rede
neringen en schattingen heel goed zullen
overleggen en erop nadenken.
kan dus voor de som van
voHedig ctesS'im'' ft j^riyks
biSkoffl/r wi"st in I,are iias
De klerikale vernuften die ze besturen
vrèSetgen8' K™"d 2elate° tIataan
artikel omstandig"''uiteenzetten en"fewlfzem
-
»«i'i »ie Volksstem.
W e zijn hier allen boos op u we noemen
u niet Lieve Volksstem, noch Beminde
Broeders ronduit gesproken, ge zih ?en
kwajongen een echt enfant terrible.
V e meenden u Zondag te schrijven maar
toen kwam het uit, dat ge daar beneden Zon
stige oveifingingen eerbiedigende, hebben
we u met willen storen in uw kalme rust en
het schrijven uitgesteld tot vandaag.
ie heeft dat daar nu op uw tweede blad
uitgekraamd, dat die ramp van de Iéna'
een straf van God is Wie heeft u toegelaten
dat te zeggen Dat is het geheim van God
en weet ge dan niet, dat het verboden is
Diens geheimen te doorgronden od straf van
doodzonde? Ton anderefhet tede&X dood
zonde met waarmede ik u hier aan^w
vind op myn book gB J do SfSS
staat hier met menig zwart kruisje* maar
gij bijzonderlijk voor al uw schelmerijen
ver wijtingen. De Wolksgazet staat hiefbéS
geboekt en wordt ook drukker gelezen.
Het schijnt dat. door uw artikels die ae
schrijft over God en zijn Werken dat er
daar soms onder den vorm van een nriet
praatje m uw blad schuift - de menSen
eens aan het denken gaan en zeggen Maaj
als de ramp van de Iéna-eën straf van God
een straffe Gods, en het vergaan van het
Schoo schip De Smet De Nayer, van het
w wfe,Beligiê"-en de 0 v ers troómin gen in
het W alenland en in Vlaanderen, en de mijn
ramp nu in Duitschland, en dë spoorweï-
ramp in Transvaal en in Amerika, en het
ontploffen van die Iokomotief te Leuven zijn
dat allemaal straffen Gods f Wat haddeë die
menschen dan al misdreven p Welke zonde
lad het jonge knaapje dat verdronk bij de
scfepbreuk van de Berlin, op zijn gewe
ten P Waarom strafte God al cfie mihiwer
kers Zeg, Volksstem, kunt ge daarop ant-
woorden gij, die zoo'n geleerden redactie
raad hebt, die bij machte is allé'geheimen te
ontsluieren Ge hebt een zonderling begrin
over de al goedheid van God. Zelfs al°zoS
God nu nog boos wezen op het kabinet Clé-
menceau - wat voor u toch ook een geheim
1'\waarom zou hij dat onnoozel wichtje
gedood hebben in de nabijheid van'de haven P
)m zich te wreken op Clemenceau nf
Briand Eigenaardige wraak, diè zeker niet
overeenkomt met de goedheid van God Ten
andere, wees gerustGod is zoo-kwaad' nief
op Clemenceau als ge wel denkt 7- want was
aat hem Z°U wegkegelén, én hy'
