a
1
M
r7
Werkstaking.
1
I
Ij
L,
Prijs i 5 centiemen het nummer
Tweede Jaargang, IVummer 22
Zondag 2 Juni 1907
Medeburgers,
Onze Poliliek.
Partijdige benoemingen,
Ons Demokralisch
Programma.
De arbeiderskwestie.
WOESTE,
"f
L'E :ÓV /w aViVV:jW,S
r>
ie
Abonnementsprijs 3 fr. voor de stad en den huiten voorop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voor de stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, 1, Aalst.
Aalst, 1 Juni 1907.
De werkstaking duurt voort.
Vele werklieden onzer party
«Un onverdiend werkeloos en
broodeloos.
wy verzoeken dringend al
onze liliernie Vrienden, Bur
gers en Werklieden, hunne
giften te storten voor de wer-
keloozen.
Wy betrachten het einde dier
noodlottige WERKSTAKING
maar In afwachting mogen en
zullen de werklieden geen ge
brek ïyden.
Het socialistisch orgaan, Recht en
Vrijheid, wil ons wel zijne gelukwen-
schen en goedkeuring over zenden
nopens ons verschenen artikel Het
Recht van Werkstaking, waarin we
als liberaal verklaren, dat de werker
in't algemeen aanspraak mag maken
op een genoegzaam en ordentelijk loon,
en, dat wij de werkstaking in sommige
gevallen als een wettig middel aanzien
om dat recht te bekomen en te verde
digen.
Alleenlijk sinds 't verschijnen van
dat artikel erkent Recht en Vrijheid
dat we de echte volksgezinde baan zijn
opgetreden, want tot heden hebben
we, zegt het, veel slecht gedaan tegen
over 't welzijn en den voorspoed der
werkersklasse.
Verwondering baart die laatste ver
klaring bij ons niet, want 't ware echt
naïef van het socialistisch orgaan aan
zijne lezers wijs te maken en opentlijk
te erkennen dat de liberale weekbla
den, die elkander hier te Aalst hebben
opgevolgd, hunne beste krachten,
ofschoon ze 't zonder veel trommelge-
roffel noch trompetgeschal deden, hun
gansche streven en werken hebben
gewijd aan de verdediging der belan
gen van den werkersstand, en tot het
verwezenlijken van 't liberaal vooruit
strevend programma, dat zoowel op
economisch als op maatschappelijk
en politiek gebied, dergelijke punten
bevat dat hunne uitvoering aan de
moeilijksten, zelfs aan vele socialisten,
voldoening zou schenken. Onze vrien
den zijn daarvan gansch overtuigd en
daarom ook verworven wij tot heden
de medewerking van velen en de alge-
meene goedkeuring van allen.
Onder ai onze medewerkers ook
heerscht de beste verstandhouding en
wederzijdsch vertrouwen, en wat ook.
Recht en Vrijheid er moge over zeg
gen, dat vertrouwen en die eensgezind
heid zullen niet ophouden om in het
vervolg meer en meer aan te groeien.
Bijzonderlijk in hem, in dengene onzer
medewerkers op wien Recht en Vrij
heid het thans gemunt heeft en dien
ze als den grooten held der Volksgazet
aanduidt, zullen we een onbegrensd
vertrouwen stellen, omdat we vast
overtuigd zijn dat hij onze politiek, dat
hij het liberaal vooruitstrevend pro
gramma met hart en ziel is verkleefd,
en ook omdat we weten dat hij sinds
lange jaren, toen de meeste medewer
kers van Recht en Vrijheid nog in de
eerste broek staken, onwankelbaar en
rotstvast in zijne politieke grondbegin
selen, onverschrokken, moedig en tot
nadeel zelf zijner persoonlijke belan
gen, strijd voerde in 't voordeel van
duizende en duizendeproletariërs wiens
leven en verzuchtingen hij kent en ook
begrijpt want hij is een volksjongen
die alleen steunende op zijne kennissen
zonder hoogmoed noch valschheid,
oprecht in zijne meeningen en bovenal
eerlijk en deftig, zich opoffert en gedu
rig streeft naar meer recht en meer
eerlijkheid voor de werkersklasse. Dat
mogen of zullen wij liberalen niet
vergeten.
We hielden eraan die verklaring te
doen als antwoord, op een artikeltje
van het socialistisch orgaan, waaruit
blijken zou dat een der medewerkers
van ons blad zou over boord gesmeten
of ten minste onder voogdij zou ge
steld zijn.
Telkenmalen wy de klerikalen verwijten
dat zij immer hunne aanhangers benoemen
in de magistratuur, in 't notariaat, alsook in
al de welbetaalde plaatskens, komen zij met
een handvol scheldwoorden voor den dag,
waarmede zij ons leugenachtig trachten te
maken.
Aanstonds springen zij op hun stokpaardje
en willen ons wys maken dat zij enkel het
evenwicht willen herstellen dat de liberalen
vóór 1884 verbroken hebben met hunne
partijdige benoemingen.
Dit zijn enkeljjk maar praatjes, want zy
weten maar al te wel dat, indien zij cijfers
moesten voorbrengen, zij zich zei ven zou
den leugenachtig maken en dat zij zouden
doen uitschijnen dat zij bijna uitsl uitelijk
hunne creaturen bevoordeeïigen.
Eikendeen weet, dat tegenwoordig het
gerecht bijna gansch in de hand is der kleri
kalen, en dat het als een ware rareteit mag
aanzien worden, nogeenen liberalen Vrede
rechter aan te treffen. Al de rechtbanken
zijn lieden samengesteld uit klerikale
Prijs der Annoncen: f pe^'one 15 centiemen 1 ner
Reklamen 75 centiemen P drukregel»
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst.
Vonnissen op de derde bledzijde, 2 frank
Op dit getal, zijn er 2 liberale, 5 twijfe
lachtige en 90 klerikale benoemingen ge-
daan
4 Kantons van 't arrondissement Brugtre,
o kantons van Kortrijk, 2 kantons van Yper
hebben geen liberale titularis.
Luik.
e,^ez® provincie telt men 128 notarissen,
51 liberalen en 77 klerikalen.
-35 plaatsen zijn bekleed door notarissen
benoemd vóór 1884, 25 door erfopvolging
>8 benoemingen werden dus gedaan sedert
loo4.
Wetlnix, 12 dezer benoemingen zijn liberaal
en 5(3 klerikaal
Luxemburg.
In het geheel telt de provincie Luxemburg
60 notariaten, waarvan 24 liberalen, 1 twij
felachtig, 35 klerikalen.
Sedert 1884 werden er 29 benoemingen ge-
25k"ërTkS7an 3 Hberale' 1 twiJfelachtig en
Namen.
Deze provincie telt 64 studiën van notaris
sen 27 worden bekleed door liberale 2 door
twijfelachtige en 45 door klerikalen nota
rissen.
21 Studiën worden bekleed door notarissen
benoemd vóór 1884, 13 door erfopvolging
100,Zijn er, 30 benocmingen gedaan sedert
1884 op dit getal zijn er slechts 1 liberale
benoeming, 2 twijfelachtige en 27 klerikale
benoemingen gedaan Het arrondissement
Dinant telt 2 kantons waar geen enkele libe
rale notaris woont.
Limburg,
Eindelijk in de provincie Limburg telt
113 liberalen, 2 twyfelach-
haantjes vooruit, die als belooning voor
politieke diensten bewezen aan de klerikale
partij, tot rechter benoemd worden.
Nu komt een liberaal blad van Brussel
L'Etoile Beige, dat door de katholieken als
heel ernstig moet aanzien worden, daar ver
leden week, de minister van nijverheid en
arbeid, dit blad tot zijne verdediging moest
inroepen, een onpartijdig onderzoek te doen
nopens de benoemingen gedaan van 1884 tot
1907 door onze klerikale regeering in 't no
tariaat wij kunnen niet nalaten dit belang
rijk werkje, per provincie gedaan in 't kort
te laten kennen.
Antwerpen.
De provincie Antwerpen telt 129 notarieele
studiën, 19 titularissen zijn liberalen, 3 zijn
twijfelachtig en 107 zyn klerikalen.
36 plaatsen zijn bekleed door notarissen
benoemd vóór 1884 en 16 door erfopvolging.
77 Benoemingen werden gedaan voor-
openstaande en nieuwe plaatsen te beginnen
van 1884 en 2 dezer benoemingen zijn libe
ralen, terwijl er 75 klerikaal zijn.
Het arrondissement Antwerpen telt 5
kantons op de 7, Mechelen 3 kantons op 5,
Turnhout 4 kantons op 6, waar geen enkele
liberale notaris gevonden wordt.
Brabant.
De provincie Brabant telt 184 notarissen
54 liberalen, 6 twijfelaars, 124 klerikalen.
43 Studiën worden bekleed door notarissen
benoemd voor 1884 46 door erfopvolging
95 benoemingen zyn gedaan geweest sedert
1884. Welnu, 12 dezer benoemingen zijn
liberaal, 1 is twijfelachtig en 82 zijn kleri
kaal.
Het arrondissement Leuven telt 3 kantons
op 7, zonder liberale notarissen.
Henegouwen.
De provincie telt 155 notarissen, waarvan
50 liberalen, 10 twjjfelaars en 95 klerikalen.
48 Plaatsen zijn bekleed door titularissen be
noemd vóór 1884, 35 door erfopvolging en
72 werden benoemd sedert 1884.
4 dezer benoemingen zijn liberaal, 5 twji-
felachtig en 63 klerikaal. In 't arrondisse
ment Charleroi vindt men 2 kantons zonder
liberale notarissen.
Oost« Vlaanderen.
Inde provincie Oost-Vlaanderen treft men
187 notarissen aan 33 liberalen,7 twijfelaars
en 147 klerikalen.
54 plaatsen zijn volzet door notarissen be
noemd vóór 1884 32 door erfopvolging. Dus
werden er sedert 1884,101 benoemingen ge
daan. Welnu 7 dezer benoemingen zijn libe
raal, 3 twijfelachtig en 91 klerikaal.
5 Kantons van 't arrondissement Gent 4
van 't arrondissement Dendermonde bezitten
geen liberale notarissen.
West-Vlaanderen.
146 Studiën van notarissen vindt men in
West-Vlaanderen, waaronder 26 bekleed
door liberalen, 5 door twijfelaars en 115 door
klerikalen. 29 Plaatsen waren bezet door
titularissen benoemd vóór 1884, 20 door erf
opvolging en 97 benoemingen werden ge
daan sedert 1884.
men 50 notarissen
tig en 35 klerikalen.
Sedert 1884, hebben aldaar 21 benoemin
gen plaats gehad, waaronder 1 twijfelachtig
en al de andere waren klerikale benoemin
gen.
Herhaling.
Indien wij de opneming doen van dit
zwarte boek, vinden wij dat ons land 1103
notarissen telt, die onder opzicht van poli
tieke gedachten verdeeld worden als vólgt:
Er zjjn 293 liberale notarissen, 35twijfe'
laehtige notarissen en 775 klerikale notaris
sen.
<JP getal werden er 313 benoemd voor
1884 200 werden aangesteld als opvolger
van hunnen vader. Dus sedert 1884 y^rden
er 590 benoemingen gedaan door onze
klerikale regeering en op dit getal telt men
43 liberale, 18 twijfelachtige en 52» kle
rikalen benoemingen
Onnoodig, niet waar, vriend lezer, daar
commentariën op te maken elkeen zal ge
noeg zien en bemerken waar onze huidm-e
meesters naartoe willen, en met ons moeten
bekennen dat zij den naam van partijdige
bestuurders wel verdienen.
Hoe de Patroon tegenover mijn
werklieden handelen moet.
In ons vorig artikel hebben we gezeid
dat het wantrouwen van arbeider te
genover patroon en omgekeerd, dat
de afstand tusschen beiden een der
oorzaken is van geschil meestal met
verlies voor beide partijen over ka
pitaal en loon.
We wezen er op dat een nijveraar
niet als autokraat met zijn werkvolk
mag handelen, maar wel als vriend.
Len patroon zou dienen zijne werkhui
zen te bezoeken, een vriendelijk woord
over te hebben voor zijn onderdanen,
een minzaam gesprek te voeren met
hen over de fabriek, de hangende
kwesties, zelfs de gewone vragen van
den dag hij zou met een informeerend
woordje belang moeten stellen in de
familie, het huisgezin van zijn werklie
den hij zou zelfs zich niet mogen te
hoog achten om heul en troost en on
derhoud persoonlijk te gaan verleenen
aan die families, welke in nood verkee-
ren door de eene of andere omstandig
heid hij zou zijn werkvolk met goede
raad en daad moeten bijstaan.
Waarom de arbeiders niet tot een
kring vereenigd Waarom in dien
kring niet gezamenlijk besproken hun
eigen toestand Waarom daar niet te
zamen gezocht naar middelen tot lots
verbetering P Daar zou de patroon ge
durig in aanraking komen met zijn
volk, hij zou voeling krijgen met die
menschep, beiden zouden voor elkan
der eerbied en vriendschap koesteren,
het wantrouwen zou verdwijnen. De
rijke man moet tot den arme gaan, vol
viiendschap, met volle overtuiging hem
voor zich te winnen, en hem een flinke,
warme hand drukken en hem eens voor
goed zeggenKom, vriend, geen
schrik meer voor mij of geen haat of
verachting gezellen zijn we en als ge
zellen zullen we samen werken voor
elkander.
Geen sprake meer van wantrouwen,
van minachting of verachting, van on
eerbiedigheid, van afstand dit is
autoritairen afstand.
Kan men eerbied over hebben voor
een persoon, die zich niet eens gewaar-
digt u te bezien, of liever u beschouwt
als een mindere, als iemand van ander
gehalte Waarom niet het gezellige
samen-leven Waarom immer dat la
ten blijken van ik sta hooger dan gij
ik ben een meneer, gij zijt maar een
werkman, alsof het een schande was
werkman te zijn, dit is arbeider, dus
iemand, die zijn brood niet in ledigheid
eet, maar dubbel verdient door zijn
wroeten en zwoegen, en wien men den
hoogsten eerbied zou moeten betuigen,
want een werker is een ander en zui
verder en edeler edelman, dan hij, die
een brevet van adel draagt, enkel be
komen door erfenis van een reeds lam*
gestorven en vergeten voorvader, als
hij dat edele brevet dan nog maar niet
erkregen heeft door de eene of andere
kruiperij, omdat hij getoond heeft even
buigzaam te zijn als riet en even rek
baar als elastiek.
Die tijd van hoogere en lagere stand
moet voorbij j we kennen slechts een
eerlijken en een oneerlijken stand. We
rekenen tot de eerlijken al degenen, die
rechtvaardig handelen en met het hart
op de rechte plaats tot de oneerlijken,
al degenen die gewetenloos zijn, al wa
ren ze dan ook geadeld sedert lange
jaren of sedert korten tijd.
Daarvoor moeten al degenen zorgen,
uie thans het in hun handen hebben
zij moeten zorg dragen voor het aan-
knoopen van vriendschapsbanden tus
schen alle eerlijke menschen en in de
eerste plaats kan de patroon dat met
zijn werklieden.
Dat zetten we uiteen toekomenden
Zondag.
De arbeiderskwestie is aan de orde van den
dag in bijna de geheele wereld.
Onbetwistbaar moeten en zuMen de vraag
stukken betreffende de verhouding tusschen
Kapitaal en arbeid eene democratische oplos
sing erlangen. Als we zeggen oplossing,
dan is het evenwel maar in betrekkelijken
zin want geheel opgelost zal de kwestie
nooit zyn immers niemand zal beweren dat
de verhoudingen derwijze eens zullen gere
geld wezen, uat eenieder er volkomen vrede
zou mede hebben.
In theorie is zulks mogelyk, in werkelijk
heid met. Elke nieuwe ontdekking, elke
nieuwe uitvinding zal nieuwe toestanden
verwekken en daarmede zullen dan ook
weer nieuwe verwikkelingen ontstaan, die
andere wetten of verordeningen zullen noo-
dig maken.
Daarom bljjven op economisch gebied the
orie en dogma dorre proza of fantazij en is
voor den werkman een korrel praktische
verbetering meer waard, dan heele bundels
economische bespiegelingen en gewaagde
voorspellingen.
Toen de liberale professor Laurent eene
halve eeuw geleden, het sparen als een mid
del tot lotsverbetering aanprees, en het
zoover bracht, dat de Spaarkas door het
Staatsbestuur werd ingericht had hij niet
weinig belagers en bespotters tegen zich,
en werd de instelling op demokratisch ge
bied als een lapmiddel bestempeld, min dan
een plaaster op een houten been.
Al de declamatien van dien tijd tegen Lau
rent en zijne partijgenooten zijn sedert lang
verzwonden en vergeten, die inrichting van
Laurent heeft een verbazende uitbreiding
genomen, en ontelbaar zijn degene welke
aan deze inrichting hunne heele lotsverbete
ring hadden te danken. De declamatien heb
ben niet opgehouden, dat, zullen z< .ooit
maar eenieder erkent het nut, ja de noodza
kelijkheid der spaarinrichtingen en verleden
week nog richtte de coöperatief Vooruit.
een omzendbrief aan de burgers en werklie-
Jen, betrekkelijk het sparen.
Dit haalden wij slechts aan als voorbeeld
want hetzelfde geldt voor vele andere inrich
tingen en verbeteringen.
We willen maar beduiden, dat we op
maatschappelijk gebied, er veel meer moe
ten van houden practisch te zijn willen we
voor de arbeiders goede uitslagen bekomen
Kunstig ineengezette leerstelsels leiden tot
niets en zullen over een tiental jaren in den
vergeethoek liggen, bij de oudere stelsels
waarvoor men nu reeds schokschoudert.
De arbeiderskwestie is tweezijdigzedelijk
en stoffelijk. In den laatsten tijd werd den
zedelijken kant, vooral in ons land ver
waarloosd ten behoeve van den stoffelijken
toestand. Reeds twintig jaren geleden schreef
ik het onderwijs is de sterke hefboom waar
mee de werkman zich uit zijnen minderen
toestand zal opheffen, vele vernuften gaan
verloren onder de werklieden omdat hen het
middel tot verdere ontwikkeling ontbreekt,
daarom zou het lager onderwijs verplicht
moeten zijn, en het oiiderwys in 't algemeen
kosteloos in alle graden.
Dat is geene theorie, maar doel matige de
mocratie en al schjjnt het, dat we in ons land
er nog verre van af zjjn op dat terrein iets
te bekomen, toch meen en hoop ik dat
het eerste deel van dat programma spoed iy
zal verwezenlijkt zijn en ook de andere pun
ten ervan wet zullen worden.
Daar komen we later wel op terug.
Thans echter staat het stoffeljjk vraagstuk
op den voorgrond en willen we ons daar meer
uitgebreid mede bezig houden.
We wonen weer het gewone spektakel bij
der twee uitersten, de eenen klampen zich
hardnekking aan het oude dat verdwijnen
moet, de anderen hollen den wee* op der
bare66 en griJPen naar het ongenaak-
Tusschen de twee ligt den gouden middel
weg der praktische hervormingen, den weg
dien ieder weldenkend en vooruitstrevend
mensch volgen moet, of men tegen hem ook
blaffe of tiere. Daarin bestaat de wezenlijke
democratie.
We willen een voor een de voornaamste
der hervormingen, die verwezenlijkt kunnen
worden aanduiden en bondig verklaren na
dat wjj een kort overzicht zullen gegeven
hebben van wat er op gebied van maatschap
pelijke herinrichting, en democratische her
vormingen sedert eene eeuw werd gepoogd.
Toch wil ik thans wijzen op een middel
dat volgens mij grooten invloed zou hebben
op de regeling der loonen, en de lotsverbe-
tering der arbeiders welke er het srevo!0-
zou van zjjn. 0
De loonen mogen niet vergeleken worden
van het eene land tot het andere, soms zelfs
niet van de eene stad tot de andere men
moet immers rekening houden van de voor
waarden waarin eene njjverheid wordt uit
geoefend en tevens ook van de levensvoor
waarden der arbeiders.
Maar dat de loonen in eene zelfde nijver
heid zoozeer verschillen dat deze eene
ordentelijk loon betaalt en gene een hormer-
loon, zulks is niet aan te nemen.
Indien echter elke patroon, die meer dan
vyf werklieden heeft, de loonen die hij be
taalt moest afkondigen, hij zou er wei tegen
opzmn de openbare opinie te trotseeren door
het betalen van te lage daghuren, waardoor
hy dan nog eene oneerlijke mededising doet
aan de andere nijveraars der zelfde kate-
gone.
Deze maatregel, hoe eenvoudig hij ook
schyne zou nuttiger zjjn voor de arbeiders
dan de dozynen boeken welke over de loons-
it westie werden geschreven. j y
Volksvertegenwoordiger voor
het Arrondissement Aalst.
Laat ons hopen dat onze dóór en
do°r Waamschgezinde Burgers en
Werklieden niet langer meer den
onfeilbaren Woeste - zooals een
katholiek blad hem Zondag 11. spot
tend noemde - als vertegenwoor
diger voor ons Arrondissement naar
de Kamer zullen sturen. Wie spreekt
er verachtelijker en hatelijker over
de Vlamingen en al wat Vlaamsch
is, dan Hij, alhoewel hij dien haat
immer wil verbergen achter den dek
mantel der vrijheid Durft Woeste
van vrijheid spreken, Hij, die alle vrij
heid onderdrukt bij iedereen die hem
.f®
I
t
yy/hb
♦-
•-
0—
«I
I
f'
fV
