m
arrondissement l
S/AH
^is
WEEKBLAD.
Ons Mengelwerk. w illemsfonds.
i
r
i
ft
Prijs 5 centiemen het nummer
Tweede Jaargang. IVummer 25
Zondag 25 Juni 1907
Einde der Werkstaking.
Een Schutsgeest
Rekruten.
Ons Demokratiscli
Programma.
Bakkersbelangen
Mogelijke Vooruitgang
Abonnementsprijs 3 fr. vo<>r de stad en den buiten voorop Detaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voor de stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, 1, Aalst.
Prijs der Annoncen: J ^centiemen J perTlrutregeU
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst.
Vonnissen cp de derde bladzijde, 2 frank
Aal§t, 22 Juni 1907.
Dank zij de tusschenkomst van M.
Jules RENS, liberalen Volksverte
genwoordiger van Aalst en de Volks
vertegenwoordigers MM. ANSEELE
en VERHAEGEN, die alle drie als
bemiddelaars optraden is de groote
werkstaking te Aalst geëindigd.
We deelen in de vreugde der gansche
bevolking over het einde dezer nood
lottige staking welke drie maanden
duurde, en beseffen ook de vreugde
der honderden arbeiders bij het verne
men der nieuwstijding dat het werk
ging herbeginnen.
Van weerszijden heeft men toegevin
gen moeten doen om tot overeenkomst
te geraken. Jammer dat men zulks
van den beginne af niet begrepen heeft,
dan ware er veel wee en lijden aan
ons volk bespaard gebleven.
Wij drukken op het feit dat door het
optreden der bemiddelaars, de geschil
len zijn bijgelegd en de onderhandelin
gen tot een einduitslag zijn gebracht.
Dat alleen bewijst genoeg hoe nood
zakelijk goed ingerichte arbeid- en
nijverheidsraden zijn en welke belang
rijke rol ze zouden tevervullen hebben.
We wenschen onzen Volksvertegen
woordiger M. RENS geluk met zijn
knap optreden in 't belang der arbei
ders. De bemiddelaars hebben waarlijk
eene lastige taak te volbrengen gehad.
Wij vinden dat het hoog tijd wordt
dat ons Volk (ik meen hier de kollek-
tieve massa) leert lezen werken van
echte kunstenaars, dat het moet dege
lijke lektuur in handen krijgen.
We hoeven ons niet alleen te be
kommeren om den stoffelijken vooruit
gang van onze medemenschen we
hebben ook te werken voor hun mo-
reelen en geestelijken toestand Wij
eischen voedsel voor het lichaam, maar
ook voedsel voor den geest en het hart
De liberaal-demokraten voeren dat
in hun schild. Daarom breken we met
allen slenter af.
De Vlaming moet niet alleen kunnen
berekenen het loon, dat hij kan ver
dienen, noch de winst, die hij kan
opstrijken hij moet ook de kunste
naars leeren kennen, geboren en opge
groeid in zijn omgeving.
Tot nog toe is daar niet voor ge
zorgd
De bekentenis is hard, maar de
waarheid moet gezeid worden In
onze streek wordt het minst gelezen
van alle beschaafde landen onze
kunstenaars zijn verplicht op vreem
den bodem te gaan werken, omdat
wij allen te veel aan het stoffelijke den
ken, louter aan lichaamsgenot.
We hopen dan ook dat onze poging
zal ondersteund worden door al diege
nen, welke het goed meenen met het
Vlaamsche Volk en de Vlaamsche
kunst.
Vlamingen, koopt De Volksgazet
op ZATERDAG, 6 JULI aanstaande.
ingelijfd. Eenigen echter moesten naar het
militair hospitaal van X worden gezonden
tot verder onderzoek om hetzij vrijgesteld of
bepaald ingelijfd te worden.
Ik werd aangewezen om die mannen naar
X. te geleiden, mij werd het reispas toever
trouwd, ik moest de naamafroeping doen en
elk der rekruten behalve hunne reiskaart ook
de reisvergoeding van 1,50 fr. betalen en nu
voorwaarts marsch naar X.
Dokter MAURITS SA1IBE.
Wat moet men aan liet volk
te lezen geven
Zaterdag, 6 Juli aanstaande, zal
DE VOLKSGAZET een Mengelwerk
afkondigen van een onzer beste schrij
vers, den heer Dr Maurits SABBE,
leeraar aan het Koninklijk Atheneum
te Mechelen.
Maurits Sabbe zoon van den ge-
vierden dichter en redenaar Julius is
de Vlaamsche verteller bij uitmuntend
heid hij maakt ons bekend met Vlaam
sche menschen en Vlaamsche toestan
den hij schildert ons de Vlaamsche
natuur hij wandelt met ons door de
straten van Vlaamsche steden en leidt
ons binnen in Vlaamsche huisjes.
Daarom is zijn boek ons zóo gezellig
we kennen al zijn helden die zijn ons
niet vreemd.
Eenigen onder ons kennen zijn Mei
van Vroomheid», zijn «Minnewater»
zijn Filosoof van 't Sashuis, We
zeggen eenigen dat is niet voldoende
er moest staan velen. Maar hier
struikelen we weer op het blok ons
Volk leest niet
Niet alleen de werkende klasse leest
niet, maar zelfs niet de burger noch
de rijke klasse. Ja wel Centeboekjes,
waarin de onmogelijkste, de onge-
rijmdste verhalen opeengestapeld lig
gen waarin moorden en oplichtingen
bij de vleet voorkomen waarin dieften
en vergiftigingen op iedere bladzij
uitgelegd worden waarin de meest
romantische liefdesavonturen het hoofd
van onze jonge meisjes op hol brengen.
Niets van de ontleding van een karak
ter, van een ziel niets van natuurlijk
heiden waarheid niets van het edele
of het mooie niets van taal noch
klankgevoel.
Onze meeste menschen kennen niets
dan titels van werken (feuilleton-ro
mans of éencentboekrommannetjes),
die den meer ontwikkelde doen walgen
of hem een lach van verkropte spijt
op de lippen jagen.
AFDEELUVG AALST.
Wij herinneren de liefhebbers van dege
lijke lectuur eraan, dat de boekerij van het
Willemsfonds voor de inwoners van Aalst
en de omliggende gemeenten alle Zondagen
open is van 10 1/2 tot 111/2 uren voormid
dag.
De boekerij bevat werken van de beste
Nederlandsche schrijvers Cremer, Van
Lennep, GoehoopConscience, Court-
mans, hoveling, Teirlinch-Styns, Styn
Streuvels, Maurits Sabbe, enz. enz.
De boeken worden volstrekt kosteloos in
lezing gegeven. Het Bestuur.
In het militair hospitaal kregen we onzen
hal ven grijzen gn 5 centiemen solde, we
kregen ook op tijd onze gamelle met soep en
yleesch, 's morgens moesten we reeds aan
l V(datten jassendat ging me natuurlijk
al gelijk zemelen knoopen, maar er valt niet
t<gen te stribbelen... en ik jaste dus maar
zoo goed ik kon Daarna kregen we weer
1 50 fr. reisgeld en we keerden huiswaarts.
Mijn eerste proef in 't militaire leven is
niet schitterend, dat beken ik, maar voor
velen was zij het nog veel min. Van de
zestien mannen waarvan de leiding me
werd opgedragen waren er 7 die noclflezen
noch schrijven konden en van dezen waren
er die niet eens wisten in welke gemeente
ze geboren zijn.
Daarop is 't dat ik voornamelijk de aan
dacht wil trekken van de lezers der Volks
gazet. Zeven op zestien totaal onge
letterd bijna 50 ten 100, is dat niet vreese-
1 ijk Welk leger kan men samenstellen me-
dergelijke elementen Wat al moeite moet
het dan niet kosten om zulke jongens tot
goede soldaten op te leiden, en hoe vernede
rend, hoe lastig en kwellend moet het voor
de rekruten niet- zijn in zulke omstandighe
den, hunnen dienst te leeren.
Wat in de eerste plaats uit zulke bevindin
gen blijkt, is de ontoereikendheid van het
volksonderwijs gelijk het door de klerikalen
is ingericht. Sedert 23 jaren zijn zij klerikale
oligarchie, koterieregeering in Belgie, se
dert 23 jaren is het onderwijs ingericht naar
hunne opvatting en in hun politiek belang,
de uitslag is erbarmelijk.
Onze volksjongens als zij den ouderdom
van 20 jaren hebben bereikt, zijn of geheel
ongeletterd, of hebben van de school, behalve
catechismus en gebeden, zoo weinig medege
dragen, dat geheel hun schat van kundighe
den zich bij het allergebrekkigste weten be
paalt.
Is het geen schande Vijftig percent der
meerderjarige Belgen bezitten geen onder
wijs, of zóó weinig, dat het hun van weinig
nut is in het werkelijk leven, en in alle
nijverheden in welke vaardigheid gepaard
moet gaan met een zekeren graad van we
ten schappelijke ontwikkeling.
Verplicht onderwijs Al ware het om
slechts dat te verkrijgen zouden alle anti
klerikalen zonder genade de dompers moeten
bestrijden en hunnen val bevVerken.
Rekruut.
Ik had een slecht nummer getrokken in de
loting en 'k moest verleden maandag binnen
voor de incorporatie ofte inlijving.
Loting, loting!! Wat komt me die dag
nog voor als de ellendigste van mijn leven,
al heb ik er niets van laten blijken, om het
hartzeer mijner moeder niet te vergrooten,
die toch zoo oneindig droef was.
Loting Vervloekte lotingniet dat ik er
tegen opzie binnen te gaan en soldaat te
worden, ik denk integendeel, dat elk zijn
plicht zou moeten vervullen jegens het va
derland, dat men het vervullen van dien
plicht niet zou moeten toevertrouwen aan
een trommel, het dienen van zijn land niet
zou moeten hechten aan de kans van een ge
meen waagspel, zoomin als men zou moeten
toelaten het vervullen van een vaderland-
schen plicht af te koopen met een handvol
geld.
Maar die meening van mij en van alle
toare vaderlandslievende menschen weegt
[een ons in de schaal, zoo langde klerikalen
..en boel zullen beredderen. Wat geeft hun
Plicht en Vaderland. Hunne leerlingen-kies-
dravers van 't seminarie worden immers
vrijgesteld en de kasteelheeren hebben ge
noeg om den bloedpenning te betalen. Wat
dient er meer gezeid
Ik moest dus binnen. Ik zal mijne plaats
verliezen, mijne ouders zullen mijne onder
steuning moeten ontberen.... wat geeft
zulks, het vaderland kan den dienst van den
rijke missen.... de mijnen niet 't Zij zoo ik
zal er mij, hoop ik, wel doorheen slaan en
eenmaal uit het leger terug, weer aan een
plaatsken geraken, maar te huis zullen ze
't gedurende mijne afwezigheid lastiger
hebben.... en dat kwelt me.
Verleden maandag trok ik dus op naar
X... na herhaald ontkleeden en aankfeeden,
lichaamsonderzoek en wat er bij behoort,
werd ik al dadelijk aan 't werk gezet om den
sergeant aan zijn schrijfwerk te helpen...
jongens van den buiten, jongens van de stad
werden dezen bij dit, genen bij dat regiment
De Klassen
Hechten en Plichten.
Een onbevooroordeeld, een weten
schappelijk ontwikkeld man, die vol
strekt niet egoïstisch redeneert, erkent
geen standen, geen klassen, in den on-
zedelijken zin gelijk onze bekrompen
medemenschen het meenen te moeten
opvatten, of liever zooals we het
vroeger reeds zeiden hij erkent twee
duidelijk afgeteekende standen de
eerlijkenen oneerlijken.
Tot de eersten rekent hij al degenen,
die door naarstig werken verstande
lijk of lichamelijk toonen niet te
vadsig te zijn om voor hun eigen
levénsonderhoud en dat van hun fami
lie te zorgen, en die daarbij een hart
hebben om niet te willen tieren op den
overspannen, den overtolligen arbeid
van anderen, maar indachtig zijnde
de schoone woorden Bemin uw
evennaaste als u zeiven en Doe
niet aan anderen, wat gij zelf niet
graag zoudt hebben, dat men u doe.
Tot de tweede klasse behooren al de
anderen, ze wezen dan nog bekleed
met de opperste wereldlijke of geeste
lijke macht, ze wezen dan nog aanbe
den en vereerd door een massa stum-
perds, die niet beter weten, of door
een kringetje hovelingen en vleiers,
die in zulke vereering hun eigen
profijt achternajagen en ontdekken.
De eenen zijn hierin te beklagen, de
anderen te verachten.
Wij stellen den patroon nevens den
werkman, wanneer die patroon
door zijn geestelijk werk, door de
administratie van zijn fabriek of zijn
zaken nijverheid en handel oprecht
mag aanspraak maken op den titel
(want het is een titel van Arbeider,
en wanneer hij terzelfder tijd niet
exploiteert de lichamelijke of verstan
delijke kracht van zijn onderdanen,
die voor ons medehelpers zijn in het
opleveren van winsten in die nijver
heid, en welke dus dienen verzorgd en
behandeld te worden op een mensche-
lijke manier.
We stellen den patroon beneden den
werkman, wanneer hij den harden
arbeid van dezen uitbuit om gedurig
zijn fortuin te doen aangroeien, alleen
op het oog hebbende zijn éigen vermo
gen, zijn éigen welstand, zijn IK
Zoo n patroons, dergelijke uitbuiters
al zijn er dan nog zoovelen en a
worden ze dan ook nog geëerbiedigd,
hooggeacht en beschermd veroor-
deelen wij volmondig en rangschikken
we zonder aarzelen bij de oneerlijken,
de harteloozen,die al het warme bloed,
alle edele gedachten, alle mooie gevoe
lens uit hun eigen lichaam pompen om
aldus gewetenloos en dus straffe
loos, denken ze hun laffe uitbuiting
te kunnen bedrijven.
Die personen hebben niet het minste
greintje van moraal van zedeleer (men
noeme ze menschelijk of godsdienstig)
in hun binnenste, al loopenzedan ook
uitwendig ter kerke en ter Communie
bank ofte niet, en al willen ze zich dan
ook voordoen als waardige, eerbare,
voorname, onmisbare heeren Wij
hebben geen achting voor hen over,
maar wel kleineering, minachting en
verachting, of ze nu een cachet van
gelijk welke partij op hun borst han
gen.
Maar we stellen ook laag den werk
man, die met opgezetten wil zijn plicht
niet volvoert, die alleen van rijn rech
ten spreekt, maar niet van de rechten
van een ander, die alleen het krijgen
kent en niet het geven, of ten minste
het behoorlijk geven door middel van
ï'jn arbeid we stellen laag den werk
man, die - bevooroordeeld zijn pa
troon een blinden haat toedraagt al
leen omdat hij den naam draagt van
patroon, en hem langs alle kanten zal
aanvallen, zonder te weten of die
patroon soms niet een uitzondering
maakt op de koude, alleen voor zich
zelf berekenende kapitalisten, zon
der te beproeven of er geen onderhan
delingen kunnen aangekno opt worden
we stellen laag den werkman, die,
door zijn nalatigen arbeid, verliezen
doet ondergaan aan de nijverheid, waar
hij eerder belang zou moeten instellen.
We keuren zulk gedrag alleen goed,
wanneer alle middelen schipbreuk ge
leden hebben.
Patroon en werkman moeten daarom
samen leven als in één famillie, en
in den breedsten zin van het woord
elkanders belangen betrachten. Dat
kan en dat moet maar daarom moet
alle egoism op zij gesteld worden.
(Vervolg Zondag).
Meest alle bakkers der stad hebben mijne
verklaringen in goeden toon gevorden de
algemeene wensch is dat eene verandering
in den toestand groot-noodzakelijk wordt
Eenigen, klagen over de onverschilligheid
der burgerjj.
Voor ne centiem verschil in prijs loopt
men elders over de hoedanigheid voor het
brood, de deugdelijkheid van arbeid en bak
sel doen er niets toe. Tot daar wat mij ten
gehoore kwam.
Benevens de groote waarheid van menige
dezer woorden, meen ik echter wat meer te
kunnen opwerpen. Immers aide bakkers
mogen op dezelfde voortreffelijkheid van
koopwaar geen aanspraak doen. Zooals in
alle stielen vindt men by ons ook broddelaars
maar die enkelen lijden juist het hevigst on
der den last der verwoede mededinging. De
zaak is hoe we er toe komen kunnen, niet
enkele leden van ons ambtgenootschap (hier
door versta ik al degenen die den bakker-
stiel beoefenen) van eenen dreigenden onder
gang te redden, maar tvel allen, zonder on-
aerscheid, recht to houden en de voortduren-
de gunst van 't volk te doen genieten. Wat
dit punt aangaat, kunnen we 't meest van
ons zei ven verwachten. Een algemeene re
gel zou dienen aangenomen te worden laat
ons immer en altijd brood voortbrengen van
allereerste hoedanigheid, want de triomf,
het gezag van eenen stiel wordt meestal
verwezenlijkt door de deugdelijkheid van
voortbrengst. Nu zult g'e me zeggen, in klei
ne achterbuurten, in een midden van ste
gen, waar doodarm fabriek volk leeft en
ploetert, zou weinig brood van zulke kwa
liteit aan den man worden gebrachtzulke
waar is te duur, dat volkje zou onmogelijk
zijne buikkrampen kunnen stillen. Zoudt ge
t wel goed gelooven P Waarom zou 'n
werkman zooals alle anderen, geen grooter
voordeel kunnen vinden met den aankoop te
doen van een goed, stevig, weldoorwerkt en
van-pas-gebakken brood dan bij 't aanschaf
fen van een rondvormig samenraapsel dat
Den, en
zonne-
ien van een rondvormig samenraaps
den naam van brood zou moeten hebb
grijs en grauw
droogsel P
ziet
als een deegen
aa.rom zou een brood van eerste hoeda
nigheid hem duurder te staan komen een
brood van werkelijk voedsel, dat niet alleen
zijne maag moet vullen, maar zün hart en
bloed zou verwarmen een brood dat moe
der niet verplichten zou een oneindig getal
hammen af te snijden 0111 man en kinderen
wal lichamelijke sterkte te verschaffen
Mant denk wel het voedsel van den
mensch berust niet op de hoeveelheid, maar
a Jloe^an'gheid der gebruikte grondstof
ten. Allen hebben er dus belang in zich brood
van eerste kwaliteit aan te schaffen. Eetlust
en gezondheid kunnen er alleen bij winnen.
I,,0®' onfi bakkers, is 'took het eenigste
middel om kop te bieden tegen de medeuin-
ging van onzG samenwerkende doodzweer-
ders. Aan burger en werkman moeten wij
doen begrijpen dat goed handwerk, mot
bloem van eerste klas tot basis, ten opzichte
van den bakkerstiel, het eenigste is dat aan
denoodige vereischten van hoedanigheid en-
deugdelijkheid kan beantwoorden. Het overi-
Imid'bkr?aihtS^eV^^e^ ^c^iaam"verster-
de onverschilligheid der burgerij
>etieft dit punt acht ik voorzeker overdre-
ven. Integendeel heb ik meestendeels kun
nen bestadigen dat in deze klasse de drang
de noodzakelijkheid tot het bekomen van
goed brood zich op de beste wijze veropen
baart. Weinig of zelden kan de prijs hier
een rol vervullen. Bij een opslag wordt wel
wat gemompe d, maar dadelijk komt toch
ook het besef dat met eene verhoog'ing der
bloem het brood onvermijdelijk in prijs
moet stijgen Hier spelen kwaliteit en schoon
uitzicht de hoofdrol.
Ik zou nu nog moeten spreken over de
samenwerkende maatschappijen en vooral
over de gcldklopperspolitiek van ons kleri
kaal Goevernement, maar mijne pen is
uiterst aan tloopen. Een ander maal wil ik
op beide belangrijke ontwerpen terugkomen.
Witteblom.
„ff- B-~}n vorig artikel stelt de letter
zetter t W as de eerste stap van beteeken is
tot de dwaze Wereldpolitiek en handelsbe
scherming, enz. het moet zijn van han-
aelsbeschermino-.
in de Samenleving,
Een sociaal vraagstuk dat in de
aatste jaren stroomen inkt heeft doen
vloeiën is voorzeker de arbeiderskwes
tie.
Is de toestand van de werkersklasse
dan zoo belangrijk r Zeker want de
werkman is de grondstof der samenle
ving zonder werkvolk kan de maat
schappij niet langer bestaan, evenmin
als de mensch zonder lucht, daarom'
dient men die klasse niet te verwaar
lozen.
Dankzij de opkomende demokratie,
is er al iets gedaan, maar er blijft
nog veel, zeer veel te verhelpen in
opzicht van onderwijs, werk, loon
Redelijkheid, openbare gewondheid enz
Wat onderwijs betreft, dat bespre-
cen we liever in een afzonderlijk arti-
Opdat de werkman zijn ambacht
ïetwelk zijn kapitaal is, behoorlijk 2011
cunnen aanleeren, ware het vvenschc*
J 4
o
«looi»
O
