LIBERAAL,DEMOCRATISCH WEEKBLAD
w aarom vreezen
Prijs 5 centiemen het nummer
Tweede Jaargang. Nummer 29
Aan onze Ahonnenlen.
Ons Dein ok rat iscli
Programma.
de klerikale»
Voor onze Staatsbedienden
Schoone Daden
en de Burgerij.
Prijs der Annoncen
Ai.onnementsprijs 3 fi~- voor de stad en den buiten voorop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voor de stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, 1, Aalst.
Gewone 15 centiemen
Reklamen 75 centiemen -
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst.
Vonnissen op de derde bladzijde, 2 frank
Aalst, SO Juli 1 <)0?.
Wij berichten onze abonnenten
die per half jaar betalen, dat wij
in den loop van toekomende week,
het bedrag van 't tweede halfjaar,
zijnde 1 frank 60, met de post zul
len doen ontvangen.
We hebben de vaste overtuiging
dat al onze abonnenten eer zullen
doen aan ons handteeken.
LEERPLICHT,
We bewezen verleden maal dat de
katholieken de grootste vijanden zijn
van de vrijheid, alhoewel fij juist altijd
met dat woord schermen.
Ze kunnen dus niet vijandig zijn aan
leerplicht, omdat ze de verdedigers zijn
van de vrijheid neen, honderdmaal
neen, diegenen, welke het pijnlijkste
dwangjuk opleggen aan de mensch-
heid, zetten zich een uiterlijk masker
op van vrijheid-handhavers. En al wie
gemaskerd is, heeft een heimelijk doel.
Dat doel, in dit opzicht hier, kennen
wij de menschen onwetend laten om
alleen het monopolium te behouden
van de heerschappij in de samenleving.
O, ik weet wel dat de katholieken
onmiddellijk zullen tegenwerpen dat
ze wel voor het onderwijs zijn, dat ze
:met hun eigen penningen scholen hel
pen oprichten en dat hun leerlingen in
den wedstrijd de meeste prijzen beha
len. Zoo iets kan men diets maken
aan personen, die niet verder zien dan
de punt van hun neus, zooals b. v. b.
aan de lezers van de nooit-liegende
Volksstem, maar, wie onbevooroordeeld
redeneert en op de hoogte van de za
ken is, haalt er het zijne uit, en die
weet wat het beteekent met eigen
penningen een school oprichten, die
weet wat achter het verkoopen van
grond voor het opbouwen van het eene
of andere gesticht schuilt, die weet
wat het aanbesteden van die lokalen
inhoudt, die weet welke toelagen de
Staat dus met het geld van iedereen
aan die scholen, welke met zooge
zegde katholieke munt onderhouden
worden, jaarlijks uitbetaalt. De klaar
ziende weet ook hoe die vrije scholen
echte fabrieken vormen, hoe ze op
honderden plaatsen een nijverheid uit
baat en zoo de privaat-industrie ver
nietigt weer met dien mooien dek
mantel van onderwijs, opvoeding,
handwerk, omhangen, exploiteeren ze
duizenden meisjes en jongens, die, van
's morgens vroeg tot 's avonds laat, als
echte slaven arbeiden zonder voor hun
werk vergoed te worden, en zoo een
schandelijke konkurrentie aan den
armen, braven werkman van de fabriek
of ieder ander nijverheidsgesticht aan
doen. Dat zijn hun scholen 'twerkvolk
moet het onthouden. En welk onder
wijs Neen zie, maar is het niet om
zich krom te lachen, als men bedenkt,
dat men hier aan de Zoutstraatpoort
binnen weinige weken tijds, jongens
opleidt tot onderwijzers, als ze zelf
tot dan toe maar gebrekkig onderwijs
genoten hebben, of zelfs reeds een am
bacht leeren Wij weten, dat men
jonge gasten van hun werk riep om
ze uit te noodigen bijna te verplich
ten de normale leergangen te vol
gen, en wanneer die jongens dan over
de moeilijkheid van de studie spraken,
dat ze hun wijs maakten dat zulks
volstrekt geen last opleverde.
O Feniksen De geleerde bollen
zitten in St. Camillusstraat daar
bombardeert men u opvoeder en on
derwijzer binnen eenige dagen, zonder
een ernstige voorbereiding. Men zou
om die belachelijke en lachverwek
kende komedie plezier kunnen maken,
ware het niet dat zoo'n inrichtingen
de droevigste gevolgen nalaten. Want
hetgeen men hier vindt, treft men
elders aan.
Bedenkt, burgers en werklieden,
wat voor een onderwijs die heer en aan
uw kinders kunnen verstrekken ze
hebben niet het minste begrip van
wetenschappen of geschiedenis, we
laten nog ter zij de ellendige kennis,
die ze opdoen van hun eigen taal, en
ze weten volstrekt niets af van opvoed
kunde. Daarbij dient een groot aan
deel van de Staatstoelage als strijdpen-
ning voor de verkiezingen.
Hun scholen zijn echte politieke
broeinesten, waar ze er op uit zijn,
niet om deftige, eerlijke, klaarden-
kende jongelieden te vormen, burgers
met een helderen geest en een warm
hart, maar geniepegers of bestrijders
van vrijheid,eerlijkheid en geleerdheid.
Het volk dom houden of beter nog
het kneden naar hun begeerte is hun
eenig doel om des te beter meester te
kunnen blijven.
Een vooruitstrevend' Demoliraat
de Evenr. Vertegenwoordiging
Wij roepen de aandacht onzer lezers en
van alle eerlijke lieden op het bijvoegsel aan
de Volksgazet van Zondag laatst, behelzende
de belangrijke redevoering door den liberaal-
deraokratischen volksvertegenwoordiger van
ons arrondissement M. Jules Rens, uitge
sproken in de zitting der Kamer van Donder
dag 4 Juli.
Duidelijk en onweerlegbaar bewijst hij,
dat in de kleine gemeenten, waar de Evenre
dige vertegenwoordiging het noodzakelijkste
is. deze niet bestaat ten gevolge der dwaze
schikkingen onzer kieswetten, die de kleri-
kalen toelaten in de gemeenteraden te zetelen
der groote steden waar ze minderheid zijn
maar integendeel de andere partijen beletten
in de gemeenteraden te treden der kleinere
gemeenten waar de klerikalen de meerder
heid hebben.
In de groote steden als Brussel, Gent, Ant
werpen, Luik, enz. waar er sedert jaren noch
koterie, noch konkelarij bestaat is kontrool,
dus Evenredige Vertegenwoordiging minder
noodig, toch is zij volgens ons daar ook recht
vaardig, omdat de vertegenwoordiging der
minderheden in alle besturen, die gelast zijn
met de regeling der openbare zaken en de
waarneming der algemeene belangen, de
vertegenwoordiging der verschillende par
tijen eene waarborg is van degelijk en zorg
zaam bestuur.
Geheel anders is het gesteld in vele, zeer
vele kleine gemeenten, waar niet zelden het
beheer der openbare zaak in handen is van
eene enkele familie, die over alles beschikt
en dikwijls zelfs geene rekening houdt van
andere raadsleden of bestuurders, die uit ont
zag en vrees voor de familie, zwijgen. Er
zyn in het arrondissement Aalst gemeenten
waar de gemeenteraad sedert meer dan een
,aar geene vergadering hield, en toch zijn er
verslagen ingeboekt van denkbeeldige zit
tingen. toch werden de budjetten opgemaakt
en goedgekeurd
Gelijk M. Rens het wel zegde, de schanda
len die in Aalst gebeurden en dat enkel door
de alleenheersching der klerikalen, de dieve
rijen, de knoeierijen, enz. zouden niet ge
beurd zijn, ware de Evenredige Vertegen
woordiging ér reeds vroeger toegepast
geweest.
De misbruiken in vele kleinere gemeenten
zyn betrekkelijk nog grooter en talrijker dan
die welke te Aalst aan 't licht kwamen, om
dat in Aalst, eene stad van 30.000 inwo
ners, de oppositiepartijen werkzaam zijn
en voorde klerikale alleenheerschers niet te-
rugschikken, terwijl in kleinere gemeenten,
de oppositie dikwijls niet kan noch durft uit
vrees voor vervolging en broodroof, welke
men zelfs te Aalst oplegt op de nederigen die
binnen het bereik vallen der klerikale
Woestaards.
Sedert de liberalen vertegenwoordigd zijn
in den gemeenteraad van Aalst, zijn er eene
menigte misbruiken, knoeierijen, geldver-
morsingen aan het licht gebracht en thans
kunnen de inwoners onzer stad die aandach
tig de zittingen van den raad hebben ge
volgd met kennis van zaken oordeelen over
het wanbestuur der klerikale kleppers en
kazakkeerders.
W el zegt Woeste, dat in de kleine gemeen
ten alles perfekt is. dat al de bestuurders (als
t klerikalen zijn) eerlijk, braaf en vertrouw
baar zijn, dat er geen kontrool, dus geen
Evenredige Vertegenwoordiging in die ge
meenten noodig is enz. enz.
Ruim twintig jaren geleden ben ik meer
dan eens getuige geweest van de schande
lijke wijze waarop in zekere gemeenten, de
armen werden bestolen....
Aangenomen nog dat alle klerikale ge
meentebestuurders eerlijke lieden zijn die
niets doen uit eigen baat, geen stoffelijk
voordeel trekken uit hun ambt, dat alle kle
rikale armenbestuurders toonbeelden zijn
van stiptheid en 'nauwgezetheid in het ver
strekken aan de noodlijdenden van alles wat
hen toekomt, zonder ook maar eens aan zich
zeiven te denken, is dat eene reden, om alle
kontrool door Ev. Vert. te verwerpen.
\V ie wel doet, moet niet vreezen voor toe
zicht. Indien Woeste en de klerikalen zich
zoo hardnekkig verzetten tegen de toepas
sing der E.V. in de gemeente-en provinciale
kiezingen, hebben wij het recht te zeggen,
dat ze dit alleen doen omdat hunne kiesiacht
honden, hun sliphangers der klerikale bestu
ren meest allen met knoeisop overgoten zijn
en er door kontrool in menige gemeente van
ons land een vuile boel zou te voorschijn ko
men die alle weldenkende menschen zou
doen zien, hoe slecht en gemeen de zorg voor
hunne belangen door de dompers Wordt
waargenomen.
Gij allen zijt eerlijke menschen landbou
wers, neringdoeners, burgers, werklieden,
toch komen opzichters, accijnsbedienden,
kontroleurs namens het goevernement na
zien al wat ge doet, al wat ge bezit, al wat
ge voortbrengt de melk en de boter van
den boer, de pomp van den herbergier, de
weegschaal van den handelaar, het reiskaar-
tje van dep reiziger enz. enz. Wie in regel
is, wij hertalen het, vreest al dat nazicht
niet en dat iemand het niet vreest bewijst
dat hij geene onregelmatigheden op de lever
heeft.
De klerikalen, Woeste vooraan, vreezen
hot nazicht, als de duivel het kruis no°*
eens waarom omdat in bijna alle klerikale
alleenbesturen knoeierij, schelmerij en pak-
kerij gebeurt, waarvan vriendjes en ko
zijntjes leven en waarvoor ze allen Woeste
zoo dankbaar zijn.
In October eerstkomende hebben de ge-
meentekiezingen plaats. De klerikalen zul
len de Ev. Verteg. verwerpen, om velen
hunner créaturen voor schande en wellicht
voor nog meer te behoeden. Doch in alle ge
meenten waar rechtzinnige en vrijzinnige
mannen wonen moeten zij als een man op
staan om de W oestisten, de slaven der partij
van oneerlijkheid en bedrog te bekampen.
De Volksgazet zal allen die strijden tegen
de dompers, allen die kampen voor een goed
en eerlijk bestuur, dat geen kontrool moet
vreezen, ter zijde staan en verdedigen.
In ons artikel van verleden zondag
vroegen we ons af of het aan 't bewind
komen van Helleputte als een geluk
kige gebeurtenis mag aanschouwd
worden.
Alvorens te antwoorden, willen we
een onpartijdig onderzoek instellen
doch, we zullen ons wel wachten van
nu af een ja uit te brengen, daar het
dwaas en onzinnig zou zijn een blind
en onbeperkt vertrouwen te stellen in
mannen die zich wellicht om per
soonlijke redens doen doorgaan als
bezield met goede inzichten zonder
daarvan blijken te leveren.
Laten we die mannen aan 't werk
en zien we of ze als minister durven
uitvoeren datgene wat ze als volks
vertegenwoordiger verdedigden.
In de Kamerzitting van 20 Februari
1907 tijdens de bespreking van de
mijnkwestie verklaardet ge, heer Hel
leputte, het volgende Vergeten we
niet dat we dienaars zijn van een
God die zijn afgezanten verkoos
onder de werklieden en de nederi-
gen. We mogen de belangen van
dat werkvolk niet verwaarloozen
en dat zullen we niet doen.
Als de werklieden het achturen-
werk eischen, verlangen ze niet zich
tot ledigheid te begeven ze vragen
het recht hunne krachten niet vroeg-
tijdig te moeten uitputten tot nadeel
hunner familie.
Niettegenstaande die formeele uit
drukkingen, behoudt ge voor een
talrijk personeel den werkdag van
13 uren.
Ge beweert voorstander te zijn van
minimum van loon, ge zijt van mee
ning dat het salaris dient verhoogd te
worden. Waarom gedoogt ge dan nog
dat zeker hoofd-ingenieur hier werk
volk komt aanwerven aan 2 fr. 40.
In de enkele antwoorden, die ge als
minister hebt uitgebracht, erkennen
we den demokraat van vroeger niet
meer.
Uw redevoeringen gelijken wonder
wel aan die van uw voorganger Lie-
baert, ze verschillen slechts door den
toon waarop ze worden afgelapt.
Zijn ze misschien op den zelfden
leest geschoeid, ingegeven door de
dezelfde ambtenaars
Laat ge u reeds beinvloeden door
uw omgeving ligt ge reeds onder den
hiel van die hovelingen, die vleiers die
u nooit de grieven van uw werkvolk
zullen bekend maken, daar ze geen
voeling hebben met den droeven toe
stand
Zijt ge reeds den weg ingeslagen
van den autoritairen, den onmogelij-
ken Liebaert
Klopt in den Minister dat volkshart
niet, dat we meenden te ontmoeten in
den Limburgschen afgevaardigde, of
was al wat ge vroeger verteld et in
zake mijnwet louter schijn
Was het dan een echt officieel ko
mediespel dat in Mei 1. 1. in het natie
paleis te Brussel werd opgevoerd
En is het dan toch waar dat gij er zijt
opgetreden als een der voornaamste
akteurs, gelast met hoofdrol
Daar hebben we ons het minst aan
verwacht was het wel de moeite
waard van ministerie te veranderen
Hoelang gedoogen we nog dat zulk-
danige komediespelers in ons België
baas blijven Wanneer de groote, de
radikale kuisch
Een vriend van een Vooruitstrevend
Demokraat.
naar den liberalen kant overhelt, doch het is
over die niet dat we willen spreken
lederen weet bij na met hoeveel klank in
alle katholieke gazetten het zedefeit ver-
haaM Werd van een gemeenteonderwijzer
uit het alenland, die nochtans uit een bis
schoppelijke normaalschool kwam, maar nu
een ander opvatting had gekregen van hun
kozyntjes-winkel. Onlangs woonden we
weer een zedenfeit bij met niet minder dan
vijftig minderjarige kinderen.
Onze brave katholieken zwygen over
t reit dat ze zweeten, zouden hem gaarne
voor zot willen doen doorgaan, maar de hoo-
gere overheid was door den drang der om
standigheden (daar er kinderen bedlegerig
waren) moeten tusschenkomen. En dan rieeft
den fermen type de plaat gepoetst,
Och arme, 't is een brave katholieke jon
gen; hij is goed bekend in den kiesstrijd, al
is hy nog geen stemmer, en zijn familie staat
aangeteekend als een van de g'oede van uit
den schoolstrijd.
Bravo katholieken, juicht en jubelt, een
pareltje meer aan uw kroon voor' het katho
liek onderwijs, waaraan ge al uw centen
opoffert (F!)
Dit komt het geval van de broertjes van
Maltebrugge, Hoegaarden. enz. no°- ver
meerderen. Het wordt waarlijk gewoonte bij
•i j magisters hunne namen door roem-
1 yke daden tot het nageslacht te doen over
gaan. Wantrouwt de onderwijzers niet
God.
Zendt uwe kinders dan met volle zeker
heid naar de katholieke scholen schrijven
Veel gemeenten hebben den ongelukkigen
schoolstrijd gekend en veel personen weten
ons nog met tal van bijzonderheden, afschu
welijke dingen te vertellen, die in dien tijd
gepleegd werden tegen goede katholieke on
derwijzers, maar die het goede voorhadden
met hun eed getrouw te blijven. Zij werden
gebanvloekt en getituleerd Meesters zon
der God en zonder geloof.
Tegenwoordig zijnde klerikalen meester
van een zeergroot gedeelte van 't onderwijs,
vooral op den buiten waar de kloosters liet
gansche onderwijs inpalmen. Statig bestaan
nog de katholieke scholen die aan aen onge
lukkiger) schoolstrijd doen herdenken. Daar
komen onderwijzers practiceeren, die hun
diploma gehaald hebben inde Jury central
of in een Bisschoppelijke normaalschool.
(Alles wettig wat er aan en omtrent is.)
Hoeveel onderwijzers worden niet afgewe
zen op de gemeenten die uit de een of andere
van de weinige staatsnormaalscholen komen.
Daar heerscht redeloosheid schryven onze
klerikale centiesbladjes slechte weten
schap, geen godsdienst en nog meer.
echter de wezens die nooit de
katholieke normaalschool gekend hebben
onder opzicht van tyrannie, karakterloos
heid, schijnheiligheid, geveinsdheid. Met
reden zegt Reymond Styns Dat volk eert
mij met de lippen, maar niet met het hart.
En eens uit de katholieke normaalschool
is alles goed wat de klok slaat. Zegening van
pastoor en consocrten terwyl hy door diens
voorspraak seffens genoemd is in een katho
lieke gemeente of in een katholieke school.
Dan, stelt de jonge onderwijzer foutma-
kcr zich aan 't hoofd van ue een of and or
zangmaatschappij op zijn dorp en weldra
klinkt hot uit allor mond van do gfolooviffo
"dorpelingen Wat moet hij geleerd zijn
En zoo zedig voegen de kwezels er bij;
Hij g'aat alle maanden te biechten en te com
munie, is altijd in de hoogmis en heeft zulke
schoon manieren, (schijnheilige; waarlijk
het is een meester naar de opvatting van den
pastoor en de boeren, een toonbeeld van
godsdienstigheid, teederheid en.... onzede-
Maar, 0 wonder vele zijn zoo niet, er is
soms een schurftig schaap in de kudde dié
de dompersbladen, zendt ze bij de géwyden
onzes Heeren en ge zult den rechtsten weg
gevonden hebben om uw kinderen in de eere
Gods en tot de glorie Gods op te brengen.
Bittere huicheling.owreede kindermoordery.
Eens breekt hopen we, het licht door de
duistere wolken en zal de officieele school
ovoral haar gebied uitbreiden tot meerdere
eer van Belgie, tot meer geluk en zegen van
al de kinderen eener natie waarvoor het
beste wat zij heeft nog niet goed genoeg is 1
De Klerikalen
De klerikale gazetten beweren dat hunne
party met de grootste bezorgdheid bezield is
voor de burgerij. Ze schrijft ook immers
hetzelfde wanneer het den. werkersstand
betref maar 111 wezenlyk zyn de katholie
ken slechts verdedigers der hoogere stan
den, van pastoors en kloosters. Dit willen
v. e door een paar voorbeelden staven.
ledereen weet dat de graanvoortbrengst
van ons land ontoereikend is voor onze
noodwendigheden en wij gedwongen zijn
ons tot den vreemde te richten om in het
ontbrekende graan te voorzien.
Het is dus een plicht voor de receerino'
al de maatregelen aan te wenden om dê
bevolking op de goedkoopste wijze brood te
verschaffen. En wat doet die regeering p Ze
heeft inkomende rechten op de granen
jaagt aldus den pry's van het broof op en
treft zoo de geheele natie.
,We weten dat ze als voorweldsel de be
scherming van den landbouw inroept, doch
hoeveel landbouwers zyn er in Belsrië
welke graan te verkoopen hebben
Ilun oogst dient tot eigen verbruik of tot
onderhoud van hunnen veestapel en de in
voerrechten kunnen voor hen geen invloed
hebben Enkelen kunnen eenige zakken
ter markt brengen, maar voor een verkoo-
per zijn er minstens duizend koopers de
inkomende rechten treffen dus de groote
massa.
Hetzelfde dient, gezegd voor het vee. doch
hier is de maatregel nog tergender, vermits
n et alleen beschermende rechten, maar
aigeheele sluiting der grenzen soms den
invoer treft.
De burgerij klaagt en. dikwerf meL reden
over de mededinging. Deze is goed wanneer
ze eerlijk is de oneerlyke mededinging
s de gevaarlijkste plaag der handeldrijvende
burgerij. Men verwenscht de groote winkels
en bazars Welnu, deze vreezejiike mede
dingers laten hun werk maken in kloosters
aan buitengewone lage pryzen. Zoo kregen
wij onlangs eene factuur in handen van een
groot handelshuis. We lazen er Werkhuis
te X... straat.. nr We deden een onderzoek
en bevonden dat dit werkhuis een kloos
ter is.
Het klerikaal gouvernement, trots den
tegenstand der hnkerzyden, heeft de kolen
mijnen der Kempen aan eenige vriendjes
weggeschonken eD ziet met lijdzaam oog
het ontstaan der kolen trusts aan. Sedert
10 jaar is de prys der kolen vijftig per hon-
ST ïn L.imbur8'ontdekt men er
voor milliarden frank ze zijn de eigendom
der natie, van gansch 't volk en dat fansche
volk ziet zich uien schat ontnemen ten voor-
deele van enkelen.
\ai? ^'"rikale zyde is er voor de burcern
niets te verhopen dat ze het zich ten ge,
pasten tijde hennnere.
O
r P iinmriGrcMo/Iön He ua _vV.
