1
I
i
\i ah
»/\LST
LIBERAAL,DEMOCRATISCH WEEKBLAD
Prijs 5 centiemen het nummer
Tweede Jaargang. IVummer 51
Zondag i Augusti 1907
Ons Demokrafisch
Programma.
Een Genie.
IJdelheid IJdelheid
POCHERS.
Voor de Werklieden.
De keus der School.
Abonnementsprijs 3 fr. voor de stad en den buiten voorop betaaibaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voor de stad, ten kantore Aan het blad, Groote Markt, 1, Aalst.
per drukregel
Aalst. 3 Augusti 1907.
Iets tusschen haakjes.
Waar Is uw i> rog-ra mui a
Sint-Camillus' onderdanen hebben
zich kwaad gemaakt bewijs dat we
waarheid gesproken hadden. En hun
weerleggingen houden geen stand,
daar waar ze spreken over het groot
aantal leerlingen bij de personen,
die maar eeni-szins op de hoogte zijn
en wat» willen redeneeren, want die
weten dat het gemakkelijk is. waar
meer dan tweemaal zooveel vrije scho
len staan tegencner officieele en waar
de straten beperkt zijn oor het ter
school loopen en waar een onzeggelijke
d\vang door de katholieken uitgeoefend
wordt, ik zeg dat het zoo gemakke
lijk is veel leerlingen te hebben. En
dat de katholieken veel met hun scho
len winnen en dat de toelagen alsstrijd-
penning dienen voor de verkiezingen
is onbetwistbaar, hoe ze ook bij hoog
en laag zwoeren dat hun scholen met
hun penningen onderhouden worden
neen, hun scholen morden onderhou
den met ons aller penningen, die daar
bij nog moeten dienen om hun gakken
te vullen en om de onkosten van den
strijd te helpen dekken. Dat is de zui
vere waarheid. Want was het zoo niet
dan zouden de katholieken alleman
aanzetten hun kinderen naar de Staats
scholen te sturen, scholen afhangende
van een katholiek goevernement.
Als die Staatsscholen zoo slecht,
zoo bederfwerkend zijn, waarom wil
len de pastoors er dan hun voet zetten,
waarom willen de zoo talrijke katho
lieke leeraars van Malonne er les ge
ven Zegt, is het weer niet het geld,
dat aanlokt Want komt, laat ons
logisch zijn. Volgens Volksstem O
Van Heuverswijn en anderen, zijn
Staats- en Stadsscholen archi-slecht
die inrichtingen brengen alleen
alweer eens voor die geleerde men-
schen moordenaars, dieven, zeden-
bedervers, enz. voortmaar dan heb
ben die katholieke professors en onder
wijzers er schuld aan, en willen ze die
schuld afschudden, waarom trekken ze
er niet uit En als die scholen nu toch
zoo slecht zijn, dan is het katholiek
goevernement nog meer schuldig, ver
mits de Staat er de hooge patroon van
is 1 Zoudt ge me daarover kunnen uit-
legging geven, gij, hooggeleerde Vos,
dichter van Sint-Camillus' Feestlied
Leert men logika aan in uw normalen
leergang En terloops gezeid, onder
wijst men er de aardrijkskunde Een
uwer gefeerde pupillen verleden
week als onderwijzer in de lucht ge
schoten misschien uit zijn lood ge
slagen, door de vlucht, die hij nam,
plaatst Zoutleeuw in de provincie Ant
werpen.
Mocht ge er belang in stellen om zijn
naam te weten, dan geven we hem.
Verwonderd over het geval staan we
r.iet, gezien de knapheid van den poëet
direkteur, den heer A. Van Heu
verswijn, die bij machte is alle kursus-
sen te onderwijlen.
Ge moet waarlijk uw lezers voor
snullen aanzien, Volksstem, om te be
weren dat de liberalen niet willen dat
jon gens uit de volksklasse opgeleid
worden tot onderwijzers Och, we
halen medelijdend de schouders op
Vragen de liberalen niet het kosteloos
verplicht onderwijs voor iedereen
Vragen de liberalen niet een grooter
aantal normaalscholen en het toelaten
van een grooter aantal leerlingen -
toch zeker niet om er rijkemanszoons
te onderrichten als opvoerders Ik ge
loof dat uw lezers slimmer zijn dan gij
zelfen dat menig oprecht oordeelend
katholiek wel eens zegtDe Camillus-
straat-en Kerkstraathelden houden ons
voor den aap, want luidop durven
ze in katholieke herbergen van de kom
der stad vertellen, dat De Volksstem
niet anders dan prietpraat verkoopt.
En uw sprookje van het kleine ka
pelletje der liberalen en der logeknech-
ten is tot op den draad toe versleten
niemand laat er zich aan gelegen lig
gen. Gij maakt daarvan een reklaam
ten voordeele van uw kiezing maar,
zoo bedot men den Aalstenaar niet
schrik hebt ge voor October en Mei
en daarom wilt ge voor onze burgers
een doek ophangen van priestervervol
ging en Cristenuitmoording, maar die
burgers weten beter dat het een enkele
grove leugen is, en ze vragen u terzelf-
dertijd waar uw programma is. Ant
woordt ons Zijt ge voor minimum
van loon en maximum van werkuren,
voor kosteloos en verplicht onderwijs,
voor Evenredige Vertegenwoordi
gingen Algemeen Stemrecht, oor
gelijkheid voor de kazerne, voor
eerbied en rechtserkenning tegenover
syndikaten die niet katholiek zijn,
voor gelijkheid tegenoveralle mutua
liteiten en ondersteuningsfondsen,zon
der onderscheid, voor verhooging
van de ouderdomspensioenen, voor
lotsverbetering van onze Staatsbedien
den, voor Staatstusschenkomst in
zake privaatindustrie, ten einde het lot
der werklieden ten goede te verande
ren Zijt ge voor kontrool, lokaal toe
zicht, voor openbare aanbesteding,
voor gezamenlijk bestuur Zult ge
voortaan uw financiën beter adminis-
treeren, zult ge den voorrang niet meer
geven aan eenige vrienden-familiën
en uitsluiten al de andere, zoowel de
katholieke als de overige Zult ge uw
armkantoor anders regelen, ten voor
deele van alle behoeftigen Zult ge
uw stadsbeambten beter bezoldigen
Zult ge voor den gezondheidstoestand
zorgen Zult ge uw eigen stadsscholen
Prijs der Annoncen: ^ev one '5 centiemen
I Reklamen 75 centiemen 1 -o
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst.
Vonnissen cp de derde bladzijde, 2 frank
Gelukkig de kinderen aan dergelijke op
voeders toevertrouwd Heil de gemeenten,
welke zulke onderwijzers benoemen
Koning' Leopold heeft wel te zeggen dat
een kleine Belg een kleine vreemdeling
waard is, maar als die kleine Belg moet op
geleid worden door zuigelingen van Sint-
Oamilliusschool, dan zal poëet Sisken nog
dikwijls dichterlijke uitboezemingen naar
zijnen patroon moeten sturen ten einde dezes
hulp in te roepen,om van de jonge Belgskeris,
mannen te vormen, opgewassen om op
eigen krachten te steunen en zich in den
steeds moeilijker wordenden strijd om het
bestaan eervol uit den slag te trekken.
Om te eindigen dagen wij den hooggeboren
en vergewaaiden rijmelaar uit in zijn blad
de vragen af te kondigen aan de nieuwe
schoolvoskens ter beantwoording gesteld.
Bat zal hij niet en om reden.
Tot later Jef Casteleyn.
Een vriend van poëet en.
mijn
hoog stellen Zult ge,.... och
rekwisitorium ware te groot
Maar, antwoordt Geeft ons een posi
tief programma Ge hebt er geen
Al onze medeburgers weten het, en
juist daarom zullen ze u schandelijk uit
het stadhuis jagen met October en uit
het Ministerie met Mei
Een vooruitstrevend Demohraat.
Geloofd zij den lieer en Sisken Fiks 1 Het
getal gediplomeerde schoolmeesters met God
is met een drietal vergroot. Moet men den
Aalsterschen Jef Casteleyn gelooven dan zijn
de drie nieuwe schoolvoskens oprechte won
derkinderen. Hun kopken moet een echte
encyclopedie zijn en we begrijpen waarlijk
niet hoe die jongskens geen meningite ge
kregen hebben van alzoo te studeeren of ver
scheidene jaren onder de pomp van Siskens
welsprekendheid gelegen te hebben.
Maar, wie hoeven we hier meest te bewon
deren, leerlingen of leeraar Zijn de leerlin
gen arenden, dan is Sisken een phenix.
Niets schrikt hem afhij is meester in
alle vakken hij bezit niet alleen la bosse du
calcul en schermt met logarithmen, alge
bra en meetkunde, maar de scheikunde heeft
voor hem geen geheimen hij leidt zijn vos-
kens in den hoogen sterrenhemelkent de
levensleer van mosselen en andere weekdie
ren, weet hoeveel aardlagen men doortrek
ken moet alvorens aan' te landen in de
woonst van Satan, chef der framassons
steekt Snoek en den ouden majoor de loef
afdoceert de talen in proza en karamellen-
verzen, doet mee aan gymnastiek en staat
immer Fiks in 't gelid.
We begrijpen niet hoe ze zulk ventje te
St-Niklaaslosgelaten hebben;hij zou voorze
ker de faam van het gesticht heinde en verre
met zijn dichterlijk talent verkondigd heb
ben in een taaltje zoo verheven van gedach
ten als keurig van vorm en stijl.
Hoort liever hoe hij de liberalen weet af te
schilderen haatvol kliekje, Godhatend ben
deken, framassonsche aanhang, 't goddeloos
kapelleken, 't altijd liegende gedoen, enz.
Hebben de kleine schoolvoskens, verlede-
dene week gedoopt, den toon van den ouden
vos in hun opstellen gevolgd, dan moeten ze
zeker door de liberale juryleden met ge
luk wenschen overladen zijn.'
Een schoolmeester, zekere H. Van dér
Stockt liet de plak varen en werd wissel-
agent. De zaakjes gingen goed vooruit en in
t wintig jaren tijd vergaarde de geldman een
kolossaal fortuin. Van der Stokt bleef jong
man. J
Langzamerhand was hij een, volslagen pi
laarbijter geworden, en wijdde al zijn tijd
aan overdreven praktijken van godvruchtig
heid. Weldra zweefden rond hem erfeniska
pers van de fijnste soort, die er den slag van
weg hebben, zulke oogsten binnen te halen.
Wel dacht de gewezen a. b. c. man nog
aan zijne familie, die na zjjne dood zijne for
tuin goed zou weten te benuttigen, zelfs
maakte hij een testament waarin neven en
nichten mild werden bedeeld. Maar zyn
overdreven fanatism werd benuttigd door
degenen, die hem in een altijd nauweren
kring sloten en Van der Stokt kwam op zijn
eerste besluit terug.
Hij schreef aan een kozijn te Aalst
Ga 's Zondags naar de mis en zelfs in de
week indien ge tijd hebt, ga ten minste
alle maanden te biechten en te communie.
Gij hebt reeds zekeren ouderdom, de
jaren vlieden heen, tracht het overige
uwer dagen te benuttigen als ware katho-
liek. Wat is de politiek de wereld
IJdelheid ijdelheid ydelheid rook
nawee knaging.
Voor de kerkratten die hem omringden was
het echter geene ijdelheid, die hebben alles
ingeslokt en de arme familie heeft niets be
komen, al beliep het fortuin meer dan een
millioen.
Zoo verstaan kerkratten en kwezelaars de
christelijkheid en eerlijkheid. Vrienden als
ge iewers eene erfenis te verwachten hebt en
er sluipen kerkratten en kwezelaars rond,
maakt er dan maar een kruis over gelijk
Gustaaf Van der Veurst van Aalst en zijne
familie.
De heer R. M. die liever schepen
van onderwijs zou zijn dan van finan
ciën, oordeelt het noodig te antwoor
den op het artikel Leerplichtin
ons blad verschenen.
't Moet dus raak geweest zijn. Zoo
als gewoonte pocht hij op de aanzien
lijke uitgaven der katholieken voor
hunne scholen. Iedereen weet op welke
wijze het geld is bijeengetrommeld om
zekere vrije scholen op te bouwen en
elk weet oók hoe zekere eigenaars
soms verscheidene aren grond kosteloos
afstaan, om eene straat aan te leggen
en den aldus overblijvenden grond in
waarde te doen stijgen. Zou dit ook
het geval niet kunnen zijn met het
oprichten eener school
't Zou er nog aan ontbreken moesten
de openbare besturen het onderhoud
en de herstellingswerken bekostigen
van de eigendommen der bijzonderen.
Wij willen hier nochtans doen opmer
ken dat een zuinig bestuur veel bespa
ringen zou kunnen doen op het leve
ren van kolen, school behoeften, uit
voeren van herstellingswerken, enz.
bij middel van openbare aanbestedin
gen.
Mijnheer R. M. verlaagt de onder
wijskwestie tot eene geldkwestie, zon
der te gewagen van de politieke bedoe
lingen, welke het stichten der vrije
scholen beheerscht. Wat men er ook
van zegge, de zoogenaamde vrije scho
len zijn broeinesten van politiek, waar
de jonge hersens gekneed worden tot
slaafsche en dweepzieke werktuigen,
wier oordeel en wilskracht weinig
ontwikkeld werden en waarvan de
klerikalen hopen, ze later als christene
slaven of kiesvee naar de stembus te
leiden.
De zaak is hier niet wat het onder
wijs der vrije scholen kost, maar wel
wat het waard is. Wij herinneren ons
den heer schepene van onderwijs eens
in den Gemeenteraad van eenen wed
strijd tusschen de leerlingen der lagere
scholen te hebben hooren gewagen.
Het schooljaar is ten einde, maar de
wedstrijd heeft, meenen wij, geen
plaats gegrepen. Waarom
In de liberale gemeenten krijgen de
katholieke scholen niets, zegt schrij
ver. Dwaling. De katholieke scholen
krijgen er rechtstreeks toelagen van
den Staat, doch de gemeentebesturen
hebben wel gelijk geen toelagen te
schenken aan gestichten, waar ze den
voet niet mogen in zetten, waar ze de
waarde van het onderwijs niet mogen
onderzoeken, en waar ze niets te zien
hebben in het benoemen der onderwij
zers.
Als de katholieken zulke vrienden
van het onderwijs zijn, dat ze dan met
ons den leerplicht vragen, met, als
bekrachtiging een uitgangs-examen
op het einde der schooljaren om den
graad van bekwaamheid der leerlingen
vast te stellen.
De jaarwedden der onderwijzers en
de schoolbehoeften maken de groote
uitgaven voor het onderwijs uit. Deze
leggen ze op den hals der openbare
besturen de kleine uitgaven alleen
houden ze voor zich.
Hebben de klerikalen dus wel reden
tot pochen
Als uwen rijstpap niet is aangebrand, als
uw varken van het koud vuur niet is ge
storven en als uwe kas niet geheel is leeg
gemaakt door belastingen en taksen, hebt
ge dit te danken aan de groote weldaden der
dompers, aan Woeste en kompanie.
Ziedaar eene waarheid, welke we reeds
verleden jaar in de Volksgazet verkondigd
hebben Geen trein blijft, stilstaan of rijdt
voort, geen wegeltje wordt aangelegd of
verbeterd, geen pensioentje wordt toegekend
of betaald tenzij door den wil en de gratie
der domperszeggen ze
Verleden week sprak een klerikaal heer
schap in de statie te Erembodegem tot de
aanwezige werklieden als volgt Welnu,
werklieden, ge gaat eindelijk verbetering
in uwen toestand krijgen en dat zult ge
aan M. Woeste te danken hebben, ge ziet
niet waar dat hij de werklieden toch zeer
genegen is.
We zullen het geheugen van dat heer
schap wat op frisschenen hem tevens doen
opmerken dat hij als staatsbeambte beter
zou doen in de statie geen politiek te maken,
zelfs niet voorde dompers of Woestekliek.
Nu,
Vele werklieden van Erembodegem wer
ken 's nachts te Brussel 't zij in de Gas, 't zij
aan andere ondernemingen. Dat is voorwaar
lastig, afmattend werk 1
'sMorgends keeren die werklieden uit
Brussel terug met den trein nr 8269, die de
Noordstatie verlaat ten 6 u. 20 min., maar
die trein houdt niet stil te Erembodegem,
en de arbeiders rijden door tot Aalst, waar
ze dan moeten wachten om met een anderen
trein terug naar hun dorp te komen, zoo ze
den weg niet te voet willen afleggen. Aldus
wordt hunne zoo noodige en reeds onvol
doende rust nog veel verminderd, ten na-
deele hunner gezondheid.
Reeds lang kloegen zij daarover met
reden, en vroegen een treinstilstand te
Erembodegem. Maar onze werklieden staan
niet in geur van heiligheid bij de klerikale
ministers, zij behooren niet tot de soort die
meeloopt met de politieke sussenbedevaar-
ten ter eere van Sint Woeste, en luisteren
ook niet veel naar de politieke sermoenen
die hedendaags schering en inslag zijn.
De dompers zagen naar hen niet om.
Doch een liberaal gemeenteraadslid van
Erembodegem, die dat alles vernam, ging
den heer Jules Rens, liberalen Volksverte
genwoordiger van het arrondissement, vin
den die de belangen der werklieden ter harte
nam en in de Kamer aan de minister de
volgende vragen stelde
A) lk ben de tolk der wenschen van tal-
rijke werklieden uit Erembodegem, die
s nachts in de Brusselsche gasfabriek
werken, wanneer ik den heer minister
vraag of hij niet zou kunnen beslissen dat
de trein 8269, die ten 6 uren 20 minuten
uit Brussel vertrekt, te Erembodegem. zou
stilhouden.
B) t Schijnt dat met 1 juli een nieuwe
trein te 6 uren 's morgends van Ninove
zal rijden naar Denderleeuw. Wat zou
verhinderen die nieuwe trein te laten ver-
trekken uit Geeraardsbergen, dan zou
0 zijne noodzakelijkheid blijken, want tal-
njke werklieden van Schendelbeke', Ide-
gem, Santbergen en Eichem, zouden er
gebruik van maken.
De klerikaal, die domperspolitiek maakt
in de statie van Erembodegem heeft dat mis
schien vergeten.
Hij wete dan ook, dat de klerikale minis
ter, die twee rechtvaardige dringende ver
beteringen stellig heeft geweigerd.
Maar het is daar niet bij gebleven, onze
vrienden hebben hunne voetstappen voort
gezet, hebben nog meer aangedrongen eb
t zou schijnen dat ze toch ten lange laatste
voldoening zouden bekomen, dank zij onze
liberale gemeenteraadsleden enM. Rens.
Hoe is de statie-politieker niet beschaamd
dan te spreken gelijk hij het heeft gedaan.
Het is gemeen de demokratische pogingen
van onze vrienden op de rekening te zetten
van eenen Woeste, die zijn volk niet kent,
noch onze belangen, noch onze taal, noch
ons karakter.
Maar kent Woeste ons volk niet, ons volk
kent hem zooveel te betereenieder weet
dat Woeste een vijand, ja een gezworen vij
and is van alle democratie.
Onze werklieden hebben dan ook de leu
gens van den klerikalen statie-politieker
naar waarde bejegend, met minachting heb
ben zij onder elkander over al die kuiperijen
van officieele kliekverdedigers gesproken.
En noch in October, noch in Mei aanstaande
zal een enkel van hen zyne stem geven aan
de domperskliek.
N. Waerzijn.
W y hebben in ons vorig nummer slechts
bondig gewag gemaakt van het walgelijk
schandaal dat te Milaan in Italië in eene
kloosterschool is ontdekt. De bestuurster en
hare helpsters van die school, twee nonnen
wier gesticht door twee bisschoppen werd
aanbevolen leverden er zich aan de ontucht
over met priesters, waarvan er een is
aangehouden, ook de nonnen werden achter
slot en grendel gedraaid. De meisjes aan de
zorgen dier opvoedsters toevertrouwd wer
den ook aan de ontucht prijs gegeven, en
priesters, nonnen en meisjes waren aange
tast door walgelijke ziekte.
We willen in geene bezonderheden treden,
de feiten zijn al te afschuwelijk. In Italië
heeft de ontdekking van dat schandaal eene
groote opschudding verwekt in talryke ste
den waar gelijkaardige scholen bestaan,
in welke alle toezicht ontbreekt,, zoo over
de zedelijke, als over de wetenschappelijke
opvoeding der leerlingen en men eischt, dat
het goevernement strenge maatregelen neme
om dergelijke schandalen onmogelijk te
maken.
In Belgie, zyn de aanslagen op de zeden
in scholen waar toezicht ontbreekt niet zel
den, wekelyks zouden we in de Volksgazet
feiten van dien aard kunnen aanstippen,
veroordeelingen van broeders en van kleri
kale schoolmeesters, indien we niet kiescher
waren dan onze tegenstrevers, die met al
hunne schijnheiligheid jachtmakenop schan
dalen en er zich in verlustigen.
Wij hebben in ons land in dat opzicht, za
ken gehad die by dat van Milaan niet ten
achter staan, te Aalst broeder Morien, en dan
nog Ronse, Maltebrugge, Vedastus, en nu
onlangs weer de klerikale ondervtmzer eener
stad van ons arrondissement, onderwijze^
die men heeft laten vluchten. Op zulk treur
spel diende de aalmoezenier van de Volks
stem een gedicht te knoeien.
We zouden over die vuile feiten niet spre
ken ware het onzen plicht niet de aandacht
der ouders te roepen op de verantwoordelijk
heid die op hen weegt bij de keuze eener
school voor hunne kinderen.
Van de school hangt bijna geheel en
gansch de toekomst af der hinderen.
We zeggen tot de ouders vertrouwt uwe
kinderen niet toe aan broeders of nonnen in
dien gij anders kunt.
Verre van ons te beweren, dat er onder
die lieden ook geene brave en deftige men-
schen zijn, die achting verdienen, maar ju
WPS?
