m
1
i
v/A^
WLST
LIBERAAL, DEMOCRATISCH WEEKBLAD.
De Kiezing in Mei.
Prijs 5 centiemen het nummer
Derde Jaargang. Nummer 4
Zondag 26 Januari 1908
Vrijzin nige Neringhond
Onderlinge verplichting".
De Congo-kweslie.
Over Kunst.
Abonnementsprijs 3 fr. voor de stad en den buiten voorop Detaaibaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voor de stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, 1, Aalst.
Prijs der Annoncen:
Aalst
.Saiiuai-i i 90H.
van Aalst.
Wij doen een oproep
aan al de vrijzinnige nering-
doeners, die ï»ij den Bond niet
aangesloten %ijn, om »ich als
lid te laten inseli-ry ven.
16e Inleg- Inlijft Itepnald op een
frank, indien noodag, zullen
in de drlj maanden, een
by voegsel aan 't aanbevelings
boekje laten verschijnen.
Ile algeineene vergadering znl
plaats hebben op MAAIVI6ACJ ;i?
JANlJAltl om S ui-en heel stipt
in 'it lokaal !)e Cis-aal"van Bg-
ninnl.
DAGORDEs
Verslag van «lcn Sebrijver.
Verscblllige belangrijke ine-
dedeelingcn.
11
In een vorig artikel hebben we aan
getoond hoe jammer het zou zijn moest
dooreene voorbarige en onbezonnen
beslissing, de christene Volkspartij van
ons arrondissement niet alleen heur
bestaan als partij ten offer brengen aan
't voldoen van 't wraakgevoel eens po
litiekers (die beter zou doen aan zijne
roerkuip te blijven, dan den demokraat
uit te hangen) maar tevens den zetel
verbrijzelen van den eenigen Vertegen
woordiger welke gij in de Kamers nog
telt, en er in hunr en naam het Abe-
meen Stemrecht, de Evenredige ver
tegenwoordiging en andere demokra-
tische hervormingen verdedigt.
xSedert dien heb ik eender hoofdman
nen der Daensisten ontmoet en deze
bevestigde mij, dat het genomen be
sluit definitief is, en genomen werd
met eenparigheid van al de aanwezige
afgevaardigden.
De christene Volkspartij zelfmoordt
zich. Wij hebben het immers gezien in
het arrondissement Brussel, de niet-
herkiezing van priester Daens bracht
de reeds kwijnende partij een gevoeli-
gen slag toe, en de beslissing van
Aalst, is reeds in die streek een aanlei
ding tot de bepaalde ontbinding
C'est la debacle, 't is de tuimeling.
Voor onze partij betreuren we den
misstap niet welke hier werd begaan,
zij die rechtzinnig tot de Volkspartij
behooren, zullen nimmer terug keeren
tot de Woesterij, dat is maar goed voor
penneslaven, wier propaganda altijd
voorde meestbiedende te koop is, en
die telkens ze op hun tandvlcesch loo-
pen, hun kap naar den wind hangen
en hun geweten veil hebben voor een
teil linzensoep.
Overigens sedert een geruimen tijd
reeds was zulk einde te voorzien, het
vuur der bezieling is uitgedoofd, en in
de omgeving van den Volksvertegen
woordiger Daens zelve, treft men de
valschaards aan, die een vergulden
doofpot van.de sjacheraars hebben aan
vaard om er hun vrijzinnig verleden
en hunne lage ziel onder te bedekken.
We betreuren het genomen besluit
omdat de menschen die nog in Vlaan
deren en Brabant aan de christene
Volkspartij zijn gehecht, en die we het
recht niet ontkennen in de wetgevende
Kamers vertegenwoordigd te zijn, wel
dra ten gevolge der genomen beslissing
van alle vertegenwoordiging beroofd
Zullen zijn,
Indien wij het betreuren, de Woes-
tisten jubelen, en zullen er wie weet
hunne dankbaarheid voor betoonen.
Welke is de drijfveer geweest der
afgevaardigden van de partij, te Aalst
yergaderd en die met eenparige stem-
1 men, het kartel hebben verworpen om
aldus den zetel van M. Daens te bieden
aan de Woestisten
Men zou eerst hoeven te weten hoe
die afgevaardigden werden genoemd,
of ze zich zeiven hebben aangesteld,
dan of ze werden opgestuurd door
mannen, die er belang bij hebben tot
een bepaalden uitslag te geraken.
Als reden voor de stemming van be
doeld besluit, werd er gewag gemaakt
van het geval te Dendermonde, een
valsche uitvlucht natuurlijk, een der
aanwezigen heeft zelfs aangetoond, dat
al het ongelijk niet is, langs den eenen
kant.
Er werd ook gezegd, dat het kartel,
of wat de Woestisten als dusdanig zou
den afschilderen veel kwaad zou doen
aan de partij op den buiten alsof de
geestelijkheid op den buiten de Daen
sisten niet slechter heeft gemaakt dan
liberalen of socialisten het ooit werden
gedaan.
Nog-scheen het, dat een afzonderlijk
lijst v in scheur-demokraten zou voor
gesteld worden (en nu niet Dat kon
niet beletten dat M. Daens door een
verbond herkozen zou worden.
Water van zij in democratisch op
zicht is er maar eene zaak te betreuren,
het is 't verdwijnen uit de Kamers van
een verkleefde aanhanger der noodza
kelijkste hervormingen.
Gedurende al den tijd, welke Mr.
Daens inde Kamers heeft gezeteld, is
zijne rol er omstandigheidshalve van
ondergeschikt belang geweert, nu door
de verplaatsing van EEN zetel, daar
van zooveel voor de democratie afhan
gen kan, wordt die zetel door zijne
partijgenooten zelve van onder hem
geschoven.
Dat is een misdaad tegen het Volk.
3 -
In de plaats van deze moraal, welke een
oproep doet tot de laagsteen vuigste driften
van den inensch, stelt de vooruitgang het
eeriig-algerneen princip de onderlinge
verplichting van de geheele Menschheid,
uit dewelke eene nieuwe moraal ontstaat
oneindig dieper, oneindig edeler en oneindig
natuurlijker. Deze voorschrijft «Doet alles
wat het Menschdom ten goede komtont
houdt u van alles wat aan het Menschdom
nadeel of droefheid kan berokkenen. Voor
elke vraag heeft ze een redelijk antwoord
Wat is het goede De godgeleerdheid
zegt«Wat aan God behaagt, verklaring-
welke geen de minste verstandelijke zin
bevat, ten ware men niet gelooft dat God ons
zijné gedachten heeft veropenbaard. De mo
raal der onderlinge verplichting zegt Het
goede is al hetgene,-wat algemeen verspreid
zijnde, aan het geslacht ae meest-voordee-
lige voorwaarden van bestaan zou bezor
gen. Wat is slecht? Nogmaals
antwoordt de godgeleerdheid Wat God
verboden heeft. De nieuwe moraal, op
hare beurt, zegtSlecht is alles, wat al
gemeen verspreid zijnde, aan 't leven van
't geslacht zou schaden. Waarom
moet ik het goede doen en me onthouden
van het kwade De godgeleerdheid zegt
Omdat God het aldus wilt, en de onder
linge verplichting van de Menschheid
Omdat ge niet anders doen moogt. Het ge
slacht zoolang het eene levende kracht be
zit, heeft ook een gevoel van persoonlijk be
houd dit gevoel spoort den mensch aan al
te vermijden wat schadelijk is, en alleen te
doen wat hem ten bate komt. Als éen dag de
levende kracht zal uitgeput zijn dan zal het
gevoel van persoonlijk behoud als vanzelf
komen te verdwijnen. Dan zullen de gedach
ten van het goede en het kwade evensnel
vervallen, er zal eigenlijk geene moraal
meer zijn, en de verdwijning van de moraal
zal de oorzaak zijn van den ondergang van
't Menschdom aangetast door afgeleefdheid.
Het zal alsdan zelfmoord plegen.
Wat zal de straf of de beiooning zijn van
mijne daden De godgeleerdheid spookt
ons met de hel of suikerbiet met den he
mel de moraal der onderlinge verplichting
zegt eenvoudigAangezien ge een deel
zijt van de Menschheid, is haar voorspoed de
uwe, en haar lyden uw hjden. Indien ge,
1 lijgevolg, doet wat voor haar goed is, ver
schaft ge u zei ven een dienstindien ge doet
w£*t voor baar slecht valt, werkt ge tot qy
eigen nadeel. Een gelukkig en bloeiend
Menschdom is uw paradijs, eeg ellendig eu
Gewone 15 centiemen
Reklamen 75 centiemen j Per drukregelj
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst.
Vonnissen op de derde bladzijde, 2 frank
kwijnend Menschdom is uwe hel. En vermits
het gevoel van persoonlijk behoud de bron
uwer daden is, zult ge instinctmatig het
goede doen en het kwaad vermijden, zoolang
uw geest in een normale toestand verkeert.
Ge zult slechts zondigen tegen de natuurlij
ke moraal, dan wanneer ge een slachtoffer
geworden zijt van de ziekelijke verbastering
die ook den mensch tot zelfpijniging en zelf
moord drijft.
Hierboven mocht ik aldus een beknopte
catechismus van de natuurlijke moraal doen
kennen, welke voor eenig doel heeft de on
derlinge verplichting van het mensehelijk
geslacht. Deze moraal is de eenige welke de
Menschheid ooit oprecht heeft gevoeld al de
andere princiepen van moraal hebben an
ders niet geweest dan schijnheiligheid, zelf
bedrog en bedrog van anderen. De natuur
lijke moraal is beknopt in het voorschrift
van Radde Hillel fjoodsche geleerde der
1® Eeuw vóór J. C. die al de vroegere voor
schriften verzamelde), in het uitdrukkelijk
bevel van 't Evangelie Bemin uwen even
naaste gelijk 11 zei ven. Allen die een zeker
grondbeginsel gezocht hebben, als stichter
van een godsdienst of eene wijsbegeerte, ten
slotte uitgeloopen op dit eenig princiep van
onderlinge verplichting; want dit princiep
vormt het grondbeginsel van het mensche-
lijk geweten, het is de natuurlijke drijfveer
van zjjne daden.
Alleen de godsdiensten die het princiep
als hoofddo«ma hebben vooruitgezet hebben
eene wereldlijke uitbreiding kuurieh beko
men en waren bestendig van duur. En als
we aan de moraal der godgeleerdheid de
natuurlijke moraal willen onderschuiven,
aan de kristel ij ke leer de onderlinge ver
plichting van 't menschelijke geslacht, dan
hebben we slechts een werk van zuivering
en vereenvoudiging voor oogen we behou
den wat de godsdienst in de oorspronkelijke
instincten van den Mensch heeft geput
en verwerpen de verouderde en versleten
omhulsels, de leugenachtige vermommin
gen die er de echte balsem van versmoren,
het fijnste bestanddeel van verbergen.
Maar de onderlinge verplichting moet
niet alleen de bron worden van alle moraal,
ze moet ook nog het grondbeginsel zyn van
al onze instellingen. De bestaande vormen
zijn de uitdrukking van zelfzucht en eigen
belang 't is de onderlinge verplichting of
menschelijke solidariteit'die de vormen zal
aanwijzen, geroepen 0111 hunne plaats in te
nemen.
Dan zullen we aan de hedendaagsche
beschaving, waarvan schrik en pessimism,
leugen en schijnheiligheid, de kenmerken
de teekenen zijn, eene beschaving zien
volgen van waarheid, van voorspoed en
van liefde voorden evennaaste. Het Mensch
dom dat nu een afgezonderd gedacht is, zal
alsdan een feit, eene werkelijkheid wezen.
Gestreeld door de frissche, zuivere lucht der
toekomst en beglansd door hare lichtstralen,
zal het den Mensch gegeven zijn te leven in
den schoot van deze broederlijke vereeni-
ging, oprecht, vrij. geleerd en goed.
Dirk Martens.
De Congo-soeverein had dus reeds
in 1892 een leening aangegaan van 5
millioen frank, niettegenstaande de
Onafhankelijke^Staat in 1890 de ver
plichting aangegaan had geene nieuwe
ontleening te maken zonder de toe
stemming van het Belgisch goeverne-
ment.
Maar 't was België, dat de zes en
half millioen (kapitaal en intrest) aan
den heer de Brown de Tiège moest
uitkeeren. Een intrest van 6% door
België betaald, intrest verboden door
het wetboek.
1901 Jaar waarin de conventie Tan
I890 een einde nam, conventie waar
door België van den Congostaat een
som geleend had van 25 millioen fr.
mits een financiëel toezicht te hebben
en het recht van toeëigening van 10
jaar. België moest nu een besluit ne
men en iedereen verwachtte er zich
natuurlijk aan de politieke punten van
de overeenkomst te hooren bespreken
maar, het goevernement oordeelde
er anders over en stelde alleen een
financiëele oplossing voor, en welke
dan nog Eenvoudig het opschorsen
van het uitkeeren der geleende mil-
lioenen en het kwijtschelden der in
tresten van diezelfde aanzienlijke som.
Dat was de Belgen in het aangezicht
spuweq dat was hun recht met de
voeten stappen,
Het katholiek goevernement haalde
den neus op voor de Conventie van
1890 en maakte den Congostaat vrij
van zijn verplichting tegenover ons
Parlement. We keerden dus terug tot
den toestand van vóór 1890, of liever,
hij werd nog erger sedert 1892 had de
Congostaat zijn economische politiek
veranderd, baatte zelf zijn privaat
domeinen uit, en het menschlievend
en beschavend werk van vroeger
maakte plaats voor allerlei onschul
dige en schuldige ondernemingen en
handel in Afrikaansche produkten, die
beide op de meest onmenschelijke wijze
gedreven werden, en waarbij zich nij
verheids- en financiëele speculatiën
voegden in alle landen, maar bijzon
derlijk in China.
Nochtans waren er katholieken in
het Parlement, die goed op de hoogte
waren van deCongozaken en den stou
ten moed hadden onmiddellijk de
aanhechting van den Congo te vragen
om zoo de internationale moeilijkhe
den en het inwendig gevaar te vermij
den.
De staatsminister Beernaert, die
kranige energieke oude man, die recht
doorgaat, zonder te buigen voor een
Woeste of koning Leopold, ging zelfs
zoo ver een tegenontwerp neerteleggen
om de onmiddellijke aanhechting te
bewerken. Dat wetsontwerp werd o. a,
medeonderteekend door de heeren Leo
de Lantsheere zoon en August Delbe-
ke, thans minister van openbare wer
ken.
Vader de Lantsheere ook sprong in
den Senaat recht om het ontwerp van
het katholiek Belgisch goevernement
te bestrijden en dat van den heer
Beernaert te verdedigen.
Velen onder onze lezers zullen zfch
nog die onvergetelijke zitting herinne
ren, waarin de heer de Lantsheere
vol gerechtvaardigde verontwaardiging
uitriep
Si vous votez le projet, vous n'aurez
même plus le droit de demander des
renseignements sur les operations fi-
nancières, politiques et militaires de
l'Etat.
Ce n'est pas lè un acte de justice.
Supposez une communauté 011 l'un des
sociétaires dirait a l'autre C'est moi
qui dirigerai c'est moi qui gérerai
c'est moi qui recueillerai les revenus
il est possible que je vous en fasse part
quand je le croirai utile a l'intérêt
commun il est impossible même que
je vous laisse le tout de mon vivant
je vous le laisserai en tout cas a ma
mort mais en attendant, je dirigerai,
j'administrerai, je recueillerai les reve
nus, comme je le voudrai, sans avoir
même a vous en rendre compte. Ne
serait-ce pas la un pacte léonin qui
sous toute législation serait déclaré
nul
(Indien ge het ontwerp aanneemt,
zult ge zelfs het recht niet meer heb
ben inlichtingen te vragen over de
financiëele, politieke en militaire werk
zaamheden van den Staat.
Dat is geen daad van rechtvaardig
heid. Veronderstelt een Vereeniging
waarvan een der leden zou zeggen
ik zal besturen ik zal beheeren ik
zal de opbrengst opstrijken het is wel
mogelijk dat ik er u mededeeling van
geef als ik het nuttig zal achten voor
het algemeen belang 't is zelfs moge
lijk dat ik u alles gedurende mijn leven
nog zal overlaten ik zal het u, in
ieder geval, na mijn dood nalaten,
maar in afwachting zal ik besturen,
administreeren, zal ik de opbrengst
binnenpalmen, zooals ik het wil, zon
der er u rekenschap over te geven.
Kan dat niet een leeuwachtige verbin
tenis wezen, die nietig zou verklaard
worden door iedere wetgeving
Doch de katholieke meederheid luis
terde naar de twee Staatsministers
niet en de oppositie begreep hun wijzen
raad niet. Ten anderen, weinigen wa
ren op de hoogte van de Congoaange-
legenheden. Maar waarom geen uit
legging gevraagd Waarom ziende
blind en hoorende doof over iets stem
men zonder inlichtingen te nemen of
zonder de zaak in te studeeren Heeft
iemand wel het recht als volksverte-
woordiger te zetelen, wanneer hij niet
genoeg geleerd is of niet voldoende
karakter bezit om zich onafhankelijk
te toonen, al was het ook nog tegeno
ver een heel ministerie of zelfs tegen
over een koning Heeft iemand die
het belang van een of meer perso
nen, boven dat van de natie stelt, het
recht die Natie te vertegenwoordigen
Ien andere, de koning had gesproken;
hij had zijn wil doen kennen in een
brief aan den heer Woeste, lakei van
Leopold II, en die wil mocht volbracht
worden. De Parlementsleden legden
ootmoedig het hoofd in den schoot,
en het wetsontwerp, dat den Congo-
soeverein zijn volledige vrijheid terug
schonk, werd met een overgroote
meerderheid aangenomen. De wet
werd den 10 Augustus uitgevaardigd.
Alles was dus ten beste afgeloopen
voor Leopold II, alle hinderende kon-
trool was verwijderd. De Congostaat
behield de millioenen van België en
had daarbij zijn financiëele onafhanke
lijkheid opnieuw veroverd. Alle ge
vaar voor een onmiddelijke aanhech
ting bestond dus niet meer en 't was
eerder een inlijving van België bij den
Congo, die door de twee Kamers goed
gekeurd was.
Zoo'n heldendaad moest dan ook
beloond worden aan den held de heer
de Smet de Naeyer werd graaf gesla
gen en een dekreet benoemde hem tot
Staatsminister.
Van dan af had de Neger-koning Leo
pold een blanco-kaart in de hand om
te werken en te doen werken naar zijn
grillen en zijn willen. Als Alleenheer-
scher doet hij iedereen buigen en ver
trapt, zonder medelijden degenen die
het wagen zijn meening niet te deelen
en zich veroorlooven hem dit te zeg
gen, al zij het ook nog zeer ootmoe
dig, en dit gebeurt in België, zooge-
zeid vrij en onafhankelijk, fier over
zijn rechten en zijn waardigheid
Men zou nochtans, wanen in Rusland
te verblijven.
Den 23 December 1901. dus vier
maand na de afvaardiging van boven
genoemde wet, teekenende de soeve
rein van den Congo, in 't geheim, een
dekreet waarbij het kroondomein ge
sticht werd, hetgeen reeds verschillen
de jaren oud was, maar waarover de
Bulletin officiel de l'Etat du Congo
nooit een woord gerept had.
Het Privaatdomein dat koning Leo
pold zich sedert lang toegeëigend had,
herschiep hij nu in een kroondomein,
waaruit hij zooveel mogelijk millioe
nen gaat halen.
Een vooruitstrevend Demokraat
Ondersteuningsfonds tegen de
Werkeloosheid.
Bestuurzitting op Zondag 26 Januari 1908,
ten 10 uren stipt voormiddag, in den
Graaf van Egrnont.
Zoo een tweetal jaren geleden hadden
onze katholieke feniksen het in den hol ge
kregen eenen nieuwen leergang toe te voe
gen aan de reeds bestaande ter stedelijke
Academie van Schoone Kunsten en, 't was
geen klein bier een cursus van kunstschil
dering Jandore, zie daarmee was er Aalst
boven op enkele jaren zouden verloopen of
de schilderschool alhier ging deze van ande
re steden overtreffen het Instil ut supé
rieur de Beaux-Arts van Antwerpen had
zich maar kloek te houden overleden kun
stenaars Coucke, Meganck en andere gingen
voorzeker in de schaduw gesteld worden
door het talent der nieuw bakken volgelin
gen van Rubens, Van Dyck, Jordaens, Dq
Grayer, enz,
o
