3
M
v/A^
O
Bericht.
u iri-i
YieftfU Jti&u^uug XuMUiiëi' 'iU
ZiM Mbiü' 14 Mwart iU4M4
Verplichte Vergadering
Vrouwen voorzienigheid.
Pensioenboiul.
Het Openbaar Onderwijs
Hel werk van
liet Willemsfonds.
Verdienstelijke mannen.
R O M E
Nationaal Verbond voor
Liberale Propaganda.
Meiisch of Aap
Abonnementsprijs: 3 fr. voor de stad en deri tuiten voorop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voor de stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, 1, Aalst.
Prijs der Annoncen: j centiemen j Per Jrukregel
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst.
Vonnissen op de derde bladzijde, 2 frank
AALST 13 MAART 1909.
Zij allen die inlichtingen zouden te
feven hebben of te vragen over het
ekomen van het pensioen enz. mogen
zich eiken zaterdag van 10 tot 11 uren
voormiddag aanbieden in Graaf van
Egmont Groote Markt, te Aalst.
Daar zal hen door bevoegde mannen
goeden raad worden gegeven en zal er
nota worden genomen van hunne
klachten of opmerkingen.
Met volle vertrouwen mag eenieder
zich tot ons werden, we zijn steeds
bereid in de mate van het mogelijke
dienst te bewijzen en recht te eischen
waar zulks noodig is.
VVerkelooaKenfoiids
Lokaal: Graaf Egmont, Groote Markt
op ZONDAG 21 MAART 1909. te 4 u. nam.
op boete van 10 centiemen.
Liberale
Eene afdeeling van Ouderlingen Bij
stand voor de vrouwen en jonge juffers
is tot stand gebracht. Meer dan 125 heb
ben zich reeds als lid laten inschrijven.
Die afdeeling heeft voor doel Kostelooze
Geneeskundige zorgen en Geneesmiddelen
aan hare Leden te verschaffen alsook eene
schadeloosstelling aan de zieke leden te
betalen.
De vrouwen of dochters van Leden van
den Liberalen Werkmanskring kunnen zich
nog laten inschrijven bij de Boden tot 31
MAART 1909, als stichters der afdeeling. Na
dien datum zullen zij volgens hun ouder
dom de bijdragen moeten betalen in 't Regle
ment voorzien en niet meer aanvaard wor
den als ingevolge der aangenomene stand-
regelen der Afdeeling.
Dus vooruitziende vrouwen en dochters
OPGEPAST, verzekert u tegen ziekte zooals
y u reeds verzekerd hebt tegen werkeloos-
eid.
•Derde maandelyksche storting, zondag
21 Maa-rt van 31/2 tot 5 uren namiddag by
M. Jan Bruyndonckx Inde Vier Winden,
Keizerlijke Plaats
Turn- en Tooneelkring
HELPU ZELVE
op Zondag 21 Maart 1909,
(Half-Vasten),
om 9 uren 's avonds.
Groot Gemaskerd en Verkleed
BOEKENBAL,
ten Lokale CONCORDIA Schoolstraat,
dén Vrienden en Kennissen aangeboden.
Tusschen het l8 en 2' deel van het Bal zal
een kostelooze Tombola onder de gemasker-
den uitgelot worden.
In Belgle.
(Vervolg)
De geldelijke tusschenkomst der
openbare Macht in de kosten van het
privaat Onderwijs veropenbaren zich
op twee verschillende manieren on
der vorm van hulpgeld voor het onder
richt gegeven aan de arme kinderen
en onder vorm van toelagen om de
inrichtingskosten te helpen dekken.
Is het nu billijk aan de vrije scholen
alle geldelijke tusschenkomst te wei
geren 't zij als hulpgeld, 't zij als
subsidie
Onderzoeken wij eerst de kwestie in
verband met het hulpgeld.
Het kosteloos ouderwijs voor de
ginsel aangenomen de wet van 1842
in haar artikel 5, de wet van 1879 in
haar artikel 3,"de wet van 15 Septem
ber 1884 en de thans in voege zijnde
wet van 1895 behelzen alle de bepa
ling De arme kinderen gullen het on
derwijs kosteloos ontvangen.
De wet van 1842 en die van 1879
leggen het onderwijs der arme kinde
ren ten laste van het armbureel en
noodshalve van de gemeente, de wet
van 1895 legt dien last geheel en uit-
sluitelijk op den rug van het armbu
reel.
Zou het billijk en rechtvaardig zijn
te zeggen de armen die hunne kinde
ren naar de openbare scholen zenden
hebben alleen recht op kosteloosheid,
het voordeel van het kosteloos onder
richt zal geweigerd worden aan de
leerlingen die de vrije scholen bezoe
ken
De vraag stellen is ze oplossen
Neen, dat zou noch billijk, noch recht
vaardig zijn, ik voeg er zelfs bn, dat
er iets a.tnstootel ks zou in zijn den
arme te plaatsen tusschen zijn geweten
en zijn i>elang en hem te treffen door
de berooving van het voordeel der
kosteloosheid, omdat hij de inspraak
van zijn geweten heeft gevolgd.
Er is meer de gunst van het koste
loos onderricht weigeren aan de mis-
deelden der fortuin die den voorkeur
geven a.m de vrije school ware open
lijk de vrijheid van onderwijs verkrach
ten door de Grondwet gewaarborgd.
Te dien opzichte zijn de denkbeelden
van Bara door hem uiteengezet bij de
bespreking der wet op de studiebeurzen
in 1864, juist van toepassing en over
eenstemmend met de kwestie, welke
wij behandelen. Men mag zeggen
dat de studiebeurzen voor de jonge lie
den, leerlingen van middelbare of
hoogere onderwijsgestichten, en de
kosteloosheid van het schoolbezoeken
voor de leerlingen der lager onderwijs
inrichtingen gelijkgeldend zijn. Welnu
ziehier wat de achtbare staatsman
Bara in 1864 zeide
Opdat de vrijheid van onderwijs
werkelijk zij en goede vruchten dra
ge is het noodzakelijk dat geener
wijze 't zij door gunsten der openba-
re besturen,'t zij door ondersteuning
of beurzen, de leerlingen meer aan
gelokt worden in de eene openbare
inrichting dan in de andere. Er is
geene vrijheid meer indien men leer
lingen werft bij middel van beurzen
indien men de min begoede familien
dwingt hunne kinderen naar een be-
paald onderwijsgesticht te zenden
indien men het geweten der fami-
lien in tegenstelling met hun belang.
De triomf van waarheid en vooruit-
gang hangt af van het onderwijs en
welke hinderpaal werpt men er niet
tegen op wanneer men de jonge lie-
den verplicht hun verstand en hart
te vormen volgens dit of geen leer-
stelsel, indien men tot de arme leer-
lingen zegtgij zult onze denkbeel-
den deelen of gij zult zonder onder-
wijs blijven bij gebrek aan geld-
middelen \ult gij naar on^e scholen
komen en gij uit niet elders gaan.
Voortaan zullen de ouders hunne
kinderen zenden waar ze willen,
j volgens den drang van hun gewe-
I ten, ze zullen zeiven beslissen welk
onderwijs het beste is en ze zullen
zich in de noodzakelijkheid niet meer
bevinden hunne overtuiging geweld
aan te doen om studiebeurzen te
bekomen.Voortaan zal de gewetens-
vrijheid eene nieuwe waarborg heb-
ben.
Beter kan het niet gezegd worden
beter en klaarder kan de billijkheid
niet gerechtvaardigd worden van het
gelijke recht van al de scholen zoowel
van de vrije als van de openbare scho-
kosteloosheid te verzekeren van het
onderwijs der arme kinderen.
Uit hetgene voorafgaat is de nieuwe
gevolgtrekking ai te leiden, dat de
deelneming der vrije scholen aan de
mlpgelden door de openbare besturen
verleend om het onderwijs der arme
anderen te verzekeren, deelneming
welke natuurlijk evenredig moet met
't getal arme leerlingen, rechtvaar
dig is en overeenkomstig met de prin
ciepen onzer Grondwet dus dat de
uitsluiting der vrije scholen van deze
hulpgelden onbillijk zou zijn en tegen
strijdig met den geest der Grondwet,
omdat ze rechtstreeks in aanstoot zou
komen met de vrijheid van onderwijs
door onze Vanderlandsche Keure ge
waarborgd.
Blijft nu de kwestie der toelagen,
welke niets gemeens hebben met de
hulpgelden waarover wij in dit artikel
breedvoeriger hebben gehandeld.
Over de toelagen dan in een volgend
artiktl.
Jules RENS,
Volksvei tegemoooi diger.
arme kinderen is door onze school-wet-
jpevin^ 6edert 1830 als een grondbe- 1 l®n op het hulpgeld verleemt om de
Een volk dat de nagedachtenis eert zyner
groote en verdienstelijke mannen vereert
zich zelve.
Zij diedoor hunne geleerdheid, door hunne
kunst, door hunne werken den roem van
hun vaderland hebben bevestigd met hun
eigen roem
Zy die door hunne menschlievendheid,
door hunne zelfopoffering, groote daden
hebben verricht om hunnen evennaaste in
zjjn lyden te verhelpen. Zy die door hunne
uitvindingen en onderzoekingen de rnensch-
heid vooruit hebben geholpen opj de baan
der beschaving en beproeving ter hulp te
komen
Die allen mogen hunne namen gebeiteld
hebben in onvergankelijke gedenksteenen,
die allen mogen hun standbeeld hebben prij
ken op de openbare plaatsen onzer steden,
opdat de nakomelingen hunne namen en
hunne daden zou gedenken, opdat zjj er
naar streven zouden, de schoone voorbeel
den te volgen.
Zoo een man was Frangois Laurent, ge
boren te Luxemburg in 1810. Laurent was
leeraar aan de hoogeschooi van Gent en de
wereld door als rechtsgeleex-de gekend, hy
stierf in 1887. Laurent was niet alleen een
groote geleerde, het was ook een rechtzin
nige filantroop. Hy was het die op het denk
beeld kwam der spaar- en lijfrentkassen,
hij was het die 't meest ijverde voor de uit
breiding van het volksonderwijs.
Het is dan ook niet te verwonderen, dat
de Gentsche Bond der Oud-leerlingen der
stadsscholen die duizenden leden telt besliste,
een groote betooging in te richten ter ver
eering van Laurent, die zijn standbeeld
heeft in de stad der Arte velden.
De Bond der Oud-Leerlingen vroeg aan de
stad eene toelage van 5000 franken. In den
gemeenteraad van Gent werd verleden
Maandag 8 Maart die subsidie gestemd door
18 liberalen en radikalen tegen 9 klerikalen
de 8 socialisten onthielden zich.
Voor de stemming verklaart M. Casier in
naam der klerikalen, dat zy tegen de toe
lage zullen stemmen omdat Laurent altijd
de klerikale grondbeginselen heeft bekampt
Na de stemming verklaarde M. Haeck in
naam der socialisten, dat zy zich onthielden
omdat Laurent altijd de socialistische prin
ciepen heeft bestreden.
Voila
De bisschop van Sint Baafs' tempel en de
bisschop van Vooruits tempel hebben hunne
mannen op den zelfden I. est geschot'iii, z>
nebben geen anderen wil aan dien van hun
oen baas, er zya geene heiligen buiten hun
ne kerk.
Wie niet gelooft dat Eva tot ons aller on
geluk in den appel heeft u-ebeten, is voor de
klerikalen een nietswaardige.
Wie niet aanneemt, dat het heele mensch-
dom weldra door het collectivism in den
appel des overvloeds zal bijten in een onver
laat.
Weldra zal men in ons land geene stand
beelden meer aantreffen dan van beroemd
heden als Anseele, Casier, Lampens, Siffer,
Milio en andere weldoeners van 't mensch-
dom.
Met. genoegen mag vastgesteld worden
hoe het Willemsfonds in den Vlaamschen
bodem dieper en dieper wortel schiet. Het
is een verheugend feit tevens te mogen aan
stippen de voorbeeldige toewnding van een
menigte liberale Vlamingen, die het als een
plicht beschouwen, het volk te voorzien
van de wapens die tot zijn volledige verhef
fing moeten dienen ontwikkeling van het
oordeel en uitbreiding der kennis.
De verloopen maand Februari heeft weder
het bewijs geleverd van het degelijk werk
dat onverpoosd door het Willemsfonds in
zijn verschillende afdeelingen wordt ver
richt,
Gent staat alweer vooraan. Deze afdee
ling heeft in de afgeloopen maand geregeld
eiken zondag Concert-V oordrachten steeds
voor propvolle zalen, ingericht. Achtereen
volgens traden als sprekers op De heer
Pr. Goossens, (ingenieur De Vorming der
Aarde Mevr. Lievevrouw-Coopman
(schoolziekten)De heer W. De Hovre (Een
groote Italiaanse he dichteres) en de heer
D. Destanberg Herinneringen aan het
oude Gent rm t lichtbeelden.
De afdeeling Eekloo richtte een drietal
openbare voordrachten op. Voerden het
woordde heeren A. Daneels Een reis in
de Ardennen met lichtbeelden P. Van
Acker, Heyermans' Allerzielen en J.
Daneels Multatuli.
Hier werden, evenals te Gent, liederavon-
den gehouden die uitstekend geslaagd zyn.
Te Aalst behaalde Prof. J. Vercouillie een
grooten b\jval met Een christen-demo
craat uit de 13" eeuw. De heer volksver
tegenwoordiger P. Daens schreef daarover
een geestdriftig verslag in Het Land van
Aalst.
Ook wei-den hier voor aantrekkelijke kin
derfeesten gezorgd. Zondag, 21 Februari,
had een dergelijk feest plaats, waar uitslui
tend kinderen als zangers en declamators
oplraden liet slaagde opperbest. De lieder
avonden lokken steeds veel volk.
Deze afdeeling, onder de leiding van den
heer A. Brijs, tot éénder bloeiendste gewor
den, beschikt thans over een belangrijke
schaar zangers en zangeressen, die het best
bijdragen om de aantrekkelijkheid der volks
voordrachten te vermeerderen en bovendien
den kunstsmaak van het publiek te ontwik
kelen.
Voor de leden van de afdeeling Schaar
beek werd voor de eerste maal het nieuw
tooneelspel van J. Hangen,Lambrecht
Room, in den Nederlandschen Schouwburg
opgevoerd.
Te Brussel hield de lieer Dr Fr. van Kal
ken, docent aan de Vrjje Hoogeschooi een
merkwaardige voordracht over Belgische
toestanden in het begin der 18* eeuw. Een
eigenaardig feest had plaats voorde kinde
ren der Liederavonden (ongeveer 150,) die,
onder de leiding van den heer A. Clauwaert,
een gedeelte uit Benoit's De wereld
in zongen. Andere bezoekers dezer zang
avonden (mannen en vrouwen) namen ook
deel aan dit feest, en M. J. Hoste, zoon, trad
als spreker op.
Te St-Nikolaas richtte de afdeeling, met
den Burgerkring vereenigd, een prachtige
concert-voordracht in. De heer Uytterhoe-
ven sprak er over Het doel en het Nut der
Volksbibliotheken.
Te Nieuivpoort sprak de heer L. Magnel
over Het Leven der planten aan de Zee.
Daar heeft de afdeeling den wenk van het
algemeen bestuuur gevolgd, en ook gezelli
ge bijeenkomsten belegd, die in alle opzich
ten slagen.
Te Hasselt belegde de afdeeling, in den
schouwburg van' de Kon. maatschappij
Rhetorika, een groot volksfeest. Ruim
acht-honderd personen, waaronder zeer vele
werklieden, woonden het by. De heer P. De
Vreese vertelde er Een Reisje in Zwitser
land (met lichtbeelden,) dat den besten
indruk maakte.
Te Brugge behaalde de heer J. Eggen, ad-
vokaat te Gerit, evenveel bijval met zijn
voordracht over Congo. Lie zaal van
Het Zwart Huis, hel nieuw lokaal der
Tc Rome, de zetel van 't kristen-
dom, komende klerikalen deerlijk uit
den slag, voor de eerste maal dat ze
met ontvouwd vaandel streden en dat
ze aangemoedigd werden door den
Paus.
ito socialisten, de liberalen en de
republikeinen behalen er de zegepraal
met eene groote meerderheid en in de
vijf mschrijvingen werd geen enkele
klerikaal gekozen.
Volgens de Italiaansche dagbladen
is die groote nederlaag der katholieken
te Rome zeer beteekenisvol en bewijst
dat 't Roomsche volk nooit meer onder
den scepter van den Paus zou willen
staan.
Hoe dichter bij Rome, hoe slechter
christenen, wordt gewoonlijk door het
volk gezegd, en dit spreekwoord blijkt
maar al te waar zijn.
Waaruit zou dit voortspruiten
zekerlijk hebben de Romeinen nog
niet vergeten hoe ze uitgebuit werden
voor 't jaar 70 wanneer ze bestierd
werden door de Pauzen ze hebben
maar al te wel kunnen bestatigen dat
katholiek en welzijn niet samen
rijmen Daardoor hunnen afkeer tegen
't Pausdom en 't klerikalism in 't al
gemeen.
librrale kringen, was stampvol. Ook mogen
de liederavonden aldaar als een schitterend
succes aangehaald wordv n. Meer dan 200
personen woonden die bij.
Wat al nut wordt daardoor over geheel
Viaamsch-Belgie verspreid Met welken
rechtmatigen trots mag het Willemsfonds
op zyn beschavingswerk wyzen
Geheel Italië door hadden zondag
kiezingen plaats voor de vernieuwing
der kamers van Volksvertegenwoordi
gers.
Wy hebben reeds gesproken over het ont
werp door verscheidene Antwerpsche libe
rale groepen, namelijk den Bond der Libe
rale Vereenigingen van Berchem en Borger-
hout, aan het onderzoek van het Nationaal
Verbond voor Liberale Propaganda onder
worpen, en strekkende al de vrijzinnige
groepeeringen van het land in eene groote
vergadering te vereenigen, ten einde de
middelen te bespreken die dienen aange
wend te worden 0111 de volledige toepassing
der evenredige vertegenwoordiging in de
provinciale en gemeente-kiezingen te beko
men.
De kwestie is thans aan de bespreking der
Kamers voorgelegd, en de middenafdeeling
heeft er het grondbeginsel van aangenomen.
Doch het is een bekend feit dat een groot ge
tal invloedrijke leden der rechterzijde er
hevige tegenstrevers van zijn en niets zullen
verwaarloozen om er de bespreking van te
vertragen.
Het is dan ook daarom dat de Liberale
Partij, die dit punt in haar programma heeft
opgenomen, de pogingen moet ondersteunen
van de vrijzinnige volksvertegenwoordigers
die er de Verwezenlijking van betrachten.
Zulks is dan ook het doel van het Natio
naal Verbond voor Liberale Propaganda,
dat zich bij het voorstel der Antwerpsche
liberalen aansluitende, besloten heeft eene
algemeene vergadering te beleggen op 28
Maart aanstaande.
Die vergadering zal plaats hebben te
Mechelen, en zulks omdat het eene dier ste
den is waar zich de gebreken van het hui
dige stelsel het meest doen gevoelen. Inder
daad, de klerikalen, alhoewel zij slechts over
eene volstrekte meerderheid van 100 stem
men beschikten, deden, tijdens de laatste
genieentekiezingen, gansch hunne lijst door
gaan en ontnamen alzoo aan de liberalen alle
vertegenwoordiging in den schoot van het
gemeentebestuur.
Daar het van den anderen kant hoogst ge
makkelijk is zich van alle punten van België
naar Mechelen te begeven, is er geen twijfel
dat de vergadering zeer talrijk zal zijn.
Al de liberale gevolmachtigden senato-
1 en, volksvertegenwoordigersprovin
ciale- en gemeente- raadsleden zullen in
het 1 ij zonder aan die vergadering uitge-
'oodigd worden. De liberalen rereenigin-
gru kunnen voor hunne leden inkomkaar-
ten bekomen en worden verzocht zich
daarvoor te wenden aan den heer Secreta
ris van het Nationaal Verbond voor Libe
rale Propaganda, 42, Verbiststraatte
Brussel.
Te La Chapelle-aux-Sainls (Corrèze),
Frankrijk, hebben de pastoors Bouysonnie
en Bardon den schedel ontdekt van den oudst
bekenden onzer voorvaderen.
Op 13 en 20 December laatstleden werd
over uien schedel breedvoerig gesproken in
de Akademie voor Wetenschap te Parijs. De
■BSE»:»/ «5
:U'-?
J5ühG*ï3Ï «-
